Khóa luận tốt nghiệp Kiểm toán: Thủ tục kiểm toán các khoản ước tính kế toán được áp dụng tại Công ty kiểm toán Deloitte Việt Nam

Ộ Ụ Ạ B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

ƯỜ Ạ Ọ Ố Ồ Ế TR NG Đ I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

Ế KHOA K TOÁN



Ệ

Ậ Ố KHÓA LU N T T NGHI P

Ề

Đ TÀI:

Ả ƯỚ

C TÍNH K Ể

ƯỢ

Ụ

Ủ Ụ TH T C KI M TOÁN CÁC KHO N TOÁN Đ

Ế Ể C ÁP D NG T I CÔNG TY KI M TOÁN

Ệ

Ạ DELOITTE VI T NAM

Ể

CHUYÊN NGÀNH: KI M TOÁN

ả

ướ

Gi ng viên h

ng d n:

ẫ GV Đoàn Văn Ho tạ

ự

ệ Sinh viên th c hi n:

ạ ữ Lê H u Đ t

ố

Mã s sinh viên:

31141020518

L p:ớ

KICL1

Khóa:

ạ ọ

H : ệ

Đ i h c chính quy

Niên khóa 2014 – 2018

ố ồ Thành ph H Chí Minh, tháng 3 năm 2018

Ủ

Ậ

ƯỚ

Ẫ

NH N XÉT C A GIÁO VIÊN H

NG D N

..........................................................................................................................................................

ồ TP. H Chí Minh, ngày…..tháng…..năm 2018

Ủ

Ậ

Ấ

NH N XÉT C A GIÁO VIÊN CH M 2

..........................................................................................................................................................

TP. H Chí Minh, ngày…..tháng…..năm 2018

ồ Ờ Ả Ơ L I C M N

ử ờ ả ơ ớ ậ ế Tr c tiên, em xin g i l ướ ạ ọ i c m n chân thành t ố ồ ậ ả ườ ố ạ ọ ế ặ ệ ạ ng đ i h c Kinh T thành ph H Chí Minh đã t n tình truy n đ t ki n th c cho em trong ẫ ng d n em i t p th gi ng viên khoa K Toán ạ ứ ế ườ ự ế ướ i tr c ti p h ậ ố ệ ố tr su t các năm đ i h c; đ c bi trong su t quá trình hoàn thành khóa lu n t ể ả ề t là Gi ng viên Đoàn Văn Ho t – ng t nghi p.

ế ử ờ ả ơ ớ ệ Ti p theo, em xin g i l i c m n t ệ ủ ộ ế ậ ệ ơ t Nam – n i em đã tr i ậ ượ ự ướ c s h ể ả ng ệ ạ ậ ộ ị i công ty TNHH Deloitte Vi ể t trong b ph n ki m toán trong vi c t o ự ế ớ ặ ừ các anh ch nhân viên, đ c bi ự ậ t tình t ỡ v i công vi c c a m t ki m toán viên và nh n đ qua ba tháng ti p c n th c t ẫ ệ ỗ ợ d n, h tr nhi ệ ề đi u ki n và giúp đ em hoàn thành quá trình th c t p.

ứ ủ ả ư ế ữ ạ ế ề ấ ữ ỏ ề ờ ạ ế ế ể ề ầ ạ ị ố Cu i cùng, do nh ng h n ch v v n đ th i gian cũng nh ki n th c c a b n thân nên ậ ượ ự ệ ậ ố t nghi p không tránh kh i nh ng h n ch và thi u sót, em r t mong nh n đ Khóa lu n t c s ơ ệ ế ủ đóng góp ý ki n c a Quý th y cô, các anh ch cùng các b n đ đ tài đ ấ ượ c hoàn thi n h n.

̀ ̉ ơ Em xin chân thanh cam n!

Ồ TP H CHÍ MINH, Ngày 15 tháng 03 năm 2018

ạ ữ Lê H u Đ t

Ừ Ế Ụ Ắ DANH M C CÁC T VI T T T

(cid:0) BCTC Báo cáo tài chính

(cid:0) ự ể ẩ ệ VSA Chu n m c ki m toán Vi t Nam

(cid:0) ố ế ự ẩ ISA ể Chu n m c ki m toán Qu c t

(cid:0) ẩ ệ VAS ự ế Chu n m c k toán Vi t Nam

(cid:0) ự ế ố ế ẩ IAS Chu n m c k toán Qu c t

(cid:0) ữ ạ TNHH ệ Trách nhi m h u h n

(cid:0) ướ ủ ể ẫ DPM H ng d n quy trình ki m toán c a Deloitte

(cid:0) TSCĐ ả ố ị Tài s n c đ nh

Ụ

M C L C

Ờ Ở Ầ L I M Đ U

ự ầ ế ủ ề S c n thi t c a đ tài

ữ ườ ậ ủ ủ i l p, và th ế ườ ể c tính k toán” là nh ng đánh giá ch quan c a ng ự ứ ạ ế ế ộ ấ ề ể ả ỏ ệ ể ể ộ ượ ậ ự ủ ả Ướ “ ng có nh ủ ợ ọ ưở ng tr ng y u đ n tính trung th c và h p lí c a BCTC. Công tác ki m toán các h ề ủ ả ướ c tính là m t v n đ ph c t p và nhi u r i ro, đòi h i ki m toán viên ph i có kho n ả ề nhi u kinh nghi m, trình đ chuyên môn và có kh năng xét đoán cao đ có th đánh giá ế ả ướ ợ ượ c tính k toán đ c tính trung th c và h p lí c a các kho n đ c l p trên BCTC.

ủ ể ả ắ ơ ứ ạ ế ọ i vi ự ườ ế ớ ẫ ề ư ủ ụ ụ ể ợ ụ Ướ c Chính vì s ph c t p và r i ro trong công tác ki m toán các kho n m c “ ề ố t ch n đ tài này v i mong mu n có cái nhìn sâu s c h n v các c tính k toán cũng nh cách v n d ng các th t c ki m toán thích h p khi ụ ế ể ả ế tính k toán”, ng ả ướ kho n ti n hành ki m toán BCTC có trình bày kho n m c này

ủ ề ụ M c tiêu c a đ tài

̣ Muc tiêu chung:

̀ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̉ ̉ ̉ ́ ́ ̉ ươ c tinh kê toan trong kiêm toan Bao cao ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ Tim hiêu quy trinh kiêm toan cac khoan tai chinh tai công ty TNHH Deloitte Viêt Nam. Muc tiêu cu thê: (cid:0) ́ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ̉ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ̉ ̣ ́ ́ ̉ (cid:0) ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ̉ ̉ ́ ự ́ ́ ̣ ̣ ̉

(cid:0) ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̉ ́ ̉ ươ c ́ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̣

ứ ươ ́ ́ ́ ̣ ươ Co cai nhin tông quan vê quy trinh kiêm toan cac khoan muc c tinh kê toan ́ ́ ́ ́ ự trong kiêm toan bao cao tai chinh theo chuân m c kiêm toan Viêt Nam sô 540 ́ ̀ ́ ́ ́ ̣ ự ư ươ thang 12 năm 2012. “Kiêm toan cac c tinh kê toan” co hiêu l c t ́ ́ ́ ́ ́ ̀ ̣ ươ Hiêu vê th c tê quy trinh kiêm toan cac khoan muc c tinh kê toan trong kiêm ́ ́ ̀ ́ toan bao cao tai chinh tai công ty TNHH Deloitte Viêt Nam thông qua khao sat th c tê.́ ự ư Đ a ra kiên nghi va giai phap nhăm hoan thiên quy trinh kiêm toan cac khoan ̀ ́ tinh kê toan trong kiêm toan bao cao tai chinh tai công ty TNHH Deloitte Viêt Nam. ng pháp nghiên c u Ph

(cid:0) ậ ế ự ế ừ ề ể ẩ ệ ạ ể ướ t Nam và qu c t ế ề ướ ư ệ t v li u và các bài vi ế ư ồ c tính k toán t ủ ố ế ồ ơ ; h s , file ki m toán c a năm hi n t ư ủ ụ c tính k toán cũng nh th t c nhi u ngu n nh : chu n m c k toán, ki m toán ướ c; i và các năm tr Thu th p thông tin, t ể ki m toán ệ Vi ạ m ng Internet và các sách báo liên quan

(cid:0) ệ ủ ị ể ứ ự ể

ổ Trao đ i và quan sát, tìm hi u cách th c th c hi n c a các anh ch ki m toán viên trong công ty

(cid:0) ự ệ ể ướ ế ầ ơ ả c tính các ph n hành k toán đ n gi n Tr c ti p tham gia th c hi n ki m toán ạ t ự ế i khách hàng

(cid:0) ụ ứ ổ ợ Áp d ng kĩ năng t ng h p, phân tích nghiên c u và so sánh

̀ ́ ̣ ̉ ̀ Bô cuc cua đê tai

̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̃ ư ̀ ơ ở ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ Bô cuc cua đê tai ngoai L i m đâu, Kêt luân va phu luc thi gôm nh ng phân sau:

(cid:0) ̀ ́ ́ ́ ́ ươ ̉ ươ ̣ ̉ ̣ ̉ : C s li luân vê thu tuc kiêm toan cac khoan ́ ́ c tinh kê toan trong ng I ́ ơ ở ́ ́ ̀ ́ ̉ Ch ́ kiêm toan bao cao tai chinh

(cid:0) ̀ ươ ệ ̣ ́ ơ i thiêu vê công ty TNHH Deloitte Vi t Nam Ch ng II : Gi

(cid:0) ̀ ự ể ướ ế ̣ ̉ : Th c trang quy trinh ki m toán các c tính k toán trong kiêm ng III ́ ́ ̀ ́ ̣ ươ Ch ́ toan bao cao tai chinh tai công ty Deloitte Vietnam

(cid:0) ́ ́ ̀ ư ể ̣ ̣ ̉ ̣ : Nhân xet va đ a ra kiên nghi đê hoan thiên quy trinh ki m toán ướ c ́ ươ ng IV ế ̣ ̉ ̀ ̀ Ch tính k toán tai công ty kiêm toan Deloitte Vietnam

ế ủ ề ạ ạ Ph m vi và h n ch c a đ tài

 Ph m vi ạ

ề ượ ệ ạ ự ệ Đ tài đ c th c hi n t i công ty TNHH Deloitte Vi t Nam.

ố ệ ệ ạ ủ ắ ầ i các công ty là c a năm tài chính b t đ u vào ngày ế ự S li u th c hi n t 01/01/2017 và k t thúc vào 31/12/2017.

 H n ch ế ạ

ấ ặ ự ể ả ậ ế ề ả ̣ ặ ầ ậ Do tính ch t đ c thù v tính b o m t trong lĩnh v c ki m toán nói chung và quy ệ công ty TNHH Deloitte Viêt Nam nói riêng, nên vi c ố ệ ượ c đ t lên hàng đ u. Vì v y các s li u ả ỉ ề ậ ở ị đ nh, cam k t v tính b o m t cam k t v b o m t thông tin khách hàng đ trong bài vi ậ c trình bày ch có tính tham kh o. ế ề ả ế ượ t đ

ạ ự ậ ế ậ ớ ờ ị ạ ạ ả ế ự ụ ấ ự ế ụ ồ ụ ể ệ ề ự ế ề ế t không tr c ti p tham gia th c hi n ki m toán, do đó các v n đ th c t ả ậ ố ớ ườ ể ế ạ ả Bên c nh đó, vì th i gian th c t p có h n, nên ph m vi ti p c n v i các kho n ườ ố ớ i ỹ ể v các k t xin phép không trình bày đ i vi ế ộ m c trên BCTC cũng b h n ch . C th là đ i v i kho n m c Hàng t n kho, ng ể vi ụ ụ thu t ki m toán áp d ng đ i v i kho n m c này ng t. duy trì tính khách quan cho toàn b bài vi

ứ ề ữ ấ ồ ỉ ề ề ủ Đ tài ch nghiên c u v nh ng v n đ c a các BCTC không bao g m ngân hàng ổ ứ ch c tài chính khác. và các t

́ ̀ ́ ́ ƯƠ Ơ Ở ̣ ̉ ̣ ̉ CH NG I: C S LI LUÂN VÊ THU TUC KIÊM TOAN CAC KHOAN ́ ̉ ƯƠ C

́ ́ ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ̉ TINH KÊ TOAN TRONG KIÊM TOAN BAO CAO TAI CHINH

́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ươ ̉ ̣ 1.1 Tông quan ̀ ́ c tinh kê toan trong lâp va trinh bay bao cao tai chinh

ơ ả ế ướ ệ ế 1.1.1 Các khái ni m c b n liên quan đ n c tính k toán

ủ Ướ ể ẩ ị ế Theo các chu n m c ki m toán/k toán khác nhau mà đ nh nghĩa c a c tính k ế ự ự toán cũng có s khác nhau.

ự ế ẩ ệ ố ố Theo Chu n m c k toán Vi t Nam s 09 (VAS s 09)

ự ữ ộ ế ấ ạ ấ ờ ậ Ướ c tính k toán: là m t quá trình xét đoán d a trên nh ng thông tin tin c y “ ớ nh t và m i nh t t ể i th i đi m đó. ”

ể ẩ ệ ố ố ự Theo Chu n m c Ki m toán Vi t Nam s 540 (VSA s 540)

ế ị ầ ủ ế ỉ Ướ “ ự ế ộ ư ườ ộ ợ ng h p th c t ặ ộ ơ c tính k toán: Là m t giá tr g n đúng c a m t ch tiêu liên quan đ n BCTC ư đã phát sinh nh ng ch a có s li u chính xác ỉ ch a phát ượ ướ c tính trong tr đ c ư ặ ho c ch a có ph ư sinh nh ng đã đ ố ệ ự ế ư ươ ng pháp tính toán chính xác h n, ho c m t ch tiêu th c t ượ ướ c ể ậ c tính đ l p BCTC”

ố ế ố ự ể ẩ Theo Chu n m c Ki m toán qu c t s 540

ể ượ ộ “M t s ch tiêu trên BCTC không th đ ụ ự ẩ ỉ c tính toán m t cách chính xác, mà ch ủ ng, đ a ra giá tr g n đúng. Theo m c đích c a chu n m c này, ỉ c l ụ ộ ố ể ượ ướ ượ c có th đ ả ữ nh ng kho n m c này đ ư ượ ọ Ướ c g i là ị ầ ế c tính k toán.”

“Some financial statement items cannot be measured precisely, but can only be estimated. For purposes of this ISA, such financial statement items are referred to as accounting estimates.” (Nguyên văn ISA 540)

ữ ự c tính k ị ể ạ ướ i, Tuy v cách đ nh nghĩa có s khác nhau gi a câu ch , t u chung l ư ự ị ầ ự ế ủ ặ ữ ộ c hi u là giá tr g n đúng c a m t ch tiêu đã ho c ch a th c t ươ ỉ ả ả ự ế ả ậ ớ ể ờ ề ể ượ toán có th đ ượ sinh đ c trình bày trên BCTC, khi mà ch tiêu này ch a có ph xác. Thông tin v ạ t ế ỉ phát ư ng pháp tính toán chính ấ ề ướ c tính k toán ph i đ m b o trung th c, đáng tin c y và m i nh t ố i th i đi m công b .

́ ́ ́ ́ ́ ̉ ươ ̣ 1.1.2 Phân loai cac khoan ́ c tinh kê toan (Trich VSA 540)

ạ ướ ể ượ ạ Các lo i c tính trên BCTC có th đ c phân lo i:

(cid:0) Ướ ỉ c tính ch tiêu đã phát sinh:

ự ả ợ o D phòng n ph i thu khó đòi;

ầ ư ự ả ạ dài h n; o D phòng gi m giá đ u t

ự ả ồ o D phòng gi m giá hàng t n kho;

ả ố ị ấ o Trích kh u hao tài s n c đ nh;

ả ướ c; o Chi phí tr tr

ị ả ẩ ở o Giá tr s n ph m d dang;

ậ ướ c; o Doanh thu ghi nh n tr

ự ợ ở ồ o Doanh thu h p đ ng xây d ng d dang.

(cid:0) Ướ ư ỉ c tính ch tiêu ch a phát sinh:

ự ả o D phòng chi phí b o hành;

ướ c. o Chi phí trích tr

ủ ướ ế ̣ ̉ 1.1.3 Đăc điêm c a các c tính k toán

ướ ể ư ả ử ụ Đ đ a ra các c tính, ng ệ ộ ộ ấ ề ượ ủ ế ủ ợ c tính k toán là m t v n đ đ ẩ c ng ặ ườ ậ ề i l p BCTC ph i s d ng các “xét đoán ngh ặ ể nghi p”. Vì là các xét đoán nên mang n ng tính ch quan, khó có m t tiêu chu n nào đ ườ ử ướ đánh giá h p lý, nên tính tin cây c a các i s ệ ụ d ng BCTC đ c bi t quan tâm.

ế ả ặ Vi c l p m t

ể ơ ổ c tính và phân b chi phí thuê nhà x ớ ồ ả ả ướ ng ph i tr , ề ầ ứ ạ ưở ứ ạ ướ ả ố ứ ệ ế ả ệ ạ ữ ệ ủ ả ồ ấ c tính k toán có th đ n gi n ho c ph c t p tùy theo tính ch t c tính c tính ph c t p, c n nhi u kinh ư ướ ạ ẳ c i và giá bán c a hàng ự ự ươ ệ ậ ộ ướ ụ ướ ỉ ủ c a các ch tiêu. Ví d : ự d phòng gi m giá hàng t n kho. Đ i v i các ỏ nghi m, ki n th c chuyên môn và đòi h i kh năng xét đoán cao. Ch ng h n nh ỏ tính d phòng hàng t n kho đòi h i ph i phân tích d li u hi n t ng lai. hóa d tính bán hàng trong t

ể ượ ộ ướ ệ c tính k toán có th đ ự ự ự ế ơ ở c l p d a trên c s kinh nghi m th c t l ả ườ ế ệ ự c th c hi n m t cách th ố ỳ ế ể ượ c th c hi n vào cu i k k toán. Trong nhi u tr ệ ượ ậ c tính chi phí b o hành. Tr ứ ườ ế ả ể ướ ữ ệ ườ ỳ ế ng xuyên trong k k ợ ườ ề ướ ng h p, các c ỷ ệ ị ụ ử ụ đ nh ; Ví d : S d ng t ả ị ơ ợ ng h p này, đ n v ph i ướ ả ự ế ớ ố ệ c v i s li u đã ạ ướ ỉ Các ặ toán, ho c có th đ ế tính k toán đ m c trên doanh thu bán hàng đ ng xuyên soát xét l th ể ề tính đ đi u ch nh các i các d li u và ph i so sánh k t qu th c t ỳ ế c tính k k toán sau.

ườ ẽ ợ Các ể ậ c tính k toán s không th l p m t cách h p lý trong tr ắ ế ữ ệ ướ ế ộ ứ ặ ắ ộ ợ ủ ộ ế ố ng h p do ch ủ quan, do thi u d li u khách quan, ho c do m c đ không ch c ch n c a m t y u t nào đó.

ự ượ ị ọ ế c tính k toán đ ừ ưở ế ở ả ướ ị ự ủ ướ ế Ướ ế ệ ớ ẩ ế ạ ả c tính k c. Do đó, các ậ ọ ườ ượ ế ả ề ế ệ ẩ ị S thi u chính xác hay sai l ch (c v tiêu chu n đ nh l ng và tiêu chu n đ nh ượ ậ ườ ướ ủ ễ ả ế c l p th tính) c a các ng d x y ra và gây sai sót tr ng y u đ n ủ ườ ử ụ ủ ế ị ả ng đ n quy t đ nh c a ng đó nh h BCTC, t i s d ng thông tin, b i sai ph m c a ế ề ộ ế c tính k toán có tác đ ng dây chuy n đ n giá tr th c c a tài s n, k t qu kinh các ế ụ doanh và nghĩa v thu thu nh p doanh nghi p v i Nhà n c đánh giá là tr ng y u. toán th ng đ

́ ́ ́ ́ ́ ̉ ươ ̉ ́ 1.1.4 Tinh thiêt yêu cua cac khoan ́ ́ c tinh kê toan

ả ướ ư ệ Dù cá kho n c tính k toán ch a đ ng nhi u r i ro ti m t ế ụ ể ế ệ . C th , n u ch đ ề ủ ả ề ế ử ụ ộ ệ ố ế t cho t ế ẫ ấ ả ế ệ t kê t ụ ệ ả àng nh ng vi c lo i ạ ế ộ ấ ẽ ế ộ ế ả c tính k toan, ch đ k toán y s ph i ụ ả ấ ả t c các kho n m c ể ể ả ố t c các tình hu ng có th x y ra đ ế ẫ ả ề ặ l n ứ ự ề ế ế ả ỏ b hoàn toàn chúng là không kh thi và thi u hi u qu v kinh t ́ ả ướ ế k toán không cho phép s d ng các kho n ế ậ ự ự t, xây d ng m t h th ng lu t kèm theo chi ti c c kì chi ti ể ả ự trên BCTC (k c tr c ti p l n gián ti p), li ề các doanh nghi p theo đó mà áp d ng. Đi u này là không kh thi c v m t kinh t kĩ thu t.ậ

ả ử ề ặ ề ậ Gi ế ộ ế ệ ố ớ ể ệ ử s , v m t kĩ thu t, ch đ k toán có th làm đ ấ ớ ừ ượ ụ ệ ẽ ỗ ự ế ả ổ ổ ố c đi u này, thì nó cũng là th thách r t l n đ i v i các doanh nghi p trong vi c áp d ng. Tình hình kinh doanh ớ thay đ i theo t ng ngày, m i s thay d i các doanh nghi p s ph i luôn đ i chi u v i

ữ ậ ể ế ạ ổ ờ ơ ị t trong lu t đ thay đ i cho k p th i. Bên c nh đó, các c quan ẽ ấ ấ ả ể ả ị ệ ủ nh ng quy đ nh chi ti ế ộ ả hành pháp cũng s r t v t v đ đ m b o doanh nghi p tuân th đúng ch đ .

ệ ử ụ Thêm m t l ệ ữ ể ầ ữ ợ ờ ườ ộ ợ i ích n a c a vi c s d ng các ể ả ế ộ t l ệ ụ ọ ệ ạ ộ ể ả nh ng thông tin chi ti ố ầ ư ng. Ví d , vi c v n hóa kho n đ u t ạ ớ ổ ệ t không có l ộ ự ệ ế ề ự ự ọ ố c tính trong BCTC là nó giúp cho ồ ế ề ể t v tri n v ng phát tri n đ ng ị ế i cho vi c c nh tranh trên th ớ vào m t d án m i là m t cách đ doanh ả ưở ng vào kh năng thành ừ ố t v d án, v a t n kém ạ ả ữ ủ ướ ấ doanh nghi p có th cung c p nh ng thông tin c n thi th i tránh ph i ti tr ằ nghi p thông báo v i c đông r ng lãnh đ o doanh nghi p tin t ả ổ ủ công c a d án, thay vì ph i t ch c h p báo công b chi ti ừ ễ ộ ữ v a d l ứ nh ng thông tin nh y c m.

