Ộ
Ạ
Ụ PH M TH SEN (CH BIÊN) - NGUY N H I CHÂU – NGUY N TH MINH PH
NG
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Ễ Ả
Ủ Ạ Ễ Ị Ị ƯƠ
H
Ệ
Ẫ
Ự
CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG
ƯỚ Ẩ
Ế MÔN Đ A LÍ
NG D N TH C HI N Ứ Ị L P 11Ớ
3
L I GI
I THI U
Ờ
Ớ
Ệ
ng B Giáo d c và Đào t o đã kí Quy t đ nh s 16/2006/QĐ- Ngày 5 tháng 5 năm 2006, B tr ế ị ố ộ ạ BGDĐT v vi c ban hành Ch
i các ch ụ ươ ổ ch c d y h c và ki m tra, đánh giá ch c l ổ ứ ạ ể ng ươ ở ứ ế ệ ỉ ổ ứ ạ ọ ọ ườ
ạ ng trình Giáo d c ph thông là m t k ho ch s ph m g m : ổ ư ạ ồ
ụ
ươ ụ ạ ộ
ộ ủ ừ ấ ứ ọ
ch c giáo d c ;
ng pháp và hình th c t ả ọ
ở ổ ượ th hi n, c th hoá ượ c ể ệ c th hi n ể ệ ở các ụ ể ố ủ ph n cu i c a ầ m i l p, c p h c. ọ ở ỗ ớ ế ấ ng trình Giáo d c ph thông, Chu n ki n th c, kĩ năng đ ứ ế ẩ ọ đ ng th i cũng đ ng trình môn h c, theo t ng l p h c ; ứ ổ ứ ụ ừ ụ ọ ừ ồ ớ ờ ụ ộ ưở ng trình Giáo d c ph thông. ề ệ ụ ổ ng trình Giáo d c ph thông là k t qu c a s đi u ch nh, hoàn thi n, ệ t Ch ả ủ ự ề ươ c ban hành, làm căn c cho vi c qu n lí, ch đ o, t trình đã đ ọ ỉ ạ ả ượ c. ng h c trên ph m vi c n t c các c p h c, tr t ả ướ ấ ấ ả Ch ạ ộ ế ụ - M c tiêu giáo d c ; - Ph m vi và c u trúc n i dung giáo d c ; ụ - Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ c a t ng môn h c, ầ ề ế ẩ c p h c ; ấ ọ - Ph ụ ươ - Đánh giá k t qu giáo d c t ng môn h c Trong Ch ch đ c a ch ủ ề ủ ch ươ
ổ ế ể ứ ươ ả ụ ư ỉ ạ ng trình Giáo d c ph thông l n này là đ a Chu n ki n th c, kĩ ầ ng trình Giáo d c ph thông, đ m b o vi c ch đ o d y h c, ki m tra, ả c ; góp ph n kh c ph c tình ươ ươ ng trình m i c p h c. ỗ ấ ọ Có th nói : Đi m m i c a Ch ể ầ ủ ế ẩ ấ ọ ắ ẩ ạ ầ ệ ả ướ ể ụ ớ ủ năng vào thành ph n c a Ch ươ đánh giá theo Chu n ki n th c, kĩ năng, t o nên s th ng nh t trong c n ứ tr ng quá t ọ ạ
ả Nhìn chung, ụ ổ ự ố ạ i trong gi ng d y, h c t p ; gi m thi u d y thêm, h c thêm. ể ạ ả ng ph thông hi n nay, b ở ướ ẩ ả ọ ậ ổ ể c đ u đã v n d ng đ ậ ượ ụ ư ể ẫ c Chu n ki n th c, kĩ ứ ế ầ c yêu c u ượ ầ ề ổ ệ năng trong gi ng d y, h c t p, ki m tra, đánh giá ; song v t ng th , v n ch a đáp ng đ c a đ i m i giáo d c ph thông ; c n ph i đ ả ượ ủ ổ ế ụ ầ ớ
Nh m góp ph n kh c ph c h n ch này, B Giáo d c và Đào t o t ụ ế ằ ứ c ti p t c quan tâm, chú tr ng h n n a. ơ ữ ộ ứ ộ ứ ể năng cho các môn h c, l p h c c a các c p Ti u ớ ạ ổ ch c biên so n, xu t b n b ạ ọ ủ ụ ạ ệ ấ ả ấ ọ ọ ướ ế ẩ ổ
ng chi ti i thi u v ể ơ ả ầ ộ ố ọ c biên so n theo h ạ ế ứ ọ ọ ả ậ ợ ơ ẩ ữ ọ ậ ế ề ể ạ ọ ả ạ các tr ườ ạ ọ ậ ụ ổ ầ ắ tài li u ệ H ng d n th c hi n Chu n ki n th c, kĩ ẫ ự h c, Trung h c c s và Trung h c ph thông. ọ ơ ở ọ ng minh các yêu c u c b n, t t, t B tài li u này đ ề ế ườ ướ ượ ệ ạ ki n th c, kĩ năng c a Chu n ki n th c, kĩ năng b ng các n i dung ch n l c trong sách giáo khoa, t o ứ ộ ằ ủ đi u ki n thu n l i h n n a cho giáo viên và h c sinh trong quá trình gi ng d y, h c t p và ki m tra, ệ đánh giá.
ệ ồ
ầ i thi u chung v Chu n ki n th c, kĩ năng c a Ch ng trình Giáo d c ph C u trúc chung c a b tài li u g m hai ph n chính : Ph n th nh t : ứ ứ ủ ộ ớ ấ Gi ủ ệ ề ế ẩ ươ ụ ổ
ẩ ẫ ế ệ ự ủ ừ H ng d n th c hi n Chu n ki n th c, kĩ năng c a t ng môn h c trong Ch ứ ươ ng ọ ấ ầ thông ; ầ
B tài li u : các môn h c ộ ẫ ệ ự ướ ứ ẩ ọ Ph n th hai : ướ ứ trình Giáo d c ph thông. ụ ổ ệ H ng d n th c hi n Chu n ki n th c, kĩ năng ổ ạ ẩ ng. ự ỉ ạ ứ ạ
ự ế ẩ ữ ệ ằ ộ ọ ộ Hi v ng r ng, ả ướ ụ ụ ạ ộ ệ ọ ề ụ ạ ộ ọ ệ ọ ự ầ ớ ổ Trung h c c s và ọ ơ ở ọ ở ế Trung h c ph thông có s tham gia biên so n, th m đ nh, góp ý c a nhi u nhà khoa h c, nhà s ph m, các ư ạ ọ ị ề ủ cán b nghiên c u và ch đ o chuyên môn, các giáo viên d y gi đ a ph i ươ ỏ ở ị s là b tài li u h u ích đ i v i ố ớ H ng d n th c hi n Chu n ki n th c, kĩ năng ứ ẫ ẽ ỉ ạ c. Các S Giáo d c và Đào t o ch đ o cán b qu n lí giáo d c, giáo viên và h c sinh trong c n ở ả ướ ự tri n khai s d ng b tài li u và t o đi u ki n đ các c s giáo d c, các giáo viên và h c sinh th c ơ ở ử ụ ể ệ ể hi n t ng pháp d y h c, đ i m i ki m tra, đánh giá, góp ph n tích c c, quan t yêu c u đ i m i ph ổ ể ớ ầ ệ ố ng giáo d c trung h c. tr ng vào vi c nâng cao ch t l ọ ọ ươ ấ ượ ạ ụ ệ
4
ầ ượ ế ệ ạ L n đ u tiên đ ầ ạ ấ ế ộ ạ ộ ữ ế ầ và Đào t o r t mong nh n đ xa đ tài li u đ ệ ượ ể c xu t b n, b tài li u này khó tránh kh i nh ng thi u sót, h n ch . B Giáo d c ụ ữ ỏ ọ ầ c nh ng ý ki n nh n xét, đóng góp c a các th y cô giáo và b n đ c g n ủ ấ ả c ti p t c b sung, hoàn thi n h n cho l n xu t b n sau. ệ ấ ả ậ ượ ế ụ ổ ậ ơ ầ
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Ộ Ụ Ạ
Ấ
GI
Ớ
Ầ Ề
Ệ
Ứ I THI U CHUNG V CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG Ẩ C A CH
NG TRÌNH GIÁO D C PH THÔNG
PH N TH NH T Ế Ụ
Ứ Ổ
ƯƠ
Ủ
I - GI
I THI U CHUNG V CHU N
Ớ
Ẩ
Ệ
Ề
ẩ ữ ầ ữ ắ
ủ ự
c dùng đ làm th ể ầ ủ ạ ượ ầ c đo đánh giá ho t đ ng, công vi c, s n ph m c a lĩnh v c nào đó. Đ t đ ướ ả ệ ố ủ ẩ (g i chung là yêu c u) tuân th nh ng nguyên t c nh t đ nh, ấ ị ủ ọ c ạ ượ ẩ ạ ộ ệ c m c tiêu mong mu n c a ch th qu n lí ho t đ ng, công vi c, ủ ể ụ ạ ộ ả
1. Chu n là nh ng yêu c u, tiêu chí đ ượ nh ng yêu c u c a chu n là đ t đ ữ s n ph m đó. ẩ ả
Yêu c u là s c th hoá, chi ti ự ụ ể ầ t, t ế ườ ượ ẩ
ng minh Chu n, ch ra nh ng căn c đ đánh giá ch t ấ l ứ ể ữ c xem nh nh ng ể ư ng. ữ "ch t ki m soát" ệ ố ầ
c đo thông qua ch s th c hi n. Yêu c u đ ỉ ố ự ng đ u vào, đ u ra cũng nh quá trình th c hi n. Yêu c u có th đ đ đánh giá ch t l ể ể ượ ấ ượ ượ ệ ư ầ ầ ỉ ầ ự
2. Nh ng yêu c u c b n c a chu n ầ ơ ả ủ ữ ẩ
2.1. Chu n ph i có tính khách quan, nhìn chung không l thu c vào quan đi m hay thái đ ch quan ẩ ệ ộ ủ ể ộ
ả i s d ng Chu n. ườ ử ụ ẩ c a ng ủ
2.2. Chu n ph i có hi u l c n đ nh c v ph m vi l n th i gian áp d ng. ệ ự ổ ị ả ề ạ ụ ẩ ả ẫ ờ
c (là trình đ hay m c đ dung hoà ả ả ứ ộ
ộ m c cao h n v i nh ng th c ti n đang di n ra). ả h p lí gi a yêu c u phát tri n ợ 2.3. Đ m b o tính kh thi, có nghĩa là Chu n đó có th đ t đ ể ạ ượ ự ễ ể ở ứ ẩ ớ ữ ữ ễ ầ ơ
2.4. Đ m b o tính c th , t ng minh và có ch c năng đ nh l ng. ụ ể ườ ả ả ứ ị ượ
2.5. Đ m b o không mâu thu n v i các chu n khác trong cùng lĩnh v c ho c nh ng lĩnh v c có ự ữ ự ả ả ẫ ẩ ặ ớ
liên quan.
NG TRÌNH
II - CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG C A CH Ứ
Ủ
Ẩ
Ế
ƯƠ
GIÁO D C PH THÔNG
Ổ
Ụ
ề ổ
ng trình Giáo d c ph thông (CTGDPT) ầ ng trình môn h c, ho t đ ng giáo d c (g i chung là môn h c) và ế ẩ ể ệ ụ ể ộ ủ ọ ươ ươ ạ ộ ụ ọ ụ ọ
ng trình c p h c. đ ượ các ch Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ c a Ch ứ c th hi n c th trong các ch ấ ươ ọ
ớ ỗ ọ ượ ụ ể ẩ c c th hoá thành chu n
ọ ki n th c, kĩ năng c a ch Đối v i m i môn h c, m i c p h c, m c tiêu c a môn h c, c p h c đ ọ ỗ ấ ng trình môn h c, ch ủ ng trình c p h c. ụ ọ ấ ọ ọ ấ ươ ươ ứ ủ ế
ẩ ể
ng trình môn h c ươ ầ ứ ả ọ ọ là các yêu c u c b n, t ể ạ ượ i thi u v ki n ề ế ố ỗ c sau m i đ n v ki n th c (m i ứ ị ế ầ ơ ả ỗ ơ
1. Chu n ki n th c, kĩ năng c a Ch ủ ứ ế th c, kĩ năng c a môn h c mà h c sinh c n ph i và có th đ t đ ọ ủ bài, ch đ , ch đi m, mô đun). ủ ể ủ ề
ẩ ứ là các yêu c u c b n, t ơ ả ố ề ế i thi u v ki n ể
ủ th c, kĩ năng c a đ n v ki n th c mà h c sinh c n ph i và có th đ t Chu n ki n th c, kĩ năng c a m t đ n v ki n th c ứ ộ ơ ị ế ọ ế ứ ủ ơ ị ế ể ạ đ ứ ầ ả ầ c.ượ
5
. Yêu c uầ v ki n th c, kĩ năng th hi n ứ ể ệ m c đứ ộ c n đ t v ạ ề ki n th c, kĩ năng ề ế ứ ế ầ
M i ỗ yêu c uầ v ki n th c, kĩ năng có th đ ề ế ứ
ụ ể ườ tế h nơ b ng nh ng ằ ví dụ th hi n đ ể ệ ữ ượ ả ộ yêu c uầ v ki n th c, kĩ ề ế c c n i dung ki n th c, kĩ ế ứ ứ
năng c th , t ứ năng và m c đ c n đ t v ki n th c, kĩ năng. ể ượ chi ti c ng minh h n ; minh ch ng b ng nh ng ữ ằ ứ ơ ạ ề ế ứ ộ ầ
ng trình c p h c ẩ ế ủ ọ là các yêu c u c b n, t ố
ươ ọ ấ ả ứ ế ầ ọ ể ạ ượ ề ầ ọ c sau t ng giai đo n h c i thi u v ể ạ ơ ả ừ
2. Chu n ki n th c, kĩ năng c a Ch ứ ki n th c, kĩ năng c a các môn h c mà h c sinh c n ph i và có th đ t đ ủ ọ t p trong c p h c. ậ ấ
i nh ng yêu c u t ẩ 2.1. Chu n ki n th c, kĩ năng ế ề ậ ớ i thi u v ể ầ ố ữ
ứ ể ạ ượ ứ ọ
ọ c sau khi hoàn thành ch ọ ch ở ươ ầ ẩ ươ ệ ắ ủ ế ấ ấ ớ
c m c tiêu giáo d c c a c p h c. ề ng trình các c p h c đ c p t ấ ng trình giáo d c ki n th c, kĩ năng mà h c sinh (HS) c n và có th đ t đ ụ ế ố ợ c a t ng l p h c và c p h c. Các chu n này cho th y ý nghĩa quan tr ng c a vi c g n k t, ph i h p ọ ọ ủ ừ gi a các môn h c nh m đ t đ ạ ượ ọ ữ ụ ủ ấ ụ ằ ọ
2.2. Vi c th hi n Chu n ki n th c, kĩ năng ứ ẩ ở ươ ể ệ
i h c sau m i c p h c và c n thi ầ ọ ế ỗ ấ ệ ợ ề ng trình c p h c th hi n hình m u ẫ cu i ch ố ọ ồ t cho công tác qu n lí, ch đ o, đào t o, b i ấ ả ỉ ạ ế ạ
ể ệ ườ ọ ng giáo viên (GV). mong đ i v ng d ưỡ
ể ệ ẩ
ng trình c p h c đã th hi n chu n ki n th c, kĩ năng không ph i đ i v i t ng môn h c ọ ứ ế ng trình c a các c p h c, các chu n ki n ươ ả ố ớ ừ ọ ấ ế ề ấ ự ủ ả ẩ
2.3. Ch ọ ươ mà đ i v i t ng lĩnh v c h c t p. Trong văn b n v ch ọ ậ ố ớ ừ c biên so n theo tinh th n : th c, kĩ năng đ ượ ứ ạ ầ
c đ a vào cho t ng môn h c riêng bi ượ ư ứ ừ ừ ế ệ ọ
a) Các chu n ki n th c, kĩ năng không đ ữ ể ệ ự ắ ạ ộ ụ ế ệ ọ
t mà cho t ng lĩnh ụ ự v c h c t p nh m th hi n s g n k t gi a các môn h c và ho t đ ng giáo d c trong nhi m v th c ự ọ ậ hi n m c tiêu c a c p h c. ệ ẩ ằ ủ ấ ụ ọ
ẩ ộ ượ ề ọ
ứ ế ọ ứ b) Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ đ ữ ẩ ủ ấ ầ ầ ụ ể ọ
ng trình c p h c là các ấ ươ ể ệ cu i c p h c. Cách th hi n ố ấ i h c sau m i c p h c, đ i chi u v i nh ng gì mà ớ ố ườ ọ ề ự ữ ủ ế ể ạ
c th hi n trong ch ể ệ c chu n c a c p h c, t c là nh ng yêu c u c th mà HS c n đ t đ ạ ượ ở ầ này t o m t t m nhìn v s phát tri n c a ng ộ ầ ọ ỗ ấ m c tiêu c a c p h c đã đ ủ ấ ề ra. ụ ọ
3. Nh ng đ c đi m c a Chu n ki n th c, kĩ năng ủ ứ ữ ể ế ặ ẩ
3.1. Chu n ki n th c, kĩ năng đ c chi ti ứ ế ượ t, t ế ườ ề ế ng minh b ng các yêu c u c th , rõ ràng v ki n ầ ụ ể ằ
ẩ th c, kĩ năng. ứ
ẩ ố ể ạ i thi u, nh m đ m b o m i HS c n ph i và có th đ t ọ ể ằ ả ả ầ ả
đ 3.2. Chu n ki n th c, kĩ năng có tính t ứ ế c nh ng yêu c u c th này. ầ ụ ể ữ ượ
3.3. Chu n ki n th c, kĩ năng là thành ph n c a CTGDPT. ầ ủ ứ ế ẩ
Trong CTGDPT, Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ đ i v i ng ộ ố ớ ế ầ
các ch đ c a ch ở ọ ở i h c đ ườ ọ ượ ự
ớ c th hi n ứ ng trình môn h c theo t ng l p và ươ ộ ẩ ủ ề ủ ứ ể ệ ở ượ ề ầ c th hi n, ể ệ ồ các lĩnh v c h c t p ; đ ng ươ ng ph n cu i c a ch ọ ậ ố ủ ầ
ề c th hoá ừ ụ ể th i, Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ cũng đ ẩ ờ trình m i c p h c. ỗ ấ ế ọ
ế ứ ầ ủ ỉ ạ ệ
ứ ẩ ế ọ ạ ẽ ạ ư ế ạ
ứ ặ ọ ộ
ơ ả ề ể ạ
Chu n ki n th c, kĩ năng là thành ph n c a CTGDPT. Vi c ch đ o d y h c, ki m tra, đánh giá theo ể ạ i, đ a thêm Chu n ki n th c, kĩ năng s t o nên s th ng nh t ; làm h n ch tình tr ng d y h c quá t ọ ả ẩ ạ ấ ự ố i m tra, đánh giá ; góp nhi u n i dung n ng n , quá cao so v i chu n ki n th c, kĩ năng vào d y h c, k ế ề ể ạ ẩ ớ ề ph n làm gi m tiêu c c c a d y thêm, h c thêm ; ể ổ ứ ch c t o đi u ki n c b n, quan tr ng đ có th t ọ ọ ầ gi ng d y, h c t p, ki m tra, đánh giá và thi theo Chu n ki n th c, kĩ năng. ả ự ủ ạ ể ả ọ ậ ệ ứ ế ạ ẩ
III - CÁC M C Đ V KI N TH C, KĨ NĂNG
Ứ Ộ Ề
Ứ
Ế
6
Các m c đ v ki n th c, kĩ năng đ ộ ề ế ứ ượ ủ c th hi n c th trong Chu n ki n th c, kĩ năng c a ụ ể ể ệ ứ ế ẩ
ứ CTGDPT.
