LUẬN VĂN: Nâng cao chất lượng tín dụng tiêu dùng tại Sở Giao Dịch I Ngân Hàng Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam

Chia sẻ: Ly Hai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

175
lượt xem 45
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: nâng cao chất lượng tín dụng tiêu dùng tại sở giao dịch i ngân hàng đầu tư và phát triển việt nam', luận văn - báo cáo, tài chính - kế toán - ngân hàng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN: Nâng cao chất lượng tín dụng tiêu dùng tại Sở Giao Dịch I Ngân Hàng Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam

LUẬN VĂN: Nâng cao chất lượng tín dụng tiêu dùng tại Sở Giao Dịch I Ngân Hàng Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam
LỜI NÓI ĐẦU Trước xu thế hội nhập và mở cửa hiện nay, hệ thống các ngân hàng Việt Nam đang đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt cả trong và ngoài nước, hàng loạt các công ty tài chính, các ngân hàng nước ngoài đã xâm nhập vào thị trường Việt Nam. Điều đó đòi hỏi các ngân hàng phải có những chính sách và đường lối phát triển đúng đắn. Một trong những xu thế chung mà các ngân hàng đang làm đó là mở rộng lĩnh vực hoạt động, tìm kiếm những khách hàng mới. Cho vay tiêu dùng chính là một lĩnh vực đầy tiềm năng mà các ngân hàng đang hướng đến. Tuy còn là một hình thức cho vay khá mới mẻ, nhưng tín dụng tiêu dùng đã nhanh chóng phát triển và cho thấy vai trò quan trọng của nó với khách hàng cá nhân nói riêng, xã hội nói chung vì nó đã đáp ứng được những nhu cầu rất cơ bản trong xã hội, đó là vay để phục vụ nhu cầu tiêu dùng, sinh hoạt. Nhưng vì đây là lĩnh vực mới nên chất lượng tín dụng của các món vay tiêu dùng này vẫn chưa cao,vấn đề đảm bảo chất lượng tín dụng tiêu dùng ở nhiều ngân hàng vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Vì vậy em đã lựa chọn đề tài:" Nâng cao chất lượng tín dụng tiêu dùng tại Sở Giao Dịch I Ngân Hàng Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam".
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1. 1. Ngân hàng thương mại 1. 1. 1. Khái niệm Theo giáo trình NHTM - PGS.TS Phan Thị Thu Hà : " Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán - và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kì một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế". Còn theo luật tổ chức tín dụng do quốc hội khoá X thông qua vào ngày 12/12/1997: Ngân hàng thương mại là ngân hàng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan vì mục tiêu lợi nhuận, góp phần thực hiện các mục tiêu kinh tế của Nhà nước. Ngân hàng thương mại nhà nước: là ngân hàng thương mại do nhà nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức hoạt động kinh doanh, góp phần thực hiện mục tiêu kinh tế của nhà nước. Ngân hàng thương mại cổ phần: là ngân hàng thương mại được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần, trong đó các doanh nghiệp nhà nước, tổ chức tín dụng, tổ chức khác và cá nhân cùng góp vốn theo quy định của ngân hàng. Có thể thấy NHTM được định nghĩa theo rất nhiều cách khác nhau, nhưng cách tiếp cận theo giáo trình NHTM - PGS.TS Phan Thị Thu Hà là thận trọng nhất. Vì thế, chuyên đề tốt nghiệp này của em sẽ sử dụng định nghĩa đó.