ướ ế ể Ngoài các vai trò nh trên, vi c lo i b các ư ơ ỗ ế ộ ế ự ế ả ủ ủ ệ ệ ề ầ ể ả ơ ạ ủ ấ

ậ ự ố ạ ầ ế ạ ỏ c tính k toán còn có th gây ra ộ ế ớ các chi phí gián ti p l n h n nhi u l n. M t ch đ k toán không có ch cho các xét ủ ấ ưở ậ ng tiêu c c đ n các chính sách s n xu t, đoán ch quan khi l p BCTC có th nh h ữ ề ẩ ặ ầ ư , tài chính c a doanh nghi p. H n n a, đ c tính c a kinh doanh là luôn ti m n đ u t ọ ệ ả ườ ế ố ấ ị i qu n lí doanh nghi p là r t quan tr ng b t đ nh, vì v y s linh ho t c a ng y u t ớ ể ố ặ ế ộ ế ộ đ đ i phó v i các tình hu ng phát sinh. M t ch đ k toán quá ch t, quá máy móc có ế ự ể ẽ ạ th s h n ch s linh ho t c n thi t này.

ạ ế ả ướ ủ ề i: các kho n ể ượ ử ụ ̀ ạ ề ộ ợ ứ ự ẫ ườ ự ế ưở ị ả ở ủ c s d ng vì các l ở c đ a ra b i nh ng ng ữ i tr c ti p b nh h ủ ệ ế ượ ệ ẽ ả ơ i quy t đ ư ữ c tính k toán dù ch a đ ng nh ng r i ro ti m tang nh ng i ích c a nó. V n còn đó nh ng quan ng i v đ tin ng b i thông tin đó. ủ xét đoán ch quan c a các doanh nghi p trong ấ ả ờ ế i pháp kh thi nh t h t, gi ộ ậ ề ể ừ ể Tóm l ẫ v n có th đ ữ ượ ư ậ ủ c y c a thông tin đ ạ ỏ ế ố Tuy nhiên, vi c lo i b hoàn toàn y u t ấ ả ậ c v n đ . H n bao gi l p BCTC s không gi ộ ộ ủ ẫ v n là không ng ng nâng cao vai trò c a Ki m toán n i b và Ki m toán đ c l p.

ả ướ ụ ủ ể ế 1.1.5 M c tiêu c a ki m toán các kho n c tính k toán

́ ̀ ́ ̃ ̀ ́ ự ́ ơ ̉ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ươ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̣ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ ́ ̀ i viêt tâp ̀ ́ ư c đi sâu vao nghiên c u va ́ ̀ (cid:0) ́ ́ ̉ ̉ (cid:0) ́ ̉ ̣ (cid:0) ̉ (cid:0) ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ự ự ̉ ́ ̀ ́ ́ ̉ ươ Đi kem v i môi khoan muc co s tôn tai cua c tinh kê toan trên Bao cao tai ́ ́ ̃ Ở ư đây, ng chinh cua doanh nghiêp la nh ng muc tiêu kiêm toan khac nhau. ́ ̀ ́ ̉ ượ trung vao muc tiêu kiêm toan cua bôn khoan muc cu thê đ ̀ ̀ ̀ ượ phân tich trong bai viêt nay, lân l t la: ́ ́ Ươ c tinh chi phi phai tra ̀ ́ Khâu hao tai san cô đinh ̀ ợ D phong n phai thu kho đoi D phong giam gia hang tôn kho

́ ́ ̉ ̉ 1.1.5.1 ́ Ươ c tinh chi phi phai tra

́ ̃ ́ ́ ́ ơ ở ưở ở ươ ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ ̉ ̉ Cac c s dân liêu/muc tiêu kiêm toan bi anh h ng b i ́ c tinh chi phi phai tra bao gôm:̀ (cid:0) ́ ̃ ́ ự ự ̉ ̃ ̣ ư ́ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ (cid:0) ́ ̀ ̀ ư ượ ượ ̉ ̉ ̉ ̃ c ghi chep đây đu hay ch a, đa đ c trich đây đu vao chi

(cid:0) ́ ́ ̃ ư ự ̉ ượ ́ ́ ́ ́ ́ ư ̉ ̉ (cid:0) ̀ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ́ c ghi nhân đung ki kê toan hiên tai (cid:0) ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̉ ự ế ầ ủ ợ c trình bày đ y đ , h p lí ế ộ t Nam và ch đ tài chính ệ ́ ư ự ự Hiên h u: Cac khoan chi phi đa th c s phat sinh hay ch a, th c s liên ́ quan đên hoat đông san xuât cua doanh nghiêp hay không ́ ̀ ̃ ̀ Đây đu: Đa đ ̀ ́ ư phi trong ki hay ch a ̃ ́ ́ ́ ́ ươ Chinh xac: Cac khoan trich tr c tinh toan đung d a trên nh ng c đa đ ́ ơ ở ợ c s h p li hay ch a, cac ghi chep co đam bao tinh chinh xac hay không ́ ̀ ́ ượ Đung ki: Cac khoan chi phi đ ́ ́ ̀ ượ Trinh bay va thuyêt minh: cac khoan chi phi đ ệ ẩ ắ và đúng đ n theo đúng chu n m c k toán Vi hi n hành.

́ ̀ ́ ̉ ̣ 1.1.5.2 Khâu hao tai san cô đinh

̀ ́ ́ ́ ̃ ́ ưở ở ươ ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ ̉ ng b i ́ c tinh khâu hao tai san Cac c s dân liêu/muc tiêu kiêm toan bi anh h ́ ̣ (cid:0) ́ ́ ̃ ̉ ̣ ̣ ́ c doanh nghiêp trich lâp khâu hao trong ki kê ̀ ượ ̀ ̣ ư ́ ́ ự ự ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ (cid:0) ́ ́ ̀ ̉ ̉ ̣ ́ c ghi chep ̀ ̀ ư ̣ ̉ (cid:0) ượ ̀ ́ ̉ ở ́ ́ ́ ́ ̉ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ượ ợ ợ ̉ ̣

(cid:0) ́ ́ ́ ́ ượ ượ ̉ ̣ ́ c tinh toan co đ ̀ ư ̉ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ ̣ (cid:0) ̀ ̀ ượ ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ượ ̉ ̣ ̣ c ghi nhân đung ki kê toan hiên ơ ở ̀ cô đinh bao gôm: ̀ ́ Hiên h u: Tât ca TSCĐ đ ́ ̀ toan hiên hanh th c s con hoat đông va phuc vu cho muc đich san xuât kinh doanh cua doanh nghiêp ́ ̀ ̀ ́ Đây đu: Cac tai san cô đinh va chi phi khâu hao kem theo đ ́ ́ ̃ ư ượ đây đu b i doanh nghiêp hay ch a, đa đ c tinh khâu hao đây đu hay ch a ́ ́ ̀ ́ ̃ ượ c tinh toan co đ Chinh xac: Cac khoan khâu hao đa đ c tinh vao chi phi ́ ́ ́ cua doanh nghiêp h p li hay không, cach tinh toan co h p li, đung đăn hay không ́ ́ Đanh gia va phân bô: Chi phi khâu hao đ c hach toan ́ ̃ chinh xac va thê hiên đây đu trên BCTC cua doanh nghiêp hay ch a, đa ́ ư ng chiu chi phi hay ch a đung đô;i t ́ Đung ki: Cac khoan chi phi khâu hao đ taị

̀ ́ ự ̉ ̀ ợ 1.1.5.3 D phong n phai thu kho đoi

̀ ́ ̃ ́ ở ưở ̣ ự ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ ̉ ợ ng b i khoan muc d phong n Cac c s dân liêu/muc tiêu kiêm toan bi anh h ̉ (cid:0) ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̃ ợ ợ ̉ ̣ ̉ ̉ ̀ ̀ ̀ ̣ ự ự ự ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ ̀ ́ ̀ ̣ ư ́ ̀ ̀ ợ ̉ ̉ ̣ ̣ (cid:0) ̀ ợ ̣ ượ ượ ̀ ơ ̉ ̉ ̉ c ́ ̀ ̣ (cid:0) ̀ ̣ ự ́ ́ ̀ ợ ̉ ̣ ̀ ́ ́ ́ ́ ̣ ự ượ ́ ́ c tinh toan sô phat sinh va sô ́ ́ ́ ượ ̣ ̉ c ghi nhân ̀ c ghi nhân vao khoan chi phi chinh xac hay

(cid:0) ̀ ́ ̀ ́ ̀ ượ ̉ ́ ̀ ́ ̀ ̉ ơ ở ́ ̉ ợ ̣ ự ́ ơ ợ ̣ ̣ ̣ ̣ (cid:0) ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ợ ́ ́ ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ ơ ở ̀ ́ phai thu kho đoi bao gôm: Hiên h u: Cac khoan n qua han yêu câu phai lâp d phong n phai thu ự ự ̣ ự kho đoi cua doanh nghiêp la th c s tôn tai, th c s đu điêu kiên đê lâp d ̀ ̀ ơ phong (la khoan n kho đoi) vao th i điêm doanh nghiêp lâp BCTC ̀ c đêu đ Đây đu: Cac khoan n phai thu nghi ng không thu hôi lai đ ở lâp d phong b i doanh nghiêp ́ ̀ ́ ̉ ự Chinh xac: Cac khoan d phong n phai thu kho đoi co đ ́ ́ ́ ượ đung, lâp d phong đung hay không, co đ ̀ ́ ́ ư d đung hay không, co đ không ́ ́ c doanh Đanh gia va phân bô: C s đê đanh gia va trich lâp d phong đ ́ ́ ́ ́ ́ ́ nghiêp ap dung phai h p li, chinh xac va phu h p v i chinh sach kê toan Viêt Nam hiên hanh̀ ̀ ̀ ́ ̀ Trinh bay va thuyêt minh: Trinh bay h p li va chinh xac trên BCTC va thuyêt minh BCTC cua doanh nghiêp theo quy đinh kê toan hiên hanh

̀ ́ ̀ ̀ ự ̉ 1.1.5.4 D phong giam gia hang tôn kho

́ ̃ ́ ̀ ưở ̣ ự ở ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ ̉ ng b i khoan muc d phong Cac c s dân liêu/muc tiêu kiêm toan bi anh h ̀ ́ ̀ ̉ ơ ở ̀ giam gia hang tôn kho bao gôm: (cid:0) ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ̀ ượ ̉ ự ̣ ư ̉ c trinh bay trên ́ ̉ ̣ ̣ (cid:0) ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ ự ượ ̉ ̣ ̣ ̉ ̀ c xac đinh, lâp va trinh bay đây đu trên ̉ ̣ (cid:0) ươ ủ ả ̣

(cid:0) ng pháp lâp d phong, tính toán, ghi chép c a kho n muc ả ́ ̀ ̀ ́ ề ̣ ự ́ ơ ợ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ́ Hiên h u: Cac khoan d phong giam gia hang tôn kho đ ̀ BCTC cua doanh nghiêp la thât s co thât ̀ ̉ ự Đây đu: Cac khoan d phong đ ́ BCTC/thuyêt minh BCTC cua doanh nghiêp ̀ ́ ́ ̣ ự Chinh xac: ph ắ ả ượ ả c đ m b o v tính đúng đ n, chính xác. ph i đ ́ ́ ́ ́ Đanh gia: Cach tinh/lâp d phong cua doanh nghiêp phu h p v i chê đô kê ̀ toan hiên hanh.

(cid:0) ̀ ́ ̀ ượ ̉ ́ ̀ c trinh bay đung va đu trên BCTC/thuyêt ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ự ̉ ̣ ̉ ̀ Trinh bay va thuyêt minh: đ minh BCTC cua doanh nghiêp trong phân d phong giam gia hang tôn kho.

ả ướ ự ế ầ ẩ ể ̉ ̣ ể c tính k toán theo yêu c u chu n m c ki m

ố ệ 1.2 Thu tuc ki m toán các kho n toán Vi t Nam (VSA) s 540

̣ ̉ ̣ ̉ 1.2.1 Giai đoan chuân bi kiêm toań

ượ ươ ắ ầ ủ ụ ị ị ử ụ ạ ậ ế ủ ụ ể ế ể ng pháp mà Trong giai đo n này, ki m toán viên c n n m đ c các th t c, ph ạ ộ ị ướ ơ c tính k toán đ xác đ nh n i dung, l ch trình và ph m vi đ n v s d ng khi l p các ướ ủ c a các th t c ki m toán các ể c tính k toán

̀ ̣ ̉ ́ ́ 1.2.2 Giai đoan tiên hanh kiêm toan

ứ ể ả ạ ủ ằ ế ể ế ầ ợ ủ ề ậ ể ầ Trong giai đo n này, ki m toán viên c n ph i thu th p đ y đ b ng ch ng ki m ừ c tính k toán trong t ng ườ ậ ướ toán thích h p đ có th k t lu n v tính h p lí c a các tr ợ ể ợ ụ ể ng h p c th . ể ứ c tính k toán, các b ng ch ng th ơ ườ ỉ ằ ứ ủ ụ ằ ả ướ Khi ki m toán các kho n ấ ế ể ộ ươ ướ ể ậ ế ng khó thu th p ữ ơ h n và có tính thuy t ph c th p h n nh ng b ng ch ng c a các ch tiêu khác trong ế ợ ể BCTC. Do đó, trong quá trình ki m toán, ki m toán viên c n áp d ng m t hay k t h p các ph ụ ầ ế c tính k toán: (cid:0) ng pháp sau trong quá trình ki m toán các ể ậ ướ ủ ơ ế Xem xét và ki m tra quá trình l p các ị c tính k toán c a đ n v ;

(cid:0) ộ ướ ể ậ ộ ậ ớ ướ ể ủ Ki m toán viên l p m t c tính đ c l p đ so sánh v i c tính c a

ị ơ đ n v ;

(cid:0) ự ệ ư ế ướ Xem xét s ki n phát sinh sau ngày k t thúc năm tài chính nh ng tr c

ể ể ậ ậ ướ ế ậ ngày l p báo cáo ki m toán đ xác nh n các c tính k toán đã l p.

ể ậ ướ ế 1.2.2.1 Xem xét và ki m tra quá trình l p các ủ ơ ị c tính k toán c a đ n v

ự ệ ệ ể ậ ướ ế c th c hi n vi c xem xét và ki m tra quá trình l p các c tính k toán ướ ị ồ Các b ủ ơ c a đ n v , g m:

(cid:0) ể ố ệ ả ị đ nh dùng làm c s l p ơ ở ậ ướ c Ki m tra các s li u và xem xét các gi ế tính k toán.

(cid:0) ố ớ ặ ị đ nh v i các qui đ nh có liên quan ho c ố ệ ự ế ủ ị ươ ả ị ế Đ i chi u các s li u và các gi ị ơ ệ kinh nghi m th c t c a các đ n v trong cùng ngành, cùng đ a ph ng.

(cid:0) ế ướ ể Ki m tra các tính toán liên quan đ n ế c tính k toán.

(cid:0) ỳ ế ủ ậ ướ c tính k toán đã l p c a các k k toán tr ớ ế c v i k t qu ả ướ ự ế ủ ỳ So sánh th c t ế c a các k đó

(cid:0) ệ ướ ủ ế ố ủ ụ Xem xét th t c phê duy t c tính k toán c a Giám đ c.

ố ệ ể ả ị a. Ki m tra s li u và xem xét các gi đ nh

ể ợ ủ ế ể ậ ướ ố ệ ớ ự ế ấ ố ệ ể ầ ử ụ ủ ố ệ ự ố ệ ơ ở ể ậ ả ế ổ ế ụ ể ể ữ ả ữ ệ ủ ả Ki m toán viên ph i đánh giá s chính xác, đ y đ và thích h p c a cá d li u c tính k toán. Khi s d ng s li u k toán đ l p các dùng làm c s đ l p các ượ ướ c c tính k toán, ph i ki m tra tính nh t quán c a s li u đó v i nh ng s li u đã đ ể ả ph n ánh trong s k toán. Ví d , đ ki m tra s li u d phòng ph i thu khó đòi, ki m

ờ ả ợ ậ ạ ể ả ứ ổ ợ ướ ữ ệ ạ ế ớ ụ ự ủ ả Ngoài ra, do các ế ể ừ ễ ị ử ứ ả ng có l ơ ứ ằ ị ư ế c tính k toán th ướ ậ ơ ướ ữ ệ ể ế ị ệ ứ ơ ơ ị ừ ế ứ ế ả ị ằ ụ ơ ị ậ ự ể ế ề nh v y, khi ki m tra cá ng t ị ả ụ ằ ữ ệ ướ ụ ủ ng. T ưở ạ ẽ ế ị ả ủ ế toán viên ph i thu th p các b ng ch ng ki m toán ch ng minh các d li u liên quan đ n ợ các kho n n quá h n đó nh : giá tr kho n n , tu i n , th i gian quá h n,… ế ế ườ ng liên quan tr c ti p đ n k t qu kinh ợ ướ i c nên d b x lí ch quan theo h doanh và nghĩa v thu TNDN v i Nhà n ị ả ể ầ ơ ằ cho đ n v , ki m toán viên c n ph i thu th p b ng ch ng ki m toán t bên ngoài đ n v ẫ ị ử ụ ế ể ả ể ậ c tính k toán v n còn thích đ đ m b o các d li u mà đ n v s d ng đ l p các ồ ỉ ỉ ơ ự ợ ả h p. Ví d , khi ki m tra ch tiêu d phòng gi m giá hàng t n kho, n u đ n v tính ch ể ươ ả ụ ự ế ng lai thì ngoài vi c ki m tiêu này b ng cách tham kh o m c tiêu th d ki n trong t ụ ướ ặ ư ứ c đây, đ n đ t hàng đã kí, tra các d li u liên quan trong đ n v (nh m c tiêu th tr ể ạ ậ ề k ho ch ng ti p th ,…), ki m toán viên còn ph i thu th p các b ng ch ng t chi u h ề ị ị ươ ng pháp đ n v khác trong ngành áp d ng và phân tích v th tiêu th c a ngành, các ph ướ ư ậ ươ ữ ơ ườ c tính k toán do đ n v l p v nh ng tr ả ứ ằ ể ụ ệ ụ ng do các v ki n t ng, khi u n i, ki m toán viên s ph i tìm các b ng ch ng nh h ậ ị ằ b ng cách liên h v i lu t s c a đ n v , thu th p các quy t đ nh c a tòa án… ế ứ ạ ườ Tr ậ ế ậ ư ủ ơ ướ ả ử ụ ả ả ử ụ ể ậ c tính k toán ph c t p có liên quan đ n kĩ thu t ụ li u c a chuyên gia kĩ thu t. Ví d , khi ư ệ li u ấ ị ệ ớ ợ ế ng h p xem xét các ể ư ệ ủ chuyên ngành, ki m toán viên ph i s d ng t ướ ượ ặ ượ ng hàm l ng khoáng s n trong qu ng, ki m toán viên ph i s d ng t c l ủ c a chuyên gia ngành thăm dò đ a ch t. ơ ở ậ ữ ệ ơ ơ ị c tính k toán cũng nh đánh giá tính thích h p c a các gi Ki m toán viên ph i đánh giá các d li u mà đ n v đã dùng làm c s l p các đ nh mà đ n v s d ng ộ ố ườ ả ị ả ị đ nh đ ả ể ế ư c tính k toán. Trong m t s tr

ợ ủ ợ ng h p, các gi ụ ỷ ệ ạ ượ ự ợ ị ử ụ ố ứ ượ c căn c vào s ấ ố ộ l m phát, lãi su t, t c đ tăng ữ ệ c d a trên các d li u phát sinh trong c, ví d : T l ả ị đ nh đ ướ ng h p khác, các gi ướ ể ậ ướ ế đ l p ủ ố ệ li u th ng kê c a ngành hay Nhà n ườ ưở tr ng. Trong tr ị ộ ộ ơ n i b đ n v . ả ị ơ ở ậ ướ ế ả đ nh làm c s l p ể c tính k toán, ki m toán viên ph i xem xét các gi (cid:0) ỳ ế ướ (cid:0) c a các k k toán tr ể ậ ượ ử ụ ướ ả ự ế ủ ả ị đ nh đã đ c s d ng đ l p các c hay không; ế c tính k

(cid:0)

ạ ệ ư ể ượ ơ c đ n v v ch ra hay không. ữ ủ ễ ổ ị ạ ả ị đ nh d thay đ i, ch quan Khi đánh giá các gi ả ị đ nh này: ợ ớ ế Có h p lý so v i k t qu th c t ớ ấ Có nh t quán v i các gi toán khác hay không; ớ ế ấ Có nh t quán v i k ho ch đã đ ế Ki m toán viên ph i đ c bi t l u ý đ n nh ng gi ọ ặ ễ ho c d có sai sót tr ng y u. ể ể ị ử ụ c đ n v s d ng đ ả ế ể ị ả ặ ế ả ẫ ế ủ ể ả ợ ề ế ị ệ ủ ơ ụ ỳ ế ạ ữ ế ể ớ ươ ng lai mà đ n v đã trình bày v i ki m toán viên. ữ ệ ượ ơ ả ể Ki m toán viên ph i ki m tra đ đ m b o các d li u đ ể ự ậ ể ệ ướ c tính k toán v n còn thích h p. Đ th c hi n vi c này, ki m toán viên ph i l p các ả ữ ử ụ t c a mình v k t qu tài chính c a đ n v trong các k k toán s d ng nh ng hi u bi ướ c; các ph tr ươ tính trong t ố ớ ự ượ ơ c đ n v khác trong ngành áp d ng và nh ng k ho ch d ng pháp đ ị ơ ố ệ ả ị ả ậ ị đ nh đã qui đ nh trong các văn b n pháp lu t liên quan ụ ờ ơ ở ữ ể ể ậ ướ ả ố ử ụ ả ị ấ ị ế ớ ơ ị Đ i v i các s li u và gi ử ụ (ví d th i gian s d ng h u ích làm c s trích kh u hao TSCĐ) thì ki m toán viên ữ ph i đ i chi u gi a qui đ nh v i gi đ nh do đ n v đã s d ng đ l p ế c tính k toán.

ế ướ ể ế b. Ki m tra các tính toán liên quan đ n c tính k toán

ả ể ể ử ụ ươ ơ ị ể ng pháp tính toán mà đ n v đã s d ng đ ế ạ ị ế ể ủ ộ Ki m toán viên ph i ki m tra ph ử ộ c tính k toán liên quan đ n BCTC. N i dung, l ch trình và ph m vi các th ế c tính k ị ử ụ ủ ể ề ướ ệ ơ ng pháp mà đ n v s d ng ế ủ ướ ậ ướ l p ộ ứ ạ ủ ệ nghi m c a ki m toán viên tùy thu c vào đ ph c t p c a vi c tính toán ự toán, s đánh giá c a ki m toán viên v các th t c và ph ể ậ ướ đ l p ươ ủ ụ ế c tính k toán. ọ c tính và tính tr ng y u c a các

ỳ ế ế ướ ớ ế ậ ủ c tính k toán đã l p c a các k k toán tr c v i k t qu th c t ả ự ế ủ c a

ướ c. So sánh ỳ các k đó.

ị ượ ể ể ế ồ ổ ỳ ế ướ ậ c tính k toán đã l p trong k k toán ơ Khi đ n v đ ể ướ ướ ớ ế ằ c ki m toán đ ng ý cho ki m tra s sách k toán năm tài chính ế ả c, thì ki m toán viên ph i so sánh các c v i k t qu th c hi n c a k k toán đó, nh m: tr tr (cid:0) ả ự ậ ậ ố ớ ươ ậ ng pháp l p

(cid:0) ệ ủ ỳ ế ứ ằ ủ ơ ế ế ự ầ ướ ả ỉ ề t ph i đi u ch nh ph ng pháp (cid:0) c tính; ệ c tính ươ ữ ế ỉ ề ả ự ặ ự ầ ế ả ỳ ớ ướ t ph i đi u ch nh ho c trình bày trong ế ề ộ Thu th p b ng ch ng v đ tin c y nói chung đ i v i ph ị ướ c tính k toán c a đ n v ; Xem xét s c n thi ệ Tính toán và đánh giá s chênh l ch gi a k t qu th c hi n v i ế k toán trong k , khi c n thi thuy t minh BCTC.