V ki n th c ề ế ớ ắ ữ ể ế
ứ ơ ả trình, sách giáo khoa, đó là n n t ng v ng vàng đ có th phát tri n năng l c nh n th c ứ : Yêu c u HS ph i nh , n m v ng, hi u rõ các ki n th c c b n trong ch ể ng ươ ơ c p cao h n. ầ ề ả ứ ở ấ ả ữ ự ể ể ậ
t v n d ng các ki n th c đã h c đ tr l i câu h i, gi ề ọ ể ả ờ ứ ỏ ả i bài t p, làm th c hành ; có kĩ ự ậ
Bi ế năng tính toán, v hình, d ng bi u đ ,... V kĩ năng : ẽ ế ậ ụ ự ể ồ
ph i d a trên c s phát tri n năng l c, trí tu HS các m c đ , t Ki n th c, kĩ năng ứ ả ự ự ể ở ứ ộ ừ ơ ả đ n gi n
ệ đ n ph c t p ; n i dung bao hàm các m c đ khác nhau c a nh n th c. ế ơ ở ứ ộ ế ứ ạ ủ ứ ậ ộ
M c đ c n đ t đ c xác đ nh theo 6 m c đ : ứ ộ ầ ế ậ
c v ki n th c ạ ượ ề ế ạ ứ ộ nh n bi ồ ứ đ ượ ể ể ứ ộ ạ
t, thông hi u, v n d ng m c th p, v n d ng m c cao). t, thông hi u, v n ậ d ng, phân tích, đánh giá và sáng t o (có th tham kh o thêm phân lo i Nikko g m 4 m c đ : nh n ậ ụ bi ế ị ả ậ ụ ở ứ ậ ụ ở ứ ể ấ
t : c đây ; nghĩa là có th nh n bi ự ậ ớ ạ ữ ệ ế Là s nh l ể ế ậ
ự ệ ế
là m c đ , yêu c u th p nh t c a trình đ nh n th c, th hi n ạ ữ ệ ộ ơ ể ệ ở ỗ
ộ ấ ủ ặ ể ộ ự ữ ậ
t thông i các d li u, thông tin đã có tr ướ ế các s ki n đ n gi n đ n các lí thuy t i m t lo t d li u, t ả ừ ỉ ch HS có th và ch ầ ứ ậ c đ a ra ho c d a trên nh ng thông tin có tính đ c thù c a m t khái ủ ặ ư ng. 1. Nh n bi tin, ghi nh , tái hi n thông tin, nh c l ắ ạ ệ ớ ph c t p. Đây ấ ứ ộ ứ ạ c n nh ho c nh n ra khi đ ầ ớ ni m, m t s v t, m t hi n t ệ ặ ộ ự ậ ượ ệ ượ ộ
HS phát bi u đúng m t đ nh nghĩa, đ nh lí, đ nh lu t nh ng ch a gi i thích và v n d ng đ ộ ị ư ư ể ậ ị ị ả ụ ậ ượ c
chúng.
t b ng các yêu c u : ậ ứ ộ ế ằ ầ
i các khái ni m, đ nh lí, đ nh lu t, tính ch t. ậ ớ ạ ệ ậ ấ ị ị
ả i thích) các khái ni m, hình th , v trí t ệ ể ị ươ ố ng đ i gi a các đ i ữ ố ậ ạ
c (không c n gi ố ầ ả ơ t ượ
Có th c th hoá m c đ nh n bi ể ụ ể - Nh n ra, nh l - Nh n d ng đ ượ ng trong các tình hu ng đ n gi n. - Li t kê, xác đ nh các v trí t t gi a các y u t , các hi n t ng. ươ ệ ị ị ng đ i, các m i quan h đã bi ố ệ ố ế ế ố ữ ệ ượ
ắ c, hi u đ ể ủ ệ
ệ ượ ự ậ
ư c ý nghĩa c a các khái ni m, s v t, hi n t ệ ượ ượ ơ ệ ể ự ậ ượ ủ ệ ứ ộ ấ ấ
ề ặ ọ
ằ
ể ượ ả ng). ng t 2. Thông hi u :ể Là kh năng n m đ ng ; ả ự ậ c ý nghĩa c a các khái ni m, s v t, hi n t i thích, ch ng minh đ gi ậ ng ; là m c đ cao h n nh n ả ượ ứ ứ ộ ng, liên quan đ n ý nghĩa c a các bi t nh ng là m c đ th p nh t c a vi c th u hi u s v t, hi n t ấ ủ ế ủ ế ệ ượ c th hi n t. Đi u đó có th đ m i quan h gi a các khái ni m, thông tin mà HS đã h c ho c đã bi ể ệ ệ ệ ữ ế ố ặ i thích ho c i thích thông tin (gi d ng này sang d ng khác, b ng cách gi b ng vi c chuy n thông tin t ả ừ ạ ể ệ ằ t) và b ng cách ng xu h c l tóm t ả ướ ượ ằ ạ ng lai (d báo các h qu ho c nh h ươ ặ ả ướ ưở ự ệ ắ
ể ụ ể ứ ộ ằ ầ
ễ ả ằ b ng ngôn ng cá nhân các khái ni m, đ nh lí, đ nh lu t, tính ch t, chuy n đ i đ ị ữ ệ ể ấ l ữ ứ ữ ổ ượ ừ c t ậ ố ệ i sang công th c, kí hi u, s li u ệ ụ ừ ờ ứ ị hình th c ngôn ng này sang hình th c ngôn ng khác (ví d : t và ng i).
Có th ể c th hoá m c đ thông hi u b ng các yêu c u : - Di n t ứ c l ượ ạ - Bi u th , minh ho , gi i thích đ c ý nghĩa c a các khái ni m, hi n t ng, đ nh nghĩa, đ nh lí, ượ ạ ả ị ệ ượ ủ ệ ị ị ể đ nh lu t. ị ậ
i nh ng thông tin c n thi i quy t m t v n đ nào đó. ự ắ ế ạ ữ ầ t đ gi ế ể ả ộ ấ ế ề
- L a ch n, b sung, s p x p l ổ ọ - S p x p l i các ý tr l i gi i bài toán theo c u trúc lôgic. ế ạ ả ờ ắ i câu h i ho c l ỏ ặ ờ ả ấ
Là kh năng s d ng các ki n th c đã h c vào m t hoàn c nh c th m i : ả ọ ộ ả ậ ế ế ấ ế ụ ể ớ v n d ng ụ ế ậ ụ t v n d ng ứ ề ặ ng pháp, nguyên lí hay ý t t s d ng ph i quy t m t v n đ nào đó. 3. V n d ng : ậ ụ nh n bi ế ậ ki n th c, bi ứ ế t, hi u bi ể ế ử ụ ử ụ t thông tin đ gi ể ả ươ i quy t v n đ đ t ra ; là kh năng đòi h i HS ph i bi ả ng đ gi ể ả ỏ ộ ấ ả ề ưở ế
ươ ệ ậ ị ầ ng pháp, khái ni m, nguyên lí, đ nh lí, đ nh lu t, công th c ứ ị ứ i quy t m t v n đ trong h c t p ho c c a th c ti n. Đây là m c đ thông hi u cao h n m c ứ ộ ự ặ ủ c các quy t c, ph ượ ề ắ ọ ậ ễ ể ơ
Yêu c u áp d ng đ ụ ế ộ ấ ể đ gi ể ả đ thông hi u trên. ộ
7
ầ
ằ i quy t v n đ . ề ế ấ ầ ẫ ỉ
c. ụ ớ ằ ữ ệ ố ị ị
Có th c th hoá m c đ v n d ng b ng các yêu c u : ứ ộ ậ ụ ể ụ ể - So sánh các ph ng án gi ươ ả - Phát hi n l i có mâu thu n, sai l m và ch nh s a đ i gi ử ượ ả ệ ờ - Gi ậ c nh ng tình hu ng m i b ng cách v n d ng các khái ni m, đ nh lí, đ nh lu t, i quy t đ ế ượ ậ ả t. tính ch t đã bi ế ấ - Khái quát hoá, tr u t ng hoá t ớ quen thu c sang tình hu ng m i, tình hu ng đ n gi n, đ n l ơ ừ ượ ơ ẻ ừ ả ộ ố ố
ph c t p h n. ứ ạ ơ
ỏ ể
c c u trúc, t 4. Phân tích : Là kh năng phân chia m t ộ thông tin ra thành các ph n thông tin nh sao cho có th ầ ả t l p m i liên h ph thu c l n nhau gi a chúng. ch c c a nó và thi hi u đ ộ ẫ ế ậ ể ượ ấ ổ ứ ủ ệ ụ ữ ố
c các b ph n c u thành, xác đ nh đ ượ ượ ậ ậ ố ộ ị
Yêu c u ch ra đ t và hi u đ ậ c m i quan h gi a các b ph n, nh n c nguyên lí c u trúc c a các b ph n c u thành. Đây là m c đ cao h n v n d ng vì ấ ủ ộ ấ ầ ể ụ ế ậ ấ ộ
bi ơ ậ ng. nó đòi h i s th u hi u c v n i dung l n hình thái c u trúc c a thông tin, s v t, hi n t ệ ượ ỉ ượ ỏ ự ấ ệ ữ ứ ộ ự ậ ể ả ề ộ ủ ấ ẫ
ằ ứ ộ ể ụ ể ầ
i quy t đ ự ệ ặ ủ ể ả ừ ế ế ượ ấ c v n đ . ề
c m i quan h gi a các b ph n trong toàn th . ể ệ ữ ậ ố ộ
ng. c nh ng v n đ tr u t ấ ề ừ ượ ượ ữ
t và hi u đ Có th c th hoá m c đ phân tích b ng các yêu c u : - Phân tích các s ki n, d ki n th a, thi u ho c đ đ gi ữ ệ - Xác đ nh đ ượ ị - C th hoá đ ụ ể - Nh n bi ậ c c u trúc các b ph n c u thành. ộ ể ượ ấ ậ ấ ế
ượ ậ ị
ứ ớ
c đ c tr ng b i vi c đi sâu vào b n ch t c a đ i t ị ng pháp. Đây là m t b ộ ướ ng, s v t, hi n t ấ ủ ố ượ ả ộ ộ ư ặ ươ ả ế ệ ự ậ
ị ng, m t n i dung ki n th c, m t ph ở ấ ị ị c giá tr c m i trong vi c lĩnh ệ ệ ng. Vi c ệ ượ ch c) ho c các tiêu ặ ổ ứ ể
5. Đánh giá : Là kh năng xác đ nh giá tr c a thông tin : bình xét, nh n đ nh, xác đ nh đ ị ủ t c a m t t ộ ư ưở ộ ủ h i ki n th c đ ứ ượ ế ộ đánh giá d a trên các tiêu chí nh t đ nh ; đó có th là các tiêu chí bên trong (cách t ự chí bên ngoài (phù h p v i m c đích). ụ ợ ớ
Yêu c u xác đ nh đ c các tiêu chí đánh giá (ng i đánh giá t xác đ nh ho c đ ườ ự ặ ượ ị c cung c p các tiêu ấ
c đ đánh giá. ị ầ ượ chí) và v n d ng đ ượ ể ậ ụ
ứ ộ ằ ầ
Có th c th hoá m c đ đánh giá b ng các yêu c u : ể ụ ể - Xác đ nh đ c các tiêu chí đánh giá và v n d ng đ đánh giá thông tin, s v t, hi n t ng, s ượ ị ự ậ ệ ượ ụ ể ậ ự
ki n.ệ
li u theo m t m c đích, yêu c u xác đ nh. ụ ầ ộ ị ị ậ ị ủ ư ệ
, d ki n đã cho đ đánh giá s thay đ i v ch t c a s v t, s ki n. ổ ề ấ ủ ự ậ ự ệ ể ữ ế ố ữ ệ ự
m i xu t hi n khi thay đ i các m i quan h cũ. ệ ệ ổ ố c giá tr c a nhân t ị ủ ố ớ ượ ậ ấ ị
m i c p đ nói trên ả ượ ế ộ
c k t qu h c t p ả ọ ậ ở ọ ấ c đánh giá v chuyên môn liên quan. - Đánh giá, nh n đ nh giá tr c a các thông tin, t - Phân tích nh ng y u t - Đánh giá, nh n đ nh đ Các công c đánh giá có hi u qu ph i giúp xác đ nh đ ị ệ ụ đ đ a ra m t nh n đ nh chính xác v năng l c c a ng i đ ườ ượ ể ư ự ủ ả ề ậ ộ ị ề
i thông tin ; khai thác, b sung thông tin t ế ả ắ ổ ợ ổ ừ
6. Sáng t o :ạ Là kh năng t ng h p, s p x p, thi các ngu n t ể li u khác đ sáng l p m t hình m u m i. ậ ồ ư ệ t k l ế ế ạ ớ ẫ ộ
i các quan h tr u t ạ ẫ ộ ớ ộ ướ
Yêu c u t o ra đ ầ ạ ế ượ ả ọ ậ c m t hình m u m i, m t m ng l ự ặ ạ ệ ừ ượ ự ớ ng (s đ phân l p ệ t ơ ồ ạ
thông tin). K t qu h c t p trong lĩnh v c này nh n m nh vào các hành vi, năng l c sáng t o, đ c bi ấ là trong vi c hình thành các c u trúc và mô hình m i. ớ ệ ấ
ằ ạ ứ ộ
ể ụ ể ộ ở ộ ầ
ề ổ ề ấ ớ
ể
m i khi thay đ i các m i quan h cũ. Có th c th hoá m c đ sáng t o b ng các yêu c u : ầ - M r ng m t mô hình ban đ u thành mô hình m i. ớ - Khái quát hoá nh ng v n đ riêng l ữ ấ - K t h p nhi u y u t riêng thành m t t ng th hoàn ch nh m i. ớ ế ố - D đoán, d báo s xu t hi n nhân t ố , c th thành v n đ t ng quát m i. ẻ ụ ể ỉ ộ ổ ố ớ ế ợ ự ề ự ự ấ ệ ệ ổ 8
Đây là m c đ cao nh t c a nh n th c, vì nó ch a đ ng các y u t ậ ứ ự ế ố ủ ứ c a nh ng m c đ nh n th c ứ ộ ứ ữ ậ
trên và đ ng th i cũng phát tri n chúng. ồ ứ ộ ờ ấ ủ ể
NG TRÌNH
Ẩ
Ổ
Ủ
Ế
IV - CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG C A CH Ứ Ứ Ừ
Ụ Ọ Ậ
ƯƠ Ủ
Ừ
Ụ
Ả
Ể
GIÁO D C PH THÔNG V A LÀ CĂN C , V A LÀ M C TIÊU C A GI NG D Y, H C T P, KI M TRA, Ạ ĐÁNH GIÁ
ứ ả ả ấ ả
ố ng và hi u qu c a quá trình giáo d c. thi, phù h p c a CTGDPT ; b o đ m ch t l Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ c a CTGDPT b o đ m tính th ng nh t, tính kh ộ ủ ệ ề ầ ấ ượ ế ẩ ợ ủ ả ủ ụ ả ả
1. Chu n ki n th c, kĩ năng là căn c ứ ứ ế ẩ
1.1. Biên so n sách giáo khoa (SGK) và các tài li u h ạ ướ ổ ng d n d y h c, ki m tra, đánh giá, đ i ể ẫ ạ ọ
ệ ng pháp d y h c, đ i m i ki m tra, đánh giá. ươ ể ạ ọ ổ ớ m i ph ớ
ạ 1.2. Ch đ o, qu n lí, thanh tra, ki m tra vi c th c hi n d y h c, ki m tra, đánh giá, sinh ho t ể ệ ệ ả ạ ọ ể
ỉ ạ chuyên môn, đào t o, b i d ạ ồ ưỡ ự ng cán b qu n lí và GV. ả ộ
h c, m c tiêu c a quá trình d y h c, đ m b o ch t l ng giáo 1.3. Xác đ nh m c tiêu c a m i gi ụ ủ ỗ ị ờ ọ ấ ượ ụ ủ ạ ả ả ọ
d c. ụ
1.4. Xác đ nh m c tiêu ki m tra, đánh giá đ i v i t ng bài ki m tra, bài thi ; đánh giá k t qu giáo ố ớ ừ ể ế ả ị
ụ d c t ng môn h c, l p h c, c p h c. ọ ớ ụ ừ ể ấ ọ ọ
ứ ệ ế ượ ướ ế
ẫ ể ứ t các ọ năng c a Chu n ki n th c, kĩ năng b ng các n i dung ch n c biên so n theo h ạ ứ ng chi ti ộ đ ế ủ ẩ ằ
SGK. 2. Tài li uệ H ng d n th c hi n Chu n ki n th c, kĩ năng ướ ẩ ự yêu c u c b n, t i thi u v ki n th c, kĩ ề ế ố ầ ơ ả l c trong ọ
ệ Tài li u giúp các cán b qu n lí giáo d c, các cán b chuyên môn, GV, HS n m v ng và th c hi n ụ ự ữ ệ ả ắ ộ ộ
đúng theo Chu n ki n th c, kĩ năng. ứ ế ẩ
3. Yêu c u d y h c bám sát Chu n ki n th c, kĩ năng ạ ọ ứ ế ầ ẩ
3.1. Yêu c u chung ầ
ứ ằ ọ ọ
ọ ả ể ả
ạ đ xác đ nh m c tiêu bài h c. Chú tr ng d y h c nh m đ t ể ệ ề ế ả ế ớ
a) Căn c Chu n ki n th c, kĩ năng ị ạ ứ ế ẩ ụ i và không quá l i thi u v ki n th c, kĩ năng, đ m b o không quá t đ c các yêu c u c b n và t ố ượ ả ứ ơ ả ầ thu c hoàn toàn vào SGK ; m c đ khai thác sâu ki n th c, kĩ năng trong SGK ph i phù h p v i kh ợ ả ứ ứ ộ ộ năng ti p thu c a HS. ủ ế
ọ ậ ự ủ ọ
h c, t ủ ộ ự giác h c t p c a HS. ở nghiên c u ; t o ni m vui, h ng kh i, ề ươ ươ ề ệ ứ ứ
b) Sáng t o v ph ạ Chú tr ng rèn luy n ph nhu c u hành đ ng và thái đ t ộ ng pháp d y h c phát huy tính ch đ ng, tích c c, t ạ ự ng pháp t ạ ư ộ ự duy, năng l c t ự ự ọ tin trong h c t p cho HS. ọ ậ ọ ầ
c) D y h c th hi n m i quan h tích c c gi a GV và HS, gi a HS v i HS ; ti n hành thông qua ọ ể ệ ự ữ ệ ớ ố
ạ ệ ch c các ho t đ ng h c t p c a HS, k t h p gi a h c t p cá th v i h c t p h p tác, làm vi c ế ể ớ ọ ậ ữ ế ợ ọ ậ ủ ữ ọ ậ ạ ộ ợ
vi c t ệ ổ ứ theo nhóm.