1. 1. 2. Hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại 1. 1. 2. 1. Hoạt động huy động vốn Đây là hoạt động tạo nguồn vốn cho ngân hàng, đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của ngân hàng.Các nguồn huy động của ngân hàng gồm:  Nhận tiền gửi: Tiền gửi là đầu vào sống còn trong hoạt động của ngân hàng. Đây là nguồn vốn cơ bản dùng để tài trợ cho các khoản cho vay, đầu tư tạo lợi nhuận để đảm bảo sự phát triển vững mạnh của ngân hàng.Khi một ngân hàng bắt đầu hoạt động, nghiệp vụ đầu tiên là mở các tài khoản tiền gửi để giữ hộ và thanh toán hộ cho khách hàng, bằng cách đó ngân hàng huy động tiền của các cá nhân và tổ chức trong xã hội.  Nguồn tiền vay: Bên cạnh nguồn tiền gửi, nguồn tiền đi vay cũng có vai trò vô cùng quan trọng. Đó là đáp ứng nhu cầu chi trả của ngân hàng khi khả năng huy động bị hạn chế. Tỷ trọng các nguồn này trong tổng nguồn thường thấp hơn nguồn tiền gửi. Các khoản đi vay thường là có thời hạn và quy mô xác định trước, do vậy tạo thành nguồn ổn định cho ngân hàng.  Nguồn vốn khác: Ngoài tiền gửi và đi vay, ngân hàng còn có thể huy động từ một số nguồn khác như thu từ các dịch vụ bảo lãnh, tư vấn, các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt có thể hình thành nên nguồn trong thanh toán, các khoản nợ khác như thuế chưa nộp chưa trả...Các nguồn này không thường xuyên và chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn của ngân hàng. 1. 1. 2. 2. Hoạt động sử dụng vốn Việc sử dụng vốn chính là quá trình tạo nên các loại tài sản khác nhau của ngân hàng, trong đó cho vay và đầu tư là hai loại tài sản lớn và quan trọng. Bao gồm:  Ngân quỹ:
Ngân quỹ của một ngân hàng bao gồm: Tiền mặt tại két, tiền gửi tại ngân hàng khác (gồm tiền gửi tại Ngân hàng nhà nước, tại các ngân hàng và tổ chức tín dụng khác). Đây là những khoản mục không sinh lời, được giữ chủ yếu nhằm đáp ứng yêu cầu chi trả cho khách hàng gửi tiền, yêu cầu thanh toán bù trừ, mua dịch vụ và yêu cầu dự trữ theo luật định. Quy mô của những khoản này có xu hướng giảm cùng với sự phát triển của các hệ thống kế toán, thanh toán và trình độ quản lý của ngân hàng.  Cho vay: Cho vay là loại tài sản chủ yếu trong tổng danh mục tài sản của các ngân hàng, thường chiếm trên 70% tổng tài sản của các ngân hàng và cũng mang lại nguồn thu nhập chính cho ngân hàng. Khoản mục cho vay hình thành khi ngân hàng cho khách hàng vay một khoản vốn và đổi lại được khách hàng trao cho một giấy nhận nợ và cam kết trả cả gốc và lãi trong một thời hạn xác định. Nhìn chung, cho vay là loại tài sản mang tính rủi ro cao nhất, vì vậy việc tìm kiếm và lựa chọn khách hàng phù hợp công việc cần thiết và đòi hỏi nhiều chi phí của ngân hàng.  Đầu tư: Hoạt động cho vay tuy mang lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng nhưng cũng hàm chứa nhiều rủi ro, vì vậy các ngân hàng còn sử dụng nguồn vốn của mình để đầu tư, một mặt sẽ phân tán được rủi ro, mặt khác các hoạt động đầu tư cũng mang lại một nguồn thu nhập đáng kể cho ngân hàng và có thể thực hiện được mục tiêu thâm nhập thị trường. Các ngân hàng có thể thực hiện đầu tư vào chứng khoán, hùn vốn vào các doanh nghiệp để trở thành thành viên, đầu tư vào các dự án...  Các hoạt động sử dụng vốn khác: Các hoạt động khác ở đây bao gồm: Quảng cáo, khuyếch trương sản phẩm, các chương trình tài trợ phi lợi nhuận...các hoạt động này mang tính chất quảng bá, tạo hình ảnh của ngân hàng trong lòng khách hàng. 1. 1. 2. 3. Hoạt động khác