ủ ụ ệ ướ ủ ế d. Xem xét các th t c phê duy t ố c tính k toán c a Giám đ c

ố ặ ị ườ ệ ầ Giám đ c (ho c ng ng soát xét và phê duy t các i đ ng đ u) đ n v th ườ ứ ể ơ ả ệ ệ ọ ọ ề ả c ướ c ượ c ế ế ể ệ ệ ậ ướ ấ ơ ở ư ế ướ tính k toán quan tr ng. Ki m toán viên ph i xem xét vi c soát xét và phê duy t các ủ tính k toán quan tr ng c a các c p qu n lý có thích h p hay không và đi u đó có đ ệ th hi n trong các tài li u làm c s cho vi c l p ợ c tính k toán ch a?

ộ ướ ể ậ ộ ậ 1.2.2.2 Ki m toán viên l p m t c tính đ c l p

ể ể ự ậ ộ ướ l p ho c thu th p m t ả ướ ậ ế ộ ậ ử ụ ế ị ậ ộ ậ c tính đ c l p đó v i ể ả ị c tính đ c l p, ki m toán viên ph i đánh giá các d li u, xem xét các gi ặ c tính k toán đ c l p và so ơ ớ ướ c tính k toán do đ n v l p. Khi s d ng k t ữ ệ ả ượ ử ụ ậ ướ ể ả ự ế ủ ế ỳ ế ớ ế ế đ nh và ể c tính k toán. Ki m ướ c c s d ng trong quá trình l p ướ c tính v i k t qu th c t c a các k k toán tr Ki m toán viên có th t ế sánh k t qu ộ ậ ả ướ qu ủ ụ ể ki m tra các th t c tính toán đ toán viên cũng có th so sánh các đó.

ự ệ ế 1.2.2.3 Xem xét s ki n phát sinh sau ngày k t thúc năm tài chính

ự ệ ư ế ệ ụ ể ứ ể ằ ể ướ ệ ể ủ ơ ể ọ ả ặ ả ớ ặ ử ụ ế ướ ộ ậ ướ c Các nghi p v và s ki n phát sinh sau ngày k t thúc năm tài chính nh ng tr ấ ế ậ ngày l p báo cáo ki m toán có th cung c p các b ng ch ng ki m toán có liên quan đ n ế ể ị ượ ệ ậ vi c l p các c ki m toán. Vi c ki m toán viên soát xét c tính k toán c a đ n v đ ệ ụ ự ự ệ các nghi p v và s ki n trên có th giúp h gi m b t ho c th m chí không ph i th c ậ ướ ể ệ ệ c tính k toán c a đ n v ho c s d ng hi n vi c soát xét và ki m tra quá trình l p ủ ợ ể ộ ướ c tính đ c l p đ đánh giá tính h p lý c a các m t ậ ủ ơ ị ế c tính k toán.

̀ ̣ ̉ ́ ̀ 1.2.3 Giai đoan hoan thanh kiêm toan

ể ạ ầ ố ủ ướ i l n cu i cùng tính h p lý c a các ữ Ki m toán viên ph i đánh giá l ể ề ơ ợ ấ ế c tính k ế c tính k ự ớ ứ ướ ị t c a mình v đ n v và tính nh t quán c a các ể ậ ượ ủ c trong quá trình ki m toán. ế ị ữ ệ ể ậ ướ ả ị ưở ế ả ả ế ủ toán d a vào nh ng hi u bi ể ằ toán v i các b ng ch ng ki m toán khác đã thu th p đ ả ệ ụ ọ ng đ n các d li u và gi Ki m toán viên ph i xác đ nh các nghi p v tr ng y u x y ra sau ngày k t thúc ế c tính k ế ả ử ụ đ nh đã s d ng đ l p ể năm tài chính có nh h toán. ố ắ ế Do tính không ch c ch n v n có trong các ể ệ ướ ế ệ ớ ể ắ ướ t khi ki m toán các ự ự ể ệ ỉ ữ ủ ệ ả c tính k toán nên vi c đánh giá các ệ ơ c tính k toán là khó h n so v i khi th c hi n ị ướ c tính c a ki m toán ự ắ ợ ặ ỉ ệ ế ế ề ể ầ ả ỉ chênh l ch, khác bi ữ ki m toán nh ng ch tiêu khác. Khi có s chênh l ch gi a giá tr ể ị ướ ớ viên v i giá tr c tính trong BCTC, thì ki m toán viên ph i cân nh c xem s chênh ệ ế ự ề ầ l ch này có c n đi u ch nh hay không? N u s chênh l ch này là h p lý ho c không ấ ự ọ tr ng y u thì không c n ph i đi u ch nh. Tuy nhiên, n u ki m toán viên xét th y s

ệ ưở ế ặ ướ ả ế ị ừ ố ể ề ỉ i các ọ c tính k toán có liên quan. N u đ n v t ộ ẽ ượ ứ ộ ả ế ế ẽ ượ c coi là m t sai sót và s đ ế ủ ng tr ng y u đ n BCTC thì có th yêu ơ ch i đi u ớ c xem xét cùng v i ọ ưở ể ế ng c a chúng đ n BCTC có tr ng y u hay ợ chênh l ch này không h p lý ho c làm nh h ị ề ơ ầ ạ c u đ n v đi u ch nh l ệ ự ạ ỉ ch nh l i thì s chênh l ch đó s đ các sai sót khác đ đánh giá m c đ nh h không. ướ ủ ệ ế ợ ừ ư ả ng h p t ng kho n chênh l ch c a các ế ợ ế ả c nh ng n u k t h p các chênh l ch này l ả ướ ẻ ượ c coi là đ c tính k toán riêng l ọ ưở ạ ẽ ạ i s t o ra nh h ng tr ng ế ộ c tính k toán đó i toàn b các ể ể ố ộ ổ ấ ườ Tr ệ ậ ượ ấ ch p nh n đ ạ ế ế y u đ n BCTC thì ki m toán viên ph i đánh giá l trong m t t ng th th ng nh t.

̀ ƯƠ Ơ Ệ ̣ CH NG II: GI ́ I THIÊU VÊ CÔNG TY TNHH DELOITTE VI T NAM

̀ ệ ̣ 2.1 Gi ́ ơ i thiêu chung vê công ty TNHH Deloitte Vi t Nam

́ ̀ ̀ ̀ ̉ ủ ử ̣ 2.1.1 Lich s hinh thanh va phat triên c a công ty

ự ầ 2.1.1.1 Deloitte toàn c u và khu v c Đông Nam Á

ọ ắ Deloitte Touche Tohmatsu Global (g i t ố ướ ộ ạ ộ ộ ớ ầ

ế ớ ư ấ v n hàng đ u th gi ờ ể ố ồ ự ẳ ụ ớ ầ ị ấ ự ể t là DTT) là m t trong b n hãng ki m ắ ạ i (BigFour). DTT ho t đ ng v i m ng l toán và t i r ng kh p ớ ế trên 150 qu c gia (tính đ n th i đi m 31/12/2017) v i trên 263.900 nhân viên, DTT luôn ế ớ ấ i và các chuyên gia hàng đ u trong cung c p các d ch v v i ngu n l c đ ng c p th gi ư ấ ể lĩnh v c ki m toán và t v n.

ượ ồ ở Công ty Deloitte Touche Tohmatsu Services, Inc. đ

ườ ồ ớ ế ưở ằ ố Wetch Deloitte, George Touch and Nobuzo Tohmatsu. Tên c a công ty là s k t h p t ủ tên c a ba ng ậ c đ ng sáng l p b i William ự ế ợ ừ ủ ế ủ ọ ng nh đ n công lao c ng hi n c a h . ậ i đ ng sáng l p này nh m t

ể ậ ầ Năm 1845, ông William Wetch Deloitte thành l p văn phòng ki m toán đ u tiên ớ ế ợ ế ụ ạ ậ ể ớ ố ộ ố ở ị ạ ả ơ ị ế ớ ể ạ ở London. Năm 1990, ông cùng v i ông George Touche cùng t o nên Deloitte & Touche và ti p t c k t h p v i ông Nobuzo Tohmatsu đ cùng thành l p công ty Deloitte Touche ấ Tohmatsu vào năm 1993. Năm 2010 đánh d u c t m c quan tr ng khi Deloitte Touche ụ ề ể Tohmatsu Services, Inc. tr thành công ty đa qu c gia, cung c p các d ch v v ki m ậ ư ấ v n tài chính, thuê, d ch v đào t o và qu n lý ngu n l c cho h n 1/5 các t p toán, t ớ đoàn l n trên th gi ọ ấ ồ ự ẽ ạ ch c đang trong giai đo n phát tri n m nh m . ụ ổ ứ i, các công ty, t

ồ ạ ộ ủ ố ắ ự ồ ệ

ị ườ ụ ớ ồ ự ể ị ụ ụ ụ ấ ượ ạ ộ ấ ộ ế ng d ch v cung c p đ n khách hàng m t cách t ộ Deloitte Đông Nam Á g m các hãng thành viên c a công ty DTT ho t đ ng r ng kh p 11 qu c gia trong khu v c Đông Nam Á, g m có: Brunei, Campuchia, Guam, ớ Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan, Lào và Vi t Nam v i ơ 290 Partners và h n 7,400 nhân viên. Deloitte Đông Nam Á cho phép các hãng thành viên ế ợ ậ ng trong khu t n d ng và k t h p v i các ngu n l c đ ph c v khách hàng và th tr ố ể ự v c ho t đ ng đ nâng cao ch t l t nh t. ấ

ệ 2.1.1.2 Deloitte Vi t Nam

ị ố ộ ưở ủ ộ 165TC/QĐ.TCCB c a B tr ể ệ t Nam (“VACO”) – nay là Deloitte Vi ượ ể ư ấ ầ ậ c thành l p. Đây đ c xem là công ty ki m toán và t ng B tài chính ngày t Nam chính ạ i ệ v n tài chính đ u tiên t ế Theo quy t đ nh s 13/05/1991, công ty ki m toán Vi ứ ượ th c đ ệ t Nam. Vi

ụ ậ ớ Tháng 04 năm 1994, VACO thành l p liên doanh v i DTT. Phòng d ch v qu c t ệ c DTT công nh n là thành viên chính th c t i Vi ề ả ợ ượ ậ ứ ạ ế ạ ờ ỳ ậ ể ẫ ở t b c v c l ể ố ế ị t Nam vào ngày i th c nh tranh l n chuyên ớ ế ớ ể ề ệ ớ ượ ủ c a VACO ISD đ ộ 01/10/1997, m ra m t th i k phát tri n v môn ngh nghi p, có th so sánh v i các công ty ki m toán l n khác trên toàn th gi i.

ổ ở ữ ể ả ở ứ ứ ủ ư ệ ứ ậ ấ ệ ở ế ấ ầ ư ượ ố ộ ạ ệ t Nam đ c đ t t ố ụ ở ạ Ngày 07/05/2007, sau khi hoàn thành mô hình chuy n đ i s h u và qu n lý, ổ VACO đã chính th c tr thành thành viên chính th c c a Deloitte Đông Nam Á, và đ i t Nam nh hi n nay theo Gi y ch ng nh n đăng ký tên thành công ty TNHH Deloitte Vi ộ Thành ph Hà N i, c p ngày kinh doanh s 010203181 do S K ho ch và Đ u t ặ ạ ủ i Hà N i và cùng đó là văn 18/10/2007. Tr s chính c a Deloitte Vi phòng chi nhánh t ố ồ i Thành ph H Chí Minh.

ổ ứ ể ừ khi đ Deloitte Vi ậ ẵ t Nam k t ệ ị ườ ạ ủ ữ ượ ề ả ạ ộ t Nam. Trên n n t ng có s n, Deloitte Vi ạ ậ ệ t b c v i s đ u t ằ ả ộ đ n Vi ệ ủ ứ ệ ở

ạ ộ ụ ụ ị ủ ự ẩ ầ ệ c thành l p chính th c đã thay đ i hoàn toàn di n ế ừ ế ụ ệ t Nam ti p t c k th a ả ờ ng ho t đ ng mà VACO đã t o l p trong kho ng th i gian ề ể ể ượ ậ ớ ự ầ ư thông qua vi c tuy n thêm nhi u ệ ự ạ ệ t Nam nh m đào t o, xây d ng đ i ngũ nhân viên, c i thi n ạ thành thành viên chính th c c a Deloitte ng làm vi c. Bên c nh đó, vi c tr ế ượ ầ ể c phát tri n, t m ề ườ ng đ u tuân theo ộ ố ế ạ , t o nên m t ườ ệ ệ m o c a VACO Vi ả nh ng thành qu và th tr ệ ả 20 năm và c i thi n, phát tri n v ố ế ế chuyên gia qu c t ườ môi tr ầ toàn c u nói chung và Deloitte Đông Nam Á nói riêng, các chi n l ư nhìn và m c tiêu ho t đ ng cũng nh các lo i hình d ch v , môi tr ồ phong cách c a Deloitte toàn c u, đ ng nh t v i các chu n m c qu c t môi tr ạ ấ ớ ệ ộ ng làm vi c năng đ ng và chuyên nghi p.

ữ ị ạ ơ ộ ố ơ ng t ữ ượ ưở c h ộ ạ ự ủ ế ầ S k t h p gi a VACO và Deloitte đã và đang mang l i c h i cho khách hàng, ố ấ ượ ng các d ch v v i ch t l t h n, đ t chu n qu c ớ i. V i nh ng gì đã th c hi n trong ư ấ ể ữ v n ứ ẹ ẽ ế ụ ệ ị ườ ự ế ợ ẩ ố ụ ớ ủ đ i tác cũ c a VACO, đ ệ ế ớ t v i danh ti ng c a m t công ty hàng đ u th gi 20 năm qua, Deloitte h a h n s ti p t c là m t trong nh ng hãng ki m toán và t ầ hàng đ u th tr ế ớ ộ ớ i. t Nam trong các năm t ng Vi

̀ ́ ̉ ư ơ ơ ́ 2.1.2 S đô c câu tô ch c công ty

ượ ớ ọ ề ổ ở ng l n khách hàng trên m i mi n ầ H Chí Minh. Đ ng đ u công ty là t ng ạ ộ ủ ủ ầ ướ c có nhi u ạ ộ ả ộ ệ ố ứ ệ ẩ ấ ả ụ ị ấ ệ t Nam cung c p d ch v cho l Deloitte Vi ụ ở ấ ướ ớ ộ ứ ở ồ Hà N i và đ t n c v i hai tr s chính ố ấ ả ệ ị giám đ c ch u trách nhi m giám sát t t c các ho t đ ng c a các phòng ban trong công ỗ ề ề ty. Đi u hành m i phòng có các ch ph n hùn (Patner) trong và ngoài n ế ể ả kinh nghi m, ki n th c chuyên môn đ đ m b o Deloitte ho t đ ng theo m t tiêu ấ chu n th ng nh t, hi u qu nh t. ụ ư ấ ị ườ Ngoài ra, còn có các phòng nh công ty cung c p d ch v thông th ng nh : ự ạ ạ ộ ệ ả ượ ệ ư ộ ơ ấ ộ ả ch c hoàn ch nh luôn đ m b o cho Deloitte Vi c ho t đ ng m t cách nh p t Nam đ ệ ơ ồ ơ ấ ổ ứ ủ ườ ế ậ ộ phòng nhân s , phòng công ngh thông tin, phòng tài chính,… giúp t o nên m t c c u ỉ ị ổ ứ t ả nhàng, hi u qu . Sau đây ng c trình bày s đ c c u t ch c c a các b ph n i vi ượ ệ ư t xin đ trong công ty TNHH Deloitte Vi t Nam nh sau:

ộ ậ ể : B ph n ki m toán

ộ ậ ế B ph n thu :

ộ ậ ư ấ B ph n t v n tài chính

ộ ự  Đ i ngũ nhân s

ộ ữ ế ế ấ ở ệ ể ớ Vi ạ ơ ớ ố ồ ậ ủ ệ ả ọ ủ ự ể ạ ầ ượ t Nam, Đ c bi t đ n là m t trong nh ng công ty ki m toán l n nh t ở ả ớ ơ ự ượ ng nhân viên l n m nh v i h n 700 nhân viên và h n 10 Partner Deloitte có l c l c ề ừ ộ ụ ở ạ i Hà N i và Thành ph H Chí Minh. T khi thành l p, Deloitte đã luôn đ cao tr s t ộ ừ ệ vi c không ng ng c i thi n và nâng cao trình đ chuyên môn c a nhân viên thông qua ướ ứ các ch c đ ng đ u trong lĩnh v c ki m toán ng trình đào t o, các khóa h c c a các n và t ươ ư ấ v n.

ệ ơ ấ ổ ứ ả ủ ồ t Nam g m có: C c u t

ộ ồ ộ ồ

ề ộ ồ

ộ ồ ủ ể

ộ ồ Ủ ề ộ

ề ố ố ổ

ủ ị ổ ch c qu n lý c a công ty TNHH Deloitte Vi (cid:0) H i đ ng thành viên và Ch t ch H i đ ng thành viên ủ ị (cid:0) H i đ ng thành viên đi u hành (cid:0) Ban Ki m soát c a H i đ ng thành viên (cid:0) Các y ban giám sát thu c H i đ ng thành viên đi u hành (cid:0) Ban Giám đ c đi u hành, Ban Giám đ c, T ng Giám đ c ố (cid:0) Ch t ch/T ng Giám đ c các công ty thành viên ố

̀ ệ ̉ ̣ ̣ 2.1.3 Tông quan vê các dich vu Deloitte Vi ́ t Nam cung câp

ụ ể ị 2.1.3.1 D ch v ki m toán

ụ ụ ụ ụ ế ể ặ ệ Ki m toán BCTC cho m c đích thu hay ph c v m c đích đ c bi t.

ể ủ Ki m toán tuân th

ạ ộ ể Ki m toán ho t đ ng, soát xét thông tin trên BCTC.

ơ ở ủ ụ ể ậ ỏ ướ Ki m toán thông tin tài chính trên c s các th t c th a thu n tr c.

ụ ể ủ ệ ị 2.1.3.2 D ch v ki m soát r i ro doanh nghi p

ệ ố ể ộ ộ Soát xét và đánh giá h th ng ki m soát n i b .

ệ ố ủ ể ệ Ki m soát, đánh giá r i ro h th ng công ngh thông tin.

ụ ư ấ ế ị 2.1.3.3 D ch v t v n thu

ự ệ ư ấ ế ố Th c hi n khai báo và t v n thu liên qu c gia.

ư ấ ủ ụ ế ệ ể T v n thu cho vi c mua bán công ty, làm th t c chuy n giá.

ủ ậ ế ủ ự ệ Soát xét s tuân th lu t thu c a doanh nghi p.

ỗ ợ ầ ư ị ườ ế ượ ạ H tr nhà đ u t tham gia th tr ị ng, ho ch đ nh chi n l ế c thu .

ụ ả ạ ồ ị ự 2.1.3.4 D ch v đào t o và qu n lý ngu n nhân l c

ổ ứ ự ồ T ch c ngu n nhân l c.

ự ả ồ Qu n lý ngu n nhân l c.

ụ ư ấ ủ ị 2.1.3.5 Các d ch v t v n tài chính và r i ro khác

ư ấ ộ ố ư ấ ệ T v n huy đ ng v n, t v n doanh nghi p.

ạ ộ ệ ệ Soát xét toàn di n ho t đ ng doanh nghi p.

ụ ư ấ ấ ả ệ ị D ch v t v n và cung c p gi i pháp doanh nghi p.

ậ ả ể ệ ư ấ ứ T v n mua bán, sát nh p, gi i th doanh nghi p và t v n nghiên c u th ị ư ấ ườ tr ng.

̃ ̀ ̀ ́ ợ ượ ử ̣ ̉ ̣ ̣ 2.2 Phân mêm hô tr công viêc kiêm toan đ c s dung tai Deloitte

̀ ̀ 2.2.1 Phân mêm EMS

ầ ể ệ ố ề ợ ượ ộ ơ ả ể ề ế ừ ớ i th , tính năng v ợ

ỉ ớ ạ ể ồ i Deloitte Vi ệ ẽ ệ ề ể ầ năm 2017, Deloitte Vi

ượ ư ể nh AS2, quy trình ki m toán BCTC cũng đ ự c xây d ng bao ồ g m 5 b ộ ự ủ ệ Cũng t ướ ạ c t Danh m c h s ki m toán năm (current file) c a EMS có m t s khác bi t so ề ầ ể Năm 2016 DTT tri n khai h th ng ph n m m ki m toán m i là ph n m m ữ ớ t tr i h n so Engagement Management System (EMS) v i nh ng l ồ ệ ể ớ ầ v i ph n m m cũ là AS2, giúp ki m toán viên qu n lý t ng h p đ ng ki m toán hi u ụ ậ ợ ơ ề ầ ầ ả ơ i h n. Tuy nhiên, do ch m i là năm đ u áp d ng ph n m m này, qu h n và thu n l ử ụ ẫ ợ ề ẫ cho nên v n còn nhi u h p đ ng ki m toán t t Nam v n còn đang s d ng ổ ứ ắ ầ ừ ph n m m cũ. B t đ u t t Nam s chính th c chuy n đ i hoàn ệ ố toàn sang h th ng EMS. ự ươ ng t i EMS. ụ ớ ự ồ ơ ể ổ ộ ệ ố ố ư ớ v i AS2, v i s thay đ i toàn b h th ng s nh sau:

ư ề • • • • • • • • • • • • T ầ ầ ớ ề ầ ơ ể ọ 00000 Engagement profile and quality monitoring 10000 Plan 21000 Perform nonaccount specific procedures 22000 Other audit programs 23000 Assets 24000 Liabilities 25000 Equity 26000 Revenue and expenses 27000 Disclosures 28000 Perform procedures on financial statements 29000 Evaluate 30000 Conclude. ữ ự ộ ng trình quen thu c, g n gũi v i ng ầ ặ ệ ổ ộ ủ ộ i dùng ch đ k t n i lên cùng m t server đ m i thành viên có th bi ng t ươ Đi u đ c bi ườ ộ ả ơ ế ệ ộ ộ c m t thành viên đã làm vi c đ ế ộ ế ố ể ể ể ệ ủ ầ ở ph n m m cũ AS2, đ bi ầ ể ế ượ t đ ủ ế ấ ả ề ử ầ ỗ ợ ử ụ ề nh AS2, nh ng ph n m m h tr s d ng EMS là excel, word,.. đ u ườ ử ụ i s d ng. ẽ ề t n i tr i c a EMS h n ph n m m AS2 đó là ph n m m s cung ể ế t ể ộ c ti n đ làm vi c c a nhau đ có th ki m soát m t cách hi u qu h n cu c ki m ệ ượ c t c các thành viên trong ươ ữ là nh ng ch ề ấ c p cho ng ượ đ toán. Trong khi đó, ế đ n đâu, thành viên đó c n g i mail ph n hành c a mình đ n t nhóm.