ứ d) D y h c chú tr ng đ n vi c rèn luy n các kĩ năng, năng l c hành đ ng, v n d ng ki n th c, ụ ế ế ệ ậ ọ ộ
ạ ng th c hành và g n n i dung bài h c v i th c ti n cu c s ng. tăng c ệ ọ ớ ự ộ ố ự ễ ọ ự ườ ắ ộ
9
e) D y h c chú tr ng đ n vi c s d ng có hi u qu ph t b d y h c đ c trang b ng ti n, thi ệ ươ ế ọ ọ ượ ị
ạ ho c do GV và HS t ế ị ạ ọ ệ làm ; quan tâm ng d ng công ngh thông tin trong d y h c. ọ ạ ệ ử ụ ứ ả ệ ự ụ ặ
ạ g) D y h c chú tr ng đ n vi c đ ng viên, khuy n khích k p th i s ti n b c a HS trong quá trình ế ế ọ ị
ệ ộ h c t p ; đa d ng n i dung, các hình th c, cách th c đánh giá và tăng c ọ ậ ng hi u qu vi c đánh giá. ả ệ ờ ự ế ườ ộ ủ ệ ọ ạ ứ ứ ộ
3.2. Yêu c u đ i v i cán b qu n lí c s giáo d c ầ ố ớ ộ ả ơ ở ụ
ắ a) N m v ng ch tr ữ ng đ i m i giáo d c ph thông c a Đ ng, Nhà n ổ ướ ữ ắ ổ
ng pháp d y h c (PPDH), s d ng ph ớ ể ệ ụ ể ọ ủ ả ng ti n, thi ệ ả ỉ ạ ủ ế ị ạ c ; n m v ng m c đích, ụ ng trình ươ ứ ổ ứ ạ ch c d y ủ ươ ớ ổ ạ ử ụ ươ ọ
ụ yêu c u, n i dung đ i m i th hi n c th trong các văn b n ch đ o c a Ngành, trong Ch ộ ầ t b d y h c, hình th c t và SGK, ph ươ h c và đánh giá k t qu giáo d c. ế ọ ụ ả
ờ ạ b) N m v ng yêu c u d y h c bám sát Chu n ki n th c, kĩ năng trong CTGDPT, đ ng th i t o ứ ế ạ ầ ồ ọ
ẩ i cho GV, đ ng viên, khuy n khích GV tích c c đ i m i PPDH. ắ đi u ki n thu n l ệ ữ ậ ợ ự ổ ế ề ộ ớ
c) Có bi n pháp qu n lí, ch đ o t ỉ ạ ổ ứ ệ ổ ớ ộ
ch c th c hi n đ i m i PPDH trong nhà tr ạ ọ ả ể ướ ạ ị ng m t cách hi u ệ ườ ẩ ng d y h c bám sát Chu n ọ
qu ; th ườ ả ki n th c, kĩ năng đ ng th i v i tích c c đ i m i PPDH. ờ ớ ứ ế ệ ng xuyên ki m tra, đánh giá các ho t đ ng d y h c theo đ nh h ự ổ ự ạ ộ ớ ồ
ả ồ ưở ữ ệ ị
ệ ờ i ch a tích c c đ i m i PPDH, d y quá t ắ ng k p th i nh ng GV th c hi n có hi u qu đ ng th i v i phê bình, nh c i do không bám sát Chu n ki n th c, kĩ d) Đ ng viên, khen th ườ ờ ớ ẩ ự ạ ự ư ứ ế ả ớ ổ
ộ nh nh ng ng ữ ở năng.
3.3. Yêu c u đ i v i giáo viên ầ ố ớ
a) Bám sát Chu n ki n th c, kĩ năng đ thi ế ế ế ứ ụ ạ ượ
i thi u v ki n th c, kĩ năng, d y không quá t ầ c các yêu c u thu c hoàn toàn vào SGK. ể ạ ứ ể ố
c b n, t ơ ả ộ Vi c khai thác sâu ki n th c, kĩ năng ph i phù h p v i kh năng ti p thu c a HS. ả ệ t k bài gi ng, v i m c tiêu là đ t đ ớ ả i và không quá l ả ế ả ẩ ề ế ế ệ ủ ứ ợ ớ
b) Thi t k , t ch c, h ế ế ổ ứ ạ ộ ướ ự ệ ạ ẫ ớ
ọ ậ ể ớ ặ ớ ặ ứ ớ ư ề ẫ ọ ộ
ng và đ a ph ng. ng d n HS th c hi n các ho t đ ng h c t p v i các hình th c đa d ng, phong phú, có s c h p d n phù h p v i đ c tr ng bài h c, v i đ c đi m và trình đ HS, v i đi u ki n ệ c th c a l p, tr ụ ể ủ ớ ứ ấ ườ ợ ươ ị
c) Đ ng viên, khuy n khích, t o c h i và đi u ki n cho HS đ ộ ế ạ ơ ộ ự ề ệ ộ
c tham gia m t cách tích c c, ch ượ ộ ệ ề ế ạ ấ
ứ ủ ứ ệ ề ở ộ
i đa năng l c, ti m năng c a b n thân. ủ đ ng, sáng t o vào quá trình khám phá, phát hi n, đ xu t và lĩnh h i ki n th c ; chú ý khai thác v n ố ộ ki n th c, kinh nghi m, kĩ năng đã có c a HS ; t o ni m vui, h ng kh i, nhu c u hành đ ng và thái đ ộ ế tin trong h c t p cho HS ; giúp HS phát tri n t t ự ứ ầ ủ ả ạ ể ố ọ ậ ự ề
ẫ ỏ ể ư
ệ t b d y h c ; t th c hành ; h d) Thi ướ ờ ự ậ ả duy và rèn luy n kĩ ệ ng d n HS ẫ ướ
t k và h ướ ế ế năng ; h ng d n s d ng các thi ọ ẫ ử ụ có thói quen v n d ng ki n th c đã h c vào gi ng d n HS th c hi n các d ng câu h i, bài t p phát tri n t ạ ch c có hi u qu các gi ệ ổ ứ i quy t các v n đ th c ti n. ế ự ế ị ạ ọ ấ ề ự ễ ậ ụ ứ ế ả
e) S d ng các ph ử ụ ứ ổ ứ ạ ệ ả
ớ ặ ạ ộ ể ặ ươ ủ ấ ng pháp và hình th c t ộ
ng d y h c và các đi u ki n d y h c c th c a tr h p v i đ c tr ng c a c p h c, môn h c ợ th i l ờ ượ ư ạ ọ ệ ạ ọ ụ ể ủ ườ ọ ề ch c d y h c m t cách h p lí, hi u qu , linh ho t, phù ợ ọ ; n i dung, tính ch t c a bài h c ; đ c đi m và trình đ HS ; ọ ng. ươ ọ ộ ấ ủ ng, đ a ph ị
4. Yêu c u ki m tra, đánh giá bám sát Chu n ki n th c, kĩ năng ứ ế ể ẩ ầ
4.1. Quan ni m v ki m tra, đánh giá ề ể ệ
ể ộ
ế ả ự ả ự ệ ụ ể ọ
m c tiêu d y h c. Ki m tra là thu th p thông tin t tiêu d y h c ; đánh giá là xác đ nh m c đ đ t đ Ki m tra và đánh giá là hai khâu trong m t quy trình th ng nh t nh m xác đ nh k t qu th c hi n ệ ị đ n h th ng v k t qu th c hi n m c ụ ề ế ọ ạ ấ ằ ệ ố ừ c v th c hi n m c tiêu d y h c. ụ riêng l ậ ứ ộ ạ ượ ề ự ố ẻ ế ệ ạ ọ ạ ị
ế ứ ộ ạ ượ ủ ả ọ ậ ự ấ
ệ ọ ừ ạ ộ ỗ ụ ủ ề ấ ọ ọ
c c a ho t đ ng h c c a HS Đánh giá k t qu h c t p th c ch t là vi c xem xét m c đ đ t đ ọ ủ c so v i m c tiêu đ ra đ i v i t ng môn h c, t ng l p h c, c p h c. M c tiêu c a m i môn h c đ ọ ượ ớ ớ ế c th hoá thành các chu n ki n th c, kĩ năng. T các chu n này, khi ti n hành ki m tra, đánh giá k t ừ ụ ể ố ớ ừ ế ụ ế ứ ể ẩ ẩ
10
t k thành nh ng tiêu chí nh m ki m tra đ c đ y đ c v đ nh ế ế ữ ể ằ ượ ủ ả ề ị ầ
qu h c t p môn h c c n ph i thi ả ọ ậ tính và đ nh l ả ng k t qu h c t p c a HS. ọ ầ ế ả ọ ậ ủ ượ ị
4.2. Hai ch c năng c b n c a ki m tra, đánh giá ơ ả ủ ứ ể
ị ứ
ự ụ ệ ệ ọ ị ị
ế
a) Ch c năng xác đ nh - Xác đ nh m c đ đ t đ ứ ộ ạ ượ Chu n ki n th c, kĩ năng c a ch ng trình giáo d c mà HS đ t đ ủ ế ụ ứ ẩ ng, ch đ , ch đi m, mô đun, l p h c, c p h c). t p (k t thúc m t bài, ch ộ ậ c trong vi c th c hi n m c tiêu d y h c, xác đ nh m c đ th c hi n ệ ứ ộ ự ạ c khi k t thúc m t giai đo n h c ọ ươ ạ ộ ạ ượ ấ ủ ề ủ ể ọ ọ ế ươ
ớ - Xác đ nh đòi h i tính chính xác, khách quan, công b ng. ằ ỏ ị
b) Ch c năng đi u khi n : Phát hi n nh ng m t t t, m t ch a t ệ ứ ặ ố ắ ặ
ể ả ữ ứ ể ệ ả
ng, hi u qu d y h c và giáo d c thông qua vi c đ i m i, t ả ớ ố ư ủ
ụ i u hoá ph ng m c và xác t, khó khăn, v ư ố ướ i pháp c i thi n th c tr ng, nâng cao ạ ự ướ ng i u hoá PPDH c a GV và h ng pháp h c t p. Thông qua ch c năng này, ki m tra, đánh ế ị ệ ổ ọ ậ ươ ứ ể
ề đ nh nguyên nhân. K t qu đánh giá là căn c đ quy t đ nh gi ế ị ch t l ọ ệ ả ạ ấ ượ đánh giá đ t t t d n HS bi ể ố ư ế ự ẫ t : giá s là đi u ki n c n thi ế ệ ầ ề ẽ - Giúp GV n m đ ứ ộ ọ ậ ừ ề ắ ớ
ng HS gi ượ đó có bi n pháp giúp đ HS y u kém và b i d ỡ c tình hình h c t p, m c đ phân hoá v trình đ h c l c c a HS trong l p, t ộ ọ ự ủ i ; giúp GV đi u ch nh, hoàn thi n PPDH ; ỉ ề ồ ưỡ ệ ế ệ ỏ
- Giúp HS bi t đ ế ượ ả ọ ậ ươ ủ
ầ ớ đó đi u ch nh ph c kh năng h c t p c a mình so v i yêu c u c a ch ừ ng trình ; xác đ nh ị ủ ể ng pháp h c t p ; phát tri n ọ ậ ươ ề ỉ ư ư
nguyên nhân thành công cũng nh ch a thành công, t kĩ năng t đánh giá ; ự
ng giáo d c ; ộ ả i pháp qu n lí phù h p đ nâng cao ch t l ợ ấ ượ ể ả ụ
- Giúp cán b qu n lí giáo d c đ ra gi ả ụ ề - Giúp cha m HS và c ng đ ng bi c k t qu giáo d c c a t ng HS, t ng l p và c a c c t đ ẹ ộ ồ ế ượ ế ụ ủ ừ ủ ả ơ ừ ả ớ
s giáo d c. ở ụ
4.3. Yêu c u ki m tra, đánh giá ể ầ
a) Ki m tra, đánh giá ph i Chu n ki n th c, kĩ năng c a t ng môn h c ọ ở ừ ứ ế ẩ
ơ ả t ng l p ; ớ ỗ i thi u c n đ t v ki n th c, kĩ năng c a HS sau m i giai đo n, m i l p, m i ỗ ớ ủ ả căn c vàoứ ể ủ ừ ỗ ạ ề ế ứ ạ ầ ố
ể các yêu c u c b n, t ầ c p h c. ấ ọ
b) Ch đ o, ki m tra vi c th c hi n ch ệ ệ ể ự ươ ế ạ ả
ọ ậ ủ ng xuyên, đ nh kì ; đ m b o ch t l ớ ườ ả ả
ỉ ạ ng đ i m i khâu ki m tra, đánh giá th ể ườ ị ằ ị
ấ ượ ứ ố ng v a đánh giá đ ự ặ ườ ượ ừ
ng xuyên và đ nh kì theo h ị ể ề Ki m tra th ể ả ế ế
ườ ng trình, k ho ch gi ng d y, h c t p c a các nhà tr ng ạ ng ki m tra, ; tăng c ể ổ ườ ư ng xuyên, đ nh kì chính xác, khách quan, công b ng ; không hình th c, đ i phó nh ng đánh giá th c đúng cũng không gây áp l c n ng n . Chu n ki n th c, kĩ năng, v a có kh năng phân hoá cao ; ki m tra ki n th c, kĩ năng c b n, năng l c ự ứ ẩ v n d ng ki n th c c a ng ế ậ ụ i h c, thay vì ch ki m tra h c thu c lòng, nh máy móc ki n th c. ộ ừ ườ ọ ướ ứ ớ ơ ả ế ứ ủ ỉ ể ứ ọ
ạ ể ươ ươ ủ ệ
ươ ậ ợ ng đ ắ ấ
c) Áp d ng các ph ụ ế ợ , h c l ch, h c v t ; phát huy u đi m và h n ch nh i h c t ườ tra, thi. K t h p th t h p lí các hình th c ki m tra, thi v n đáp, t l ố ọ ủ ọ ệ ng pháp phân tích hi n đ i đ tăng c ể ể ứ ư ọ ẹ ế ượ ng tính t ự ậ ể ng c a các đ ki m ề ể ế lu n và tr c nghi m nh m h n ch ạ ằ ệ c đi m c a m i hình th c. ỗ ủ ứ ạ
ự ự ệ ơ ộ
n lên ; ng c l ượ ạ ạ ắ ứ ặ
c s ti n b , s c ch tình c m, trí tu , gi m vai trò tích c c, ch đ ng, sáng t o c a HS. s tri d) Đánh giá chính xác, đúng th c tr ng : đánh giá cao h n th c t ự ế ẽ ế ộ ủ ộ t tiêu đ ng l c ph n ấ ấ i, đánh giá kh t khe quá m c ho c thái đ thi u thân thi n, không th y ế đ u v ươ ấ đ ượ ự ế ộ ẽ ứ ệ ạ ủ ự ệ ả ả
ị ụ ộ ủ ụ ử
ờ ả ự ế ọ ứ
ộ ế ử
ộ ụ ủ ộ ứ ế ọ ể ệ ừ ự ự ứ ế ớ
ủ t th c hành, thí nghi m. e) Đánh giá k p th i, có tác d ng giáo d c và đ ng viên s ti n b c a HS, giúp HS s a ch a ữ ộ ả thi u sót. Đánh giá c quá trình lĩnh h i tri th c c a HS, chú tr ng đánh giá hành đ ng, tình c m ủ ế c a HS : nghĩ và làm ; năng l c v n d ng vào th c ti n, th hi n qua ng x , giao ti p ; quan tâm ủ ễ ự ậ i m c đ ho t đ ng tích c c, ch đ ng c a HS trong t ng ti t t h c ti p thu tri th c m i, ôn ộ ộ ứ ớ luy n cũng nh các ti ệ ạ ư ự ệ ế
11
ế ế ả ố ỉ
ả ả ọ ậ ọ ậ ề ị
ầ ạ ậ ứ ả ớ ọ
ả ọ ậ ứ ứ ứ ụ ề ệ ệ ế ả ợ ộ
g) Khi đánh giá k t qu h c t p, thành tích h c t p c a HS không ch đánh giá k t qu cu i cùng, ọ ậ ủ mà c n chú ý c quá trình h c t p. C n t o đi u ki n cho HS cùng tham gia xác đ nh tiêu chí đánh giá ệ ầ ậ k t qu h c t p v i yêu c u không t p trung vào kh năng tái hi n tri th c mà chú tr ng kh năng v n ệ ả ầ ế d ng tri th c trong vi c gi i quy t các nhi m v ph c h p. Có nhi u hình th c và đ phân hoá cao ụ trong đánh giá.
