TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG
KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHUYÊN NGÀNH TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
----------
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG THÂM HỤT
CÁN CÂN THƢƠNG MẠI CỦA VIỆT NAM
Họ tên sinh viên : Lƣơng Huyền Thƣơng
Lớp : Anh4 – TCNH B
Khóa : 45
Giáo viên hƣớng dẫn: ThS. Nguyễn Đăng Tài
Hà Nội, tháng 5/2010
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................... 1
I. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................... 1
II. Mục đích nghiên cứu của đề tài ............................................................ 1
III. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................ 2
IV. Phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................... 2
V. Cấu trúc của luận văn:.......................................................................... 2
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÁN CÂN THƢƠNG MA I
V THÂM HT CÁN CÂN THƢƠNG MI ......................................................... 4
I. Cán cân thƣơng mại ............................................................................. 4
1 Cán cân thanh toán quốc tế .................................................................. 4
1.1 Khái niệm cán cân thanh toán quốc tế ........................................... 4
1.2 Nội dung kết cấu của Cán cân thanh toán quốc tế .......................... 6
1.2.1 Cán cân vãng lai (Tài khoản vãng lai - Current account) .......... 6
1.2.2 Cán cân vốn và tài chính (Capital and Financial account) ........ 7
1.2.3 Lỗi và sai sót (Net errors and omissions) ................................. 8
1.2.4 Cán cân tổng thể (Overall balance – OB) ................................. 9
1.2.5 Cán cân bù đắp chính thức (Official financing balance – OFB) 9
2 Cán cân thƣơng mại (Trade balance - TB) ......................................... 10
II. Thâm hụt cán cân thƣơng ma i và các nhân tố ảnh hƣởng ................... 11
1 Thâm hu t ca n cân thƣơng ma i va nhƣ ng ta c đô ng cu a thâm hu t ca n cân
thƣơng ma i .................................................................................................... 11
1.1 Thâm hu t ca n cân thƣơng ma i ..................................................... 11
1.2 Nhƣ ng ta c đô ng cu a thâm hu t ca n cân thƣơng ma i....................... 11
2 Các nhân tố ảnh hƣởng đến cân bằng cán cân thƣơng ma i .................. 12
2.1 Năng lƣ c ca nh tranh cu a ha ng ho a sa n xuâ t trong nƣơ c ............... 12
2.2 Chính sách t giá hối đoái ........................................................... 13
2.3 Chính sách thƣơng mại của quốc gia ........................................... 16
2.4 Nguô n vô n đâ u tƣ nƣơ c ngoa i ..................................................... 17
2.5 Lạm phát ..................................................................................... 18
2.6 Giá hàng ha thế giới .................................................................. 18
2.7 Thu nhâ p quô c dân trong va ngoa i nƣơ c ...................................... 20
2.8 Ngân sa ch nha nƣơ c .................................................................... 20
2.9 Tnh hnh kinh tế, chính tr trong nƣớc và thế giới ....................... 21
III. Kinh nghiê m cân bă ng ca n cân thƣơng ma i cu a mô t sô nƣơ c trên thê
giơ i .......................................................................................................... 21
1 Trung Quô c........................................................................................ 21
2 Mỹ ..................................................................................................... 23
3 Thái Lan ............................................................................................ 25
4 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc cải thiện cán cân thƣơng
mại .......................................................................................................... 29
CHƢƠNG 2: THỰC TRNG THÂM HT CÁN CÂN THƢƠNG MA I CU A
VIÊ T NAM TRONG GIAI ĐON HIỆN NAY .................................................... 30
I. Tnh hnh thâm hụt cán cân thƣơng mại của Việt Nam ....................... 30
1 Giai đoạn từ 1986 đến khi gia nhập WTO .......................................... 30
2 Giai đoạn từ khi gia nhập WTO đến nay ............................................ 38
II. Phân ti ch thƣ c tra ng thâm hu t ca n cân thƣơng ma i hiện nay ............... 42
1 Vê chu thê xuâ t, nhâ p khâ u ................................................................ 42