̀ ƯƠ Ự Ể ƯỚ ̣ CH NG III: TH C TRANG QUY TRINH KI M TOÁN CÁC C TÍNH K Ế

́ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̣ TOÁN TRONG KIÊM TOAN BAO CAO TAI CHINH TAI CÔNG TY DELOITTE

VIETNAM

̀ ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ 3.1 Gi ́ ơ i thiêu chung vê quy trinh kiêm toan Bao cao tai chinh tai Deloitte Vietnam

́ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ 3.1.1 Giai đoan lâp kê hoach kiêm toan

ộ ộ ể ắ ầ ẽ ắ ầ ệ ằ ể ủ ủ ụ ư ề ề ậ ượ ử ụ ự ệ ệ ủ ề ể ế ị ứ ộ ứ ộ ủ ể ộ ồ ớ ứ ủ ư ứ ộ ồ ể Khi b t đ u m t cu c ki m toán, các ki m toán viên s b t đ u b ng vi c tìm ổ ớ hi u v khách hàng c a mình v i m c đích đánh giá r i ro cũng nh có cái nhìn t ng c và s d ng các xét quan v tình hình doanh nghi p. D a vào các thông tin thu th p đ ấ ẽ đoán chuyên môn/ngh nghi p c a mình, các ki m toán viên cao c p s quy t đ nh kí ợ h p đ ng v i khách hàng và đ a ra m c đ r i ro cho cu c ki m toán. Các m c đ phân ạ lo i m c r i ro bao g m các m c đ sau:

(cid:0) “Lower risk and not relying on control”

(cid:0) “Lower risk and relying on control”

(cid:0) “Higher risk and not relying on control”

(cid:0) “Higher risk and relying on control”

(cid:0) “Significant risk and not relying on control”

(cid:0) “Significant risk and relying on control”

ị ể ủ ượ ủ ư ể ừ Sau khi đã xác đ nh đ ề ụ ế ể ế ữ ấ ộ ượ ự ư ở ườ ề ể các lĩnh v c mà ki m toán viên ch a đ ậ ụ ứ ạ ạ ề ể ữ ể ế ầ ể ư ể ọ ẽ ế ị ứ ệ ể ộ c r i ro c a cu c ki m toán, ki m toán viên xem xét, ướ ệ ằ c ti p theo nh m ph c v cho vi c đó đ a ra các b đánh giá sai sót ti m tàng đ t ỏ ợ ạ ậ ng h p mà v n đ khá ph c t p và đòi h i l p k ho ch ki m toán. Trong nh ng tr ệ ủ c đào t o, ch nhi m trình đ chuyên môn ể ỗ ợ ề ấ ộ ể ườ ờ ể ố ng t n v v n đ đó đ h tr ki m toán có th b trí m i m t chuyên gia am hi u t ứ ằ ữ ượ ợ ể c nh ng thông tin, nh ng b ng ch ng ki m toán phù h p cho các ki m toán viên có đ ự ấ ộ ệ ố ế ị ế ữ t). Khi đ a ra quy t đ nh d a vào h th ng ki m soát n i và h u ích nh t (n u c n thi ệ ậ ự ẩ ả ệ ớ ị ồ ộ ủ ơ b c a đ n v , đ ng nghĩa v i vi c ki m toán viên s ph i th t s c n tr ng trong vi c ủ ơ ở ằ ử ụ s d ng các b ng ch ng là c s cho vi c ra quy t đ nh c a mình.

ậ ế ế ượ ạ 3.1.1.1 L p k ho ch chi n l c

ể ấ ẽ ươ ướ ị Ki m toán viên cao c p s xác đ nh ph ng h ấ ệ ủ ề

ộ ế ậ ể ng ti p c n cu c ki m toán, ầ ư ầ ọ ề ư ự d a trên xét đoán ngh nghi p c a mình đ a ra các v n đ quan tr ng c n l u ý, c n ể ậ t p trung trong quá trình ki m toán.

ự ể ế ổ ể ạ 3.1.1.2 Xây d ng k ho ch ki m toán t ng th

ự ệ ẽ ệ ả ồ Ở ướ b ể c này bao g m các công vi c mà ki m toán viên s ph i th c hi n nh ư sau: ầ ẽ ể ạ ộ ớ ậ ả ế ể ố ủ ượ ủ c các thông tin v ể ắ ả ề ề ế ấ ạ ệ ả ủ ủ ế ả ậ ặ ẽ ề ể ề ể ủ ố ủ ủ ạ ủ ơ ị Đ u tiên ki m toán viên s tìm hi u ho t đ ng kinh doanh c a khách hàng và ề ti n hành th o lu n v i Ban giám đ c c a khách hàng đ n m đ ủ ngành ngh kinh doanh, đi u ki n kinh doanh, k ho ch s n xu t kinh doanh, các r i ro ề ề , pháp lu t và r i ro trong ngành ngh , v mà công ty đang g p ph i (c r i ro v kinh t ế ạ ố đ i th c nh tranh..), bên c nh đó, ki m toán viên cũng s tìm hi u v các chính sách k toán c a đ n v , và các nhân viên ch ch t c a công ty.

ể ể ẽ Qua vi c tìm hi u trên, ki m toán viên s : (cid:0) ọ ị (cid:0) ề (cid:0) ể ơ ở ể ể ị ủ ệ ệ Xác đ nh các quy trình ki m soát quan tr ng Tìm hi u v quy trình ki m soát Làm c s cho vi c xác đ nh, đánh giá r i ro. ể ề ể ệ b ẽ ế ể Th hai, ki m toán viên s ti n hành tìm hi u v môi tr ủ ế ở ướ c này là xem xét và đánh giá li u có nên tin t ữ ộ ộ ủ ơ ườ ưở ả ư ạ ộ ệ ị ệ ạ ộ ệ ằ ơ ậ ể ự ế ề ấ ộ ọ

ủ ơ ứ ng ki m soát c a đ n ể ệ ố ị v . Ch y u ng vào h th ng ki m ặ soát n b c a đ n v là đã ho t đ ng h u hi u và hi u qu ch a, có ngăn ch n và phát ị ủ hi n các sai sót, gian l n phát trình trong ho t đ ng kinh doanh h ng ngày c a đ n v ế ề hay không. M i cu c ki m toán Deloitte đ u quan tâm đ n v n đ này d a vào các y u ố ư t nh sau: (cid:0) ể ề ị ờ ầ ể ề ợ ự ử ệ ệ

(cid:0) ể ệ ố ể ậ ế ể ả ệ ế ể ể ự ế ị ẽ ả ể ố ề ấ ả Ki m toán viên c n ph i cân đ i v v n đ l i ích và chi phí, v công ể ứ s c và th i gian đ xem xét, xác đ nh có nên th c hi n th nghi m ki m soát hay không. ể ộ ộ ủ H th ng ki m soát n i b c a khách hàng có đáng tin c y hay không đ ư ể ớ t, n u nh ki m toán ki m toán viên có th gi m b t vi c ki m tra chi ti ệ ố ầ ị ỡ ẫ ơ ủ viên quy t đ nh d a vào h th ng ki m soát c a đ n v , c m u c n ề ki m tra s gi m đi khá nhi u.

ự ươ ể 3.1.1.3 Xây d ng ch ng trình ki m toán

Ở ầ ụ ẽ ề ầ ủ ể ủ ụ ụ ở ề ớ ể ả ỗ ph n m m EMS, ki m toán viên s trình bày ph n r i ro ti m tàng, m c tiêu ph n r i ro có sai sót ể ọ ế ầ ủ ki m toán cùng v i các th t c ki m toán cho m i kho n m c tr ng y u (Risks of Material Misstatement).

ọ ề ả ở ầ Hình nh minh h a v Risks of Material Misstatement ề ph n m m EMS

ệ ể ạ ự 3.1.2 Giai đo n th c hi n ki m toán

ủ ụ ầ ậ ỗ ụ ể ể ự ụ ừ ệ ầ ệ ủ ệ ầ ữ ữ ệ ể Sau khi đã xác l p các th t c ki m toán c th cho m i ph n hành, các ki m toán viên ph trách t ng ph n hành s d a vào đó đ th c hi n ph n vi c c a mình trên nh ng file Microsoft Excel riêng bi ể ẽ ự ồ t (working paper) bao g m nh ng công vi c sau:

ẽ ầ ầ ợ ố ệ ươ ụ ứ ả ể Tùy thu c vào m i ph n hành mà ki m toán viên s yêu c u khách hàng cung ng pháp ng ng đ t ng h p s li u cho t ng kho n m c. Có hai ph ộ ữ ệ ươ ợ ỳ ỗ ể ổ ấ ừ c p d li u t ố ư ố ỳ ả ể ổ đ t ng h p đó là: tăng gi m trong k hay s d cu i k .

ả ươ ắ ầ ừ ố ư ầ ữ ệ Ph ự ợ ố ệ ỳ là t ng h p s li u b t đ u t ố ố ổ ị ỳ ừ ề ươ ộ ng pháp nào, vì ph ả ng pháp s d cu i k . Ph ng pháp tăng gi m trong k ủ ố ư ố ỳ ươ ử ụ ố ư ố ỳ ố ị ả ươ ự ơ ả ợ ợ ư ở

ỳ s d đ u k , ả sau đó d a vào d li u c a khách hàng xác đ nh s phát sinh tăng, s phát sinh gi m ệ ủ ể đó tính ra s d cu i k . Tùy thu c vào xét đoán ngh nghi p c a ki m trong k và t ề ố ị ể toán viên đ xác đ nh nên s d ng ph ng pháp này t n khá nhi u ơ ờ ớ ỳ ươ ng pháp tăng gi m trong k phù h p v i th i gian h n ph ữ ả ả ợ ụ ả nh ng kho n m c nh tài s n c đ nh, xây d ng c b n d dang, n ph i thu, n ph i ả tr ,….

ọ ề ươ ả ợ ổ ỳ Hình minh h a v ph ng pháp t ng h p tăng gi m trong k

ươ ể ố ư ố ỳ nghĩa là ki m toán viên s thu th p t Ph

ố ư ấ ươ ả ng pháp s d cu i k ố ỳ ố ớ ố ư ố ư ợ ư ụ ớ ệ ậ ẽ ậ ừ ữ ệ ủ d li u c a ỳ ố ố ả khách hàng s d cu i k (đ i v i tài kho n có s d ) hay s phát sinh trong k (đ i ơ ứ ờ ớ ng pháp này m t ít th i gian và công s c h n v i tài kho n không có s d ). Ph ả ả ươ ph ng pháp trên và phù h p v i các kho n m c nh chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh nghi p, doanh thu tài chính, chi phí tài chính, doanh thu khác, thu nh p khác,…

ọ ề ươ ả ố ư ố ỳ ợ ổ Hình nh minh h a v ph ng pháp t ng h p theo s d cu i k

ướ ế ể ể ệ ự ệ ố ệ ố ớ ử ự ệ ế ẽ ự ệ ổ ố ệ ợ c ti p theo ki m toán viên s th c Sau khi đã th c hi n t ng h p s li u, b ể ử ộ ộ ố ớ ể ể ệ hi n ki m tra h th ng ki m soát n i b (đ i v i th nghi m ki m soát) hay ki m tra ơ ả t và th c hi n phân tích (đ i v i th nghi m c b n) chi ti

ể ể ệ ệ ẽ ả K t qu c a vi c ki m tra m u trong th nghi m ki m soát s có nh h ưở ng ả ủ ế ế ỡ ẫ ẫ ể ế ạ ớ ử khá l n đ n c m u trong giai đo n ki m tra chi ti t.

ắ ệ ố ớ ề ằ ộ ể ơ ả ổ Đ i v i th nghi m c b n, ch c ch n m t đi u r ng ki m toán viên không th ấ ể ộ ấ ề ấ ể ẫ ử ế ấ ả ụ ề ẫ ừ ổ ể ể ặ ử ụ ầ ẫ ể t ng th . Đ có th tính ra đ ượ ố ượ c s l ế ứ ủ ầ ọ ể ướ ỡ ẫ ả ể ắ t nhiên. Lúc này t c 100% t ng th , do đó, l y m u là m t v n đ t nào ki m tra h t t ẽ ệ ề ấ ể ki m toán viên s áp d ng các ph n m m l y m u ho c s d ng xét đoán ngh nghi p ầ ể ủ ẫ ọ c a mình đ ch n ra các m u t ng m u c n ư ổ ọ ch n, ki m toán viên c n các thông tin nh t ng th , m c tr ng y u, m c r i ro đã xác ở ụ ụ ố ị đ nh tr ị c đó, b ng xác đ nh c m u (xem ứ ể ph l c s I)

ự ể ầ ọ ượ ố ẫ ư ượ ằ ẽ ế ệ ế t, ki m toán viên s ti n hành th c hi n c s m u c n thi ứ ủ ầ ướ c đó đ thu th p đ y đ các b ng ch ng ề c đ ra tr ẽ ế ủ ụ ợ ể ổ ừ ể Sau khi đã ch n đ ậ ể các th t c ki m toán nh đã đ ể thích h p. T đó, ki m toán viên s ti n hành suy ra t ng th .

ể ạ 3.1.3 Giai đo n hoàn thành ki m toán

ể Ở ạ ơ ạ ấ ả ệ ữ ể ả ả i t ể ố ườ ẽ ể ụ ể ẽ ừ ụ giai đo n này, ki m toán viên ph trách t ng ph n hành c th s chuy n ể ệ ủ ọ ng nhóm ki m toán soát ể ẽ ế ụ ệ ượ c chuy n t c công vi c đã th c hi n. Sau đó, working paper s ti p t c đ ả ư ế ạ ầ i l n n a đ đ m b o k t qu đ a ra là chính xác. ử ụ ố ướ ầ ể c khi s d ng i ki m tra working paper đó l n cu i tr ư ể ầ ưở working paper n i trình bày quá trình làm vi c c a h cho tr ự xét l cho ki m toán viên chính xem xét l Và cu i cùng, Partner s là ng ế ể đ ra đ a ý ki n ki m toán.

ự ệ ể ậ ả Ti p đó, ki m toán viên s xem xét đ n các s ki n x y ra sau ngày l p báo cáo ế ờ ự ả ưở ủ ể ị đ k p th i đánh giá s nh h ẽ ế ế ng c a nó đ n báo cáo.

ủ ế ị ượ Ki m toán ti n hành thu th p th gi i trình c a Ban giám đ c đ n v đ ể c ki m ậ ủ ơ ư ả ị ể ể ả ề ệ ấ ả ố ơ toán đ đ m b o trách nhi m c a đ n v và các v n đ khác có liên quan.

ẽ ậ ể ổ ợ Sau khi đã hoàn thành t ả ủ ể ể ơ ể ế ấ ả t c công vi c, ki m toán viên s l p b ng t ng h p k t ể ố ng nhóm ki m toán s l p báo cáo ki m ể ề ầ i nhi u l n đ ướ ử ể ỉ ệ ưở ộ qu c a cu c ki m toán và cu i cùng là tr ẽ ượ toán, báo cáo này s đ ợ ch nh s a cho phù h p tr ả ẽ ậ ạ ấ c các ki m toán viên c p cao h n xem xét l ứ c khi phát hành báo cáo ki m toán chính th c.

ể ạ Quy trình ki m toán t i Deloitte

́ ̀ ̀ ́ ự ể ướ ế ̣ ̉ c tính k toán tai công ty kiêm toan Deloitte

3.2 Th c tê vê quy trinh ki m toán Vietnam

́ ́ ̉ ̀ ́ ươ c tinh kê toán 3.2.1 Tông quan vê

ề ượ ủ Nhi u kho n m c trong BCTC c a doanh nghi p khó có th xác đ nh đ ụ ể ậ ỉ c tính. ớ ả ờ ự ị ế ờ ậ ữ ấ ạ ậ ệ ể ướ cách tin c y vào th i đi m l p báo cáo mà ch có th ấ quá trình xét đoán d a trên nh ng thông tin tin c y nh t và m i nh t t ể ộ c m t ộ Ướ c tính k toán là m t ể i th i đi m đó.

ấ ậ ủ ự ộ ể ỗ ợ ệ ứ ộ ệ ậ ủ ộ ướ ướ ẽ ả ẵ Tính ch t, đ tin c y c a thông tin s n có đ h tr vi c th c hi n m t ưở ng làm cho m c đ tin c y c a các đó cũng s nh h c tính c tính ừ ế k toán là khác nhau, t ấ này cũng r t khác nhau.

ế ố ữ ủ ắ ấ ắ ừ Có nh ng kho n c tính mà y u t không ch c ch n c a nó khá th p, t đó ế ủ ế ệ ả ướ ư ọ ẫ d n đ n r i ro sai l ch tr ng y u không cao nh :

(cid:0) ả ướ ữ ệ ạ c tính k toán phát sinh trong nh ng doanh nghi p mà ho t ứ ạ ủ ế Các kho n ộ đ ng kinh doanh c a nó không quá ph c t p

(cid:0) ượ ự ệ ậ ng xuyên đ c tính th c th c hi n và c p nh t vì chúng liên ị ườ ệ ụ ủ ậ ướ ữ Nh ng ệ ế quan đ n các nghi p v mang tính đ nh kì c a doanh nghi p

ộ ố ướ ế ắ ắ Bên c nh đó, m t s c tính k toán khác l i mang tính không ch c ch n khá ả ị ệ ạ ủ ế ự t khi chúng ch y u d a vào các gi ạ ư đ nh, nh : ặ cao, đ c bi

(cid:0) ữ ướ ụ ệ ụ ả ủ ế ế Nh ng ế c tính k toán liên quan đ n k t qu c a các v ki n t ng.

(cid:0) ị ợ ụ ượ ị c tính giá tr h p lí cho các công c phái sinh không đ c giao d ch Ướ công khai.

ụ ề ộ ườ ầ ướ ợ ị ợ ế M t vài ví d v các tr ng h p yêu c u c tính k toán theo giá tr h p lí:

(cid:0) ỗ Hàng hóa l ờ i th i

(cid:0) ụ ả Nghĩa v b o hành

(cid:0) ươ ữ ấ ờ Ph ng pháp hay th i gian kh u hao h u ích

(cid:0) ự ị ạ ủ ầ ư ả ố ớ D phòng đ i v i giá tr còn l i c a các kho n đ u t ắ mà không ch c

ồ ủ ề ắ ả ch n v kh năng thu h i c a chúng

(cid:0) ả ủ ế ạ ợ ồ K t qu c a các h p đ ng dài h n

(cid:0) ừ ụ Chi phí phát sinh t các nghĩa v pháp lý

(cid:0) ứ ạ ụ ữ ấ ượ Nh ng công c tài chính có tính ch t ph c t p, không đ ị c giao d ch trên

ị ườ ở các th tr ng m

(cid:0) ữ ế ệ ả ợ ổ ị ả ả ữ Nh ng giao d ch liên quan đ n vi c trao đ i tài s n hay n ph i tr gi a

ộ ậ ư ượ ự ề ệ ằ các bên đ c l p nh ng không đ c th c hi n b ng ti n

(cid:0) ấ ộ ữ ả ặ ữ ớ ụ Nh ng b t đ ng s n ho c thi ế ị ượ t b đ c gi v i m c đích thanh lí

(cid:0) ữ ế ả ả ợ Nh ng tài s n hay kho n n phát sinh trong liên k t kinh doanh nh l ư ợ i

ế ươ ả ố ị ặ ạ th th ng m i ho c tài s n c đ nh vô hình.

ế ướ ẩ ẵ ữ ả ị ả ữ ộ ố ắ ề ự ể ươ ụ ờ ị ệ ng lai n u đ ưở ữ ể ả ế đ nh có nh h ả ở ữ ự Nh ng c tính này liên quan đ n xét đoán d a trên thông tin có s n có vào lúc ị ướ ố ớ chu n b BCTC. Đ i v i m t s kho n m c, các đ nh c tính này d a trên nh ng gi ể ướ ế ố ề ắ c tính. Ki m toán viên không có v nh ng y u t không ch c ch n vào th i đi m ự ệ ự ế ượ ệ t trách nhi m d đoán các đi u ki n, giao d ch và s ki n trong t c bi ọ ả ị ộ ủ ờ ng tr ng vào th i gian c a cu c ki m toán có nh ng hành đ ng và gi ế ượ ư y u đ ộ c đ a ra b i nhà qu n lý.

́ ́ ́ ́ ự ̣ ̉ ́ 3.2.2 Th c hiên đanh gia rui ro liên quan đên ́ ́ ươ c tinh kê toan

ợ ấ ườ ượ ướ ể Xét th y trong tr ng h p BCTC năm tr ể

ng ho t đ ng c a nó (bao g m ho t đ ng c a b ộ ộ ồ ị ượ ể c ki m toán, ki m toán ữ ượ c nh ng ủ ộ ữ c nh ng ề ủ ể ọ ế ủ ụ ự ệ viên khi th c hi n th t c đánh gi ạ ộ ệ ế ề ể t v doanh nghi p và môi tr hi u bi ẽ ế ượ ơ ở ể ậ t đ ph n ki m soát n i b ), ki m toán viên s bi ả ướ đánh giá v r i ro sai sót tr ng y u cho các kho n c đó đã đ ạ ộ ả ủ r i ro và các ho t đ ng liên quan đ có đ ạ ộ ủ ườ c c s xác đ nh và có đ c tính thông qua:

ự ế ệ ẩ ế ướ ế c tính k toán,

ầ ủ ầ ả ồ ố 3.2.2.1 Các yêu c u c a chu n m c k toán hi n hành liên quan đ n bao g m c các yêu c u công b thông tin trên BCTC

(cid:0) ậ ề ệ ươ ng pháp tính toán các

(cid:0) ườ ặ ầ ị ằ ng b ng

(cid:0) ữ ữ Đ t đ ớ ư ế ữ ụ ầ ụ ừ ọ ị ộ ị ụ ể ề Quy đ nh c th v các đi u ki n ghi nh n hay ph ả ướ c tính. kho n ụ ể ệ ề ữ Nh ng đi u ki n xác đ nh c th cho phép ho c yêu c u do l ị ợ giá tr h p lí ố ặ ầ Nh ng yêu c u ho c cho phép công b . ơ ở ể ả ể ấ ế ể ạ ượ t này cũng cung c p cho ki m toán viên c s đ th o c nh ng hi u bi ề ệ ọ ướ ả ậ c tính lu n v i nhà qu n lý v vi c h áp d ng nh ng yêu c u này nh th nào trong ề ữ ệ ể ế k toán, t đó cũng giúp ki m toán viên trong vi c xác đ nh h có áp d ng nh ng đi u ợ này m t cách h p lí hay không. ệ ế ố ị ế ể ướ ế ố ế ầ Các quy đ nh k toán hi n hành yêu c u công b thông tin liên quan đ n các gi c tính k toán. Tuy nhiên, khi y u t ả ắ ủ ắ không ch c ch n c a ọ ị đ nh quan tr ng dùng đ

ả ướ ệ ậ ướ c ạ i không cho phép ghi nh n các ế ị ố ỉ c tính cao, các quy đ nh hi n hành l các kho n tính này trong BCTC mà ch công b chúng trên thuy t minh BCTC.

ự ầ ể ả ị ế ủ ả ướ t c a các kho n c tính k ế

3.3.2.2 Tìm hi u cách mà nhà qu n lí xác đ nh s c n thi toán

ả ự ề ệ ầ ị ị ướ ư ệ ượ ậ ố ư ế ế ệ ự ị (cid:0) ệ ự ệ Các nhà qu n lí xác đ nh các giao d nh, s ki n và đi u ki n yêu c u th c hi n các c ghi nh n và công b trên BCTC theo c tính k toán, cũng nh vi c chúng đ các quy đ nh hi n hành nh th nào d a vào: ứ ủ ế ệ ề ề ả Ki n th c c a nhà qu n lí doanh nghi p v tính hình và ngành ngh kinh

ủ ệ doanh c a doanh nghi p đó.

(cid:0) ứ ủ ề ệ ế ượ ự ế ệ ả Ki n th c c a nhà qu n lí v vi c th c hi n chi n l c kinh doanh trong

ệ ạ năm hi n t i

(cid:0) ủ ệ ệ ả ẩ ị ị ữ Kinh nghi m tích lũy c a nhà qu n tr trong vi c chu n b BCTC trong nh ng

ướ kì báo cáo tr c đó.