Ngoài các hoạt động huy động vốn, sử dụng vốn, các hoạt động dịch vụ khác cũng góp phần không nhỏ vào kết quả kinh doanh của ngân hàng,bao gồm: Thanh toán không dùng tiền mặt, chuyển tiền, bảo lãnh, quản lý ngân quỹ, Cung cấp các dịch vụ uỷ thác và tư vấn, dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán, dịch vụ bảo hiểm...Xu thế phát triển của xã hội đòi hỏi các NHTM không ngừng đa dạng hoá các sản phẩm dịch vụ, nâng cao chất lượng để có thể đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng. Trong tương lai các hoạt động dịch vụ này sẽ được các ngân hàng chú trọng phát triển nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh, đem lại lợi nhuận lớn cho ngân hàng. 1. 2. Cho vay tiêu dùng 1. 2. 1. Khaí niệm: Cho vay tiêu dùng là một mảng trong hoạt động tín dụng của ngân hàng. Có nhiều khái niệm khác nhau về cho vay tiêu dùng nhưng ta có thể đưa ra một khái niệm chung nhất: “ Cho vay tiêu dùng là hình thức mà theo đó ngân hàng thỏa thuận để khách hàng là cá nhân hay hộ gia đình sử dụng một khoản tiền với mục đích tiêu dùng theo nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định.” 1. 2. 2. Cơ sở của cho vay tiêu dùng - Nhu cầu cho vay tiêu dùng gia tăng mạnh mẽ gắn liền với nhu cầu về hàng tiêu dùng lâu bền như nhà, xe, nhu cầu du học...với lực lượng khách hàng rộng lớn. - Nhiều hãng lớn tự tài trợ chủ yếu bằng phát hành cổ phiếu và trái phiếu, nhiều công ty tài chính cạnh tranh với ngân hàng trong cho vay làm cho thị phần cho vay các doanh nghiệp của ngân hàng bị giảm sút, buộc ngân hàng phải mở rộng thị trường cho vay tiêu dùng để gia tăng thu nhập. - Người tiêu dùng có thu nhập đều đặn để trả nợ ngân hàng. Một số tầng lớp người tiêu dùng có thu nhập khá hoặc cao, tương đối ổn định. Vay tiêu dùng giúp họ nâng cao mức sống, giúp họ nhiều cơ hội tìm kiếm công việc có mức thu nhập cao hơn. 1. 2. 3. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng:
 Giá trị món vay thường nhỏ lẻ phân tán nhưng số lượng các món vay thì lại rất lớn Thông thường những khoản vay tiêu dùng có quy mô nhỏ ( ngoại trừ cho vay bất động sản quy mô có thể lớn hơn nhưng vẫn không thể so sánh với những khoản cho vay để sản xuất kinh doanh hoặc những khoản vay khác). Đó là do giá trị của hàng hoá tiêu dùng thường không quá lớn, hoặc khách hàng chỉ vay thêm để bổ sung vào số tiền mà họ đang tích luỹ hoặc do những yêu cầu về hạn chế rủi ro mà ngân hàng thường không cho vay khoản tiền lớn với khách hàng có mục đích tiêu dùng, nhất là trường hợp vay không có tài sản đảm bảo. Tuy nhiên xét về mặt số lượng, các món vay tiêu dùng lại lớn vì nhu cầu vay tiêu dùng ngày càng tăng một cách thường xuyên, liên tục cùng với sự phát triển của xã hội. Khi mức sống và trình độ dân trí ngày càng cao, người dân ngày càng có nhu cầu vay tiêu dùng để phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng và sinh hoạt của mình,nhằm nâng cao mức sống, mức hưởng thụ.  Các khoản cho vay tiêu dùng có rủi ro cao Các khoản cho vay tiêu dùng cũng là những khoản cho vay nhiều rủi ro nhất đối với ngân hàng vì tình hình tài chính của các cá nhân, hộ gia đình có thể thay đổi bất thường theo tình trạng công việc hay sức khoẻ của họ. Nếu người vay bị ốm chết hoặc mất việc thì ngân hàng cũng khó khăn trong quá trình thu hồi nợ. Trong khi các thông tin của khách hàng nhiều khi không được minh bạch như là của các khách hàng doanh nghiệp( ví dụ thông tin về sức khoẻ, triển vọng công việc...) và các khó khăn về tài chính của khách hàng cá nhân cũng khó giải quyết hơn so với khách hàng doanh nghiệp. Cho nên rủi ro mà ngân hàng gặp phải khi thu nợ với cho vay tiêu dùng cũng cao hơn.  