ọ ậ ủ ọ
h) Khi đánh giá ho t đ ng d y h c không ch đánh giá thành tích h c t p c a HS, mà còn bao g m ồ ậ ấ ng pháp, kĩ thu t l y ả ế ạ ằ ươ ạ ọ ọ
đánh giá c quá trình d y h c nh m c i ti n ho t đ ng d y h c. Chú tr ng ph ả ọ HS đ đánh giá quá trình d y h c. thông tin ph n h i t ạ ộ ọ ạ ể ỉ ạ ộ ạ ồ ừ ả
ế ợ ậ ợ ượ ặ ị ị
i) K t h p th t h p lí gi a đánh giá đ nh tính và đ nh l ị ủ ừ ớ ể ế ợ ạ ộ ứ ằ ể ậ ọ
ng : Căn c vào đ c đi m c a t ng môn ữ m i l p h c, c p h c, quy đ nh đánh giá b ng đi m k t h p v i nh n xét ụ ở ỗ ớ ậ h c và ho t đ ng giáo d c ọ c a GV hay đánh giá b ng nh n xét, x p lo i c a GV. ủ ấ ạ ủ ọ ế ằ
k) K t h p đánh giá trong và đánh giá ngoài. ế ợ
Để có thêm các kênh thông tin ph n h i khách quan, c n k t h p hài hoà gi a đánh giá trong và ế ợ ữ ầ ả ồ
đánh giá ngoài :
- T đánh giá c a HS v i đánh giá c a b n h c, c a GV, c a c s giáo d c, c a gia đình và c ng ộ ủ ơ ở ủ ạ ủ ủ ụ ự ủ ọ ớ
đ ng. ồ
- T đánh giá c a GV v i đánh giá c a đ ng nghi p, c a HS, gia đình HS, c a các c quan qu n lí ệ ủ ồ ủ ự ủ ủ ả ơ ớ
giáo d c và c a c ng đ ng. ủ ộ ụ ồ
ự ủ ơ ở ụ ớ ủ ộ ụ ả ồ ơ
- T đánh giá c a c s giáo d c v i đánh giá c a các c quan qu n lí giáo d c và c a c ng đ ng. ủ - T đánh giá c a ngành Giáo d c v i đánh giá c a xã h i và đánh giá qu c ố t ụ ớ . ế ủ ủ ự ộ
ả ự ể ẩ ổ ổ
l) Ph i là đ ng l c thúc đ y đ i m i PPDH : Đ i m i PPDH và đ i m i ki m tra, đánh giá là hai ổ ạ ng d y ớ quan tr ng nh t đ m b o ch t l ấ ả ộ ấ ữ ấ ượ ớ ạ ơ ủ ả ọ ố ọ
ớ m t th ng nh t h u c c a quá trình d y h c, là nhân t ố ặ h c. ọ
4.4. Các tiêu chí c a ki m tra, đánh giá ủ ể
a) Đ m b o tính toàn di n : Đánh giá đ ệ ượ ộ c các m t ki n th c, kĩ năng, năng l c, ý th c, thái đ , ự ứ ứ ế ặ
ả ả hành vi c a HS. ủ
b) Đ m b o đ tin c y : Tính chính xác, trung th c, minh b ch, khách quan, công b ng trong đánh ự ạ ằ ả
ng th c c a HS, c a các c s giáo d c. ả giá, ph n ánh đ ả ộ ậ c ch t l ấ ượ ượ ự ủ ơ ở ủ ụ
ch c ki m tra, đánh giá ả ứ ứ ả
ph i phù h p v i đi u ki n HS, c s giáo d c, đ c bi ệ ổ ứ t là phù h p v i m c tiêu theo t ng môn h c. c) Đ m b o tính kh thi : N i dung, hình th c, cách th c, ph ươ ộ ợ ơ ở ng ti n t ớ ả ệ ể ừ ụ ụ ề ệ ả ặ ớ ợ ọ
ầ ả ự ậ ộ ạ ượ
ng. d) Đ m b o yêu c u phân hoá : Phân lo i đ ầ ả ơ ở ụ ả ả ả c a HS, c s giáo d c ; c n đ m b o d i phân hoá r ng đ cho phân lo i đ i t ủ c chính xác trình đ , m c đ , năng l c nh n th c ứ ộ ứ ạ ố ượ ộ ủ
e) Đ m b o hi u qu : Đánh giá đ ả
c t c đ y đ các m c tiêu đ ra ; t o đ ng l c đ i m i ph t c các lĩnh v c c n đánh giá HS, c s giáo d c ; ụ ươ ạ ượ ấ ả ề ầ ng pháp d y h c, góp ph n ự ầ ớ ơ ở ạ ự ổ ọ ộ ự ủ
ệ ả ả th c hi n đ ượ ầ ụ ệ ng giáo d c. nâng cao ch t l ấ ượ ụ
12
Ứ
Ầ
H
ƯỚ
Ự
Ứ
Ẫ
Ệ
MÔN Đ A LÍ
PH N TH HAI NG D N TH C HI N CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG Ẩ Ế L P 11Ớ
Ị
CH
NG TRÌNH CHU N
ƯƠ
Ẩ
c:
ng trình chu n) h c sinh đ t đ
ọ
ọ
ẩ
ươ
ạ ượ
ng trình Đ a lí 11 (ch ị
A. M C TIÊU C A CH NG TRÌNH Ụ Ủ ƯƠ
ế ượ
i đ ạ c nhân lo i ề ượ ủ ề ơ ả ạ ng đ i và m t s v n đ đang đ ộ ố ấ c các ki n th c ph thông, c b n v : ứ ề ổ th gi ế ế ớ ươ
nhiên, dân c , kinh t - xã h i c a m t s khu v c, qu c gia trên th gi i. ố ế ự ư ộ ố ộ ủ ế ớ
ể ủ
ậ ể ị
i, khu v c và m t s ự ậ ế ả ị ng đ a lí, xây d ng bi u đ , s d ng và ự ệ ượ ộ ố - xã h i th gi kinh t ế ớ ộ ế ồ ử ụ ự
ổ ồ ố ệ ể ố
ự ể
i thích các s v t, hi n t ng đ a lí đang di n ra ị m c đ nh t đ nh đ gi ấ ị ố ự ậ ứ ở ứ ộ ệ ượ ế ị i. ế ớ ễ
ế ớ
n lên đ đóng góp vào s phát tri n kinh t c.
ự
H c xong ch ươ 1. V ề ki n th c: ứ ế Hi u và trình bày đ ể - M t s đ c đi m c a n n kinh t ể ộ ố ặ quan tâm. - Đ c đi m t ự ể ặ 2. V ề kĩ năng C ng c và phát tri n các k năng: ỹ ố - Nh n xét, phân tích, t ng h p, so sánh các s v t, hi n t ợ khai thác b n đ , s li u th ng kê liên quan đ n đ a lí ố qu c gia tiêu bi u. - Thu th p, trình bày các thông tin đ a lí v m t s khu c c hay qu c gia tiêu bi u trên th gi ậ ề ộ ố - V n d ng ki n th c ể ả ậ ụ i. trên th gi 3. V thái đ , hành vi ộ ề - Có ý chí v ể ươ - Có thái đ đúng đ n tr ệ ượ ộ - Quan tâm đ n nh ng v n đ liên quan đ n Đ a lí nh dân s , môi tr
ng. ể - xã h i c a m t s qu c gia, khu v c. ế ị - xã h i đ t n ộ ấ ướ ố ộ ố ườ ự ng kinh t ế ế ộ ủ ư c hi n t ề ướ ấ ắ ữ ế ố
Ự Ẫ Ế B. H Các ki n th c, kĩ năng c n đ t c a ch ng trình Đ a lí l p c c th nh sau: NG D N TH C HI N CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG Ẩ ươ Ệ ạ ủ ƯỚ ế ớ 10 đ Ứ ị ứ ầ ượ ụ ể ư
A. KHÁI QUÁT CHUNG V N N KINH T - Ề Ề Ế
XÃ H I TH GI I Ế Ớ Ộ
Ch đủ ề 1
S T NG PH N V TRÌNH Đ PHÁT TRI N Ự ƯƠ Ộ Ả Ề Ể
C KINH T - XÃ H I C A CÁC NHÓM N Ộ Ủ Ế ƯỚ
13
- xã h i c a các nhóm n c: n ng ph n v trình đ phát tri n kinh t ộ ế ộ ủ ướ ướ c
1. Ki n th c ứ ế 1.1. Nh n bi phát tri n, n c đang phát tri n, n ậ ể t s t ế ự ươ ướ ể c công nghi p m i (NICs) ệ ớ ả ề ể ướ
. D a vào ư ộ
nhiên, dân c , xã h i, trình đ phát tri n kinh t ự c đ ộ ể c phát tri n và nhóm n c x p thành nhóm n c đang c có s khác nhau v đ c đi m t ế ề ặ ể - xã h i, các n ộ ự ể ướ ượ ế ế ự ướ ướ ể
- Các n ướ trình đ phát tri n kinh t ộ phát tri n.ể
ướ ể ệ ở ặ ộ ổ : đ c đi m phát tri n dân s , các ch s xã h i, t ng ỉ ố ể ể ố
- S t ự ươ GDP/ng i, c c u kinh t c th hi n phân theo khu v c. ng ph n gi a hai nhóm n ữ ườ ả ơ ấ ự ế
c đ t trình đ phát tri n nh t đ nh v công nghi p. - N c công nghi p m i (NICs): n ệ ướ ớ ướ ạ ấ ị ể ề ệ ộ
1.2. Trình bày đ c đ c đi m n i b t c a cách m ng khoa h c và công ngh ượ ặ ổ ậ ủ ọ ể ạ ệ
ệ ổ ọ ớ
ượ ng, công ngh ự ệ ậ ệ ự ệ ụ ộ ớ ệ ệ ệ ứ ng tri th c ệ
- Hi n nay có s bùng n công ngh cao d a vào các thành t u khoa h c m i v i hàm l ự cao; 4 công ngh tr c t: công ngh sinh h c, công ngh v t li u, công ngh năng l ượ ọ thông tin.