ỏ ấ ệ ề ữ ượ ẽ ự ệ ủ ụ ể ể Đ hi u đ ờ ả ấ ự ệ ươ ể ậ ế ng pháp l p và th c hi n các ủ ả ướ ủ ị ạ ạ ể ể ự ướ ả ướ i các kho n c tính theo đ nh kì và c tính l

ạ ộ ể c nh ng v n đ này, Ki m toán viên s th c hi n ph ng v n các ế nhà qu n lí. Nh đó, ki m toán viên có th th c hi n th t c đánh giá r i ro tr c ti p ố ớ ự c tính k toán c a nhà qu n lí thông qua đ i v i ph ả ệ vi c các nhà qu n lí có xem xét l i khi ế ầ t không. c n thi ể Hi u bi ệ ữ ể ằ ớ ể ể ị ệ ầ ệ ệ ự ả ợ ổ ườ ề ế ủ t c a Ki m toán viên v doanh nghi p và môi tr ng ho t đ ng trong ệ ủ ứ ự ố su t quá trình th c hi n đánh giá r i ro, cùng v i nh ng b ng ch ng ki m toán khác có ẽ ỗ ợ ữ ượ c trong quá trình ki m toán, s h tr Ki m toán viên trong vi c xác đ nh nh ng đ ả ướ ự ế ẫ ườ ng h p hay s thay đ i tình hình d n đ n vi c c n ph i th c hi n các kho n tr c ế tính k toán. ổ ấ ề ể ữ ố ố ỏ ệ ẫ M t s câu h i dùng đ ph ng v n nhà qu n lí v nh ng thay d i tình hình d n ệ ầ (cid:0) ị ệ ự ớ ầ ử ụ ỏ ả ướ ự ế đ n vi c c n th c hi n các kho n ệ ướ c tính

(cid:0) ổ (cid:0) ệ ướ ế ổ c tính k toán có thay đ i không, ế ệ ạ ẳ ị (cid:0) ằ ắ ầ ướ ế ư ặ ự ầ ự ự ể ệ ự ệ (cid:0) ọ ự ệ ả ướ ặ ệ ầ ớ

ả ế c tính k toán: ạ Doanh nghi p có th c hi n các lo i hình giao d ch m i c n s d ng ế k toán hay không ị c tính thay đ i không Kì giao d ch c n Chính sách k toán liên quan tói vi c ổ ch ng h n nh quy đ nh k toán hi n hành có s thay đ i ấ ả ủ ổ Quy t c ho c s thay đ i khác n m ngoài s ki m soát c a nhà qu n lý xu t ả ử ổ ớ ế ệ ướ hi n mà yêu c u h ph i s a đ i, ho c th c hi n vi c c tính k toán m i ấ ớ ố Tình hu ng hay s ki n m i xu t hi n yêu c u các kho n c tính m i hay ử ổ s a đ i chúng. ể ự ệ ị ề ể Trong quá trình ki m toán, chúng ta có th xác đ nh các giao d ch, s ki n và đi u ả ệ ướ ệ ầ ế ế ị ị ị ượ c tính k toán mà nhà qu n tr không xác đ nh đ ki n c n đ n vi c c.

ị ự ứ ả ệ ướ ữ ệ ư ế c tính k toán, cũng nh các d li u làm

3.2.2.3 Cách th c các nhà qu n tr th c hi n ơ ở ủ ọ c s c a h

ng pháp tính toán các kho n ả ướ c tính ệ ươ ế ộ ị ng pháp tính toán các ươ Ph ệ Hi n không có m t quy đ nh k toán hi n hành cho ph ế ể ế ậ ả ướ ố c tính k toán, do v y, ki m toán viên ph i xem xét đ n các nhân t sau:

(cid:0) ả ả ư ế ợ ấ ị ả ộ ươ ọ

(cid:0) ườ ệ ạ ộ ươ ể ướ ượ ữ ấ ng nh t ế c tính k toán ề c dùng đ ộ ườ ng đ ng pháp th ị ả ả ấ ủ Nhà qu n tr có xem xét b n ch t c a các tài s n hay các kho n n ph i ự ả ượ ướ tr đ ng pháp nh t đ nh c tính nh th nào kh l a ch n m t ph c nào đó hay không Doanh nghi p có ho t đ ng trong m t ngành ngh hay môi tr ị đ nh mà có nh ng ph hay không ệ ả

ị ệ ẽ ầ ế ế ủ ả ế ữ ể ườ ợ Vi c nhà qu n tr tham kh o ý ki n các chuyên gia Doanh nghi p s c n đ ý đ n ý ki n c a chuyên gia trong nh ng tr ng h p sau: (cid:0) ả ả t (cid:0) c ệ ấ ặ ế ấ ả c tính có b n ch t ự ệ ầ ng xuyên (cid:0) ế ự ỗ ợ ủ c tính c n đ n s h tr c a ệ ướ ị ầ ị ợ ự ầ ượ ướ ệ Kho n m c c n đ c tính có b n ch t đ c bi ệ ướ ề ị Các giao d ch, đi u ki n hay s ki n c n đ n vi c ườ ặ ấ ng ho c không th b t th ử ụ ể ự ươ Ph ư ệ ẳ chuyên gia, ch ng h n nh vi c xác đ nh giá tr h p lí. ị ử ụ ả

ạ ượ ự ể ằ ế ề ả ị c s hi u bi t v gi ể đ nh đ ườ ng pháp s d ng đ th c hi n ạ ữ ả ị Nh ng gi đ nh mà nhà qu n tr s d ng ả ấ ữ Nh ng v n đ c n ph i xem xét nh m đ t đ ệ ướ ự th c hi n (cid:0) ị ồ ả ữ ả ị ả ị ệ đ nh, bao g m vi c xác đ nh nh ng gi đ nh nào mang ề ầ ế c tính k toán: ấ ủ ế (cid:0) ượ ử ụ ả ị ữ ấ c s d ng nh t quán trong đ nh đó đ

(cid:0) ữ ủ ế ề ể ạ ấ ộ đ nh có liên quan đ n nh ng v n đ thu c ph m vi ki m soát c a

(cid:0) ậ ủ ệ ư ả ị B n ch t c a gi ọ tính tr ng y u ị ả Nhà qu n lí xác đ nh nh ng gi ộ ộ ư ế n i b nh th nào ả ị Gi ị nhà qu n tr hay không B n ch t và đ tin c y c a các tài li u h tr cho vi c đ a ra gi đ nh. ỗ ợ ề ượ ị ả ấ đ nh đ ị ử ụ ẽ ở ượ ế ỗ ợ ộ ả c đ ra và xác đ nh b i các chuyên gia h tr cho nhà qu n ả ả ệ ở c nhà qu n tr s d ng s tr thành gi ủ ề ươ ướ ủ ướ ớ c đó v ph ng pháp c tính, lí do c a các s ự ả ả ị ữ Nh ng gi ệ ướ ự ệ ị c tính k toán, khi đ tr trong vi c th c hi n ị ả ị đ nh c a chính nhà qu n tr đó. ế S thay đ i so v i kì k toán tr ổ ổ ự thay đ i này là gì ụ ể ả ướ ổ ể ớ ự M t kho n

c tính c th có th c n đ ng hay tình hình xung quanh nh h ế ớ ướ ế ả ả ươ ặ ượ ự ươ ớ ợ ổ ơ ng pháp m i đó h p lí h n, ho c nó đã đáp ng đ ổ ể ầ ượ ứ c thay đ i đ đáp ng v i s thay d i ị ệ ưở i doanh nghi p theo các quy đ nh ng t ể ệ ầ c tính k toán thì c n th hi n ng pháp ổ ủ ứ c s thay đ i c a môi ộ ườ ủ c a môi tr ệ hi n hành. N u nhà qu n lí thay đ i ph ượ đ ườ tr c ph ng, tính hình xung quanh.

ướ ủ ế ướ 3.2.2.4 Xem xét các c tính k toán c a kì tr c

ướ ệ Ki m toán viên s ki m tra l c tính l ự c, ho c th c hi n vi c ằ ượ ự ữ i không nh m m c đích phê phán nh ng ể ặ ạ ướ ả ủ ướ ế c tính k toán trong BCTC kì ệ ủ ụ ệ ạ i. Tuy nhiên, vi c ệ ế c th c hi n c tính k toán đ ể ờ ự ẵ ữ ướ tr xem xét l trong kì tr ạ ế ẽ ể i k t qu c a ạ ệ ướ i cho m c đích c a kì hi n t ụ ướ c tính này đã d a vào thông tin s n có vào th i đi m đó. c mà nh ng

́ ́ ́ ́ ́ ́ ́ Ư ́ ơ ̃ ư ̉ ̣ ́ ́ ́ ươ c tinh kê

3.2.3 ng pho v i nh ng rui ro đanh gia sai sot trong yêu liên quan đên toań

ự ủ ủ ệ ế ẽ ọ ị ượ D a vào vi c đánh giá r i ro c a các sai sót tr ng y u, DTT s xác đ nh đ c:

(cid:0) ả ủ ộ ữ ợ ị ế Nhà qu n tr có tuân th m t cách thích h p nh ng yêu c u liên quan đ n ế ướ ế ệ ầ ị c tính k toán theo các quy đ nh k toán hi n hành không

(cid:0) ượ ươ ế c dùng đ l p ượ ng pháp đ ụ ấ ổ ơ ợ ợ ể ậ ướ c tính k toán là thích h p ố ớ ế c áp d ng m t cách nh t quán không; n u có thay đ i, đ i v i ế ớ ng pháp tính toán chúng có h p lí h n so v i kì ướ ệ ằ Li u r ng ph và có đ ướ ế k toán tr ộ ươ c tính k toán hay ph c hay không

ự ổ ướ ế c tính k toán, hay trong ph ủ ớ ự ườ ư ấ ớ ữ ướ ổ ấ ườ ế ế ề c tính k toán có th làm cho BCTC thi u đi s ể ệ ủ ệ ể ấ ặ ấ ế ố ọ ấ ệ ệ ả ị ề ể ươ ng S xem xét c a ki m toán viên v thay đ i ổ ổ ở ự ọ ướ ấ ệ ự c r t quan tr ng b i s thay đ i mà không d a vào thay đ i pháp th c hi n so v i kì tr ị ả ng. tình hình kinh doanh, qu n tr hay nh ng thông tin m i thì đ u xem nh là b t th ự S thay đ i b t th ng này trong ậ nh t quán, làm gia tăng r i ro có sai sót tr ng y u xu t hi n ho c là d u hi u đ nh n bi ế thiên l ch trong qu n tr xu t hi n. ự ấ ế t có y u t

ế ể ọ ấ ủ ả ướ ể ắ ệ ế ủ ể ạ ề ướ ặ hi n m t ho c nhi u b ầ ự ệ Đ h n ch r i ro trong đánh giá sai l ch tr ng y u, ki m toán viên c n th c ế ượ ả ộ c tính k toán: c b n ch t c a các kho n c sau đ n m đ

(cid:0) ị ể ả ự ệ ể ả ướ ứ ế ấ ế Xác đ nh có s ki n nào x y ra cho đ n ngày báo cáo ki m toán cung c p ằ b ng ch ng ki m toán liên quan đ n các kho n c tính hay không

(cid:0) ể ế ộ ậ c tính k toán và đ tin c y ả ồ ữ ệ ọ ự ể ọ ử ụ ệ ướ ề Ki m tra nhà qu n lí v cách h th c hi n ủ c a ngu n d li u mà h s d ng đ tính toán

(cid:0) ộ ộ ủ ạ ộ ả ủ ệ ể ớ ể Ki m tra hi u qu c a ho t đ ng ki m soát n i b c a công ty v i các ế ướ c tính k toán.

ể ế ệ ầ ẽ ể ế c tính k toán có c n đ n kĩ ượ c đó ki m toán viên s có đ ệ ướ ằ ầ Ki m toán viên cũng c n xem xét r ng li u vi c ừ ệ ệ ể ự ặ t đ th c hi n hay không, t ệ ể ụ ụ ứ ặ ầ ủ ủ ằ ợ ế năng ho c ki n th c đ c bi ứ các b ng ch ng đ y đ và thích h p đ ph c v cho vi c đánh giá c a mình.

́ ́ ́ ́ ́ ự ̣ ́ 3.2.4 Đanh gia cac s kiên phat sinh liên quan đên cac khoan ́ ́ ̉ ươ c tinh

ị ờ ự ệ ấ ả ẽ ế ứ ệ ộ ế sau ngày k t thúc ể c phát hành s cung c p nh ng b ng ch ng ki m ạ ướ ộ ế ừ ả Vi c xác đ nh các s ki n x y ra trong kho ng th i gian t ữ ằ ượ ự ệ niên đ đ n ngày báo ki m toán đ toán cho các i ngày k t thúc niên đ n u các s ki n này: (cid:0) ả (cid:0) ặ ẳ ứ ướ ủ ị ế ộ ủ ể c tính ằ ượ c tính toán. ế ữ ể ằ ể ể ế c tính k toán t Đã x y ra trong niên đ c a kì BCTC năm ị ấ Cung c p b ng ch ng ki m toán kh ng đ nh ho c ph đ nh các ế k toán đ ự ệ ứ ướ ế ợ ủ ề ứ ể ế ị ợ ủ ợ ự ệ ướ ế ế ỉ ế ả ặ ể Nh ng s ki n phát sinh cho đ n ngày phát hành báo cáo ki m toán có th cung ụ ầ ữ ấ c tính k toán. Ví d , c p nh ng b ng ch ng ki m toán thích h p và đ y đ v các ệ ướ ằ ấ ệ c tính vi c bán hàng sau kì báo cáo có th cung c p b ng ch ng liên quan đ n vi c ớ ẫ ộ ố ườ ng h p, các s ki n mâu thu n v i các giá tr h p lí c a lô hàng đó. Trong m t s tr ướ ị ả ằ ể c tính k toán có th ch ra r ng nhà qu n tr đã ti n hành c tính k toán không ị ế ố ệ thiên l ch trong qu n tr . hi u qu , ho c đã xu t hi n y u t ệ ế ị ệ ế ướ ể ặ ấ ể ự ệ ế ượ ể ẫ ộ ợ ằ ứ ế ể ằ ở ể ế ủ ề ủ ụ ộ ẫ ộ ế ị ụ ệ c tính k ươ ặ ặ ự ệ ế ộ ẫ ể ế ế ả ằ c tính k toán b ng M c dù có th quy t đ nh không ti n hành ki m toán các ầ ế cách đánh giá cá s ki n sau ngày k t thúc niên đ , ki m toán viên v n đ c yêu c u ự ệ ti n hành các th t c ki m toán đ có b ng ch ng phù h p r ng không có s ki n phát ế ướ ọ sinh sau niên đ d n đ n r i ro có sai sót tr ng y u trên BCTC. B i vì các ả ế ng lai, toán luôn ph thu c vào đi u ki n, k t qu giao d ch ho c s ki n khác trong t ệ ự ệ ủ ụ th t c ki m toán liên quan đ n các s ki n sau ngày k t thúc niên đ v n là đ c bi t ầ c n thi t.

́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ̃ ư ̣ ́ ư ̣ ươ ự ̉ ̉ 3.2.5 Kiêm tra d liêu va cach th c th c hiên ́ c tinh kê toan cua khach hang

ệ ướ ế ộ Đ ki m tra xem nhà qu n tr th c hi n ể ể ồ ả ọ ự ụ ị ự ể ề ữ ệ ư ế ượ ể c tính k toán nh th nào và đ tin ầ c yêu c u đánh ậ c y v ngu n d li u mà h s d ng đ tính toán, ki m toán viên đ giá: (cid:0) ượ ử ụ ợ ợ ừ c s d ng có phù h p, h p lí trong t ng tình ụ ể (cid:0) ị ử ụ ố ượ ả ệ đ nh mà nhà qu n tr s d ng cho đ i t ng đ ượ ướ c c tính li u có ươ ố ả ị ợ ệ ớ ị ng pháp tính toán đ Ph hu ng c th hay không Gi ế phù h p v i các quy đ nh k toán hi n hành hay không

ươ 3.2.5.1 Đánh giá ph ng pháp tính toán

ị ệ ệ ử ụ ị Khi quy đ nh k toán hi n hành không quy đ nh c th v ph ng pháp s d ng đ l p các ụ ể ề ươ ng pháp tính toán, ợ ế c tính k toán có thích h p trong ộ ấ ể ậ ấ ề ệ ữ ề ả (cid:0) ế ố ầ ướ ợ ế ướ ươ vi c đánh giá li u ph ố ươ ứ ề ụ nh ng tình hu ng t ng ng hay không là v n đ ph thu c r t nhi u vào xét đoán ệ ủ ừ ể ngh nghi p c a t ng ki m toán viên ữ ể ề Đ đánh giá v n đ này, nh ng y u t ươ ng pháp c n thi c tính c a nhà qu n lí là h p lí (cid:0) ế t ph i xem xét là: ả ủ ầ ủ ọ ị ủ ợ ấ ự ả ị ộ ế ể ổ ợ ươ

(cid:0) ụ ả ạ ợ ệ (cid:0)

ườ ệ ề Lý do l a ch n ph ữ Nhà qu n tr có đánh giá m t cách đ y đ và tuân th h p lí nh ng tiêu ệ ẩ chu n theo các quy đ nh k toán hi n hành đ b tr thêm cho ph ng ọ ượ ự c l a ch n pháp đ ợ ớ ừ ượ ươ c áp d ng thích h p v i t ng lo i hình tài s n và n ng pháp đ Ph ị ế ả ả ượ ướ ph i tr đ c tính theo các quy đ nh k toán hi n hành c ố ươ ợ ươ ng pháp thích h p trong m i t ng quan v i tình hình kinh doanh Ph ủ c a doanh nghi p, ngành ngh và môi tr ớ ạ ộ ng ho t đ ng.

ệ ử ụ 3.2.5.2 Đánh giá vi c s d ng mô hình

ợ ệ ị c tính giá tr h p lí, nhà qu n tr có ể ử ụ t là khi ệ ị ợ ng h p, đ c bi ự xây d ng. Vi c xác đ nh xem mô hình đ ố ướ ị ộ ụ ừ ộ ợ nh lo i hình ả ượ ử ụ c s d ng có ế ố ư ạ ợ ạ ộ ườ ừ ủ ả ạ ả ả ụ ể ng ho t đ ng c a nó và t ng lo i tài s n, n ph i tr c th ặ ộ ố ườ Trong m t s tr ự ộ th s d ng m t mô hình t thích h p trong t ng tình hu ng hay không ph thu c vào m t vài y u t doanh nghi p, môi tr ượ ướ c đ ệ c tính. ể ệ ầ ự ỗ ợ ủ ng h p, doanh nghi p c n s h tr c a chuyên gia đ phát ợ ủ ể ể ướ ộ ố ườ Trong m t s tr ự ậ tri n và ki m tra s v n hành c a mô hình c tính.

ả ị ị ử ụ ả 3.2.5.3 Đánh giá gi đ nh mà nhà qu n tr s d ng

ả ỉ ự ể Đánh giá c a ki m toán viên v gi ể ị ử ụ ủ ụ ể ả ể ủ ờ ẵ ữ ỉ ượ ả ị đ nh c a nhà qu n tr ch đ ủ ứ ị ụ ộ ư ộ ể ề ả ị ượ ư ự ấ ầ ủ ộ đ nh đ ủ c đ a ra c a các nhà

ể ế ọ ữ ủ c c th . Trong nh ng tr ể ự ợ ấ ớ ữ ể đ nh này có nh t quán v i:

ủ ệ ế ề ả ị đ nh mà nhà qu n tr s d ng ch d a vào ề ệ ự nh ng thông tin s n có vào th i gian th c hi n cu c ki m toán. Th t c ki m toán v ệ gi c th c hi n nh m t ph n c a n i dung ki m toán BCTC, ch không vì m c đích cung c p quan đi m v gi ị ả qu n tr . ệ ướ ả ể ự ả ị ữ c tính k toán có th ph n ánh kì v ng c a nhà đ nh đ th c hi n Nh ng gi ế ượ ụ ể ườ ặ ố ượ ữ ả ủ ả ị ề ế ng ng ho c chi n l qu n tr v k t qu c a nh ng đ i t ể ể ợ ủ ủ ụ ệ h p này, ki m toán viên có th th c hi n th t c ki m toán đ đánh giá tính h p lí c a ả ị ệ ả ị ữ đ nh này b ng vi c xem xét nh ng gi nh ng gi (cid:0) Môi tr ng kinh t nói chung và tình hình kinh doanh c a doanh nghi p

(cid:0) ề ệ (cid:0) ướ ng ng c a nh ng kì tr c (cid:0) ở ế ả ằ ườ nói riêng ủ ạ ế K ho ch đ ra c a doanh nghi p ả ị đ nh t Gi ữ Nh ng gi ủ ươ ứ ữ ượ ậ ả ị đ nh khác đ ị c l p b i nhà qu n tr liên quan đ n BCTC

ả ị ủ Trong quá trình đánh giá tính h p lí c a các gi ượ ư ể ả ướ ể ợ ế ể ượ ả ị ư ể ấ ọ đ nh quan tr ng. Và đó có th đ ặ ấ ắ ả ắ ứ ủ ụ ả ọ ỗ ợ ằ c đ a ra nh m h tr đ nh đ ộ ị ậ ệ c tính k toán, Ki m toán viên có th xác đ nh m t hay cho vi c xác l p các kho n ề ả ệ nhi u gi c xem nh là d u hi u đ đánh giá kho n ướ c tính đó mang tính không ch c ch n cao hay th p hay có kh năng làm tăng ho c ế ả gi m m c r i ro tr ng y u cho kho n m c này.

́ ́ ́ ̀ ́ ̃ ự ư ự ữ ̉ ̣ ̉ ̉ ́ ơ ươ 3.2.6 Kiêm tra s h u s h u hiêu cua KSNB v i ́ c tinh kê toan cua khach hang

̃ ệ ể ể ữ ư ị ự ả Ki m tra tính h u h u hi uc a vi c ki m soát xem nhà qu n tr th c hi n ằ ế ợ ệ ướ c ệ ự c b ng ch ng thích h p khi quá trình th c hi n

ả ệ c thi ệ ố t ể ủ ượ ứ ự ệ t k , th c hi n và duy trì t ạ ộ Vi c ki m tra hi u qu ho t đ ng c a vi c ki m soát đ (cid:0) ầ c yêu c u khi: ồ ượ ọ ệ ế ế ả ể ̃ (cid:0) ệ ề ủ ệ ủ ệ ố ấ ọ ủ ụ ệ ể ữ ủ ể ứ ể ằ ệ ệ ủ ấ ư ế tính k toán nh th nào cung c p đ ị ượ ủ c a nhà qu n tr đ ể ủ ế Đánh giá c a Ki m toán viên v r i ro sai l ch tr ng y u bao g m vi c ề ự ư ữ kì v ng v s h u h u hi uc a h th ng ki m soát cao ệ ự Th t c th c hi n không d đ cung c p nh ng b ng ch ng ki m toán ầ ủ ợ h p lí, đ y đ cho vi c đánh giá.