Các khoản cho vay tiêu dùng có lãi suất cao và cứng nhắc Lãi suất cho vay tiêu dùng thường rất cao vì nó phải đảm bảo bù đắp được mức chi phí lớn, rủi ro và tạo ra lợi nhuận cho Ngân hàng. Bên cạnh đó, việc chia các khoản vay thành nhiều kì hạn trả nợ (đối với cho vay tiêu dùng trả góp) hoặc quá trình vay và trả nợ được thực hiện nhiều kì một cách tuần hoàn, theo một hạn mức tín dụng(đối với cho vay tiêu dùng tuần hoàn như thẻ tín dụng ,thấu chi...) ngay từ khi bắt đầu thời kì tín
dụng đã khiến cho lãi suất vay mang tính cố định, hầu như không thay đổi trong suốt quy trình tín dụng.  Chi phí cho 1 khoản vay tiêu dùng là khá lớn Trong danh mục cho vay của ngân hàng, cho vay tiêu dùng là một trong những khoản mục có chi phí lớn nhất. Do đặc điểm của cho vay tiêu dùng là quy mô món vay nhỏ nhưng số lượng món vay lại nhiều, số lượng khách hàng đông nên ngân hàng phải sử dụng nhiều thời gian và huy động một đội ngũ nhân viên lớn vào công việc cho vay, từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định khách hàng, giải ngân, kiểm soát khách hàng trong khi cho vay và thu nợ. Bên cạnh đó phải tính thêm cả chi phí về thời gian, nhân lực để điều tra,thu thập các thông tin về chủ thể vay tiền như mức thu nhập, tình hình sức khoẻ, đạo đức... Đồng thời việc quản lý các khoản cho vay tiêu dùng cũng không phải là vấn đề đơn giản đối với ngân hàng cho nên chí phí tính trên một đơn vị tiền tệ cho vay cao hơn so với các loại hình cho vay khác. 1. 2. 4. Vai trò cho vay tiêu dùng  Đối với khách hàng Ngoài hai nhược điểm chính là rủi ro và chi phí cao, cho vay tiêu dùng có những lợi ích quan trọng như: Thứ nhất, cho vay tiêu dùng giúp tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng với các ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác, thu hút được đối tượng khách hàng mới, từ đó mà mở rộng quan hệ với khách hàng. Bằng cách nâng cao và mở rộng mạng lưới, đa dạng hoá sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ cho vay tiêu dùng, số lượng khách hàng đến với ngân hàng sẽ ngày càng nhiều hơn và hình ảnh của ngân hàng sẽ càng đẹp hơn trong con mắt khách hàng. Trong ý nghĩ của công chúng, ngân hàng không chỉ là tổ chức chỉ biết quan tâm đến các công ty và doanh nghiệp mà ngân hàng còn rất quan tâm tới những nhu cầu nhỏ bé, cần thiết của người tiêu dùng, đáp ứng nguyện vọng cải thiện đời sống của người tiêu dùng. Từ đó mà uy tín của ngân hàng ngày càng được nâng cao hơn. Thứ hai, cho vay tiêu dùng cũng là một công cụ marketing rất hiệu quả, nhiều người sẽ biết tới ngân hàng hơn. Từ đó mà ngân hàng cũng sẽ huy động được nhiều nguồn tiền gửi của dân cư.
Thứ ba, cho vay tiêu dùng tạo điều kiện mở rộng và đa dạng hoá kinh doanh từ đó mà nâng cao thu nhập và phân tán rủi ro cho ngân hàng  Đối với Ngân hàng Nhờ cho vay tiêu dùng họ được hưởng các tiện ích trước khi tích lũy đủ tiền và đặc biệt quan trọng hơn, nó rất cần thiết cho những trường hợp khi các nhân có các chi tiêu có tính cấp bách, như nhu cầu chi tiêu cho giáo dục và y tế. Tuy vậy, nếu lạm dụng việc đi vay để tiêu dùng thì cũng rất tai hại vì nó có thể làm cho người đi vay chi tiêu vượt quá mức cho phép, làm giảm khả năng tiết kiệm hoặc chi tiêu trong tương lai, còn rất nghiêm trọng hơn nếu mất khả năng chi trả thì người này có thể gặp rất nhiều phiền toái trong cuộc sống.  