ộ ọ ể i s phát tri n
ủ : xu t hi n ngành kinh t ệ ệ ạ ớ ự , hình thành n n kinh t c tác đ ng c a cu c cách m ng khoa h c công ngh hi n đ i t m i, chuy n d ch c c u kinh t ề ộ ế ớ ạ ể ị ượ ệ ơ ấ ế ấ ế tri ế
1.3. Trình bày đ kinh t th cứ
ấ ệ ượ ề ệ ầ ả ớ ệ
- Xu t hi n nhi u ngành công nghi p m i, có hàm l ậ gen; các ngành d ch v c n nhi u tri th c: b o hi m, vi n thông. ề ng kĩ thu t cao: s n xu t ph n m m, công ngh ấ ễ ụ ầ ề ị ứ ể ả
chuy n đ i theo h ế ể ổ ướ ng tăng t tr ng c a d ch v , gi m t tr ng c a công nghi p và ả ủ ị ỉ ọ ỉ ọ ủ ụ ệ
- C c u kinh t ơ ấ nông nghi p.ệ
- Nên kinh t tri th c: N n kinh t d a trên tri th c, kĩ thu t, công ngh cao. ế ứ ề ế ự ứ ệ ậ
2. Kĩ năng
- D a vào b n đ , nh n xét s phân b c a các nhóm n c theo GDP/ng i. ố ủ ự ự ậ ả ồ ướ ườ
i, c c u GDP phân theo khu v c kinh t ố ệ ề ườ ơ ấ ự ế ủ c a
c. - Phân tích b ng s li u v : bình quân GDP/ng t ng nhóm n ừ ả ướ
Ch đủ ề 2
XU H NG TOÀN C U HOÁ, KHU V C HOÁ ƯỚ Ự Ầ
1. Ki n th c ứ ế 1.1. Trình bày đ ượ c các bi u hi n c a toàn c u hóa ệ ủ ể ầ
i nhi u lĩnh v c, trong đó có lĩnh v c kinh ế ớ ở ự ự ề ầ ế ố
- Toàn c u hóa: Qúa trình liên k t các qu c gia trên th gi .ế t
ể ạ
ươ (WTO), tăng đ u t ố ế qu c t ố ượ , m r ng th tr ng thành viên ng tài ng m i qu c t ạ ầ ư - tăng s l ở ộ ị ườ ố ế kinh t ươ ủ
- Bi u hi n ệ c a toàn c u hóa ầ ủ và tăng vai trò c a T ch c th ổ ứ chính, tăng vai trò c a công ty xuyên qu c gia. : ế phát tri n m nh th ể ng m i Qu c t ố ế ạ ố ủ
1.2. Trình bày đ c ượ h qu c a toàn c u hóa kinh t ệ ả ủ ầ ế
- Tác đ ng tích c c: tăng tr ng kinh t , tăng c ng h p tác kinh t ự ộ ưở ế ườ ợ . ế
- Tác đ ng tiêu c c: tăng kho ng cách gi a n c giàu, n c nghèo. ữ ướ ự ả ộ ướ
1.3. Trình bày đ c ượ bi u hi n c a khu v c hóa kinh t ệ ủ ự ể ế
Hình thành các t ch c liên k t Đông Nam Á, châu Âu, B c Mĩ… ổ ứ ế ở ắ
14
t lí do hình thành t ch c liên k t kinh t khu v c và m t s t ch c liên k t kinh t khu ế ổ ứ ế ế ộ ố ổ ứ ự ế ế
1.4. Bi v cự
khu v c ự : các qu c gia có nh ng nét t ổ ứ ữ ế ố ươ ồ
ế i ích phát tri n đã liên k t thành t ể ế ặ ng đ ng v đ a lí, văn ề ị ể ạ ch c riêng đ có th c nh ể ổ ứ
ch c liên k t kinh t - Lí do hình thành t hóa, xã h i ho c có chung m c tiêu, l ụ ợ ộ khác (ho c qu c gia l n khác). tranh v i các liên k t kinh t ố ặ ế ế ớ ớ
ch c liên k t kinh t khu v c ế ự : Hi p h i các n ệ ộ ướ ợ c Đông Nam Á (ASEAN), Di n đàn h p ễ
châu Á – Thái Bình D ng (APEC), Liên minh châu Âu (EU). ế ươ - M t s t ộ ố ổ ứ tác kinh t ế
2. Kĩ năng
t ph m vi c a các liên k t kinh t ồ ử ụ ự ủ ộ
ế do B c Mĩ (NAFTA), Di n đàn h p tác kinh t ướ c châu Á – Thái ậ c t i đ nh n bi ệ ướ ự ế ễ ạ ắ
- S d ng b n đ Th gi ế ớ ể ả Đông Nam Á (ASEAN), Hi p Bình D ng (APEC), Liên minh châu Âu (EU), Th tr khu v c: Hi p h i các n ệ ế ế ợ ng chung Nam Mĩ (MERCOUR). ị ườ ươ
t quy mô, vai trò qu c t c a các liên k t kinh t khu v c: s ư ệ ậ ố ế ủ ế ế ự ố
ế c thành viên, s dân, GDP. ng các n - Phân tích s li u, t l ượ li u đ nh n bi ể ố ố ệ ướ
Ch đủ ề 3
M T S V N Đ MANG TÍNH TOÀN C U Ộ Ố Ấ Ầ Ề
c hi n t các n c đang phát tri n, già hóa dân s các ượ ệ ượ ng bùng n dân s ổ ố ở ướ ố ở ể
1. Ki n th c ứ ế i thích đ 1.1. Gi ả c phát tri n n ể ướ
các n ể Các n ả ố
- Bùng n dân s ố ở ổ 95% s dân tăng hàng năm c a th gi ế nhiên cao. c đang phát tri n: ướ ủ ể ướ i. Nguyên nhân: t su t gia tăng t ự c đang phát tri n chi m kho ng 80% dân s và ỉ ấ ế ớ ố
các n c phát tri n: c phát tri n có s dân già, t l sinh th p, dân s tăng ướ ể Các n ướ ỉ ệ ể ố ấ ố ố ở
- Già hóa dân s ch m.ậ
c đ c đi m dân s c a th gi i, c a nhóm n ố ủ ế ớ ủ ể ướ c phát tri n, nhóm n ể ướ c ế
t và gi 1.2. Bi ả đang phát tri n. Nêu h u qu ể i thích đ ượ ặ ả ậ
i tăng nhanh, Ph n l n dân c t p trung t i các n c đang phát tri n. Xu h ng chung ầ ớ ư ậ ạ ướ ể ướ
i là đang già đi. - Dân s th gi ố ế ớ c a dân s th gi ủ ố ế ớ
nhiên còn cao; h u qu v m t kinh t - xã ể ự ả ề ặ ậ ế
- Các n ố ẻ h i: thi u vi c làm, khó c i thi n ch t l ộ c đang phát tri n có dân s tr do ấ ượ ả ướ ế gia tăng t t l ỉ ệ ng cu c s ng. ộ ố ệ ệ
c phát tri n có dân s già do ướ ả ề ặ t l ỉ ệ ể ậ ố ộ - xã h i:
th p; h u qu v m t kinh t nhiên gia tăng t - Các n ế ấ ự ng cu c s ng. , tác đ ng đ n ch t l thi u nhân công lao đ ng, h n ch s phát tri n kinh t ộ ố ộ ế ể ế ấ ượ ế ự ế ạ ộ
c m t s bi u hi n, nguyên nhân ô nhi m c a t ng lo i môi tr ủ ừ ạ ườ ậ ng và h u
ộ ố ể c s c n thi ệ t ph i b o v môi tr ễ ng 1.3. Trình bày đ ượ qu ; nh n th c đ ậ ả ả ả ệ ế ứ ượ ự ầ ườ
ng l n khí th i nh CO i th i kh i l do con ng ễ ố ượ ư ả ậ ả ả ệ t
2, Khí CFCs. H u qu : nhi ầ
- Ô nhi m không khí: đ không khí tăng, t ng ôdôn b m ng đi, có n i b th ng, khí h u toàn c u bi n đ i. ầ ộ ớ ơ ị ủ ườ ị ỏ ế ậ ổ
c s ch tr nên ư ể ồ ồ ướ ạ ở
- Ô nhi m n kham hi m. Bi n và đ i d ướ do ch t th i ch a x lí đ a tr c ti p vào các sông, h , bi n; ngu n n ự ế ng b ô nhi m nên suy gi m tài nguyên. ả ấ ạ ươ ư ử ị ễ ế c: ể ễ ả
ạ ậ do khai thác quá m c, nhi u loài b tuy t ch ng ho c d n đ n nguy c ặ ẫ ứ ủ ế ệ ề ị ơ
- Suy gi m đa d ng sinh v t: tuy t ch ng. ả ủ ệ
- B o v môi tr ng t nhiên: i. ả ệ ườ ự là b o v môi tr ệ ả ườ ng s ng c a con ng ủ ố ườ
1.4. Hi u đ c nguy c chi n tranh và s ph n thi t ph i b o v hòa bình ể ượ ự ầ ơ ế ế ả ả ệ
15
t h i v ng i và ấ ổ ủ ố ộ ộ ị ệ ạ ề ườ
- Xung đ t s c t c, xung đ t tôn giáo, kh ng b gây nên m t n đ nh xã h i, thi c a, nguy c d n đ n chi n tranh. ủ ộ ắ ộ ơ ẫ ế ế
- Các qu c gia và c ng đ ng qu c t c n ph i h p tác giàn gi hoà bình c a khu v c và th gi ố ế ầ ả ợ ồ ố ộ ữ i ế ớ ự ủ
2. Kĩ năng
ậ ế ề ầ ọ
ổ c, suy gi m đa ng n ố ế ớ t báo cáo ng n g n v m t s v n đ mang tính toàn c u: bùng n dân i, ô nhi m môi tr ễ ề ộ ố ấ ng không khí, ô nhi m môi tr ễ ắ ườ ườ ướ ả
Thu th p và x lí thông tin, vi ử s , già hóa dân s th gi ố d ng sinh v t. ậ ạ
Ch đủ ề 4
M T S V N Đ C A CHÂU L C VÀ KHU V C Ộ Ố Ấ Ề Ủ Ự Ụ
N I DUNG 1. CHÂU PHI Ộ
t đ c ti m năng phát tri n kinh t c a các n châu Phi 1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ượ ề ể ế ủ c ướ ở
nhiên, kim lo i quý; ti m năng v con ng ả ỏ ự ề ề ạ ườ i:
Ti m năng tài nguyên khoáng s n: dâu m , khí t ngu n lao đ ng d i dào. ộ ề ồ ồ
i quy t đ phát tri n kinh t - xã h i c a các qu c gia c ượ m t s v n đ c n gi ộ ố ấ ề ầ ả ế ể ể ế ộ ủ ố
châu Phi 1.2. Trình bày đ ở
thu c lo i ộ ố ủ ạ th pấ nh t th gi ế ớ ấ ộ ả i. C n c i ầ
i dân r t th p, ấ ườ ng cu c s ng: gi m đói nghèo, b nh t - Ch t l ấ ượ thi n ch t l ệ ng cu c s ng c a ng ả ộ ố ấ ch s HDI ỉ ố t. ệ ậ ấ ượ
- Nhi u n i c a châu Phi th ng xuyên x y ra chi n tranh, xung đ t. C n n đ nh đ phát tri n. ơ ủ ề ườ ầ ổ ể ể ế ả ộ ị
- H u qu c a ch nghĩa th c dân. ủ ả ủ ự ậ
1.3. Ghi nh đ a danh: Nam Phi ớ ị
2. Kĩ năng
Phân tích s li u, t li u v - xã h i c a châu Phi : ố ệ ư ệ ề m t s v n đ kinh t ộ ố ấ ề ế ộ ủ
nhiên c a châu Phi (năm 2005) v i các khu ử ụ ố ệ ỉ ấ ố ự ủ ớ
i. - S d ng b ng s li u đ so sánh t su t gia tăng dân s t ể v c, châu l c khác trên th gi ế ớ ự ả ụ
- Phân tích b ng s li u đ th y đ c t c đ tăng tr ng kinh t c a m t s n c châu Phi. ể ấ ượ ố ộ ố ệ ả ưở ế ủ ộ ố ướ
N I DUNG 2. KHU V C MĨ LA – TINH Ộ Ự
c ti m năng phát tri n kinh t c a các n Mĩ La -tinh t đ ể ế ủ c ướ ở 1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ượ ề
Ti m năng v tài nguyên (khoá ng s n kim lo i, nhiên li u, đ t, khí h u), v ngu n l c con ng i. ề ề ồ ự ệ ề ả ạ ậ ấ ườ
i quy t đ phát tri n kinh t - xã h i c a các qu c gia c m t s v n đ c n gi ộ ố ấ ề ầ ả ế ể ể ế ộ ủ ố
ượ 1.2. Trình bày đ ở Mĩ La -tinh ở
- Chênh l ch l n trong thu nh p GDPc a các nhóm dân c . ư ậ ủ ệ ớ
phát, t l dân nghèo thành th khá l n (1/3 s dân đô th ). - Đô th hóa t ị ự ỉ ệ ố ớ ị ị
- T c đ ng kinh t không đ u ố ộ tăng tr ưở ế ề b i xã h i thi u n đ nh, nhi u r i ro. ề ủ ế ổ ộ ở ị
l c h u. - Đ ng l ườ ố i phát tri n kinh t ể ế ạ ậ
c Mĩ La –tinh đ u có s n n c ngoài l n. - H u h t các n ế ầ ướ ố ợ ướ ề ớ
ả ườ ả ả khu v c, đ m b o ự ả
- Gi tính đ c l p, t ế ch c a m i qu c gia nh ng v n m r ng buôn bán v i n ế c ngoài. i pháp: c i cách mô hình qu n lí kinh t ộ ậ - xã h i, tăng c ộ ở ộ ẫ ả ự ủ ủ ng liên k t kinh t ế ớ ướ ư ố ỗ
16
1.3. Ghi nh đ a danh: A-ma-dôn. ớ ị
2. Kĩ năng
ố ệ ộ ố ấ ư ệ ề ộ ủ Mĩ La –tinh: s d ng b ng s li u đ ể
ư - xã h i c a ế ử ụ m t s qu c gia, v GDPvà n n ở ộ ố ố ệ ả ủ c ngoài c a ợ ướ ề ố
Phân tích s li u, t ề m t s v n đ kinh t li u v so sánh thu nh p c a các nhóm dân c trong GDP ậ ủ m t s n ộ ố ướ Mĩ La –tinh. c
N I DUNG 3. KHU V C TÂY NAM Á VÀ KHU V C TRUNG Á Ộ Ự Ự
t đ c ti m năng phát tri n kinh t c a các n khu v c 1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ượ ề ể ế ủ c ướ ở ự
- Khu v c Tây Nam Á : ự
+ Ngu n d u m phong phú – nguyên li u chi n l c c a th gi i. ế ượ ủ ế ớ ệ ầ ồ ỏ
ầ ớ ờ ố ư ế ạ ồ ộ ớ ế ộ ủ - xã h i c a
+ Ph n l n dân c theo đ o H i; tôn giáo đã và đang tác đ ng l n đ n đ i s ng kinh t khu v c.ự
- Khu v c Trung Á : ự
nhiên, d u m và tài nguyên thiên nhiên khác. + Nhi u khí t ề ự ầ ỏ
ố ệ ứ ạ ộ ớ ế ạ ố ớ ộ
ề - xã h i c a khu v c. + S dân theo đ o H i đông, nhi u dân t c v i các m i quan h ph c t p... đang tác đ ng l n đ n đ i ờ s ng kinh t ố ồ ộ ủ ự ế
1.2. Trình bày đ c m t s v n đ kinh t - xã h i c a ượ ộ ố ấ ề ế ộ ủ khu v c ự Tây Nam Á và Trung Á
- Vai trò cung c p d u m : ỏ ấ ầ
nhiên. + Tây Nam Á và Trung Á đ u có nhi u ti m năng v ề ề d u m , khí t ề ề ầ ỏ ự
+ D u m là nguyên nhân sâu xa d n đ n s c nh tranh nh h ế ự ạ ầ ẫ ả ỏ ưở ng c a các th l c khác nhau. ế ự ủ
- Xung đ t s c t c, xung đ t tôn giáo và n n kh ng b : ố ộ ộ ắ ộ ủ ạ
+ Xung đ t s c t c, r p). ộ ắ ộ xung đ t gi a các qu c gia (I-xra-en v i Pa-le-xtin và các n ữ ớ ố ộ c ướ Ả ậ
+ Ho t đ ng c a các t ch c tôn giáo, chính tr c c đoan. ạ ộ ủ ổ ứ ị ự
+ Đánh bom kh ng b , ám sát. ủ ố
1.3. Ghi nh đ a danh: ớ ị Giê-ru-sa-lem, A-r pậ
2. Kĩ năng
i đ phân tích ý nghĩa v trí đ a lí c a các khu v c ủ ị ự Trung Á và Tây Nam Á: vị
ng thông th ị ng gi a 3 châu l c, ti p giáp m t s c ng qu c. - S d ng b n đ Th gi ả ồ ử ụ c trên đ trí chi n l ế ượ ế ớ ể ườ ộ ố ườ ụ ữ ế ươ ố
li u v - xã h i c a ế ộ ủ khu v c ự Trung Á, khu v c Tây Nam ự
- Phân tích s li u, t ư ệ Á (vai trò cung c p năng l ề i). ố ệ ấ ề m t s v n đ kinh t ộ ố ấ ng cho th gi ế ớ ượ
B. Đ A LÍ KHU V C VÀ QU C GIA Ự Ố Ị
Ch đủ ề 1
HOA KÌ
t đ c v trí, ph m vi lãnh th Hoa Kì 1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ượ ị ổ ạ
n m bán c u Tây, gi a hai đ i d ng l n, ti p giáp v i Ca-na-đa và khu v c Mĩ La- ị ằ ở ạ ươ ữ ầ ự ế ớ ớ
- V trí đ a lí: ị tinh.
