BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯƠNG THIẾT HÀ
THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ THEO
GIỚI TÍNH TRONG LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯƠNG THIẾT HÀ
THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ THEO
GIỚI TÍNH TRONG LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kinh tế Phát triển
Mã số: 9310105
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. VÕ TẤT THẮNG
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2023
i
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan luận án tiến sĩ kinh tế “Thương mại quốc tế và phân biệt
đối xử theo giới tính trong lực lượng lao động ở Việt Nam” là công trình nghiên cứu
của riêng tác giả.
Các thông tin, số liệu trong luận án được trích dẫn nguồn gốc rõ ràng, trung
thực, và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Nghiên cứu sinh
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ 1
MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT ...........................................................vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ .........................................................................ix
TÓM TẮT ........................................................................................................................ x
ABSTRACT ................................................................................................................. xii
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ........................................................................................... 1
1.1. Bối cảnh lý thuyết ................................................................................................ 1
1.2. Bối cảnh thực tiễn ................................................................................................ 4
1.3. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 14
1.4. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 15
1.5. Đối tượng - phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 15
1.6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 15
1.7. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn ............................................................... 17
1.8. Kết cấu của luận án ............................................................................................ 18
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ............... 20
2.1. Một số khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu ................................... 20
2.1.1. Sự tham gia vào lực lượng lao động của phụ nữ ........................................ 20
2.1.2. Phân biệt đối xử và các thuật ngữ liên quan đến giới ................................. 21
2.2. Kinh tế học phân biệt đối xử .............................................................................. 23
2.2.1. Mô hình phân biệt đối xử dựa trên khẩu vị................................................. 24
2.2.2. Mô hình phân biệt đối xử thống kê ............................................................. 25
2.3. Phân biệt đối xử về giới trong lực lượng lao động ............................................ 34
2.4. Sự tham gia vào lực lượng lao động của phụ nữ................................................ 39
2.4.1. Lý thuyết về khoảng cách giới, mức sinh và tăng trưởng của Galor & Weil
(1996) .................................................................................................................... 39
2.4.2. Các nhân tố tác động đến sự tham gia vào lực lượng lao động của phụ nữ
............................................................................................................................... 45
iii
2.5. Mối tương quan giữa thương mại quốc tế và phân biệt đối xử về giới trong lực
lượng lao động........................................................................................................... 51
2.5.1. Các nghiên cứu lý thuyết ............................................................................ 52
2.5.2. Các nghiên cứu thực nghiệm ...................................................................... 62
2.6. Khoảng trống nghiên cứu ................................................................................... 65
2.6.1. Khoảng trống về lý thuyết .......................................................................... 65
2.6.2. Khoảng trống về thực nghiệm .................................................................... 65
2.6.3. Khoảng trống về thực tiễn chính sách ........................................................ 66
2.7. Khung phân tích ................................................................................................. 66
CHƯƠNG 3. CHÊNH LỆCH GIỚI TRONG VIỆC LÀM TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP VIỆT NAM .................................................................................................. 71
3.1. Giới thiệu ............................................................................................................ 71
3.2. Phân biệt đối xử về giới trong việc làm ............................................................. 72
3.3. Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu ................................................................... 74
3.3.1. Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự tham gia của lao động nữ ........... 74
3.3.2. Ước lượng mức độ phân biệt đối xử với lao động nữ bằng phương pháp
phân rã ................................................................................................................... 79
3.3.3. Dữ liệu nghiên cứu...................................................................................... 81
3.4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ........................................................................ 82
3.4.1. Thống kê mô tả ........................................................................................... 82
3.4.2. Xác định các nhân tố tác động đến sự tham gia của lao động nữ ............... 84
3.4.3. Phân tích khác biệt về sự tham gia của lao động nữ ................................... 86
3.5. Kết luận và hàm ý chính sách ............................................................................ 89
CHƯƠNG 4. THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ SỰ THAM GIA CỦA LAO ĐỘNG
NỮ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM ......................................................... 90
4.1. Giới thiệu ............................................................................................................ 90
4.2. Tổng quan nghiên cứu ........................................................................................ 92
4.2.1. Phân biệt đối xử về giới trong lực lượng lao động ..................................... 92
4.2.2. Thương mại quốc tế và sự tham gia của lao động nữ ................................. 92
4.3. Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu ................................................................... 94
4.3.1. Dữ liệu nghiên cứu...................................................................................... 94