Đối với nền kinh tế Cho vay tiêu dùng góp phần khơi thông luồng chuyển dịch hàng hoá. Quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá nếu như không có tiêu dùng thì tất yếu sẽ bị tắc nghẽn, hàng hoá không tiêu thụ được, dẫn tới doanh nghiệp bị ứ đọng vốn và đương nhiên quá trình sản xuất không thể tiếp tục. Vai trò của ngân hàng lúc này trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Ngân hàng cho người tiêu dùng vay vốn đã tạo ra khả năng thanh toán cho họ trước khi họ tích luỹ đủ số tiền cần thiết. Khách hàng có tiền sẽ tìm đến doanh nghiệp mua hàng và doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá, sau đó mới có khả năng thanh toán nợ cho ngân hàng. Khi đã tiêu thụ được hàng hoá, doanh nghiệp sẽ mở rộng sản xuất và tìm tới ngân hàng để tiếp tục vay vốn. Như vậy, ngân hàng cho vay tiêu dùng sẽ có lợi cho cả ba bên: người tiêu dùng, doanh nghiệp và ngân hàng hay chính là có lợi cho cả nền kinh tế. Tóm lại, cho vay tiêu dùng để tài trợ cho chi tiêu về hàng hoá và dịch vụ trong nước thì nó có tác dụng rất tốt cho việc kích cầu, tạo điều kiện thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nhưng nếu các khoản cho vay tiêu dùng không được sử dụng đúng mục đích, như vậy thì chẳng những không kích cầu mà nhiều khi còn làm giảm khả năng tiết kiệm trong nước. 1. 2. 5.Phân loại các khoản cho vay tiêu dùng  Căn cứ vào mục đích vay: Cho vay tiêu dùng được chia làm hai loại:
(1) Cho vay tiêu dùng cư trú (Residential Mortage Loan): Cho vay tiêu dùng cư trú là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu mua sắm xây dựng hoặc cải tạo nhà ở của khách hàng là cá nhân hoặc hộ gia đình. (2) Cho vay tiêu dùng phi cư trú (Nonresidential Mortage Loan): Cho vay tiêu dùng phi cư trú là các khoản cho vay tài trợ cho việc trang trải các chi phí mua, sắm xe cộ, đồ dùng gia đình, chi phí học hành, giải trí và du lịch..  Căn cứ vào biện pháp đảm bảo: (1)Cho vay có tài sản đảm bảo: Các ngân hàng áp dụng hình thức này đối với những khách hàng mà ngân hàng chưa thực sự tin tưởng. Hơn nữa sự đảm bảo này là căn cứ pháp lý để ngân hàng có một nguồn thứ hai bổ sung cho nguồn thu nợ thứ nhất bị thiếu Một số hình thức chủ yếu như: Cho vay mua nhà trả góp,cho vay mua ôtô,cho vay du hoc, cho vay có đảm bảo bằng sổ tiết kiệm, kì phiếu tín phiếu, tín phiếu, trái phiếu và các chứng từ có giá khác. (2)Cho vay không có tài sản đảm bảo: Là loại cho vay ko có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc sự bảo lãnh của người thứ ba, việc cho vay ở đây chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng. Ví dụ cho vay tín chấp đối với cán bộ công nhân viên...  Căn cứ vào phương thức hoàn trả : Cho vay tiêu dùng được chia làm ba loại: (1)Cho vay tiêu dùng trả góp Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó người đi vay trả nợ (gồm số tiền gốc và lãi) cho ngân hàng nhiều lần, theo những kỳ hạn nhất định trong thời hạn cho vay. Phương thức này thường được áp dụng cho các khoản vay có giá trị lớn hoặc thu nhập từng định kỳ của người đi vay không đủ khả năng thanh toán hết một lần số nợ vay. (2) Cho vay tín dụng phi trả góp (Non-installment Consumer Loan) Theo phương thức này tiền vay được khách hàng thanh toán cho ngân hàng chỉ một lần khi đến hạn. Thường thì các khoản cho vay tiêu dùng phi trả góp chỉ được cấp cho các khoản vay có giá trị nhỏ với thời hạn không dài.
