Tiết: 12 ( lớp 11a2), 13 ( lớp 11a5, 11a6) Ngày soạn: 25 / 09 / 07
Đọc thêm: KHÓC DƯƠNG KHUÊ
( Nguyễn Khuyến)
A. Mục tiêu bài học
Giúp hs:
Thấy được tình cảm thống thiết của nhà thơ đối với người bạn già của mình.
B. Chuẩn bị
1. Gv. Soạn giảng
2. Hs: Soạn bài trước ở nhà
C. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
Đọc thuộc lòng bài thơ “ Mồng…Kí” và phân tích hai câu đầu.
3. Bài mới
Hoạt động của Gv - Hs Nội dung cần đạt
I. Giới thiệu chung
1. Dương Khuê ( 1839 – 1902 ), quê Vân Đình,
Ứng Hoà, Hà Đông ( nay là Hà Tây); Đỗ tiến sĩ,
là một nhà thơ lớn và là bạn thân của Nguyễn
Khuyến.
2. Hoàn cảnh sáng tác.
Dg NK và DK là hai người bạn rất Năm 1902, DK mất, NK nghe tin viết bài: “Vãn
thân với nhau, NK hơn DK 4 tuổi đồng niên Vân Đình tiến sĩ Dương thượng thư,
nhưng hai người đậu cử nhân cùng viết bằng chữ Hán, sau đó dịch sang chữ Nôm.
một khoa. Mỗi người có một cách 3. Thể thơ. sống khác nhau. Khi thực dân Pháp
xâm chiếm nước ta, NK liền từ quan Song thất lục bát, dài 38 câu.
không hợp tác với triều đình, DK thì
ra làm quan cao cho Pháp đến chức
tổng đốc Nam Định. Dù thế hai
người vẫn giữ tình bạn thân thiết,
keo sơn, gắn bó không hề thay đổi.
Năm 1902 DK mất, NK nghe tin liền
làm bài thơ này khóc bạn.
- GV yêu cầu HS đọc bài. Tìm bố
cục bài thơ 4.Bố cục: 3 phần
Phần 1: 2 câu đầu: Nỗi đau của nhà thơ khi
hay tin bạn mất.
Phần 2: Tiếp đến câu 22: Hồi tưởng lại
những kỉ niệm giữa nhà thơ và bạn.
Phần 3: Còn lại: Nỗi đau khôn tả trước
hiện thực xót xa.
- Tìm chủ đề bài thơ? 5.Chủ đề:
Bài thơ là niềm suy tưởng, nỗi xót xa vô hạn khi
nghe tin bạn mất. Đồng thời ca ngợi tình bạn keo
sơn, gắn bó của tác giả và DK.
II. Phân tích:
1.Nỗi đau của nhà thơ khi hay tin bạn mất
- Khi hay tin bạn mất, tâm trạng, thái - “Bác Dương” Cách xưng hô đối với những
độ của tác giả như thế nào? Tìm người bạn cao tuổi, vừa thân thiết vừa kính
những chi tiết diễn tả tâm trạng đó? trọng.
- Nghệ thuật gì được sử dụng ở đây? - “Thôi đã thôi rồi” Thảng thốt, bàng hoàng.
Câu thơ đầu là lời than đau đớn, xót xa, uất
nghẹn đến độ bàng hoàng, thảng thốt.
- NT: Nói giảm
- Từ láy “man mác”, “ngậm ngùi” Cụ thể hoá PG: Khi hoàn toàn nhận ra đó là sự tâm trạng Câu thơ chùn xuống Nỗi buồn, thật, nhà thơ thấm thía nỗi đau xót đau thương bao trùm cả đất trời và lòng người. qua giọng thơ như chùn xuống với
câu cảm thán.
DG: Ở đây ta thấy một chữ “ta” ríu
rít sum vầy trong “bạn đến chơi nhà”
không còn nữa mà nhường cho chữ
“ta” nặng trĩu cô đơn giữa khoảng
mênh mông mây nứơc. Nỗi đau đã
nhuốm sâu vào cảnh vật, trước NK,
ND viết “Rừng phong thu đã nhuốm
màu quan san” Đó là cái màu tâm
trạng, nó cũng hiu hắt mênh mông
nhưng không lạnh lẽo như NK.