17
ạ ả ổ g m ph n đ t trung tâm B c Mĩ, bán đ o A-la-xca (tây b c B c Mĩ) và qu n đ o ả ắ ắ ầ ấ ắ ồ
- Ph m vi lãnh th : Ha-oai (gi a Thái Bình D ng). ữ ầ ươ
nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích đ c thu n l i, khó ượ ậ ợ ượ ặ ự
c đ c đi m 1.2. Trình bày đ ể t khăn c a chúng đ i v i s phát tri n kinh t ố ớ ự ủ ể ế
nhiên ự t t ệ ừ đông sang tây, t o nên 3 vùng t ạ ự
trung tâm B c Mĩ). - Đ c đi m t nhiên ể ự (ph n lãnh th Hoa Kì ổ : thiên nhiên đa d ng, có s khác bi ạ ắ ặ ầ ở
ẻ
ỏ ấ ố ộ ố ồ ệ ớ ươ ạ
ng. Giàu tài nguyên thiên nhiên. Khó khăn: đ ng đ t, các b n đ a thi u n c. + Vùng phía Tây (vùng núi Coóc-đi-e): Các dãy núi tr xen gi a là các b n đ a và cao nguyên, khí h u ậ ữ ớ ả t đ i và ôn đ i h i khô h n. Ven Thái Bình D ng có m t s đ ng b ng nh , đ t t ằ d ồ ươ ồ ị t, khí h u c n nhi ậ ậ ế ướ ị ấ ộ
ặ
ớ ng l n. ủ ế ng đ i l n, đ t phì nhiêu, khí h u ch y u là ôn l ắ ớ ữ ượ ủ ế ố ớ ươ ươ ậ ấ
t đ i. + Vùng phía Đông: Dãy núi già Apalat, khoáng s n ch y u: than đá, qu ng s t v i tr ả Đ ng b ng phù sa ven Đ i Tây D ng có di n tích t ạ ồ ệ ằ ng và c n nhi đ i h i d ệ ớ ậ ớ ả ươ
ấ ắ ồ ồ ị
ậ ợ ớ
ể i phát tri n ỏ ộ ậ ợ ọ i cho tr ng tr t. ỡ ồ nhiên. Khó khăn: l c, bão, ố ự ề ặ ầ ả ạ ắ ớ ỏ
+ Vùng Trung Tâm : - Phía b c và phía tây có đ a hình đ i gò th p, đ ng c r ng, thu n l chăn nuôi. Phía nam là đ ng b ng sông Mit-xi-xi-pi r ng l n, phù sa màu m , thu n l ồ Nhi u lo i khoáng s n tr m a lũ gây thi ộ ng l n: than đá, qu ng s t, d u m , khí t t h i cho s n xu t và sinh ho t. ấ ằ l ữ ượ ả ệ ạ ư ạ
- Tài nguyên thiên nhiên: giàu tài nguyên, t o đi u ki n phát tri n kinh t ệ ể ề ạ . ế
1.3. Phân tích đ c đ c đi m dân c và nh h ng c a dân c t ượ ặ ư ể ả ưở ư ớ ủ i phát tri n kinh t ể ế
i kinh t : ặ ể ư ớ ố ế Dân s đông, gia tăng ạ
ng t gia tăng dân s t ưở ỉ ệ ậ ư ạ ố ự ấ
các châu l c khác nhau, s dân Anh điêng b n đ a ch còn r t ít. S phân bi ố ồ i ngu n nhiên th p. Thành ph n dân c đa d ng do dân nh p ậ ệ ố ử ớ t đ i x v i nhanh do nh p c , đem l ư ự ầ ấ ả ị ỉ
i da màu đang gi m d n. - Đ c đi m dân c và nh h lao đ ng, tri th c và v n. T l ứ ộ c đ n t ư ế ừ ng ườ ả ố ụ ả ầ
ươ ộ ven Đ i Tây D ng và Thái Bình D ng, càng vào sâu n i
Đông B c xu ng phía Nam và ven Thái ư Dân c t p trung đông ướ ư ậ ư ư ắ ị
dân thành ph r t cao, ch y u s ng - Phân b dân c : ố đ a càng th a dân. Dân c đang có xu h ị Bình D ng. T l ươ ố ấ ỉ ệ ạ ở ng chuy n d ch t ể ở ủ ế ố ươ ừ các thành ph v a và nh . ỏ ố ố ừ
i thích đ ủ ế ả ế ủ ố ự ch ch t, s
Hoa Kì 1.4. Trình bày và gi chuy n d ch c c u ngành và s phân hóa lãnh th c a n n kinh t ơ ấ c đ c đi m kinh t ể ượ ặ ự , vai trò c a m t s ngành kinh t ộ ố ế ổ ủ ề ể ị
+ Đ c đi m kinh t : ể ế ặ
i (t ng GDP l n nh t), GDP bình quân đ u ng i cao vào lo i nh t th ế ứ đ ng đ u th gi ầ ế ớ ổ ấ ầ ớ ườ ạ ấ ế
N n kinh t gi ề i.ớ
+ Vai trò c a m t s ngành kinh t ch ch t, s chuy n d ch c c u ngành: ộ ố ủ ế ủ ố ự ơ ấ ể ị
ị ạ ệ ố i. H th ng ế ớ ươ
ươ ươ ệ ấ ng th gi ạ ộ i. Ngành ngân hàng và tài chính ho t đ ng
+ D ch v : ị các lo i đ ạ ườ kh p th gi ế ớ ụ Ngo i th ng chi m t tr ng khá l n trong t ng giá tr ngo i th ạ ổ ỉ ọ ế i hi n đ i nh t th gi ng ti n v n t ng và ph ế ớ ậ ả ệ i. Thông tin liên l c hi n đ i. Du l ch phát tri n m nh. ể ạ ệ ạ ớ ạ ị ắ ạ
ồ ạ ế ệ ấ ẩ ồ
ệ ế ệ
ị ả ượ ỉ ọ ủ ế ơ ấ ề ự ổ
Đông B c, chuy n xu ng các ố ủ ế ở ả ố ệ ệ ể ạ ắ ố
+ Công nghi p: ệ Là ngành t o ngu n hàng xu t kh u ch y u; g m 3 nhóm ngành: công nghi p ch ng các ngành công nghi p bi n, công nghi p đi n l c, công nghi p khai khoáng. C c u giá tr s n l ệ ệ ự ệ có s thay đ i: gi m t tr ng các ngành công nghi p truy n th ng, tăng t tr ng các ngành công nghi p ệ ỉ ọ hi n đ i. Phân b công nghi p có s thay đ i: t t p trung ch y u ổ ừ ậ vùng phía Nam và ven Thái Bình D ng. ự ươ
i v giá tr s n l ứ ự ể ả ơ
ả ấ ả ị
ệ ng đa d ng hóa nông s n trên cùng m t lãnh th . Hình th c t + Nông nghi p: ệ Đ ng đ u th gi ng và xu t kh u nông s n. Có s chuy n d ch c ị ả ượ ế ớ ề ị ả c u: gi m t tr ng ho t đ ng thu n nông, tăng t tr ng d ch v nông nghi p. S n xu t đang chuy n ể ỉ ọ ầ ấ d n theo h ộ ầ ch c s n xu t ch y u là ấ ầ ạ ộ ạ ứ ổ ứ ả ỉ ọ ướ ấ ụ ổ ủ ế ả
18
c hình thành s m và ề ệ ạ ượ ớ
trang tr i v i di n tích bình quân/trang tr i tăng. N n nông nghi p hàng hóa đ ạ ớ ệ phát tri n m nh. ạ ể
- S phân hóa lãnh th c a n n kinh t : ế ổ ủ ề ự
+ Nông nghi p: vùng phía Đông, vùng Trung Tâm, vùng phía Tây. ệ
+ Công nghi p: vùng Đông B c, vùng phía Nam, vùng phía Tây. ệ ắ
dãy A-pa-lat, h l n, th đô Oa-sinh-t n, thành ph Niu I-ooc, thành ớ ộ ố ị ồ ớ ủ ơ ố
1.5. Ghi nh m t s đ a danh: ph Xan Phran-xi-cô. ố
2. Kĩ năng
ử ụ ể ể ặ ả ồ ố ố
- S d ng b n đ Hoa Kì đ phân tích đ c đi m đ a hình và s phân b khoáng s n, phân b dân c , ư ị các thành ph l n, phân b các ngành công nghi p, các s n ph m nông nghi p chính. ả ố ớ ự ẩ ệ ệ ả ố
nhiên, dân c , kinh t Hoa Kì; so sánh s khác bi ư ệ ể ự ư ế ự ệ t gi a các ữ
- Phân tích s li u, t li u v đ c đi m t ề ặ vùng nông nghi p, các vùng công nghi p. ố ệ ệ ệ
Ch đủ ề 2
LIÊN MINH CHÂU ÂU (EU)
ể ế ạ ộ ụ ể
1. Ki n th c ứ ế 1.1. Trình bày đ ượ m i liên k t toàn di n gi a các n ị c trong EU ố ế c lí do hình thành, quy mô, v trí, m c tiêu, th ch ho t đ ng và bi u hi n c a ệ ủ ệ ướ ữ
ả ể ộ
ế ch c kinh t phát tri n. Năm 1967, C ng đ ng châu ồ ờ c coi là năm ra đ i ượ ượ ấ
ế c Ma-xtrích, C ng đ ng châu Âu đ i tên thành Liên minh châu Âu ẩ ạ c thành l p trên c s h p nh t m t s t ộ ố ổ ứ ơ ở ợ ồ ộ (năm 1967 đ ổ ệ ướ ậ ớ
- Lí do hình thành: Tăng kh năng c nh tranh, thúc đ y kinh t Âu (EC) đ c a EU). Năm 1993, v i Hi p ủ (EU).
- Quy mô: S l ng thành viên không ng ng tăng (năm 2007: 27 thành viên). ố ượ ừ
ụ ụ ề ị
c t ự ượ ự ế ề ộ ợ ườ do l u thông v hàng hóa, d ch v , con ng ộ ụ i, ườ ư ạ , lu t pháp, n i v , an ninh và đ i ngo i ế ậ ố
- M c tiêu: ự ti n v n; đ ng th i tăng c ờ ố c thành viên. gi a các n xây d ng, phát tri n m t khu v c đ ể ng h p tác, liên k t v kinh t ồ ướ ề ữ
ấ ủ ọ
ộ ồ ề ị ệ ế ơ Ủ ề ọ
- Th ch : ể đ ng b tr ề ộ ưở ồ c thành viên do các c quan c a EU quy t đ nh. các n ướ ế Các c quan quan tr ng nh t c a EU là: H i đ ng châu Âu, Ngh vi n châu Âu, H i ộ ị ủ và chính tr c a ng EU, y ban liên minh châu Âu. Nhi u v n đ quan tr ng v kinh t ấ ế ị ủ ơ
c a EU: - M t s bi u hi n liên k t kinh t ệ ộ ố ể ế ế ủ
c thành viên; t o th tr ư ự v hàng hóa, lao đ ng, d ch v , ti n v n gi a các n ụ ề ữ ề ộ ố ị ướ ị ườ ng ạ
do + L u thông t chung th ng nh t. ấ ố
ợ ấ ụ ả ấ ấ ớ
ả i bi n Măng-s ; liên k t sâu r ng v kinh t ị ng h m giao thông d ướ ườ ụ ví d s n xu t tên l a đ y A-ri-an, s n xu t máy bay E-b t, xây ề ử ẩ ộ ế ế ơ ộ
nguy n vì nh ng l , xã h i và văn hóa trên châu Âu. i ích chung c a các bên tham gia qua xây d ng Liên k t vùng + H p tác trong s n xu t và d ch v : ả d ng đ ể ự c s t ơ ở ự ầ ệ ữ ợ ế ở ủ ự
i: trung tâm kinh t và t ề th gi ế ế ớ ế ổ ứ ch c
1.2. Phân tích đ th ủ ượ i ng m i hàng đ u th gi ế ớ c vai trò c a EU trong n n kinh t ầ ươ ạ
ch c th và t i: ươ ứ ế ầ ế ớ ề ấ i v GDP, t tr ng xu t ỉ ọ
- Trung tâm kinh t ổ ứ kh u trong GDP và t tr ng trong xu t kh u c a th gi ế ớ đ ng đ u th gi i. ng m i hàng đ u th gi ấ ạ ẩ ủ ầ ế ớ ỉ ọ ẩ
19
ng m i hàng đ u th gi i v th i: ng m i; b n hàng l n nh t c a các ế ớ d n đ u th gi ế ớ ề ươ ầ ẫ ầ ấ ủ ạ ạ ớ
- T ch c th ổ ứ n ươ ạ c đang phát tri n. ướ ể
ng và xã h i phát ụ ề ư ộ ứ ề th tr ế ị ườ ộ
1.3. Phân tích CHLB Đ c nh m t ví d c v thành viên có n n kinh t tri n: v th c a CHLB Đ c trong EU và trên th gi ứ ị ế ủ i ế ớ ể
nhiên: ị ệ ự ề trung tâm Châu Âu, thu n ti n giao l u, buôn bán v i các ệ ư ậ ớ
- V trí đ a lí, đi u ki n t n ị ướ N m ằ ở ả c. Th đô Bec-lin. Nghèo khoáng s n; đáng k nh t là than nâu, than đá, mu i m . ỏ ủ ể ấ ố
i lao đ ng có m c s ng cao. Giáo ộ - Dân s già, gia tăng ch y u do nh p c . Ng ậ ư ủ ế ườ ứ ố ộ
- Dân c , xã h i: ư d c, đào t o đ ạ ượ ụ ố c chú tr ng đ u t ọ . ầ ư
- Kinh t :ế
hàng đ u trên th gi ữ ộ ườ ng qu c kinh t ố ế ế ớ ầ ể i, đang chuy n
+ Thành viên sáng l p EU, m t trong nh ng c đ i sang n n kinh t ổ ậ tri th c. ế ứ ề
i. Năng su t lao đ ng và ch t l ệ ề ị ế cao trên th gi ế ớ ấ ượ ấ ộ ẩ ng s n ph m ả
+ Công nghi p: Nhi u ngành có v th cao.
ự ụ ấ ạ ấ ọ
+ Nông nghi p: Năng su t tăng m nh do trình đ s n xu t cao, áp d ng các thành t u khoa h c kĩ ộ ả ệ thu t tiên ti n. ế ậ
1.4. Ghi nh m t s đ a danh: ớ ộ ố ị Luân Đôn, Béc-lin, vùng Max - Rain . ơ ơ
2. Kĩ năng
- S d ng b n đ đ nh n bi t các n c thành viên EU, phân tích Liên k t vùng châu Âu. ử ụ ồ ể ậ ả ế ướ ế ở
li u v dân s c a EU, c c u GDP, m t s ch tiêu kinh t đ th y đ ộ ố ỉ
i, vai trò c a CHLB Đ c trong EU và ố ủ ủ ư ệ ấ ơ ấ ề ủ th gi ế ế ớ ủ ế ể ấ ượ c ý ứ
- Phân tích s li u, t ề nghĩa c a EU th ng nh t, vai trò c a EU trong n n kinh t n n kinh t i. ố ệ ố th gi ế ế ớ ề
Ch đủ ề 3
LIÊN BANG NGA
t v trí đ a lí, ph m vi lãnh th LB Nga 1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ị ổ ạ ị
2). Th đô Mat-xc -va.
- Đ t n c rông l n, di n tích l n nh t th gi i (trên 17 tri u km ấ ướ ế ớ ệ ấ ớ ớ ệ ủ ơ
- N m c hai châu l c Á, Âu; có biên gi i chung v i nhi u qu c gia. ằ ở ả ụ ớ ề ớ ố
nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích đ c thu n l i, khó ượ ậ ợ ượ ặ ự
1.2. Trình bày đ khăn v t ề ự ể t c đ c đi m nhiên đ i v i s phát tri n kinh t ố ớ ự ể ế
phía đông, th p d n phía tây. Gi a ph n phía tây và ph n phía ặ ở ầ ở ấ ữ ầ ầ
- Đ c đi m t ể ự đông có s khác bi ự nhiên ệ : Đa d ng, cao ạ t rõ r t v đ a hình, khí h u. ệ ề ị ậ
l ả ớ ữ ượ ặ ng l n; sông, h có giá tr v nhi u m t; ị ề ề ồ ớ
LB Nga giàu tài nguyên thiên nhiên: khoáng s n v i tr di n tích r ng đ ng đ u th gi i. ế ớ ừ ứ ệ ầ
- nh h Ả ưở ng c a đi u ki n t ề ệ ự ủ nhiên đ i v i phát tri n kinh t : ế ố ớ ể
ậ ợ đ ng b ng r ng, t ề ủ ị ớ ệ
ỡ ố ng l n, nhi u r ng. + Thu n l i: ộ nhi u khoáng s n v i tr l ề ằ ớ ữ ượ ồ ả ng đ i màu m , sông ngòi có giá tr l n v th y đi n, giao thông, ươ ớ ề ừ
ắ ạ ệ ế ậ ở
+ Khó khăn: núi và cao nguyên chi m di n tích l n, vùng phía b c l nh giá, tài nguyên t p trung ớ mi n núi ho c vùng l nh giá. ề ạ ặ
1.3. Phân tích đ c các đ c đi m dân c và nh h ng c a chúng t i kinh t ượ ư ể ả ặ ưở ủ ớ ế
20
nhiên có ch s âm và dân di c ra n ư ấ ả ố ỉ ự ỉ ố ư ướ c
Đông dân nh ng dân s đang gi m do t su t gia tăng t ngoài.