́ ̀ ự ̣ ̉ ̣ ̉ ́ 3.2.7 Th c hiên cac thu tuc bô sung cân thiêt

ủ ụ ổ ữ ữ ể ệ ọ ể ự Đ i v i nh ng r i ro nghiêm tr ng, đ th c hi n nh ng th t c b sung, Ki m ỉ ố ớ ầ (cid:0) ế ư ế ả ị ế ả ữ đ nh hay k t qu thay th nh th nào, ề ậ ế ỏ ạ ị ạ i bác b chúng. N u không, nhà qu n tr đã đ c p đ n tính ị ả ư ế ế ệ ướ (cid:0) c tính k toán nh th nào ợ ị ử ụ ế ả đ nh quan tr ng mà nhà qu n tr s d ng có h p lí hay không ườ ữ ướ ữ ủ ữ toán viên c n đánh giá theo nh ng ch tiêu sau: ả Nhà qu n tr đã xem xé nh ng gi i sao l và t ắ ắ không ch c ch n trong vi c ả ị ữ Nh ng gi ẩ ữ Nh ng tiêu chu n đo l ố ớ Đ i v i nh ng ứ ọ ng và đánh giá ế ợ c tính k toán có r i ro cao, Ki m toán viên c n có nh ng ị ầ ầ ủ ề ể ể ớ ữ ợ ệ ủ ầ ủ ằ b ng ch ng v ki m toán thích h p, đ y đ , phù h p v i nh ng yêu c u c a quy đ nh ế k toán hi n hành v vi c: (cid:0) ủ ữ ướ ị ể ậ ậ c

(cid:0) ầ ủ ể ướ ữ c tính có tuân theo nh ng yêu c u c a ề ệ ế ị ế ơ ở ị ế ả Quy t đ nh c a nhà qu n tr đ ghi nh n hay không ghi nh n nh ng tính k toán trong BCTC ọ ượ c ch n đ C s tính toán đ ệ quy đ nh k toán hi n hành hay không.

́ ́ ́ ́ ́ ợ ̉ ươ ̉ 3.2.8 Đanh gia tinh h p li cua cac khoan ́ ́ c tinh

ể ự ẽ ể ằ ệ ướ Ki m toán viên s đánh giá, d a vào các b ng ch ng ki m toán, li u c tính k ế ẫ ợ ứ toán trong BCTC có h p lí hay không, hay v n còn sai sót. ướ ể ế ặ ộ ệ M t sai l ch trong (cid:0) ả ậ ấ ụ c tính k toán có th là do sai sót ho c gian l n, ví d : ệ ế ề ữ

(cid:0) ệ ừ ủ t phát sinh t c ể ặ ằ ợ ủ ế ệ ợ

(cid:0) ệ ự ự ể ệ ượ ẫ ẫ ạ ọ ố c tính mà Ki m toán viên th c hi n d a trên s c cho c ch n, mà các m u này không đ i đi n đ ự ệ ệ Sai l ch v nh ng kho n không có y u có đáng nghi v n (sai l ch ự ễ th c ti n) ế ướ ả ự xét đoán c a nhà qu n lý liên quan đ n S khác bi ự ế tính k toán mà Ki m toán viên cho r ng không h p lí, ho c là s ọ ự ch n l a, tuân th chính sách k toán không thích h p (sai l ch xét đoán) ả ướ ệ Sai l ch do kho n ượ ể m u ki m toán đ ể ộ ổ toàn b t ng th (sai l ch d đoán)

ộ ố ườ ả ủ ự ế ợ ế ề ệ ợ Trong m t s tr ng h p, sai l ch này có th là k t qu c a s k t h p nhi u ợ ệ ườ ầ ị ể ở ư ng h p, làm cho vi c phân đ nh nguyên nhân tr nên vô cùng khó khăn, hay g n nh ị ồ ơ ể ẽ ự ơ ở ề ế ế ậ ố ề ướ ứ ủ ế tr ể là không th xác đ nh. ể Ki m toán viên s d a vào h s ki m toán làm c s đi đ n k t lu n v tính ủ ướ ợ h p lí c a c tính k toán và các công b v c tính có m c r i ro cao.

́ ́ ́ ́ ́ 3.2.9 Đanh gia cac công bô liên quan đên ́ ́ ươ c tinh

ệ ế ủ c tính k toán tuân th theo các quy ồ ấ ệ ề ệ ế ế ướ ố ữ ệ ế Vi c trình bày trên BCTC liên quan đ n ế ị ộ ố ữ nguy n công b nh ng thông tin b sung trên ế (cid:0)

(cid:0) ụ (cid:0) ả ị ươ ơ ở ự ươ (cid:0) ế ướ ưở ữ ả ế c tính k ng đ n ướ ố ớ ữ ầ c tính có tính r i ro cao, Ki m toán viên c n đánh giá nh ng Đ i v i nh ng ể ố ầ ủ ướ ượ ư ắ ắ ọ ị đ nh k toán hi n hành bao g m vi c công b nh ng v n đ mang tính tr ng y u. Các ố ữ ầ ế ế ướ quy đ nh k toán hi n nay yêu c u công b nh ng thông tin liên quan đ n c tính k ổ ệ ể ự ệ toán, m t vài doanh nghi p có th t ữ ố ồ thuy t minh BCTC. Nh ng công b này bao g m: ể ậ ướ ượ ử ụ c tính c s d ng đ l p đ nh đ Gi ồ ả ướ ng pháp c tính, bao g m c mô hình áp d ng Ph ướ ọ c tính C s l a ch n ph ng pháp ả ủ ấ ứ ệ ổ Nh ng hi u qu c a b t c thay đ i nào nh h ế ớ c đó. toán so v i kì k toán năm tr ủ ữ ướ c tính mang tính không ch c ch n đã đ c công b đ y đ trên BCTC ch a.

ớ ộ ố ủ ụ ụ ướ ệ ể ả ụ ể ở i thi u th t c ki m toán m t s kho n m c c tính c th Deloitte

3.3 Gi ệ Vi t Nam.

ướ ả ả ể 3.3.1 Ki m toán c tính chi phí ph i tr

ữ ể ể ế c tính, đ ki m tra chi ti ể t, Ki m ố ớ ầ ả ả ượ ướ ả c Đ i v i nh ng kho n chi phí ph i tr đ ư t nh sau: toán viên c n hoàn thành các b ướ ầ ượ c l n l

(cid:0) ứ ệ ừ liên quan đ n chi phí này (ví d nh ươ ị ữ ị ế ả ụ ế ờ t, t ng chi ti ư khai ể Ki m tra nh ng tài li u/ch ng t ơ ụ ồ ợ h p đ ng d ch v , hóa đ n giá tr gia tăng, b ng l thu …)ế

(cid:0) ả ữ ả ả ợ ả ệ ằ ộ ể ế ố ư ộ ủ ệ ả ợ ế này và các Xem xét các kho n n liên quan đ n nh ng chi phí ph i tr ộ ụ ủ kho n n khác có thu c nghĩa v c a doanh nghi p không b ng cách ượ ơ ki m tra đ n các hóa đ n ch a đ c thanh toán vào cu i niên đ và các kho n thanh toán sau niên đ c a doanh nghi p

(cid:0) ữ ợ ươ ả ị ả ng pháp và gi đ nh mà nhà qu n tr ị ể ậ ướ Đánh giá tính h p lí c a nh ng ph ử ụ s d ng đ l p ra ủ c tính

ươ ả ị ủ  N u ph ế ng pháp và gi ể ữ ệ ữ ệ ấ ể ị ợ ả đ nh c a nhà qu n tr là h p lí, Ki m ế ơ ở ể ướ ả ị toán viên ki m tra đ n các d li u và gi c tính, đ nh c s đ ớ ữ ệ ạ ự ự i d a trên nh ng d li u này và so sánh v i th c hi n tính toán l ệ ố ệ s li u mà doanh nghi p cung c p

ươ ợ ị ng pháp và gi ủ ươ ị ướ ả ả ị đ nh c a nhà qu n tr không h p lí, ợ ộ ộ ậ ướ ự c tính đ c l p h p ng pháp ằ ị ủ c tính c a nhà qu n tr có n m trong ph m vi ả ớ ấ ơ ở ể Ki m toán viên xây d ng m t ph lí h n và xác đ nh ướ ả ổ ế ả  N u ph ế ể ạ ơ ị c tính không, l y c s đ trao đ i k t qu v i nhà qu n tr

(cid:0) ướ ủ ế ế ề ố ệ ướ So sánh s li u ừ ớ v i năm nay, t ệ c đó c tính c a doanh nghi p trong năm tài chính tr ể ệ ọ t tr ng y u và đi u tra, tìm hi u t các khác bi ậ đó nh n bi

ươ ằ ng pháp và gi ả ổ ợ ướ nguyên nhân nh m xem xét doanh nghi p có thay đ i ph ị đ nh trong ệ ổ c tính không và các thay đ i này có h p lí hay không.

ụ ự ế ề ể ướ ả ả ạ Ví d th c t v quy trình Ki m toán c tính chi phí ph i tr t i khách hàng ABC1

ề Tên khách hàng: Công ty TNHH ABC1 Ngành ngh kinh doanh ch y u: (cid:0) ả ấ (cid:0)

(cid:0) ệ ấ (cid:0) ụ ệ ặ ẩ ủ ế ặ S n xu t hàng may m c ạ ặ Gia công hàng may m c các lo i ặ C u ki n hàng may m c ả Bán thành ph m hàng may m c, nguyên ph li u v i ậ ả ả ượ ả ả ả ụ ệ ữ ầ ủ c ghi nh n đ y đ , hi n h u ự M c đích: Đ m b o các kho n chi phí ph i tr đ Công vi c đã th c hi n: (cid:0) ả ể ể ủ ả ả ố ả ả (cid:0) ế ả ế ề ữ ả ộ (cid:0) ế ể ả ả ể ả ổ ề ố ư ả ườ ấ ệ ụ ư ơ ợ ấ ệ ế ệ ả ằ ợ ủ ậ ệ (cid:0) ừ ơ , hóa đ n ch a đ c thanh toán (cid:0) ư ượ ả ộ ủ ể ể ứ ậ ghi nh n các kho n thanh toán sau niên đ c a ệ ệ ố ư ố ụ Ki m tra s d cu i kì c a kho n m c chi phí ph i tr thông qua ki m ế ữ ổ ế t các kho n chi phí ph i tr tra đ i chi u gi a s cái và s chi ti ỏ ấ ộ Phân tích bi n đ ng v s d và ph ng v n k toán v nh ng kho n bi n đ ng tăng gi m b t th ng trong năm Ki m tra các nghi p v phát sinh tăng gi m chi phí ph i tr qua ki m tra ấ ờ ồ thanh toán có liên quan tài li u liên quan nh hóa đ n, h p đ ng, gi y t ủ (phi u thu/chi, y nhi m chi, gi y báo n /có c a ngân hàng) nh m đ m ả b o vi c ghi nh n chính xác ứ ế Ki m tra đ n các ch ng t ừ Ki m tra các ch ng t doanh nghi p.ệ

ố ư ố ủ ể ả ậ ợ ổ ệ Hình: L p b ng t ng h p, ki m tra s d cu i kì c a doanh nghi p

ế ả ộ ề ố ư ủ Hình: Phân tích bi n đ ng v s d c a các tài kho n con liên quan

ể ể ứ ẫ ọ ừ ế ả ả chi ti t các kho n tăng gi m trong kì Hình: Ch n m u đ ki m tra ch ng t

ế ế ư ệ ơ t đ n các hóa đ n ch a thanh toán, tính toán chênh l ch ể Hình: Ki m tra chi ti

ả ố ị ể ấ 3.3.2 Ki m toán kh u hao tài s n c đ nh

ể ệ ể ấ ậ ầ Khi ki m toán kh u hao TSCĐ, Ki m toán viên c n thu th p các tài li u sau:

(cid:0) ổ ợ ả ả ố ị ố ư ầ ố ệ ủ ả ấ ố ả ạ ủ ả ả ừ ị B ng t ng h p tài s n c đ nh ph n ánh đ các các s li u: s d đ u kì, ế phát sinh tăng, gi m tài s n trong kì, nguyên giá cu i kì, kh u hao lũy k và giá tr còn l i c a tài s n theo t ng nhóm

(cid:0) ế ừ ể ạ ả ả t t ng lo i tài s n tăng, tài s n thanh lí, chuy n nh ượ ng Danh sách chi ti trong kì

(cid:0) ủ ừ ấ ả ả B ng tính chi phí kh u hao trong kì c a t ng tài s n

(cid:0) ổ ổ ế ả ố ị ả ố ị S cái, s chi ti ấ t tài s n c đ nh, kh u hao tài s n c đ nh

(cid:0) ừ ồ ợ ứ Ch ng t và h p đ ng liên quan

ả ố ị ể ấ ả Đ ki m toán các kho n kh u hao tài s n c đ nh, Ki m toán viên s l n l ẽ ầ ượ t ự ể ể ướ ệ th c hi n các b c sau:

(cid:0) ữ ụ ả ổ ế Theo dõi nh ng kho n m c sau trên s chi ti t:

ấ ế ị ưở ấ t b , nhà x ng, đ t đai đã đ ượ ố c v n ế ủ ể ờ ố  Kh u hao lũy k c a các thi hóa vào th i đi m cu i kì

ấ ượ ậ  Nh ng kho n kh u hao đã đ ả c ghi nh n vào chi phí cho kì báo ữ cáo

(cid:0) ị ẩ ợ ủ ươ ử ụ ấ ớ ng pháp kh u hao s d ng so v i quy ế Th m đ nh tính thích h p c a ph ệ ị đ nh k toán hi n hành

(cid:0) ạ ệ ạ ấ Tính toán l ủ i chi phí kh u hao c a năm tài chính hi n t i

(cid:0) ố ấ ợ ế ả ệ ả ằ ể ỉ ỉ ệ ng tăng, gi m hay thanh lí tài s n c c đó, vì vi c này có th ch ra r ng t ể kh u hao, Ki m ố ỉ ượ ử ụ ủ ấ ệ ủ ị Khi mu n xác đ nh tính h p lí c a các chính sách và t l ướ toán viên c n xem xét đ n xu h ướ ị đ nh c a m t vài năm tài chính tr ệ l ầ ộ kh u hao hi n đang đ ợ c s d ng có h p lí hay không

(cid:0) ủ ấ ẩ ị ươ ấ ượ ụ Th m đ nh tính nh t quán c a ph ng pháp kh u hao đ c áp d ng.

ụ ự ế ể ả ố ị ấ ạ Ví d th c t ki m toán kh u hao tài s n c đ nh t i công ty ABC2:

Tên khách hàng: Công ty TNHH ABC2 ề Ngành ngh kinh doanh: (cid:0) ự (cid:0)

(cid:0) ẻ ẩ ị Xây d ng và khai thác siêu th ử ỉ ẻ ệ ố ề qua c a hàng Đi u hành h th ng bán s l ụ ả Bán l các s n ph m gia d ng, tiêu dùng ụ (cid:0) ậ ả ấ ợ c tính toán và ghi nh n h p lí (cid:0) M c đích: ả ả ả ả ố ượ ợ ấ ấ ớ Đ m b o các kho n kh u hao trong kì đ Đ m b o s trích kh u hao trong kì phù h p v i chi phí kh u hao trong kì

(cid:0) ệ Công vi c th c hi n ả ợ ổ ạ ủ i ổ ố ấ ữ ổ

(cid:0) ự ả i các nghi p v phát sinh tăng/gi m tài s n c đ nh ạ ủ ụ ệ ể ớ ả ậ ợ ệ (cid:0) ơ ấ ờ ủ ấ (cid:0)

(cid:0) ồ ả ậ ả ậ ố ệ ố ệ ệ ầ ấ ề ữ (cid:0)

(cid:0) ự ủ ự ệ ấ ạ ự ệ ữ ậ Thu th p b ng t ng h p nguyên giá và kh u hao c a TSCĐ h u hình t ể ế ể ế ố ệ ờ th i đi m 31/12 và đ i chi u s li u gi a s cái và s chi ti t đ lên ợ ổ ả b ng t ng h p ả ố ị ệ ụ ể ệ Th c hi n ki m tra l ổ trong kì thông qua th t c ki m tra các tài li u liên quan v i b ng t ng ề ở ợ ấ ứ h p (h p đ ng mua bán TSCĐ, hóa đ n VAT, gi y ch ng nh n quy n s ữ thanh toán) h u, biên b n nghi m thu/bàn giao, gi y t Thu th p b ng tính kh u hao TSCĐ c a doanh nghi p ấ Thu th p s li u v chi phí kh u hao TSCĐ qua ph n hành chi phí ấ So sánh s li u gi a kh u hao TSCĐ và chi phí kh u hao TSCĐ ấ ệ ủ Đánh giá chính sách kh u hao c a doanh nghi p i chi phí kh u hao d a trên chính sách c a công ty Th c hi n tính toán l

́ ́ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ́ ́ Bang tinh khâu hao tai san cô đinh do doanh nghiêp cung câp ̀ Hinh:

ủ ấ ả ổ ợ Hình: B ng t ng h p nguyên giá và kh u hao c a TSCĐ

ả ố ị ụ ế ả ấ ố ớ Hình: Đ i chi u kh u hao tài s n c đ nh v i các kho n m c chi phí có liên quan

ể ả ệ ụ Hình: Ki m tra các nghi p v tăng/gi m TSCĐ trong kì

ế ướ ự ế ấ ấ c tính kh u hao và kh u hao th c t ố Hình: Đ i chi u

ạ ấ i kh u hao trong kì Hình: Tính toán l

ợ ả ự ể 3.3.3 Ki m toán d phòng n ph i thu khó đòi

ợ ả ể ệ ủ ự Khi th c hi n ki m toán các kho n l p d phòng n ph i thu khó đòi c a doanh ầ ể ệ (cid:0) ợ ữ ệ ố (cid:0) ả ố ư ầ ự ổ ả ổ ủ ả ả ợ (cid:0) ả (cid:0)

(cid:0)

ả ậ ự ề nghi p, Ki m toán viên c n có d li u v : ả ủ S d đ u kì và cu i kì c a tài kho n n ph i thu ớ ố ệ ấ S t n th t, gi m sút so v i s li u ghi s c a các kho n n ph i thu này ồ ượ Các kho n thu h i đ ế Chi phí liên quan đ n n khó đòi ổ ợ Báo cáo tu i n chi ti ợ ể ng pháp và gi c trong kì báo cáo ợ ế t ươ Đ đánh giá tính h p lí c a ph ả ả ị ự ể ử ụ ệ ế ủ ể ả đ nh mà nhà qu n lí s d ng đ ề t c a doanh nghi p v ả ự ế ế ế ẫ (cid:0) ủ ợ ướ c tính các kho n d phòng n ph i thu khó đòi và s hi u bi ể khuôn m u lí thuy t k toán, Ki m toán viên c n xem xét đ n: ủ ầ ổ ợ (cid:0) ự ầ ủ ủ ướ ệ ả ớ ị c so v i vi c gi m giá tr ả ả ế Tính chính xác c a báo cáo tu i n chi ti t ả ự S đ y đ c a các kho n d phòng năm tr kho n ph i thu trong năm nay

(cid:0) ờ ả ể ượ ị ớ ồ ớ c thu h i v i giá tr l n trong và sau th i đi m

(cid:0) ố ồ ợ (cid:0) ậ ự ỉ ệ ụ ệ ng s ngày thu h i n ng trích l p d phòng c a doanh nghi p, ví d theo t l ầ ph n ủ ả (cid:0) ộ ủ ế ặ c sau khi k t thúc niên đ c a ả ả (cid:0) ệ ụ ữ ủ ậ ấ ớ

ớ ở ế ấ ả Các kho n ph i thu đ ộ ế k t thúc niên đ ướ Xu h ướ Xu h ả trăm doanh thu hay theo các kho n ph i thu ả ồ ượ ị Các kho n gi m giá tr ho c thu h i đ ả các kho n ph i thu ị ử L ch s thanh toán c a khách hàng v i nh ng nghi p v ghi nh n b t ngườ th ợ ả N u kho n n không đ c thanh toán b i có tranh ch p v i khách hàng, Ki m ượ ơ ướ c ượ ế ủ ế ế ả ấ ả ng gi ế ỗ ổ ơ ộ ủ ử ữ ậ ề ể ơ ấ ậ ể ầ toán viên c n tham kh o ý ki n c a khách hàng đ có đ ệ ư ậ ướ khi ch p nh n h ầ hàng liên quan đ n l ậ ướ ph n kĩ thu t v chi phí s ch a, h n là ch p nh n ể c cái nhìn chính xác h n tr ạ ủ ế i quy t mà doanh nghi p đ a ra. N u khi u n i c a khách ủ ộ ả ướ c tính c a b i hàng hóa, Ki m toán viên c n trao đ i kho n ả c tính s b c a nhà qu n lí.

