Hãy là người bạn của con
Ba tuổi, 5 tuổi, 10 tuổi… trẻ con trải qua những giai đoạn này vời diễn biến tâm lý
khác nhau. Hờn dỗi, phá phách hay giữ im lặng cả ngày, không đoái hoài tới ai…
nói chung là luôn luôn phức tạp. Nhưng dù trẻ mang tâm trạng nào, ở vào lứa tuổi
nào đi nữa thì sự quan tâm, giúp đỡ kịp thời của các bậc cha mẹ cũng đều vô cùng
cần thiết. Vì vậy, bạn cần hiểu rõ tâm lý của trẻ để không phải bị động trước
những tình huống bất ngờ, rồi vội vàng đưa ra những cách giải quyết kém hợp lý,
thậm chí sai lầm.
Ở vào khoảng 4 tuổi, trẻ thường tỏ ra không bằng lòng khi bạn nói chuyện điện
thoại với bạn bè hoặc ai đó hơi lâu. Trẻ chạy tời muốn ngắt câu chuyện và bắt đầu
khóc. Và nếu bạn không nhận ra thái độ đó kịp thời thì tường phòng khách chắc
chắn sẽ bị bôi bẩn hoặc vẽ bậy. Nhưng hãy khoan nóng giận mà “đét” vào mông
trẻ vài cái, hay la mắng tơi bời. Hãy tự đặt câu hỏi: Tại sao trẻ lại làm vậy?
Từ khoảng 4 đến 9 tuổi, não của trẻ em làm việc gấp đôi so với người lớn. Chính
vì vậy, trẻ cần sự chú ý của cha mẹ, cần sự trả lời mỗi khi trẻ nên lên câu hỏi, cần
sự giảng giải thật nhiều về thế giới chung quanh. “Nó không biết chơi một mình
hay sao?” bạn tự hỏi. Đúng vậy. Trẻ đang làm phong phú những khớp thần kinh,
những mối quan hệ giữa các nơron. Đây là một giai đoạn quan trọng trong sự phát
triển của trẻ, trẻ không thể chịu đựng bất kỳ sự cô đơn nào. Chúng rất sợ cảm giác
bị bỏ rơi.
Làm thế nào? Bạn phải luôn chứng tỏ sự quan tâm của mình bằng mọi cách. Nên
lắng nghe lời con trẻ nói một cách thật chăm chú chân thành, dù là những câu nói,
câu hỏi vu vơ đi nữa. Đừng la rầy chúng nhiều và nên tự hào vì chính mình là trụ
cột cho sự hiểu biết của trẻ. Cha mẹ hãy tạo ra những mối quan hệ tốt đẹp vĩnh
viễn mà trong tương lai chắc chắn sẽ cần tới, khi các em vào độ tuổi trưởng thành.
Hãy tìm thêm sự hỗ trợ, hướng dẫn trẻ từ những người thân khác trong nhà.
Tới 7-8 tuổi, trẻ không tự mặc quần áo buổi sáng, mặc dù những việc cỏn con như
thay chiếc áo sơ mi, quần, mặc thêm áo len… khi cảm thấy bị lạnh, hoặc khi vừa
rời khỏi chiếc chăn ấm trên giường, chẳng có gì quá khó khăn đối với chúng.
Nhưng trẻ dường như không quan tâm. Tại sao? Không phải tại các em vô ý thức
hoặc lười. Đây là lứa tuổi các em bắt đầu hình thành sự mơ mộng, nhất là đối với
trẻ sớm phát triển với nhiều ý nghĩ phong phú trong đầu. Trẻ phát hiện được một
vài điều mà chúng cho là mới lạ, và chỉ bận tâm đến những chuyện đó. Vì vậy, cha
mẹ nên nhắc nhở, hoặc giúp trẻ một tay bằng cách gợi cho chúng nói về vấn đề
đang chi phối chúng.
10 tuổi, trẻ đánh nhau với em mình, nhưng bạn có để ý những trận “giáp lá cà”
của trẻ thường là nhằm khi có mặt bạn? Chúng muốn đánh nhau trước mặt bạn
đấy! Đó là cách mà trẻ nghĩ ra để thu hút sự quan tâm của cha mẹ nhiều hơn.
Làm thế nào? Đừng nên la hét, van nài hay giảng đạo lý ngay lúc đó. Hoàn toàn vô
ích, trẻ hầu như chẳng buồn để ý bạn đang quát thét cái gì. Tốt hơn hết là tách
chúng ra mỗi khi có xô xát, rồi đẩy mỗi đứa vào một phòng. Nếu có phòng riêng
cho từng đứa thì thật tiện, còn không có thì một đứa ở phòng khách, một đứa vào
phòng ngủ. Hoặc bạn kiên nhẫn phân tán sự chú ý của trẻ bằng cách “dụ” chúng
cùng mình vẽ tranh, hay chơi cờ…
Và bước vào tuổi 12, trẻ không làm bài tập. Bạn phải nhắc trẻ đến hơn 10 lần là
phải tắt tivi, nhưng chúng vẫn phớt lờ và chăm chú với cái màn hình. Đừng nóng
giận mà dùng bạo lực với trẻ, như thế là mắc sai lầm. Trẻ muốn xem tivi đơn giản
vì chúng thích. Còn đối với bài tập, có thể trẻ có cảm giác dị ứng nên trốn tránh.