Giảng. Sau tiếng kêu đau đớn xé 3. Hồi tưởng những kỉ niệm giữa nhà thơ và bạn lòng, trước cái tin bạn mất, nhà thơ
nhớ lại những kỉ niệm thân thiết đã Thuở trẻ:
từng gắn bó giữa hai người trong
- Cùng nhau đi thi và cùng đỗ một khoa trở suốt mấy chục năm trời ở bên nhau.
thành đôi bạn “ sớm hôm cùng nhau”, sự gặp gỡ Những kỉ niệm sống dậy trong tâm
hồn nhà thơ khá phong phú, đa dạng. đó như duyên trời xui khiến.
- “Kính yêu từ trước đến sau” tình bạn đẹp,
cao quý, toàn vẹn.
- Cùng nhau vui chơi, du ngoạn, thăm thú danh
lam thắng cảnh, thưởng thức tiếng đàn, tiếng
phách, chia nhau một chén rượu ngon, đàm đạo
về văn chương.
- Sự gắn bó thuỷ chung, ngay cả lúc vui và lúc
nạn.
- Nghệ thuật: Điệp ngữ “cũng có lúc”, “có
khi” âm hưởng trùng điệp những kỉ niệm
của năm tháng hiện về dồn dập sự đồng điệu
Pv. Nghệ thuật gì được sử dụng ở của hai tâm hồn.
đây? Tác dụng của nó?
Tuổi già
- “ Bác già …mới là”
+ Câu thơ cảm thán + Điệp từ “thôi” nỗi niềm
tâm sự thầm kín xót xa của nhà thơ, dẫu hoàn
cảnh cuộc sống giữa hai người có khác
- Khó gặp nhau. Lần gặp bác gần đây: cách 3
năm rất vui, cầm tay, mừng vì bác còn khoẻ
mạnh. Sự quan tâm thân thiết, mừng cho bạn DG.Sau dòng hồi ức, nhà thơ lại trở
cũng như cho mình đã vượt qua bao nhiêu thử về với hiện thực xót xa.
thách trong cuộc đời.
Pv. Tâm trạng, nỗi đau ấy được thể
3. Nỗi đau đớn khôn tả trước hiện thực xót xa hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào.
- “ Làm sao”, “ vội”, “về ngay”, “chợt nghe”,
“bỗng”, “chân tay rụng rời” sự sửng sốt bàng
hoàng như không tin vào sự thật đau lòng ấy, đó
là nỗi mất mát quá lớn trong cuộc đời.
- Mất bạn, cuộc đời trở nên cô đơn, trống vắng,
mọi thú vui đều không còn ý nghĩa.
- “ Rượu ngon ….không mua” Điệp từ
“không” (5 lần) nhịp thơ dằn xuống sự Dg. Nhà thơ dùng những điển tích về
trống vắng đến nghẹn ngào chua xót. tình bạn tri âm, tri kỉ nổi tiếng thời
xưa để nói lên nỗi đau mất bạn. Đó là - Mất bạn, không còn là người tri âm, tri kỉ nên câu chuyện nói về Trần Phồn đời hậu nhà thơ không muốn làm thơ, gảy đàn nữa. Hán có một người bạn rất thân là Tử
Trì, Phồn dành cho bạn cái giường - Nỗi lòng “ tuy thương…chứa chan”
để bạn ngồi, lúc bạn về thì treo Tâm sự chua xót với nỗi đau chân thành, chỉ giường lên, không để người khác còn biết lấy nhớ làm thương, không thể khóc ngồi. Đó là chuyện Bá Nha - Tử Kì, được nữa, nỗi đau như dồn cả vào lòng, nước một người có tài chơi đàn, một người mắt chảy vào trong. hiểu sâu sắc tiếng đàn của người kia,
Tử Kì mất, Bá Nha cho rằng không
ai hiểu được tiếng đàn của mình nên
III. Tổng kết. không chơi nữa.
“Với tài năng và tấm lòng, nhà thơ dân tộc
Nguyễn Khuyến đã để lại kiêt tác “Khóc Dương
Khuê”, một viên ngọc quý viết về tình bạn lung
linh trong vườn hoa văn học nước nhà.” ( Hoàng
Hữu Yên)
4.Củng cố
? Tình bạn của Nguyễn Khuyến qua bài “ Khóc Dương Khuê”
5.Dặn dò.
Học thuộc lòng bài thơ, bài cũ; Soạn bài “Đọc thêm: Vịnh khoa thi hương”
Rút kinh nghiệm: ..........................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