ụ ự ế ể ự ả ợ ạ Ví d th c t ki m toán d phòng n ph i thu khó đòi t i công ty ABC3:

Tên khách hàng: Công ty TNHH ABC3 ề Ngành ngh kinh doanh: (cid:0) ẩ ự (cid:0)

(cid:0) ấ ấ ấ ả ả ả ả ừ ấ gi y và bìa ừ ủ ẩ th y tinh (cid:0)

(cid:0) ị S n xu t th c ph m ẩ ả S n xu t các s n ph m khác t ủ S n xu t th y tinh và các s n ph m t ợ ổ Bán buôn t ng h p ụ ỗ ợ D ch v h tr kinh doanh

ụ M c đích: (cid:0) ị ả ả (cid:0) ệ ậ ự ệ ữ ủ ể ạ ủ ả ợ i vi c l p d phòng n ph i thu c a khách hàng ổ ệ (cid:0) ự ượ ấ (cid:0) ổ ợ ừ ế ể ả ứ ả liên quan đ đ m b o tính chính xác

(cid:0) ả ự ả ạ ợ Xác đ nh tính hi n h u c a các kho n ph i thu Đánh giá t ng th l ệ Công vi c th c hi n: c báo cáo phân tích tu i n do phòng k toán cung c p Có đ ể ẫ ọ Ch n m u ki m tra các ch ng t ổ ợ ủ c a báo cáo tu i n Tính l i các kho n d phòng n ph i thu khó đòi theo chính sách công ty

ế ố ư ủ ả ả ợ t s d c a các kho n n ph i thu ể Hình: Ki m tra chi ti

ư ả ậ ọ ợ ẫ ử Hinh: B ng ch n m u g i th xác nh n công n

ạ ự ả ợ i d phòng n ph i thu khó đòi Hình: Tính toán l

ự ồ ể ả 3.3.4 Ki m toán d phòng gi m giá hàng t n kho

ả ậ ự ể ể ủ ệ ồ Đ ki m toán các kho n l p d phòng gi m giá hàng t n kho c a doanh nghi p, ậ ượ ể ả c các tài li u sau: Ki m toán viên c n thu th p đ (cid:0) ệ ủ ầ ả ư (cid:0) ề ủ ậ ệ ữ ậ ị ầ ờ ế ể ộ (cid:0) ộ ị ườ ướ ủ ể ờ ng c a hàng hóa vào th i đi m tr c và sau

(cid:0) ủ ế ồ ể B ng theo dõi ngày l u kho c a các nguyên v t li u ch m luân chuy n ẩ Thông tin v giá bán c a thành ph m trong nh ng giao d ch g n th i đi m k t thúc niên đ và sau niên đ ị ề Thông tin v giá tr th tr niên độ S chi ti ổ ị ủ ệ ệ ồ Đ xác đ nh tính h p lí c a các kho n d phòng hàng t n kho mà doanh nghi p ậ ể ể (cid:0) t theo dõi hàng t n kho c a doanh nghi p ả ự ợ ủ ụ ầ đã l p, Ki m toán viên c n th c hi n các th t c sau ủ ị ườ ệ ề ừ ậ ồ ng c a hàng t n kho t ệ ể ố ế ậ ơ

ự ồ các ngu n đáng Thu th p thông tin v giá th tr ặ ậ tin c y đ đ i chi u đ n giá mà doanh nghi p đang ghi nh n cho các m t hàng này

ố ớ ườ  Đ i v i thành ph m, Ki m toán viên th ẩ ơ ể ươ ộ ể ị ợ ạ ầ ố ị ể ự ng có th d a vào giá ơ ữ ng mai, nhât là nh ng hóa đ n cho giai bán trên các hóa đ n th ặ ộ đo n g n cu i niên đ ho c sau niên đ đ xác đ nh giá tr h p lí

ự ấ ầ ơ  Ki m toán viên d a vào các hóa đ n mua hàng g n nh t vào th i ờ ộ ể ị ợ ị ướ c và sau niên đ đ xác đ nh giá tr h p lí cho các nguyên ờ ượ ử ụ c s d ng

ậ ệ ừ ả ậ ạ ể ể đi m tr ậ ệ v t li u ch đ ố ớ  Đ i v i các lo i nguyên v t li u ch m luân chuy n, t ệ ượ ể ể ơ ở ể ậ ả b ng theo ẽ ấ c doanh nghi p cung c p, Ki m toán viên s ấ ủ c b n ch t c a chúng và có c s đ l p các kho n

(cid:0) ị ể ự ệ ầ ư dõi ngày l u kho đ ượ ả ị xác đ nh đ ả ự d phòng gi m giá. ả ậ ự ợ ồ ẽ ự ệ ể ể Đ xem xét các kho n l p d phòng v giá tr thu n có th th c hi n ượ ủ đ ướ ư

ấ ơ ố ấ ị toán đ n v cung c p

ề c c a hàng t n kho có h p lí hay không, Ki m toán viên s th c hi n ộ ậ c tính đ c l p nh sau:  Thu th p danh sách hàng hóa mà giá bán th p h n giá v n do k ế ậ ơ ể ấ ớ  Tìm hi u nguyên nhân c a vi c bán hàng v i giá th p h n giá tr ị ệ ơ ượ ầ ặ ấ c bán cho ủ ệ ủ ộ ị ờ ư ể ộ ơ ả ề ặ ẩ ự ị ừ công ty m

ơ ế thu n (có th xu t hi n r i ro n u các m t hàng này đ cùng m t đ n v trong m t th i gian dài). L u ý là giá hàng bán ầ ệ ủ ấ c n ph i có s phê duy t c a c p có th m quy n ho c đã tuân ủ ẹ th theo quy đ nh t ự ể ị ườ  Ki m toán viên d a vào các hóa đ n bán hàng có liên quan và ợ ậ ượ ể c đ xác minh tính h p lí ệ ề thông tin v giá th tr ủ c a giá bán mà doanh nghi p ghi nh n

ệ ng thu th p đ ậ ớ  Tính chênh l ch giá v n hàng hóa v i giá bán và chi phí bán hàng ố ả ậ ự ế ủ ệ tính c a doanh nghi p (cid:0) ự ồ ố r i d i chi u v i kho n l p d phòng t ế ơ ở ậ ể ự ả ớ ầ ệ ử ụ ơ ở ệ ơ ở

Ki m toán viên cũng c n xem xét đ n c s l p d phòng gi m giá hàng ồ t n kho mà doanh nghi p đang s d ng xem li u c s này có tuân theo ư 228/2009/TTBTC ngày 7/12/2009 hay không, và c s này có Thông t ờ ượ c áp d ng nh t quán qua các th i kì hay không đang đ ơ ở ướ ế ấ ệ ự ự ự ụ  N u doanh nghi p t c tính d phòng gi m giá xây d ng c s ả ầ ư ồ ể hàng t n kho cho riêng mình thì Ki m toán viên cũng c n l u ý ợ xem xét đ n tính h p lí c a c s này.

ế ự ủ ơ ở ươ ổ ả ị  N u có s thay đ i trong ph ng pháp, gi ầ ệ ư ề ẩ ơ ở đ nh dùng làm c s ổ c tính thì c n tìm hi u nguyên nhân, xem xét li u các thay đ i các c p có th m quy n ch a và ki m ổ ế ả ợ ộ ố c công b rõ ràng ế ế ế ể ướ ấ ể ệ ừ ự này đã có s phê duy t t ự ổ ủ ự tra đ n tính h p lí c a s thay đ i này. S thay đ i gây ra các ầ ượ ờ ữ ớ kho n bi n đ ng l n gi a hai th i kì c n đ trên thuy t minh BCTC

́ ́ ̀ ́ ́ ́ ụ ự ể ướ ế ơ ̣ ̉ c tính k toán v i cac khach

3.4 Ví d th c tê ap dung cua quy trinh Ki m toán ́ ̀ ̉ ̉ hang cua công ty kiêm toan Deloitte Vietnam

ụ ả 3.3.1 M c tiêu kh o sát

ữ ể Mu n tìm hi u nh ng th t c đ ụ ả ể ộ ể ố ộ ề ướ kho n m c thu c v ủ ụ ượ ữ ế c tính k toán trong th c t ướ So sánh, xem xét và phân tích các b ự ệ c th c hi n trong quá trình ki m toán nh ng ộ ự ế ủ c a m t cu c ki m toán. ể c trong quy trình ki m toán các kho n c ế ể ệ ạ ự ả ướ i công ty khách i công ty Deloitte đã th c hi n t ạ ẫ ủ ướ ớ ị tính k toán mà các Ki m toán viên t hàng so v i các quy đ nh, h ng d n c a công ty.

ộ ả 3.3.2 N i dung kh o sát

ể ụ ướ ớ ừ ầ ụ ể c tính k toán v i t ng ph n hành c th Quy trình ki m toán các kho n m c ể ượ đ ả c các ki m toán viên áp d ng cho các khách hàng c a Deloitte ụ ể ướ ề ̉ ́ ́ ầ ng d n c a Deloitte toàn c u v kiêm ủ i s đ ng ý c a công ty ự ủ ệ ả t Nam, ng ướ ự ồ ồ ơ ể ề ể ́ ườ i vi ể ướ ạ ơ ổ t đã th c hi n kh o sát h s ki m toán c a 20 ế c tính k ế ủ ẫ ủ ệ ị ạ Bên c nh vi c tìm hi u các quy đ nh, h ́ ́ ́ ể ̉ ươ c tinh kê toan trong ki m toán BCTC, và d toan cac khoan ế ệ TNHH Deloitte Vi công ty có lo i hình khác nhau đ có cái nhìn t ng quát h n v ki m toán toán ể ệ ủ ụ ự ổ ớ ử ụ ắ Trong quá trình th c hi n ki m toán BCTC, ki m toán viên s d ng th t c ị ề ấ ế ề ệ ườ ế ỏ ể ấ ự ự ấ ả ̀ ỏ ổ ế ủ ủ ụ ệ ạ i Deloitte Vi ỏ ả ượ ̉ ̉ ̣ ắ ượ ự ơ ể c s ph ng v n đ trao đ i v i nhân viên đ n v v các v n đ phát sinh. N m b t đ ể t đã ti n hành th c hi n ph ng v n 20 ki m toán ph bi n c a th t c này, ng ế viên t c tính k toán. ẫ M u b ng câu h i kh o sát đ ấ ụ ệ ủ ướ t Nam cho m i kho n m c có s xu t hi n c a ̀ ́ ạ ả i phân tông kêt cua đê muc. i vi ỗ c trình bày t

ươ ả 3.3.3 Ph ng pháp kh o sát

ụ ể ỏ ấ Áp d ng ph ng v n ki m toán viên t ủ ả ụ ượ ề ữ ậ ả ờ ạ ể ả ệ ụ ể i Deloitte v nh ng công vi c c th mà i và làm b ng c ki m toán. Thu th p câu tr l ả ướ c tính c a các kho n m c đ kho n ể ợ ổ t ng h p đ đánh giá.

ả ả ế 3.3.4 K t qu kh o sát

ệ ề ả ẫ i thi u chung v 20 công ty làm m u kh o sát. ế ề ớ Gi ả C 20 công ty đ u có đ c đi m chung là có năm tài chính k t thúc vào ngày 31/12 ề ậ ẩ ể ệ Vi ệ ố t Nam, đ u tuân theo h th ng pháp lu t, chu n ế ộ ế ự ở ặ ậ ở và đ u là các công ty thành l p ệ m c và ch đ k toán Vi ề t Nam, bao g m các công ty sau: (cid:0) ồ ầ ạ ầ ẩ ủ ế ế ế ả ồ ấ ẩ ẩ ộ ầ ư ề ả ư ấ ố ế ả s n ph m d u. Ngoài ra m t vài công ty còn kinh ạ ự ạ ơ ự ề ữ ề ướ ộ i ho t đ ng r ng kh p trên c n (cid:0) ạ ộ ề ẹ ờ ệ (cid:0) ậ ệ ế ả ầ ẩ ẩ 4 Công ty chuyên v s n xu t, kinh doanh xăng d u, bao g m các ho t ầ ấ ộ đ ng ch y u nh xu t kh u, cung c p d u thô, ch bi n s n ph m d u, kinh doanh qu c t ở các lĩnh v c khác nh tiêu, đi u, h t nh a, các lo i s n trang trí,.. doanh ẹ ở ữ ấ ộ ố M t s trong đó là nh ng công ty m s h u r t nhi u công ty con và có ắ ả ướ ạ m ng l c. ố ẩ ả 4 Công ty chuyên v phân ph i các s n ph m tiêu dùng, bánh k o có th i ạ ộ ị ườ gian ho t đ ng lâu dài trên th tr t Nam ng Vi ấ ề ự 7 Công ty v xây d ng, cung c p các công trình liên quan đ n v t li u xây ở ư ắ ồ ự d ng, nhà nh s t thép, dây đ ng, gia công các s n ph m theo yêu c u ả ố và phân ph i các s n ph m có liên quan

(cid:0) ầ ặ ề ố ậ ể ả ệ ấ v i, nh p kh u các nguyên li u thô đ s n xu t ra ẩ ẩ ướ 5 Công ty v ngành may m c, gia công giày dép qu n áo, phân ph i các ẩ ả s n ph m làm t ồ thành ph m r i xu t đi các n ọ c khác. ộ ồ ơ ể Sau khi ti n hành ch n ng u nhiên 20 b h s ki m toán đ ả ữ ở ể ườ ươ ế ỏ ế ế i vi ồ ơ ế ế ả

ề ể ụ ả ả ỏ ợ i câu h i kh o sát v ki m toán kho n m c tài ự ế ệ ấ ỏ ừ ả ấ ẫ ượ ư c l u tr ớ ấ ng pháp ph ng v n v i 20 ki m toán t đã ti n hành kh o sát qua ph Deloitte, ng ả ủ ợ ổ ụ viên có liên quan/ph trách h s và ti n hành t ng h p kh o sát. Sau đây là k t qu c a ả các kh o sát liên quan ả ướ D i đây là b ng t ng h p tr l ườ i vi ả ờ ổ t th c hi n qua ph ng v n ả ố ị s n c đ nh mà ng

́ ̉ ̉ 1 3 4 5 7 8 9 12 13 ́ ́ ́ ́ ượ ̣ Quy trình kiêm toan cac khoan muc ́ ̣ ở ươ c th c hiên b i c tinh kê toan đ ̣ ự KTV tai Deloitte

́ ̉ ̣ ̉ ̉ Khoan muc chi phi phai tra

ừ ể ữ ứ ệ liên X X X X X X X X X Ki m tra nh ng tài li u/ch ng t ế quan đ n chi phí

ợ X X X X X X X X X

ụ ủ ể ệ ượ ố ộ ủ ế ả Xem xét các kho n n liên quan đ n ả ả ả ữ nh ng chi phí ph i tr này và các kho n ộ ợ n khác có thu c nghĩa v c a doanh ế ằ nghi p không b ng cách ki m tra đ n ơ ư c thanh toán vào các hóa đ n ch a đ ả ộ cu i niên đ và các kho n thanh toán sau ệ niên đ c a doanh nghi p

ợ ủ ng X X X X X X X X ả ị ữ ả ươ ị ử đ nh mà nhà qu n tr s ướ Đánh giá tính h p lí c a nh ng ph pháp và gi ể ậ ụ d ng đ l p ra c tính

X X X X X X X X

ế ừ ướ t các khác bi ọ ề ể ế ằ ươ ệ ả ị đ nh trong ổ ng pháp và gi c tính không và các thay đ i này có ủ ố ệ ướ So sánh s li u c tính c a doanh ệ ớ nghi p trong năm tài chính tr c đó v i ệ ậ t năm nay, t đó nh n bi tr ng y u và đi u tra, tìm hi u nguyên nhân nh m xem xét doanh nghi p có ổ thay đ i ph ướ ợ h p lí hay không

́ ̉ ̣ Khoan muc khâu hao TSCĐ

X X X X X X X X X ố ệ ổ ế t kh u hao, s chi ti ữ ổ ế t tài Theo dõi và so sánh các s li u gi a s ấ ổ cái, s chi ti ả ố ị s n c đ nh

ẩ ợ X X X X X X ử ụ ủ ớ ệ ươ ị Th m đ nh tính thích h p c a ph ng ị ấ pháp kh u hao s d ng so v i quy đ nh ế k toán hi n hành

ủ ấ i chi phí kh u hao c a năm X X X X X X X X X ạ ệ ạ Tính toán l tài chính hi n t i

ẩ ủ ươ ng X X X X X ụ ị Th m đ nh tính nh t quán c a ph ượ ấ pháp kh u hao đ ấ c áp d ng.

ủ X X X X X X X X X ị ỉ ệ Xác đ nh tính h p lí c a các chính sách và t l ợ ấ kh u hao

̀ ́ ̣ ự ợ ̉ ̉ ̀ Khoan muc d phong n phai thu kho đoi

ợ ủ X ả ị ươ ử ụ ợ ả ự ả

ng pháp và Đánh giá tính h p lí c a ph ể ướ ả c gi đ nh mà nhà qu n lí s d ng đ tính các kho n d phòng n ph i thu khó đòi

ể ả X X X X X X X X X ủ ủ ớ ả ự ị ả ả ự ầ Ki m tra s đ y đ c a các kho n d ệ ướ phòng năm tr c so v i vi c gi m giá tr kho n ph i thu trong năm nay

ả X X X X X X X X X ợ ạ ự i d phòng n ph i thu khó Tính toán l ệ ạ ủ đòi c a năm tài chính hi n t i

ủ ươ ng X X X X X X X X ụ ẩ Th m đ nh tính nh t quán c a ph ượ pháp ấ c áp d ng. ị ướ c tính đ

ọ ẫ ừ ứ X X X X X X X X X ể

ể liên quan Ch n m u ki m tra ch ng t ả ủ ể đ ki m tra tính chính xác c a kho n m cụ

́ ư ươ ự ế ằ ̣ ́ ́ ủ ả ́ ơ ̉ ̣ ằ ặ ể ủ ụ ́ ̀ ư ấ ỏ b ng ph ng v n, ng i viêt đ a ra nhân xet nh sau: ́ ể ấ ằ ạ ể ̉ ươ c, có th th y r ng ki m toán viên t ớ ẫ ạ c h i DAAM. Tuy r ng v i m t s khách hàng c ể ướ ủ ộ ố ế c tính k toán đ ọ ằ ắ ệ ườ ị ậ ự ư ượ ợ ế ́ ự ợ ượ ọ ủ ng d n t ả ả ị đ nh nhà qu n tr l p ra đ ượ ng đ ự ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ ớ ả ậ ứ ủ ́ ẫ ượ ả ớ c tính k toán trong kho n m c này v n đ ̀ ụ ́ Qua kh o sát th c t Đôi v i khoan muc chi phi tra tr ướ ể ẽ ủ ụ ch t ch các th t c ki m toán nh đ ề th , các th t c v đánh giá tính h p lí c a gi ủ đoán r ng mang tính r i ro tr ng y u không cao nên th ế so v i quy trình chi ti t (chi 75% sô kiêm toan viên đ ế ướ ́ ả ̉ ̣ ̉ ̣ ị ộ ả ụ ́ ơ ế ể ấ ả ấ ố ữ ế c đ m b o khi so sánh v i m c r i ro có th ch p nh n. ́ ỉ ọ ể ấ ủ ố ớ ả ể ư ệ ượ ề ̀ ̃ ̃ ́ ́ ự ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ́ ơ ̉ ̉ ̣ ̉ ̣ ư ở ́ ng phap tinh it đ ọ ề ầ ơ ả ́ c th c hiên b i toan bô cac hô s kiêm toan đ ́ ̀ ợ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̉ ̣ ̉ ̀ ́ ̀ ̃ ự ̣ ̉ ̣ ̣ ́ ượ ́ ượ c th c hiên trong cac niên đô tr ́ ́ ̀ ́ ̉ ơ ̉ ̉ ̉ ̣ ̀ c bo b t phân công viêc nay. ượ ̀ ̀ ̀ ́ ̉ ự ườ ́ ơ ả ấ ợ ộ ̉ ủ ụ ượ ả ụ ́ ọ ệ ế ấ ả ế ế ự ừ ể ả ả i Deloitte tuân th khá ụ c xét ơ c th c hi n nhanh chóng, ng n g n h n ̀ ượ c hoi th c hiên công viêc nay), s h p lí c a các ả ụ Đôi v i khoan muc khâu hao tai san cô đinh, có th th y, tuy tính ch t c h u c a kho n m c ủ TSCĐ là ít bi n đ ng nh ng do c giá tr và t tr ng c a kho n m c này đ u tr ng y u đ i v i báo cáo ủ ủ ụ c tuân th và tài chính c a doanh nghi p, nên khi ki m toán kho n m c này, các yêu c u c b n đ u đ ́ ̀ ́ ươ ợ ệ ố t. Cu thê, quy trinh theo doi va so sanh sô liêu, cung nh xem xet lai tinh h p li cua ph ng th c hi n t ́ ́ ́ ́ ượ ơ ự ượ c phap tinh khâu hao hay tinh toan lai chi phi khâu hao đ ́ ́ ́ ́ ươ c chu trong h n (75%), khao sat. Quy trinh thâm đinh tinh thich h p, nhât quan cua ph ́ ̃ ́ ̀ ̀ ở ơ tuy nhiên, giai thich cho viêc nay, đa phân cac hô s kiêm toan đ c chon la khach hang đa kiêm toan ́ ̀ ́ ̣ ươ ượ c va Deloitte nhiêu năm, công viêc phân tich va thâm đinh nay đa đ ̀ không co thay đôi gi đang kê, nên kiêm toan viên l ́ ủ ng mang r i Đôi v i khoan d phong n phai thu kho đoi, do tính ch t là m t kho n ph i thu, th ọ c chú tr ng th c hi n nh t trong kho n m c này, theo b ng câu ả ứ liên quan nh m đ m b o tính xác th c c a kho n t đ n ch ng t ể ả ư ự ạ ự ệ ả ằ i d phòng đ đ m b o doanh nghi p d phòng đúng và đ theo ả ệ ự ả ư ế ộ ế ệ ả ự ế ị ỏ ủ ụ ả ợ ườ ấ c tính cũng nh đánh giá nh t quán c a kho n m c này th ế ổ ề ề ở ủ ể ấ ợ ỏ ả ự ủ ủ ủ ụ , th t c đánh giá ng b b qua, tuy nhiên, lí ể c ki m toán nhi u năm b i công ty, và n u có thay đ i v chính sách, ừ ể ki m toán đ t gi a kì, nên r i ro b qua quy trình này là th p, ả ưở ụ ế ế ro sai sót tr ng y u cao, các th t c đ ỏ h i kh o sát đính kèm là ki m tra chi ti này, cũng nh th c hi n tính toán l chính sách riêng cũng nh ch đ k toàn hi n hành. Cũng theo b ng kh o sát th c t ư ủ ướ tính h p lí c a ượ ầ do đa ph n là vì khách hàng đã đ ki m toán viên s đ c thông báo t ả không nh h ẽ ượ ữ ng trong y u đ n kho n m c nói chung.

́ ̀ ́ ̀ ƯƠ Ư ̣ ̣ ̉ ̣ CH NG IV: NHÂN XET VA Đ A RA KIÊN NGHI ĐÊ HOAN THIÊN QUY

̀ ƯỚ Ế ̣ ̉ Ể TRINH KI M TOÁN ́ C TÍNH K TOÁN TAI CÔNG TY KIÊM TOAN

DELOITTE VIETNAM

́ ̀ ự ̣ ̣ 4.1 Nhân xet vê th c trang

̉ Ư 4.1.1 u điêm

ỗ ể ề ỹ M i ki m toán viên t ụ ụ ệ ạ

ế ể ề ẫ ể ễ ể ừ ẵ ặ ị ế ấ ả ườ ử ụ ồ ự ề ệ ệ ệ ề ả ẫ ượ ệ ạ ể ọ ổ ầ ứ ạ ượ c trang b ki n th c và k năng c n i Công ty đ u đ ệ ạ ượ c hi u qu cao nh t. Bên c nh đó, thi t đ ph c v cho công vi c ki m toán đ t đ ắ ộ ầ ớ ả ỗ ợ ơ i s d ng, b quy t c, v i nhi u ph n m m h tr khá d hi u, đ n gi n cho ng ẽ ở ự ướ ụ ả ể h ng d n th c hi n ki m toán cho t ng kho n m c có s n trong ngu n m , ch t ch ả ể ự ễ ế ụ và d áp d ng; vi c th c hi n và đánh giá k t qu ki m toán đ u d a trên xét đoán ả ể ể ủ ệ ề ngh nghi p c a các ki m toán viên có kinh nghi m ki m toán lâu năm, nên đ m b o ấ ượ ằ r ng ch t l ng ki m toán các m u đ ể ệ c ch n đ i di n cho t ng th .

ượ ươ ở ụ c áp d ng Ch ả ể ng trình ki m toán đ ự ể ệ ủ t Nam và qu c t ể ụ ự ệ ữ ắ ắ ấ ớ ở ệ ượ ậ Deloitte đ ạ ố ế , đã h n ch đ ự Vi ả ả ẩ tham kh o các chu n m c ki m toán Vi ả khi ki m toán các kho n m c mang tính ch t ề ươ ượ c nh ng v n đ t ch c ch n, khai thác đ ậ ẩ phí b o hành s n ph m, Doanh thu ghi nh n tr ệ ự c l p trình d a trên vi c ế ượ c các r i ro ữ ấ ướ c đoán d a trên nh ng s ki n không ư ể ố ng đ i m i t Nam nh ki m toán Chi ướ c…

ờ ự ố ợ ả ướ ể ả ụ ể ộ ố ướ ử ể ế ể ế ệ ế ụ ự ở ả ủ ể ờ ệ ị ắ ồ c tính Không tách r i, luôn có s ph i h p trong công tác ki m toán các kho n ả ướ ậ ớ c v i các kho n m c khác trên BCTC. Vì v y, trong quá trình ki m toán các kho n ượ c c th nghi m đã đ tính k toán, Ki m toán viên có th tham chi u đ n m t s b ả ệ ề th c hi n b i quá trình ki m toán các kho n m c khác. Đi u này làm cho công vi c ệ không b trùng l p, đ ng th i làm tăng tính hi u qu c a công vi c. ệ Ví dụ

(cid:0) ể ươ ế ả ầ ng trình ki m toán có yêu c u ượ c c này đã đ ể ự ụ ệ ể ả ể ả ả Khi ki m toán chi phí ph i tr , trong ch ổ ướ ki m tra đ n các kho n thanh toán sau ngày khóa s , b ế th c hi n khi ki m toán các kho n m c liên quan đ n chi phí

(cid:0)

ể ẩ ố ở ậ ệ ượ ể ở ẽ ế c ki m toán ng đã đ ề ươ ồ ậ ệ ị Khi ki m tra chi phí nguyên v t li u và chi phí nhân công có trong giá tr ơ ế ể ả s n ph m d dang cu i kì, Ki m toán viên s tham chi u đ n đ n giá ề ươ ụ ả ơ nguyên v t li u, đ n giá ti n l kho n m c ươ ứ hàng t n kho và ti n l ng ng. ng t

ể ư ụ ướ ế ớ ả ệ ể ể ộ ậ ế ọ ọ ệ ẽ ượ ừ ỉ t, Ki m toán viên ch cho phép sai l ch là t ấ ụ ư ấ ộ ủ ể ả ấ ả i toàn b chi phí kh u hao trong năm và tìm ra t ể ệ ủ t gi a s li u k toán và s ữ ố ệ ệ ả ủ ố ướ ứ ệ ấ ờ ỏ ơ ị ọ ể ế ả ể ử ụ c tính, n u nh Ki m toán viên s d ng phép Khi ki m tra các kho n m c ế ướ ẫ c so sánh v i Threshold, trong khi n u ch n m u c tính đ c l p thì chênh l ch s đ ế ứ ể ki m tra chi ti 56% c a M c tr ng y u ế PM (Performance Materiality). Nh kho n m c chi phí kh u hao, Ki m toán viên ti n ạ hành tính toán l t c nguyên nhân cho ề ế ấ ứ ự c tính c a Ki m toán viên. Đi u này b t c s khác bi ả ả ể ệ cũng đ m b o cho th y tính hi u qu c a vi c ki m tra, khi m c sai l ch này bao gi ự ẩ ế ph i nh h n giá tr tr ng y u, khi n cho công tác ki m tra luôn tuân theo chu n m c ki m toán.