(3) Cho vay tín dụng tuần hoàn (Revolving Consumer Credit) Là các khoản cho vay tiêu dùng, trong đó ngân hàng cho phép khách hàng sử dụng thẻ tín dụng hoặc phát hành loại séc được phép thấu chi dựa trên tài khoản vãng lai. Theo phương thức này, trong thời hạn tín dụng được thỏa thuận trước, căn cứ vào nhu cầu chi tiêu và thu nhập kiếm được từng kỳ, khách hàng được ngân hàng cho phép thực hiện việc vay và trả nợ nhiều kỳ một cách tuần hoàn, theo một hạn mức tín dụng. Lãi phải trả mỗi kỳ có thể tính dựa trên một trong ba cách sau: - Lãi được tính dựa trên số dư nợ đã được điều chỉnh: Theo phương pháp này số dư nợ được dùng để tính lãi là số dư nợ cuối cùng của mỗi kỳ sau khi khách hàng đã thanh toán nợ cho ngân hàng. - Lãi được tính dựa trên số dư nợ trước khi được điều chỉnh: Theo phương pháp này số dư nợ dùng để tính lãi là số dư nợ cuối mỗi kỳ có trước khi khoản nợ được thanh toán. - Lãi được tính dựa trên cơ sở dư nợ bình quân  Căn cứ vào nguồn gốc của khoản nợ (1)Cho vay tiêu dùng gián tiếp (Indirect Consumer Loan) Cho vay tiêu dùng gián tiếp là hình thức cho vay trong đó ngân hàng mua các khoản nợ phát sinh do những công ty bán lẻ đã bán chịu hàng hóa hay dịch vụ cho người tiêu dùng 1. Ngân hàng và công ty bán lẻ kí kết hợp đông mua bán nợ 2. Công ty bán lẻ và người tiêu dùng kí kết hợp đồng mua bán chịu hàng hoá 3. Công ty bán lẻ giao hàng cho người tiêu dùng 4. Công ty bán lẻ giao bán bộ chứng từ bán chịu hàng hoá cho ngân hàng. 5. Ngân hàng thanh toán tiền cho công ty bán lẻ 6. Người tiêu dùng thanh toán tiền trả góp cho ngân hàng.
(1) Ngân hàng Công ty bán (4) lẻ (5) (6) (2) (3) Người tiêu dùng Sơ đồ 1: Sơ đồ cho vay tiêu dùng gián tiếp Cho vay tiêu dùng gián tiếp có một số ưu điểm sau: Cho phép ngân hàng dễ dàng tăng doanh số cho vay tiêu dùng; cho phép ngân hàng tiết giảm được chi phí trong cho vay; là nguồn gốc của việc mở rộng quan hệ với khách hàng và các hoạt động ngân hàng khác; trong trường hợp có quan hệ với những công ty bán lẻ tốt, cho vay tiêu dùng gián tiếp an toàn hơn cho vay tiêu dùng trực tiếp. Bên cạnh một số ưu điểm trên, cho vay tiêu dùng gián tiếp có một số nhược điểm sau: Ngân hàng không tiếp xúc trực tiếp với người tiêu dùng đã được bán chịu; thiếu sự kiểm soát của ngân hàng khi công ty bán lẻ thực hiện việc bán chịu hàng hóa; kỹ thuật nghiệp vụ cho vay tiêu dùng gián tiếp có tính phức tạp cao. Do những nhược điểm kể trên nên có rất nhiều ngân hàng không mặn mà với cho vay tiêu dùng gián tiếp. Còn những ngân hàng nào tham gia vào hoạt động này thì đều có các cơ chế kiểm soát tín dụng rất chặt chẽ. (2) Cho vay tiêu dùng trực tiếp (Direct Consumer Loan)
Cho vay tiêu dùng trực tiếp là các khoản cho vay tiêu dùng trong đó ngân hàng trực tiếp tiếp xúc và cho khách hàng vay cũng như trực tiếp thu nợ từ người vay. Trong cho vay tiêu dùng trực tiếp, ngân hàng có thể tận dụng được sở trường của nhân viên tín dụng. Những người này thường được đào tạo chuyên môn và có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực tín dụng cho nên các quyết định tín dụng trực tiếp của ngân hàng thường có chất lượng cao hơn so với trường hợp chúng được quyết định bởi những công ty bán lẻ hoặc nhân viên tín dụng của công ty bán lẻ. Ngoài ra, trong hoạt động của mình nhân viên tín dụng ngân hàng có xu hướng chú trọng đến việc tạo ra các khoản cho vay có chất lượng tốt trong khi nhân viên của công ty bán lẻ thường chú trọng đến việc bán cho được nhiều hàng. Bên cạnh đó, tại các điểm bán hàng, các quyết định tín dụng thường được cấp ra một cách không chính đáng. Hơn nữa, trong một số trường hợp, do quyết định nhanh, công ty bán lẻ có thể từ chối cấp tín dụng đối với khách hàng tốt của mình. Nếu người cấp tín dụng là ngân hàng, điều này có thể được hạn chế. Cho vay tiêu dùng trực tiếp có ưu điểm là linh hoạt hơn cho vay tiêu dùng gián tiếp. Khi khách hàng có quan hệ trực tiếp với ngân hàng, có rất nhiều lợi thế có thể phát sinh, có khả năng làm thỏa mãn quyền lợi cho cả hai phía khách hàng lẫn ngân hàng. Ngân hàng (3) Công ty bán lẻ (5) (2) (1) (4) Người tiêu dùng