thành ph (70%), ch y u t p trung mi n Tây, trong khi mi n Đông có ti m năng ố ở ố ở ề ề ề
i thi u lao đ ng. - Đa s dân s ng v tài nguyên thiên nhiên nh ng l ề ố ư ủ ế ậ ộ ạ ế
i cho phát tri n kinh t - Trình đ văn hóa c a dân c cao, thu n l ủ ậ ợ ư ộ ể . ế
c a LB Nga đ i v i Liên Xô tr ế ủ ượ ể ả ố ớ
ữ ề th tr ế ị ườ c ướ ộ ố ng; m t s
1.4. Trình bày và gi đây, nh ng khó khăn và nh ng thành qu c a s chuy n đ i sang n n kinh t ngành kinh t ch ch t và s phân hóa lãnh th kinh t LB Nga c tình hình phát tri n kinh t ả ủ ự ổ i thích đ ữ ự ể ổ ế ế ủ ố
c đây: c t, đóng góp t tr ng l n cho các ngành ủ ướ t ng là tr ừ ụ ộ ỉ ọ ớ
- Vai trò c a LB Nga đ i v i Liên Xô tr kinh t t. ố ớ c a Liên bang Xô Vi ế ế ủ
ậ
ng qu c t ờ ộ ấ ổ đ i s ng nhân dân khó khăn, vai trò c a Nga trên tr Th p niên 90 th k XX, Liên bang Xô Vi ế ỉ ủ ủ ờ ố ườ ế ố ế t tan rã, tình hình chính tr , ị ế suy gi m. N n kinh t ề ả
- Th i lì khó khăn c a Liên Xô: xã h i b t n, y u kém do c ch kinh t ế cũ t o ra. ạ ơ ế ế
th tr ả ủ ự ề ổ ướ ừ
- Nh ng thành qu c a s chuy n đ i sang n n kinh t m i: ữ i chi n l c kinh t ế ớ ti p t c xây d ng n n kinh t ể ế ụ ự ạ
ở ộ i dân đ ng th tr ế ị ườ tăng, xu t siêu, đ i s ng ng ờ ố ế ị ườ : T năm 2000, n ạ ả c Nga xây Thành ng, m r ng ngo i giao. ằ c c i thi n, n m ệ ượ ườ ề ấ
ng các ngành kinh t ả ượ c công nghi p hàng đ u th gi i. d ng l ế ượ ự ế s n l : t u kinhn t ự trong nhóm n ướ ế ế ớ ệ ầ
- M t s ngành kinh t ch ch t và s phân hóa lãnh th kinh t LB Nga : ộ ố ế ủ ố ự ổ ế
ươ ế ơ ấ ạ ồ ố
ng s ng c a n n kinh t ủ ệ ề ạ ệ ệ ậ ố
ố ằ ườ
vùng Trung tâm,U-ran, Xanh Pê-téc-bua. , c c u đa d ng, g m các ngành công nghi p + Công nghi p: ệ ngành x ệ truy n th ng, các ngành công nghi p hi n đ i. Phân b công nghi p: các ngành truy n th ng t p trung ố ề ề đ ng b ng Đông Âu, vùng núi Uran, Tây Xibia, d c các đ ệ ng giao thông quan tr ng; các ngành hi n ở ồ ọ ọ đ i phân b ạ ố ở
+ Nông nghi p: ệ phát tri n c tr ng tr t và chăn nuôi. ể ả ồ ọ
i v i đ lo i hình. Phát tri n kinh t ậ ả ớ ủ ạ ể ế ố ụ ớ đ i ngo i. Hai trung tâm d ch v l n: ạ ị ị ụ giao thông v n t
+ D ch v : Mat-xc -va, Xanh Pê-téc-bua. ơ
t Nam 1.5. Hi u quan h đa d ng gi a LB Nga và Vi ạ ữ ệ ể ệ
- Bình đ ng, mang l ẳ i l ạ ợ i ích cho c hai bên. ả
, chính tr , văn hóa, giáo d c, khoa h c kĩ thu t. - H p tác nhi u m t: kinh t ề ặ ợ ế ụ ậ ọ ị
c đ c tr ng c a m t s vùng kinh t t p trung c a Nga: vùng Trung ng, vùng ượ ặ ư ủ ế ậ ủ ươ
1.6. So sánh đ Trung tâm đ t đen, vùng U-ran, vùng Vi n Đông ấ ộ ố ễ
- Vùng Trung lâu đ i, phát tri n nh t. ngươ : quanh th đô; là vùng kinh t ủ ế ể ấ ờ
- Vùng Trung tâm đ t đen : phát tri n nông nghi p và các ngành công nghi p ph c v nông nghi p. ấ ụ ụ ệ ể ệ ệ
- Vùng U - ran: công nghi p khai khoáng và ch bi n. ệ ế ế
: phát tri n khai thác khoáng s n, g , đánh b t và ch bi n h i s n. - Vùng Vi n Đông ễ ế ế ả ả ể ắ ả ỗ
ỗ ư ệ ề ề ả ấ ố
M i vùng, do đi u ki n v tài nguyên thiên nhiên, dân c và truy n th ng s n xu t nên có nh ng ữ ngành kinh t đ c tr ng và vai trò khác nhau trong n n kinh t ề LB Nga. ế ặ ư ế ề
: dãy U-ran, vùng Xia-bia, sông Von-ga, h Bai-can, th đô Mat-xc -va, ủ ơ ồ ớ ộ ố ị
1.7. Ghi nh m t s đ a danh thành ph Xanh Pê-tec-bua. ố
2. Kĩ năng
21
t và phân tích đ c đi m t nhiên (đ a hình, sông ngòi, khí h u, tài nguyên ử ụ ự ế ể ậ ặ ậ
- S d ng b n khoáng s n), phân b dân c , đô th , m t s ngành và vùng kinh t ả đ đ nh n bi ồ ể ư ố ộ ố ả ị ị c a LB Nga. ế ủ
- Phân tích s li u, t c a LB Nga. ố ệ ư ệ li u v bi n đ ng dân c , v tình hình phát tri n kinh t ư ề ề ế ể ộ ế ủ
Ch đủ ề 4
NH T B N Ả Ậ
1. Ki n th c ứ ế
1.1. Bi ế ị t v trí đ a lí, ph m vi lãnh th ạ ổ Nh t B n ậ ả ị
Đông Á, g m 4 đ o l n: Hô-cai-đô, Hôn-su, Xi-cô-c , Kiu-xiu và hàng ả ầ ả ả ớ ư ồ
Qu n đ o Nh t B n n m ằ ở ậ nghìn đ o nh . Th đô Tô-ki-ô. ỏ ủ ả
nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích đ c ượ ặ ự ượ nh ngữ thu n l ậ ợ i,
1.2. Trình bày đ khó khăn c a chúng đ i v i s phát tri n kinh t c đ c đi m ể t ố ớ ự ủ ể ế
nhiên ặ ể ắ : Đ a hình ch y u là núi trung bình và núi th p, ít đ ng b ng; sông ngòi ng n, ự ằ ồ ị
- Đ c đi m t ấ d c. Nghèo tài nguyên thiên nhiên, nh t là khoáng s n. Nhi u thiên tai. ố ủ ế ấ ề ả
- Thu n lậ ợi và khó khăn đ i v i s phát tri n kinh t ố ớ ự ể ế:
i: qu c đ o, d giao l u v i các n c, ng tr ng l n, vùng bi n có các dòng bi n nóng và ố ả ư ớ ễ ướ ư ườ ể ể ớ
+ Thu n l l nh g p nhau nên nhi u cá. ạ ậ ợ ặ ề
ậ ệ ế ắ ử ế ạ ấ ấ ộ
+ Khó khăn: thi u nguyên v t li u, đ t nông nghi p h n ch , l m thiên tai: núi l a, đ ng đ t, sóng ệ th n.ầ
1.3. Phân tích đ c các đ c đi m dân c và nh h ng c a chúng t i kinh t ượ ư ể ả ặ ưở ủ ớ ế
ố ộ ư ấ ả ầ ố
Đông dân, t c đ tăng dân s hàng năm th p và đang gi m d n, t l ng i già trong dân c ngày càng ỉ ệ ườ l n (dân s đang gia đi), d n đ n thi u nhân công và n y sinh nhi u v n đ xã h i. ề ấ ề ớ ế ế ẫ ả ố ộ
i dân lao đ ng c n cù, trình đ dân trí và ở các thành ph ven bi n. Ng ố ể ườ ầ ộ ộ
Ph n l n dân c t p trung khoa h c cao là đ ng l c phát tri n kinh t ầ ớ ọ ư ậ ộ ự ể . ế
1.4. Trình bày và gi i thích đ c kinh t ả ượ sự phát tri n ể và phân b c a nh ng ngành ố ủ ữ ế ch ch t ủ ố
ế ể ự ậ ả Kinh t ể ả ạ
Nh t B n: ọ ả ế ớ ậ ế ứ
ụ ạ ầ ư ệ ể ạ ạ
ế ụ ớ ố ề ọ ể ụ
ớ ậ ầ ắ ầ ậ ả ủ ế ả
; nh ng năm 90, tăng tr ữ ng kinh t đã ch m l i. ầ Nh t B n đã tr i qua các giai đo n phát tri n thăng, tr m - S phát tri n kinh t khác nhau nh : ư suy s p nghiêm tr ng sau Chi n tranh th gi i th hai (giai đo n 1945 -1952); khôi hi n đ i hoá công ph c và phát tri n v i t c đ cao (giai đo n 1955 -1973) do chú tr ng đ u t ộ nghi p, tăng v n, g n li n v i áp d ng kĩ thu t m i, t p trung phát tri n các ngành then ch t, duy trì ố ớ ố ệ ề hai t ng; suy gi m do kh ng ho ng d u m (nh ng năm 70) và sau đó ph c h i do đi u c c u kinh t ụ ồ ỏ ơ ấ ch nh chi n l ưở ỉ c phát tri n kinh t ể ế ượ ữ ế ế ậ ạ
- Các ngành kinh t ch ch t: ế ủ ố
ng công nghi p ị ả ượ ệ đ ng th hai th gi ứ ế ớ ứ i. Nhi u ngành đ ng hàng đ u th ứ ề ầ ế
+ Công nghi pệ : Giá tr s n l gi i.ớ
ụ: Là khu v c kinh t ự ớ ng m i, tài chính có vai trò to l n ạ
. Giao thông v n t Th t quan tr ng. + D ch v ị trong n n kinh t ề ế quan tr ng (g n 70% GDP). ầ ế i bi n có v trí đ c bi ị ậ ả ươ ọ ọ ể ệ ặ
th y u trong n n kinh t ứ ế ế
ề ọ (1% GDP), do di n tích đ t canh tác ít. Nông nghi p ệ ấ ả ả ng h i s n ng nông s n. S n l ả ệ ấ ượ ả ượ ấ
+ Nông nghi pệ : có v trí phát tri n theo h ướ ể đánh b t l n, nuôi tr ng h i s n đ ắ ớ ị ng thâm canh, chú tr ng tăng năng su t và ch t l c chú tr ng. ồ ả ả ượ ọ
- Phân b c a các ngành kinh t ố ủ ế ch ch t: ủ ố
duyên h i Thái Bình D ng c a các đ o Hôn-xu, Kiu-xiu. + Công nghi p: T p trung ệ ậ ở ươ ủ ả ả
22
+ Các thành ph l n, các trung tâm kinh t : Tô-ki-ô, Cô-bê, Hi-rô-si-ma. ố ớ ế
i thích đ c s phân b m t s ngành s n xu t t i vùng kinh t phát tri n ả ượ ự ố ộ ố ấ ạ ả ế ể ở
1.5. Trình bày và gi các đ o Hôn-xu và Kiu-xiu ả
phát tri n nh t, v i nhi u ngành công nghi p truy n th ng và hi n đ i. Nguyên ế ớ ề ệ ệ ạ ố
ể ề i, lao đ ng có trình đ , dân s đông. - Hôn-xu: Kinh t nhân: v trí đ a lí thu n l ị ị ậ ợ ấ ộ ố ộ
t khai thác than và luy n thép. Nguyên nhân: v trí đ a lí ể ặ ặ ệ ệ ị ị
- Kiu-xiu: Phát tri n công nghi p n ng, đ c bi thu n l ệ i, lao đ ng có trình đ . ộ ậ ợ ộ
ố : đ o Hôn-xu, đ o Kiu-xiu, núi Phú Sĩ, th đô Tô-ki-ô, các thành ph : ủ ả ả ớ ộ ố ị
1.6. Ghi nh m t s đ a danh Cô-bê, Hi-rô-si-ma.
2. Kĩ năng
t và trình bày m t s đ c đi m đ a hình, tài nguyên khoáng s n, s phân ộ ố ặ ồ ể ậ ự ả ị
- S d ng b n ể ế ử ụ b m t s ngành công nghi p, nông nghi p c a Nh t B n. ố ộ ố ả đ đ nh n bi ệ ệ ủ ậ ả
- Nh n xét các s li u, t c a Nh t B n. ố ệ ậ ư ệ li u v thành t u phát tri n kinh t ự ề ể ế ủ ậ ả
Ch đủ ề 5
TRUNG QU CỐ
1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ị t v trí đ a lí, ph m vi lãnh th Trung Qu c ố ổ ạ ị
c l n, n m Đông và Trung Á, g n m t s n phát tri n. Th ằ ở ộ ố ướ ầ c và lãnh th có n n kinh t ổ ề ế ể ủ
- Là n ướ ớ đô B c Kinh. ắ
- Đ ng b bi n dài, t o thu n l i cho vi c giao l u v i th gi i. ờ ể ậ ợ ườ ạ ư ớ ế ớ ệ
nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích đ c nh ng thu n l i, khó ặ ượ ậ ợ ữ
ể t 1.2. Trình bày đ c đi m ự khăn c a chúng đ i v i s phát tri n kinh t ố ớ ự ủ ể ế
- Đ c đi m t nhiên: Thiên nhiên đa d ng v i 2 mi n Đông, Tây khác bi t. ể ự ặ ề ạ ớ ệ
c. Đ a hình ph n l n là đ ng b ng châu th màu ề ả ướ ầ ớ ệ ả ổ ồ
+ Mi n đông: Chi m kho ng 50% di n tích c n ế m . Khí h u c n nhi ị t đ i gió mùa và ôn đ i gió mùa. Khoáng s n kim lo i màu là ch y u. ằ ủ ế ậ ậ ệ ớ ạ ả ỡ ớ
t. Th ớ ụ ị ậ ắ ơ ệ ượ ư ng l u
+ Mi n Tây: Núi cao, s n nguyên đ s xen b n đ a. Khí h u ôn đ i l c đ a kh c nghi ề Hoàng hà, Tr ồ ộ ng Giang. Tài nguyên: r ng, đ ng c , khoáng s n. ừ ồ ồ ị ỏ ườ ả
ồ ậ ợ Đ ng b ng có đ t phù sa màu m , ngu n n ấ ồ ướ ồ
i cho c d i dào và khí h u gió mùa thu n l ậ ạ ậ ợ ệ ỡ ả ằ ể ể ệ ề
- Thu n l nông nghi p phát tri n. Tài nguyên khoáng s n phong phú t o đi u ki n phát tri n công nghi p khai thác và luy n kim. i: ệ ệ
- Khó khăn: thiên tai gây khó khăn cho đ i s ng và s n xu t (đ ng đ t, lũ, l t, bão cát). ờ ố ấ ấ ả ộ ụ
ng c a chúng t i kinh t 1.3. Phân tích đ c đi m dân c và nh h ể ư ả ặ ưở ủ ớ ế
23
ệ ể ụ ố ố ỉ
ấ c còn d n đ n m t cân b ng gi t đ áp d ng chính sách dân s , bên c nh ạ mi n Đông. - Dân c :ư s dân l n nh t th gi ế ớ ớ nh ng k t qu đ t đ ẫ ả ạ ượ i(trên 1,3 t ng ườ ằ ấ ế i). Đã tri ớ i. Dân c t p trung ư ậ ữ ế ề ở
ưở ế : ngu n lao đ ng d i dào, có truy n th ng, ch t l ấ ượ ề ồ ố ộ ng lao đ ng
ồ ộ phát tri n. - Ảnh h đang c i thi n, t o đi u ki n cho kinh t ả ng c a chúng t ệ i kinh t ớ ệ ủ ạ ề ể ế
, m t s ngành kinh t ể ể ị ế
ế ủ ố c nguyên nhân phát tri n kinh t 1.4. Hi u và phân tích đ ể c a n n kinh t ủ ề c đ c đi m phát tri n kinh t ượ ặ Trung Qu c trên th gi i. Phân tích đ ố ế ớ ế ế ộ ố ượ ch ch t và v th ể ế
năm 1998) mang lai thay đ i quan tr ng: kinh t ặ ể ể ừ ệ
ộ ề ơ ấ ể ổ
ế Công cu c hi n đai hóa (t ụ ị ồ ự ể ổ ị ế ọ ạ Nguyên c; phát tri n và v n d ng khoa h c, kĩ ọ ổ ng hi n đ i. ệ ướ ậ chuy n đ i theo h ướ ụ ể
- Đ c đi m tri n kinh t : phát tri n m nh, liên t c trong nhi u năm; c c u kinh t ế ạ nhân: n đ nh chính tr ; khai thác ngu n l c trong, ngoài n thu t; chính sách phát tri n kinh t h p lí. ế ợ ể ậ