ố ớ ụ ể ế ả ả ướ Đ i v i các kho n ẫ ủ ể ậ ề ố ượ ấ ơ ể ế ề ể ẫ ẫ ọ c tính k toán nói riêng và các kho n m c có ki m tra chi ế ể ể t nói chung, khi chi m u đ ki m tra, n u Ki m toán viên nh n th y không đ tin ng m u, h có th ti n hành tăng m u, ki m tra nhi u h n. ng v s l ế ti ưở t

ẽ ớ ượ ế ể Quy trình ki m toán các

c tính k toán luôn đ ư ệ ố ạ ủ ụ ủ ọ ả ế ể ướ ế ệ ạ hi n t ọ ọ c các Ki m toán viên chú tr ng, giúp h gi m thi u th ệ ướ ấ ẫ ượ ả ụ ệ trình đánh giá tình hình kinh t ể ị hàng đ xác đ nh h ả ộ bi n đ ng và b n ch t luôn đ ả ế t mà v n đ m b o đ t đ nghi m chi ti ặ ế ợ c k t h p ch t ch v i quá ộ ộ ủ ể i cũng nh h th ng ki m soát n i b c a khách ế ng r i ro tr ng y u. Bên c nh đó, các th t c phân tích đánh giá ử ể ạ ượ c m c tiêu công vi c.

ượ ̉ 4.1.2 Nh c điêm

ả ướ ể ế Bên c nh nh ng u đi m trên, quy trình ki m toán các kho n c tính k toán ư ữ ồ ạ ể ộ ố ượ ạ ẫ i Deloitte v n còn t n t i m t s nh ạ t ể c đi m.

̀ ộ ố ố ớ ệ ể ợ ủ ệ ậ ự ấ ậ ể ự ế ụ ủ ệ ọ ư ệ ướ ng ch p nh n chính sách này và d a vào đó đ th c hi n ả ế ắ ễ ị ỏ ủ ư ẫ ặ Đâu tiên, đ i v i m t s doanh nghi p đ c thù, Ki m toán viên thay vì xem xét kĩ ườ ự ng có xu tính h p lí c a chính sách trích l p d phòng mà doanh nghi p đ a ra thì th ộ ậ ủ ướ c tính đ c l p c a h ệ ự mình. Tuy vi c này đã có cân nh c đ n tính tr ng y u c a kho n m c khi th c hi n, ữ nh ng v n còn đó nh ng r i ro d b b qua.

ươ ủ ệ ̣ ụ ể ủ ả C th , vòng quay kho n ph i thu c a các doanh nghi p th ấ ơ ả ả ệ ế ạ ượ ư ự ề ẽ ậ ố ủ ả ả ị ườ ng mai th ng ắ ệ ậ ng n h n c a doanh nghi p s n xu t, vì v y n u các lo i hình d;oanh nghi p này có ữ c đánh giá v tính nh ng chính sách trích l p d phòng gi ng nhau s không đ a ra đ ầ ợ h p lí c a giá tr thu n các kho n ph i thu.

ậ ả ầ ứ Th hai, vi c yêu c u Ki m toán viên ph i thu th p đ ể ự ế ổ ợ ể ậ ề , có khá nhi u doanh nghi p không th l p đ ệ ợ ườ ợ ệ ự ể ể ỉ ả ả ủ ế ả ấ ầ ể ế ả ẫ ợ ậ ữ ượ đ ư ế ầ ộ ượ ệ c báo cáo tu i n cũng ượ ệ ặ g p không ít khó khăn, vì trong th c t c ữ báo cáo này do doanh nghi p không theo dõi công n theo; ngày phát sinh. Trong nh ng ể ế ề ể ự t v ng h p này, Ki m toán viên ch có th th c hi n ki m toán d a vào hi u bi tr ằ ụ ợ ả ị công ty khách hàng nói chung và kho n m c n ph i thu khó đòi nói riêng, gi đ nh r ng ố ự ơ ữ ố ư s d ph i thu cu i kì là c a nh ng hóa đ n g n nh t và ti n hành l p d phòng cho ả ủ ế ệ các kho n này. Vi c này khi n k t qu c a ki m toán tuy v n gi c tính h p lí nh ng thi u đi m t ph n tính chính xác.

ẫ ệ ệ ử ứ ơ ả ặ ề ự ủ ế ọ ệ ộ ộ ệ ự ờ ớ ự ế Th ba, th c t ấ ậ ớ ể ữ ữ ủ ủ ế ể ộ ố ủ ụ ầ ẫ ứ ỏ ể ng ti n hành ki m tra ch ng t ế ừ nhanh chóng, b qua m t s th t c c n thi ướ ệ ể ầ ứ ệ ủ ướ ế ề ủ ớ ườ ữ ể ở c th c hi n ki m tra và trình bày b i nh ng ki m toán viên m i. Tr ể ệ ả ệ ự ế ắ ấ ệ ự ệ ự i th c hi n tuy đ nh ng thi u đi kinh nghi m th c t ủ ế ư ề ẫ ớ quá trình th c hi n th nghi m c b n v i các m u ch n v n ả ố ượ còn g p nhi u b t c p, mà lí do ch y u là vì th i gian và kh i l ng công vi c ph i th c hi n là quá l n, c ng thêm tính quen thu c v i nh ng khách hàng đã ki m toán lâu ọ năm. Chính nh ng lí do này đã d n đ n tính ch quan c a Ki m toán viên, khi n h có ế ể ế xu h t đ ờ ả ế t ki m th i gian, công s c trong quá trình ki m toán. Thêm vào đó, đa ph n các kho n ti ứ ạ ự ấ ế ụ m c có s xu t hi n c a c tính k toán, n u không có quá nhi u r i ro hay ph c t p, ợ ự ẽ ượ ng h p này s đ ế ệ ẫ ề ế d n đ n vi c th c hi n theo đúng quy trình có kh năng xu t hi n nhi u sai sót, do ki n ắ ế ườ ứ ủ ệ th c c a ng , n m b t các quy ơ ị đ nh và quy trình còn s sài, thi u chi u sâu.

ữ ụ ướ ả , đ i v i nh ng tr ớ ng h p ki m toán v i nh ng kho n m c c tính k ợ ấ ứ ư ố ớ Th t ủ ể ỏ ứ ẫ ơ ầ ể ườ ế ệ ủ ế ự ề ể ư ể ữ ọ ự ể ể ổ ẫ ủ ọ ầ ệ ệ ể ạ ụ ỗ ợ ể ọ ượ ằ ẫ ẫ ệ ử ụ ữ ấ ặ ế ủ ữ ọ ớ ỏ ệ ượ ế ể toán mà r i ro có sai sót tr ng y u là th p (tuy v n cao h n m c sai sót có th b qua), ệ ủ ki m toán viên đa ph n th c hi n ki m toán d a ch y u trên xét đoán ngh nghi p c a ụ mình, vi c ch n m u đ ki m tra tuy áp d ng theo đúng quy trình nh ng không th nói ọ là đ i di n đ y đ cho t ng th . Thêm vào đó, vi c s d ng các công c h tr ch n ể ẫ c ch n ki m tra m u thay vì ch n b ng tay cũng có th d n đ n r i ro nh ng m u đ ụ ả ư ế ượ c h t nh ng tính ch t đ c tr ng cho kho n m c quá nh /quá l n, không bao hàm đ ế hay không phát hi n đ c sai sót n u sai sót này quá bé.

ố ơ ở ộ ậ ả ướ ồ ữ ề ể ố ớ Cu i cùng, đ i v i các kho n ệ ự ạ ướ i ợ ả ụ ể ạ c tính l ể i d phòng n ph i thu khó đòi, ki m toán viên thu th p d li u c n thi ế ừ t t ệ ậ ữ ự ề ễ ạ ạ ự ủ ế ế ế ế ả ợ ố ự ệ ệ ể ệ ư ậ ể ấ ư ả ầ ẽ ạ ụ nh v y v i các kho n m c khác yêu c u tính toán l ể c tính đ c l p, c s và ngu n d li u đ Ki m ộ ậ i không mang tính đ c l p. C th , khi tính toán viên th c hi n tính toán l ữ ệ ầ báo toán l ể ệ ợ cáo c a k toán công n . Đi u này d mang l i tính không h u hi u khi th c hi n ki m ậ toán vì n u k toán công n mu n gian l n hay x y ra thi u sót trong quá trình theo dõi ạ i, ki m toán viên s không th phát hi n ra. khách hàng, khi th c hi n vi c tính toán l ả ớ ự ươ T i, nh kh u hao tài s n ng t ố ị c đ nh,…

̀ ́ ̀ ể ướ ế ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ 4.2 Kiên nghi đê hoan thiên quy trinh Ki m toán c tính k toán tai công ty kiêm

́ toan Deloitte Vietnam

ố ớ ệ 4.2.1 Đ i v i công ty Deloitte Vi t Nam

ộ ộ ậ ướ ệ ự Công ty nên nâng cao trình đ chuyên môn c a Ki m toán viên trong vi c th c ế ộ ậ c tính đ c l p n u c tính đ c l p, khuy n khích nhân viên s d ng các ủ ướ ấ ệ ấ ề ớ ướ ủ ể ử ụ c tính c a khách hàng. ế hi n các th y có v n đ phát sinh v i cách

ể ổ ứ ị ể Công ty có th t ế ủ ậ ậ ổ ề ủ ư ừ ữ ự ậ ợ ế ể ễ ộ ụ ậ ch c đ nh kì thu th p ý ki n c a nhân viên đ ngày càng hoàn ệ thi n quy trình c a mình, cũng nh không ng ng c p nh t nh ng thay đ i v tình hình ằ kinh t i cho , xã h i nh m làm cho quy trình ki m toán mang tính th c ti n và thu n l ể Ki m toán viên trong quá trình áp d ng

ọ ệ ế ượ ấ ớ ơ Chú tr ng h n đ n vi c th ớ ng l ườ ữ ể ng t ữ ộ ể ắ ể ữ ể ế ả ọ ơ ự ể ế ư ả ọ ệ ấ ả ờ ủ ế ầ ấ ươ ng v i khách hàng (nh t là nh ng khách ắ ổ ứ hàng l n, khách hàng lâu năm), tăng c ch c ki m toán gi a niên đ đ n m b t ượ ể c nh ng đi m tr ng y u mà Ki m toán viên ph i chú ý h n khi ti n hành ki m toán đ ể ậ ế k t thúc niên đô cũng nh gi m áp l c công vi c, nh đó Ki m toán viên có th t p trung vào các ph n hành tr ng y u có xác su t x y ra r i ro cao nh t.

ặ ồ ơ ấ ề ệ ệ ạ ủ ư ậ ự ố ấ ướ ể ế ả ế ầ ờ ệ ệ ở ệ ư M c dù công ty đã ban hành chính sách rõ ràng v vi c qu n lí h s gi y nh ng ủ ụ t. Vì th , c n có các th t c ồ ơ t ki m th i gian tìm h s , i c a công ty ch a th t s t nhân viên c p d i đ ti ế ấ ồ ơ ệ ự tình hình th c hi n hi n t ự ố ớ ể ki m soát đ i v i vi c th c hi n ạ h n ch m t h s

ố ớ ủ ụ ể ướ ế 4.2.2 Đ i v i các th t c ki m toán c tính k toan

ự ế ố ờ ệ ệ Khi th c hi n tính toán l ấ c tính có xu t hi n y u t ạ i các ợ ệ ệ ớ ướ ủ ở ữ ể ớ ờ ộ ỉ ị ử ụ th i gian s d ng ấ ả ờ ợ h p lí, ngoài vi c xét đoán tính h p lí c a th i gian y v i riêng doanh nghi p, còn ph i ề ư ủ c a B Tài chính đ có nh ng đi u so sánh v i khung th i gian ban hành b i thông t ờ ch nh k p th i và xác đáng.

ộ ộ ủ ệ ố ứ ệ ể Hoàn thi n công tác nghiên c u và đánh giá h th ng ki m soát n i b c a khách hàng

(cid:0) ể ữ ự ố ợ ự ử ệ ứ ệ ầ ế ế ọ t vì h là nh ng ng ể ớ ồ ơ ế ầ ề ể ữ ư ủ ụ ườ ự ể ế ủ ể ả ệ Ph i có s ph i h p gi a ki m toán viên th c hi n công tác th nghi m ừ ự ể ki m soát và các ki m toán viên th c hi n ph n hành, ki m tra ch ng t ủ i tr c ti p ti p xúc v i h s k toán c a chi ti ọ khách hàng cũng nh th t c ki m soát c a khách hàng v ph n hành h ki m toán.

(cid:0) ụ ế ể ả ị ứ ượ ọ ị t ng kho n m c k toán đ t ể ự ế ạ i ộ ộ ở ừ ệ ố ể Nên tìm hi u kĩ h th ng ki m soát n i b ơ ợ ế giá tr m c tr ng y u đ c xác đ nh phù h p h n vói tình hình th c t khách hàng

(cid:0) ể ữ ả ượ ế t ph i đ ề

ộ ộ ủ ể ề ệ ố ế ủ ể t c a ki m toán viên v h th ng ki m soát n i b c a Nh ng hi u bi ầ ấ ể ể ệ c tài li u hóa đ ki m toán viên ph n khách hàng nh t thi ể ự ụ ả hành có th d a vào đó mà đánh giá v các kho n m c có liên quan cho ợ xác đáng, h p lí.

ồ ữ ệ ể ướ ậ ượ ả ộ ậ ả Ngu n d li u thu th p dùng đ c tính nên đ ề c đ m b o v tính đ c l p

(cid:0) ợ ự ụ ể ư ớ ầ ớ ế ậ m t b ph n đ c l p v i k toán nh b ậ ả ụ ượ ấ ừ ộ ộ c l y t ợ ườ ậ ộ ể ố ể ớ ế ử ụ ướ ủ ả ự ệ ề ố ự ơ ả C th , nh v i kho n m c d phòng n ph i thu khó đòi, danh sách ư ộ ộ ậ khách hàng c n đ ng h p b ph n kinh doanh không theo dõi danh ph n kinh doanh. Tr ợ ể ữ ệ ế sách này, ki m toán viên có th đ i chi u d li u v i k toán công n đ ể ả c khi s d ng thông tin, ki m đ m b o tính chính xác c a thông tin. Tr ủ ụ ượ toán viên cũng nên th c hi n kĩ th t c phân tích, qua đó đánh giá đ c ị ậ ự ợ s h p lí v s d phòng do đ n v l p

(cid:0) ớ ươ ự ư ậ ng t ậ ừ ộ nh v y, v i chi phí kh u hao tài s n c đ nh, s li u nên đ ộ ấ ả ườ ậ ả ậ ộ ứ ượ ố ệ c ợ ậ ng h p b ph n ủ ọ ả ố ị b ph n qu n lí tài s n, b ph n kho. Tr ầ ế ướ ể T thu th p t ể ế k toán kiêm luôn ch c năng này, Ki m toán viên c n chú tr ng vào th ướ ụ c ki m toán ti p theo. t c phân tích tr c khi đi vào các b

Ậ

Ế

(cid:0) K T LU N

(cid:0) ớ ự ạ ộ ề Cùng v i s phát tri n v t b c c a n n kinh t ế ư ể ể ừ ể ớ ộ ố ắ ự ể ầ ự ế ạ ệ ể ợ ớ ượ ậ ủ , ho t đ ng ki m toán ướ c ta cũng đang không ng ng l n manh, và Deloitte cũng nh các công ty ki m toán n ộ ậ đ c l p khác đang c g ng góp m t ph n vào s phát tri n đó thông quy vi c luôn tìm cách hoàn thi n quy trình ki m toán cho phù h p v i tình hình th c t ệ ệ t Nam. i Vi t

(cid:0) ặ ự ố ả ệ ế ể ệ ư ề ữ ấ i s d ng BCTC hi u rõ v ề ả ừ ữ ắ ạ ậ ầ ệ ả ệ ợ ả ả ủ ủ ụ ướ ữ ể ơ ả Trong b i c nh đó, m c dù quy trình th c hi n “Ki m toán các kho n ầ ở Deloitte đã khá hoàn thi n, nh ng cũng c n ố ơ t h n n a nhu c u ki m toán báo cáo tài chính. ề ể ắ i doanh nghi p v c doanh thu và chi phí, t đó đánh ư i nhu n, chính sách qu n lí doanh nghi p cũng nh tính thanh ế c tính k toán là ệ ế ứ ầ ế ượ ử ụ ướ c s d ng c tính k toán” đang đ ầ ể ứ ể ở ộ ỉ ượ đ c đi u ch nh, m r ng đ đáp ng t ộ ườ ử ụ ầ Vì đây là m t ph n hành r t quan trong, góp ph n giúp ng ự ệ nh ng s ki n không ch c ch n t ạ giá kh năng t o ra l ệ ả kho n c a tài s n…nên hoàn thi n h n n a các th t c ki m toán vi c h t s c c n thi t.

(cid:0) ờ ẩ ự ể ế ự ấ ượ ượ c tính k toán” và ch t l ặ ủ ng nhân viên ngày cang đ ượ ệ ổ i công ty TNHH Deloitte Vi t Nam đã đ ả ử ổ ể ấ ả ắ ạ ừ ệ ầ i doanh nghi p, t ể ướ c đoán, không ch c ch n t ể ủ ể ả Nh vào s có m t c a chu n m c Ki m toán 540 “Ki m toán các kho n ể ệ ướ c c i thi n, quy trình ki m ạ c b sung, s đ i giúp cung c p thêm toán t ụ ủ ụ th t c ki m toán cho các ki m toán viên đang trong quá trình ki m toán các kho n m c ấ có tính đó góp ph n nâng cao ch t ượ l ể ắ ng ki m toán c a công ty.

(cid:0) ạ ế ề ờ ộ ự ế ỏ Do m t h n ch v th i gian, cũng nh trình đ chuyên môn, kinh ậ , thi u sót trong báo cáo này là không th tránh kh i. R t mong nh n ư ể ể ề ượ ệ ạ ầ ơ ị ệ nghi m th c t ượ ự c s đóng góp t đ ặ ế ừ quý th y cô, anh ch và các b n đ đ tài đ ấ c hoàn thi n h n

(cid:0) ữ ử ờ ả ơ ả M t l n n a, em xin g i l ệ ệ ế i c m n chân thành đ n Gi ng viên Đoàn ỗ ợ em trong vi c hoàn ậ t Nam đã t n tâm h tr ậ ố ệ ộ ầ ạ Văn Ho t và công ty TNHH Deloitte Vi thành khóa lu n t t nghi p.

(cid:0) Sinh viên

(cid:0)

(cid:0) ữ ạ Lê H u Đ t

(cid:0)

(cid:0) ỡ ẫ ả Ụ Ụ PH L C I: ị B ng xác đ nh c m u

(cid:0)

(cid:0) ồ Ngu n: Deloitte Touche Tohmatsu Global

(cid:0)

(cid:0) ồ Ngu n: Deloitte Touche Tohmatsu Global (cid:0)

Ụ

Ả

Ệ

(cid:0) DANH M C TÀI LI U THAM KH O

́ ̀ ́ ́ ự ̉ ̉ ̣ ̉ ̣ 1. Chuân m c kiêm toan Viêt Nam (VSA) sô 540 cua Bô Tai Chinh

́ ̀ ̃ ̀ ư ̣ ự ̣ 2. Thông t 13/2006/TTBTC h ́ ươ ng dân vê trich lâp d phong doanh nghiêp

̀ ́ ̃ ́ ̀ ư ự ̣ ̣ ̣ 228/2009/TTBTC h ́ ươ ng dân vê chê đô trich lâp d phong tai doanh 3. Thông t nghiêp̣

́ ̃ ́ ̀ ̀ ́ ́ ử ̣ ̉ ̣ 4. Quyêt đinh sô 206/2003/QĐBTC h ́ ươ ng dân vê quan li, s dung va trich khâu hao ́ TSCĐ

́ ́ ́ ̀ ̀ ư ử ̣ ̣ ̉ ̣ ́ 203/2009/TTBTC quy đinh vê chê đô quan li, s dung va trich khâu hao 5. Thông t TSCĐ

́ ́ ươ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ 6. “Kiêm toan” – Bô môn Kiêm toan Tr ́ ̀ ng Đai hoc Kinh Tê TPHCM – 7/2014

̀ ̀ ́ ́ ơ 7. Cac hô s khach hang

́ ̀ ̃ ́ ̉ 8. Cac trang web h ́ ́ ́ ươ ng dân vê kê toan kiêm toan

́ ̀ ̉ ̣ 9. Quy trinh kiêm toan tai Deloitte (DAAM – Deloitte Audit Approach Manual)

Khóa luận tốt nghiệp Kiểm toán: Thủ tục kiểm toán các khoản ước tính kế toán được áp dụng tại Công ty kiểm toán Deloitte Việt Nam



Ệ

Ậ Ố KHÓA LU N T T NGHI P

Ề

Đ TÀI:

Ả ƯỚ

C TÍNH K Ể

ƯỢ

Ụ

Ủ Ụ TH T C KI M TOÁN CÁC KHO N TOÁN Đ

Ế Ể C ÁP D NG T I CÔNG TY KI M TOÁN

Ệ

Ạ DELOITTE VI T NAM

Ể

CHUYÊN NGÀNH: KI M TOÁN

ả

ướ

ẫ GV Đoàn Văn Ho tạ

ự

ệ Sinh viên th c hi n:

ạ ữ Lê H u Đ t

ố

ạ ọ

Ủ

Ậ

ƯỚ

Ẫ

NH N XÉT C A GIÁO VIÊN H

NG D N

Ủ

Ậ

Ấ

NH N XÉT C A GIÁO VIÊN CH M 2

Ụ

Ụ

M C L C

Ờ Ở Ầ L I M Đ U

Ậ

Ế

(cid:0) K T LU N

Ụ

Ả

Ệ

(cid:0) DANH M C TÀI LI U THAM KH O

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi

Facebook

Youtube

TikTok