2 Vê cơ câ u mă t ha ng xuâ t, nhâ p khâ u .................................................. 44
2.1 Cơ câ u mă t ha ng xuâ t khâ u ......................................................... 44
2.2 Cơ câ u mă t ha ng nhâ p khâ u......................................................... 49
3 Vê ca c thi trƣơ ng xuâ t, nhâ p khâ u chi nh ............................................ 53
3.1 Các th trƣờng xuất khu chính .................................................... 53
3.2 Các th trƣờng nhập khu chính ................................................... 58
III. Nguyên nhân thâm hụt cán cân thƣơng ma i c ủa Việt Nam trong thơ i
gian qua .......................................................................................................... 62
1 Nguyên nhân kha ch quan ................................................................... 62
2 Nguyên nhân chu quan....................................................................... 68
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GIẢM THIỂU THÂM HT CÁN
CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI... 71
I. Nhận đnh xu hƣớng xuất nhập khu trong thời gian tới ..................... 71
1 Năm 2010 .......................................................................................... 71
2 Từ năm 2011 đến 2015, tầm nhìn 2020 .............................................. 72
II. Mô t sô giải pháp đê xuâ t nhă m khă c phu c ti nh tra ng thâm h ụt cán cân
thƣơng ma i của Việt Nam ...................................................................................... 75
1 Nhóm giải pháp tƣ phi a chi nh phu va ca c cơ quan chƣ c năng ............ 75
1.1 Hoàn thiện chính sách thƣơng mại............................................... 75
1.1.1 Chính sách xúc tiến thƣơng mại ............................................. 75
1.1.2 Cải thiện chất lƣợng và nâng cao hiệu quả xuất khu ............. 76
1.1.3 Hạn chế nhập khu ................................................................ 78
1.2 Hoàn thiện chính sách tiền tệ ....................................................... 79
1.3 Hoàn thiện chính sách tài khóa .................................................... 81
1.4 Hoàn thiện chính sách đầu tƣ, đặc biệt là chính sách nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn đầu tƣ trong nƣớc và nƣớc ngoài ..................................... 82
1.5 Nâng cao năng lực điều hành của chính phủ. ............................... 83
1.6 Cải thiện cán cân thƣơng mại với Trung Quốc ............................ 84
1.6.1 Hạn chế nhập khu từ Trung Quốc ........................................ 84
1.6.2 Đy mạnh xuất khu sang Trung Quốc .................................. 85
1.6.3 Giải pháp về biên mậu ........................................................... 88
1.6.4 Giải pháp khác ....................................................................... 89
2 Nhóm giải pháp tƣ phi a doanh nghiê p ................................................ 90
2.1 Tổ chức lại sản xuất kinh doanh phù hợp với tình trạng kh khăn
hiện nay .................................................................................................... 90
2.2 Xây dựng chiến lƣợc th trƣờng, chiến lƣợc phát triển trong hội
nhập .................................................................................................... 91
2.3 Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bằng cách ứng
dụng khoa học, công nghệ hiện đại trong sản xuất kinh doanh ................... 92
2.4 Tiến hành sản xuất theo các tiêu chun kỹ thuật, đảm bảo chất
lƣợng .................................................................................................... 92
2.5 Đề cao văn ha trong kinh doanh, xây dựng truyền thống và uy tín
doanh nghiệp ............................................................................................. 93
2.6 Mở rộng liên doanh, liên kết ........................................................ 94
2.7 Nâng cao năng lực quản tr tài chính đối với hoạt động xuất nhập
khu .................................................................................................... 94
3 Một số giải pháp khác ........................................................................ 96
3.1 Phát triển nguồn nhân lực ............................................................ 96
3.2 Phát huy vai trò của các hội, hiệp hội ngành nghề. ...................... 97
3.3 Vận động “Ngƣời Việt Nam ƣu tiên dùng hàng Việt Nam” ......... 98
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 99