Có khi là vì những bài tập dạng này khiến trẻ thường hay bị điểm yếu, hoặc giáo
viên bộ môn này làm trẻ cảm thấy khó gần nên đâm ra sợ sệt. Một lý do khác nữa
là sách giáo khoa đôi khi khá phức tạp với những từ ngữ sư phạm rườm rà, khiến
trẻ cảm thấy nhức đấu, rối rắm. Hơn nữa, chúng cũng chưa ý thức được nhiều về
tầm quan trọng của việc học hành. Vì thế, trẻ cần sự giúp đỡ, hướng dẫn từ cha mẹ.
Bất cứ trường hợp nào, bạn cũng nên gợi ý để trẻ nói lên vấn đề chúng cảm thấy
khó khăn. Nếu ít thời gian, bạn có thể vận động sự kèm cặp từ các thành viên khác
trong gia đình, hoặc tìm cho trẻ một gia sư.
Hết sợ khi đi bác sĩ
Lớn lên trẻ sẽ hết sợ đi bác sĩ hay đi bệnh viện vì ở đó nó được chơi với các bạn
khác, có dịp chứng tỏ cho chúng bạn thấy mình rất can đảm. Nhưng một đứa trẻ 2
tuổi thì khác. Nó sẽ khóc, vùng vẫy hoặc có thái độ không hợp tác. Nhiều đứa trẻ
lớn hơn vẫn mắc chứng sợ bác sĩ như khi còn nhỏ.
Những nguyên nhân khiến trẻ lo sợ:
Sức khỏe kém: sức khỏe và thái độ luôn gắn liền với nhau. Khi cảm thấy không
khỏe hoặc khó chịu trong người, một đứa trẻ vốn rất điềm tĩnh bỗng trở nên cáu
kỉnh, bẳn gắt và một đứa trẻ ngoan ngoãn thì thành kẻ hung hãn.
Sợ tiếp xúc với người lạ: Mặc dù trẻ rất dễ làm quen nhưng khi tiếp xúc với
người lạ, nó thụ động và nhút nhát. Khi phải đi khám bệnh, trẻ thấy lo lắng và nó
phản ứng dữ dội với người lạ cũng như với bác sĩ.
Kinh nghiệm thương đau: Cũng có khi trẻ còn nhớ về mũi kim đau điếng nó bị
chích trước đây và cảm thấy bất an mỗi khi có ai nhắc tới việc đi bác sĩ.
Buồn chán: Trẻ con không thích chờ đợi, nó chưa tập được tính kiên nhẫn và
không thích ngồi yên một chỗ. Hầu hết các cuộc hẹn khám bệnh không bao giờ
đúng giờ như dự định. Càng ngồi đợi lâu bạn càng gặp rắc rối với bé.
Bí quyết giúp giải quyết vấn đề:
Chuẩn bị trước cho bé: Ðây không hẳn là một giải pháp hiệu quả tuyệt đối
nhưng khi bạn đã hẹn được với bác sĩ thì hãy báo trước cho trẻ một ngày. Ðừng để
nó tưởng được đi chơi với mẹ rồi cuối cùng lại thành đi khám bệnh. Dành ra một
chút thời gian để con bạn có thể đặt bất cứ câu hỏi nào về chuyện bác sĩ khám
bệnh...
Trả lời một cách thành thực: Trẻ cảm thấy an tâm nếu bạn cho nó biết bác sĩ rất
hiền, dễ mến và tận tâm, bạn sẽ ở bên cạnh nó trong suốt thời gian khám bệnh.
Nếu cháu vẫn còn lo lắng vì sợ bị chích ngừa hoặc khám cổ họng, hãy trấn an nó:
"Nhanh thôi mà, chớp mắt là xong". Nhưng cũng đừng nói dối rằng "không đau
một chút nào", vì như thế những lần đi khám sau cháu trẻ sẽ không tin bạn nữa.
Hãy nói thật: "Chỉ đau như con kiến cắn thôi, chút xíu hà!" và khuyến khích cháu
mạnh dạn, không có gì phải sợ.
Bản thân bạn cũng phải bình tĩnh khi đã hẹn với bác sĩ: Cảm nhận được sự lo
lắng của bạn, trẻ sẽ phản ứng. Nếu bé nghĩ rằng bạn đang lo lắng, lập tức nó cũng
cảm thấy lo lắng. Hãy cười với bé khi bác sĩ đang khám bệnh cho bé. Bạn phải tỏ
ra thoải mái, điềm tĩnh. Nếu bạn làm được như vậy thì trẻ cũng cảm thấy dễ chịu.
Nếu trẻ cưỡng lại và ngọ nguậy không yên cho bác sĩ chích ngừa hoặc không chịu
há miệng cho bác sĩ khám, đừng bắt ép trẻ. Nhẹ nhàng thuyết phục và khuyến
khích trẻ có tác dụng hơn là cưỡng bức.