- M t s ngành kinh t ch ch t và v th c a n n kinh t i ộ ố ế ủ ố ị ế ủ ề ế Trung Qu c trên th gi ố ế ớ
ể ế ớ ầ
ứ ườ ượ ứ ệ
i; phát Nguyên nhân: c ngoài; n ả ượ c nhu c u c a ng ủ ầ ở ử ộ ố ạ ể ả ầ ư ướ ạ ệ ệ
ng đ ng hàng đ u th gi + Công nghi pệ : Phát tri n m nh, m t s ngành tăng nhanh, s n l i tiêu dùng. tri n m t s ngành công nghi p hi n đ i; đáp ng đ ộ ố ể ng t o đi u ki n phát tri n s n xu t; chính sách m c a thu hút đ u t c ch th tr ơ ấ ề ạ ế ị ườ hi n đ i hóa và ng d ng công ngh cao. ứ ạ ệ ụ ệ
ng đ ng hàng đ u th gi i. ẩ ứ ấ ầ
ế ớ Nguyên nhân: đ t đai, tài i; ngu n lao đ ng d i dào; chính sách khuy n khích s n xu t; bi n pháp ậ ợ ướ ồ ế ệ ả ấ ồ
+ Nông nghi pệ : M t s nông ph m có s n l ả ượ ộ ố nguyên n c, khí h u thu n l ộ ậ c i cách trong nông nghi p. ả ệ
c s phân b c a kinh t Trung Qu c; s t p trung các đ c khu kinh t ượ ự ố ủ ế ố ự ậ ặ ế ạ t i
i thích đ 1.5. Gi ả vùng duyên h iả
ố ệ Các trung tâm công nghi p l n nh : B c Kinh, Th ư ắ ượ ả ậ
ng H i…t p trung ồ ề ể ơ ộ ồ
- Phân b công nghi p: ở ậ ệ mi n Đông, n i có ngu n lao đ ng d i dào, c s h t ng phát tri n, giàu ngu n nguyên, v t li u. ồ Công nghi p nông thôn đ c quan tâm phát tri n. ệ ớ ơ ở ạ ầ ể ượ ệ
ố ọ ậ ằ
c phù ắ ồ t đ i), là n i có đ t đai màu m , khí h u và ngu n n ồ ướ đ ng b ng mi n Đông (phía b c tr ng các ậ ề ỡ
ở ồ ấ ơ ng tiêu th l n. - Phân b nông nghi p: ệ các ngành tr ng tr t t p trung ồ lo i cây ôn đ i, phía nam tr ng cây nhi ạ h p, có ngu n nhân công d i dào và th tr ợ ệ ớ ị ườ ớ ồ ồ ồ ụ ớ
- Vùng duyên h i v i các đ c khu kinh t ả ớ ặ ế: phát tri n các ngành kĩ thu t cao. ể ậ
1.6. Hi u đ t Nam ể ượ c quan h đa d ng gi a Trung Qu c và Vi ữ ố ệ ạ ệ
- M i quan h lâu đ i, ngày càng phát tri n trên nhi u lĩnh v c. ự ể ề ệ ố ờ
- Ph ng t ng lai”. ươ ng châm: “Láng gi ng h u ngh , h p tác toàn di n, n đ nh lâu dài, h ị ợ ệ ổ ữ ề ị ướ i t ớ ươ
ườ ng Giang, th đô B c Kinh, thành ph Th ắ ủ ố ượ ả ng H i, ớ ộ ố ị
1.7. Ghi nh m t s đ a danh H ng Công, khu ch xu t Thâm Quy n. ế : Hoàng Hà, Tr ế ấ ồ
2. Kĩ năng
ả đ đ nh n bi ồ ể ế ậ t v t ệ ề ự nhiên, s phân b dân c và kinh t ố ư ự ế
- S d ng b n ự gi a mi n Đông và mi n Tây c a Trung Qu c. ề ề t và trình bày s khác bi ủ ử ụ ữ ố
c a Trung Qu c (giá tr GDP, giá tr ố ệ ư ệ ế ủ ố ị ị
- Phân tích các s li u, t xu t, nh p kh u, s n l li u v thành t u phát tri n kinh t ự ng m t s ngành s n xu t c a Trung Qu c). ả ượ ấ ẩ ậ ể ấ ủ ề ộ ố ả ố
Ch đủ ề 6
ĐÔNG NAM Á
t v trí đ a lí, ph m vi lãnh th khu v c Đông Nam Á 1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ị ự ổ ạ ị
24
- N m Đông Nam châu Á. Có lãnh th , lãnh h i r ng l n, ằ ở ả ộ ớ g m 11 qu c gia. ổ ố ồ
- G m hai b ph n: Đông Nam Á l c đ a và Đông Nam Á bi n đ o. ụ ị ể ả ậ ồ ộ
nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích đ c nh ng thu n l i, khó ặ ượ ậ ợ ữ
nhiên đ i v i phát tri n kinh t ể t 1.2. Trình bày đ c đi m ự khăn c a t ố ớ ủ ự ể ế
- Đ c đi m t nhiên: ể ự ặ
ụ ị ệ ớ ẩ ự ằ ả ồ ỡ khí h u nhi ậ
+ Đông Nam Á l c đ a: nhi t đ i gió mùa, tài nguyên khoáng s n đa d ng. ệ ớ t đ i m, đ ng b ng phù sa sông màu m , th m th c v t r ng ậ ừ ả ạ
t đ i và ả Khí h u nhi ự ậ ể ậ ạ ả ệ ớ
t đ i gió mùa và khí h u xích đ o; th m th c v t nhi + Đông Nam Á bi n đ o: ệ ớ nhiên. xích đ o phong phú; giàu khoáng s n, đ c bi ặ ậ t là d u m , khí t ự ệ ạ ả ầ ỏ
+ Thu n l i th v bi n, r ng, đ t tr ng va tài nguyên khoáng s n. ậ ợ ố ớ ế l i đ i v i phát tri n kinh t : ể ợ ế ề ể ấ ồ ừ ả
+ Khó khăn đ i v i phát tri n kinh t : t đ i. ố ớ ế nhi u thiên tai nh núi l a, đ ng đ t, sóng th n, bão nhi ư ử ể ề ấ ầ ộ ệ ớ
ng c a dân c t i kinh t 1.3. Phân tích đ c đi m dân c và nh h ể ư ặ ả ưở ư ớ ủ ế
ư - Đ c đi m dân c : ể ặ
Dân s đông, gia tăng t ng đ i nhanh, dân s tr ; m t đ dân s cao, phân b r t không đ u. ố ươ ậ ộ ố ẻ ố ấ ề ố ố
ng c a chúng t i kinh t - Ảnh h ưở ủ ớ ế :
+ Ngu n lao đ ng d i dào, th tr ng tiêu th l n, t o đi u ki n cho phát tri n kinh t ồ ộ ồ ị ườ ụ ớ ề ệ ể ạ . ế
ậ ổ ư ế ệ ạ ộ ị
+ Ch t l ấ ượ tri n kinh t ể ng lao đ ng còn h n ch , xã h i ch a th t n đ nh, gây khó khăn cho t o vi c làm và phát ạ c a nhi u qu c gia trong khu v c. ế ủ ộ ề ự ố
1.4. Trình bày và gi i thích đ c m t s đ c đi m kinh t ả ượ ộ ố ặ ể ế
theo h ự ơ ấ ỉ ọ ướ ệ ế ả
ụ
- Có s thay đ i trong c c u kinh t ổ công nghi p, d ch v trong GDP ị nông nghi p nhi ỉ ọ ể t đ i v n có vai trò quan tr ng; đánh b t và nuôi tr ng th y s n, h i s n phát tri n. ủ ng: gi m t tr ng c a nông nghi p và tăng t tr ng c a ủ . Nguyên nhân: do phát tri n nhanh công nghi p và d ch v . Tuy nhiên ồ ụ ệ ớ ẫ ệ ủ ả ị ả ả ệ ệ ể ắ ọ
c m c tiêu c a Hi p h i các n c đông nam Á (ASEAN); c ch ho t đ ng, m t s ệ ộ ụ ộ ố
1.5. Hi u đ h p tác c th trong kinh t , văn hóa; thành t u và thách th c c a các n ể ượ ụ ể ợ ủ ế ứ ủ ướ ự ơ ế ạ ộ c thành viên ướ
- Muc tiêu chính c a ASEAN: ủ
+ Thúc d y s phát tri n kinh t c thành viên. ẩ ự ể ế – xã h i c a các n ộ ủ ướ
i quy t các mâu thu n, b t đ ng trong n i b ASEAN, cũng nh b t đ ng gi a các n ộ ộ ư ấ ữ ế ẫ ồ ồ ướ c ả
+ Gi ASEAN v i các n ấ c ngoài kh i. ớ ố ướ
+ Đoàn k t và h p tác vì m t ASEAN hoà bình, n đ nh, cùng phát tri n. ế ể ợ ộ ổ ị
- C ch h p tác c a ASEAN: ơ ế ợ ủ
Các thành viên ASEAN th c hi n h p tác qua: ự ệ ợ
+ Các h i ngh , di n đàn, ho t đ ng chính tr , kinh t , xã h i, văn hoá, th thao. ạ ộ ễ ộ ị ị ế ể ộ
+ Kí k t các hi p c hai bên, nhi u bên ho c các hi p c chung. ệ ướ ế ệ ướ ề ặ
ng trình phát tri n. + Các d án, ch ự ươ ể
+ Xây d ng khu v c th ng m i t do. ự ự ươ ạ ự
- Thành t u, thách th c: ự ứ
25
+ 10/11 qu c gia Đông Nam Á tr thành thành viên c a ASEAN. ở ủ ố
ố ướ ế ủ ưở ể c trong kh i khá cao, song không đ u; trình đ phát tri n ề ộ ố
ng kinh t i m t s n c a các n c có nguy c t t h u. + T c đ tăng tr ộ chênh l ch, d n t ệ ẫ ớ ộ ố ướ ơ ụ ậ
ờ ố ạ c c i thi n, song còn m t b ph n dân chúng có m c s ng th p; tình tr ng ứ ố ệ ậ ấ
+ Đ i s ng nhân dân đã đ đói nghèo, d ch b nh, th t nghi p làm c n tr s phát tri n; d gây m t n đ nh xã h i. ấ ị ượ ả ệ ộ ộ ể ở ự ấ ổ ệ ễ ả ộ ị
c môi tr ạ ng hoà bình, n đ nh trong khu v c. Tuy nhiên v n còn tình tr ng b o lo n, ự ẫ ạ ạ
+ T o d ng đ kh ng b … ạ ủ ự ố ượ m t s qu c gia, gây m t n đ nh c c b . ụ ộ ổ ấ ổ ườ ố ở ộ ố ị ị
+ S d ng tài nguyên thiên nhiên và khai thác môi tr ử ụ ườ ng ch a h p lí. ư ợ
1.6. Hi u đ c ể ượ s h p tác đa d ng c a Vi ự ợ ủ ạ ệ t Nam v i các n ớ ướ c trong Hi p h i ệ ộ
, văn ự ợ ự ủ ệ ệ ạ ợ
ướ an toàn xã h i…t o c h i cho n - S h p tác đa d ng c a Vi hóa, giáo d c, khoa h c – công ngh , tr t t ọ t Nam v i các n ớ ệ ậ ự c trong Hi p h i: h p tác trong lĩnh v c kinh t ế c ta phát tri n. ể ộ ạ ơ ộ ướ ụ ộ
- Vi t Nam đã đóng góp nhi u sáng ki n đ c ng c , nâng cao v thê c a ASEAN trên tr ng qu c t ệ ể ủ ủ ề ế ố ị ườ . ố ế
1.7. Ghi nh m t s đ a danh : Tên c a 11 qu c gia Đông Nam Á. ớ ộ ố ị ủ ố ở
2. Kĩ năng
t và trình bày đ ả đ đ nh n bi ồ ể ế ả ặ
c ASEAN. - S d ng b n ử ụ b m t s ngành kinh t ố ộ ố ể ậ (công nghi p, nông nghi p) c a các n ướ ế c v trí, đ c đi m chung v đ a hình, khoáng s n, phân ề ị ượ ị ệ ủ ệ
c a các n ư ệ ề ế ể ế ủ ướ ổ ơ ấ c ASEAN: s thay đ i c c u ự
ố ệ ng m t s cây công nghi p chính. - Nh n xét các s li u, t ậ , s n l kinh t ế ả ượ li u v k t qu phát tri n kinh t ả ệ ộ ố
Ch đủ ề 7
Ô- XTRÂY- LI-A
1. Ki n th c ứ ế 1.1. Bi ế ị t v trí đ a lí, ph m vi lãnh th ạ ổ Ô-xtrây-li-a ị
ả ộ ụ ị ở ệ c bao quanh b i Thái Bình D ng và n Đ D ng. Di n ươ ộ ươ Ấ ở
ượ Can-be-ra - Chi m c m t l c đ a tích đ ng th sáu trên th gi ứ Nam bán c u, đ ầ i. Th đô ủ ế ớ ế ứ
nhiên và phân tích đ c nh ng thu n l i, khó khăn c a t nhiên ượ ậ ợ ữ ủ ự
1.2. Trình bày đ đ i v i s phát tri n kinh t ố ớ ự c đ c đi m t ượ ặ ể ể ự ế
- Đ c đi m t nhiên: ể ự ặ
ề
ả Đ a hình th p, chia thành 3 khu v c chính; nhi u ki u khí h u; c nh quan đa d ng; giàu khoáng s n; ả nhi u lo i đ ng v t, th c v t b n đ a quý hi m. Vi c b o v môi tr ng r t đ ạ c quan tâm. ấ ượ ể ệ ả ấ ạ ộ ự ậ ả ậ ệ ự ị ị ề ườ ế ậ
- Thu n l i ậ ợ c a thiên nhiên đ i v i phát tri n kinh t ố ớ ủ ể ế:
Giàu tài nguyên, nh t la khoáng s n đ phát tri n công nghi p; nhi u đ ng c đ phát tri n chăn nuôi. ỏ ể ể ệ ể ề ể ả ấ ồ
- Khó khăn đ i v i s phát tri n kinh t ố ớ ự ể ế:
Khí h u l c đ a khô h n chi m ph n l n lãnh th r ng l n, đ c bi t là hoang m c ậ ụ ị ầ ớ ổ ộ ế ạ ặ ớ ệ ạ Vich-to-ri-a.
1.3. Phân tích đ c các đ c đi m dân c và nh h ng t i kinh t ượ ư ể ả ặ ưở ớ ế
ậ ư ủ ề ộ ớ ố
ặ các qu c gia khác nhau. Dân c phân b không đ u. M c đ đô th hóa cao. - Đ c đi m dân c : ể t ố ừ ư S dân không l n, gia tăng dân s ch y u do s nh p c c a nhi u dân t c đ n ế ố ủ ế ứ ộ ự ị ư ề ố
26
có trình đ cao, ng t phát tri n ộ ể ,
ớ phát tri nể kinh tế : Lao đ ng ộ i - Ảnh h song thi u lao đ ng do s dân t ươ ộ t o đi u ki n cho kinh t ế ệ ạ ng đ i ít. Vùng trung tâm r ng l n nh ng dân c th a th t. ớ ớ ưở ế ư ư ề ư ộ ố ố
, trình đ phát tri n kinh ể ủ ề ể ế ộ ể
ứ cao, chú ý phát tri n kinh t ộ ng 1.4. Hi u và ch ng minh đ t ế c s phát tri n năng đ ng c a n n kinh t ượ ự và b o v môi tr ả ệ ế ườ ể
ượ ứ ề ể
ế ng kinh t cao và n đ nh. T l ế th t nghi p th p. Kinh t tr ưở phát tri n. Các ngành kinh t ổ có hàm l ệ ng tri th c cao đã đóng góp nhi u vào GDP. Tăng ấ ỉ ệ ấ ế ị
S phát tri n năng đ ng và trình đ cao c a n n kinh t c bi u hi n: ủ ề ự ể ộ ộ đ ế ượ ệ ể
ng, tài chính, ngân hàng, th , hàng không ị ụ Các ho t đ ng ngo i th ạ ộ ạ ươ ươ ng m i đi n t ạ ệ ử
+ Ngành d ch v : n i đ a, du l ch…phát tri n. ộ ị ể ị
t b y t ế ị ư ả ệ ế ể ấ
+ Ngành công nghi p: ệ Phát tri n các ngành công ngh cao nh s n xu t thu c và thi m m máy tính… công nghi p ch bi n th c ph m. Các trung tâm công nghi p l n: Xít-ni, Men-b n, ự ố ệ ớ ầ , ph n ơ ế ế ề ệ ẩ
ể ệ ạ ậ ớ ộ ự ộ đ ng
+ Ngành nông nghi p:ệ Hi n đ i, phát tri n các trang tr i có quy mô l n, trình đ kĩ thu t cao, t hóa, c gi ạ i hóa. Đóng góp giá tr l n cho xu t kh u. ơ ớ ị ớ ấ ẩ
1.5. Ghi nh m t s đ a danh : Hoang m c Vich-to-ri-a, th đô Can-be-ra, thành ph Xit-ni. ớ ộ ố ị ủ ạ ố
2. Kĩ năng
nhiên (đ a hình, khoáng s n…), ự ể ặ ồ ị ị ả
ị (phân b m t s ngành công nghi p, nông nghi p). - S d ng b n ử ụ phân b dân c và kinh t ư ố ả đ Ô-xtrây-li-a đ trình bày v trí đ a lí, đ c đi m t ố ộ ố ể ệ ế ệ
li u v dân c c a Ô-xtrây-li-a: gia tăng dân s , ch t l ư ệ ư ủ ấ ượ ề ố ơ ấ ng lao đ ng, c c u ộ ố ệ
- Nh n xét các s li u, t ậ lao đ ng.ộ
27