Sơ đồ 2 : Sơ đồ cho vay tiêu dùng trực tiếp: 1. Ngân hàng và người tiêu dùng kí kết hợp đồng cho vay 2. Người tiêu dùng trả trước một phần số tiền mua tài sản cho công ty bán lẻ 3. Ngân hàng thanh toán số tiền mua tài sản còn thiếu cho công ty bán lẻ 4. Công ty bán lẻ giao tài sản cho người tiêu dùng 5. Ngườì tiêu dùng thanh toán tiền vay cho ngân hàng 1. 3. Chất lượng tín dụng 1. 3 .1. Khái niệm Chất lượng tín dụng được hiểu là sự đáp ứng tốt nhất nhu cầu vốn của khách hàng để thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo sự tồn tại phát triển của ngân hàng và phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội. Trước đây quan niệm về chất lượng tín dụng chỉ giới hạn trong khái niệm an toàn cho vay, thể hiện qua tổn thất phát sinh từ những rủi ro tín dụng. Chất lượng tín dụng được coi là cao khi các khoản cho vay không có hoặc có ít tổn thất và ngược lại, khi tổn thất lớn thì chất lượng tín dụng sẽ được coi là thấp. Nhưng thực tế quan hệ tín dụng luôn có sự ảnh hưởng tới ngân hàng, khách hàng và nền kinh tế. Như vậy chất lượng tín dụng đối với từng chủ thể khác nhau được quan niệm khác nhau  Đối với Ngân hàng Chất lượng tín dụng thể hiện ở mức độ, phạm vi, sự phù hợp của tín dụng với qui định, khả năng của ngân hàng, đảm bảo sức cạnh tranh trên thị trường và lợi nhuận, đảm bảo nguyên tắc hoàn trả đúng hạn và có lãi. Chất lượng hoạt động tín dụng phải thể hiện ở chi tiêu thuận lợi hợp lý và gia tăng dư nợ ngày càng tăng trưởng, tỉ lệ nợ quá hạn đảm bảo đúng quy định và hợp lý, đảm bảo cơ cấu vốn giữa ngắn hạn trung hạn và dài hạn trong nền kinh tế. Đối với một ngân hàng nhỏ thì nên cấp tín dụng với mức độ và trong phạm vi nhất điịnh để thoả mãn một cách tốt nhất nhu cầu của khách hàng.  Đối với khách hàng: Chất lượng tín dụng tiêu dùng xét dưới giác độ khách hàng được thể hiện ở sự thoả mãn nhu cầu vốn từ phía ngân hàng. Sự thoả mãn ấy thể hiện ở khối lượng tín dụng được
ngân hàng cung cấp, thời gian chi phí để có được khoản tín dụng ngân hàng, hiệu quả sử dụng vốn vay của khách hàng từ nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Đối với khách hàng, chất lượng tín dụng là cao khi thời gian và chi phí vốn vay là thấp, thủ tục nhanh gọn, hiệu quả sử dụng vốn cao.  Đối với nền kinh tế: Chất lượng tín dụng xét dưới góc độ của nền kinh tế thể hiện ở sự đóng góp của tín dụng đối với sự phát triển kinh tế xã hội. Sự phát triển của nền kinh tế thể hiện ở tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hoạt động tín dụng tiêu dùng trong những năm gần đây đã đóng góp phần to lớn vào sự chuyển mình của kinh tế nước nhà, phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của người dân, tạo việc làm cho người lao động, tăng thêm sản phẩm cho xã hội, góp phần tăng trưởng kinh tế, thu hút tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong nước, tranh thủ những nguồn tài trợ từ bên ngoài để phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế xã hội. 1. 3. 2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng  Chỉ tiêu định tính Đây là nhóm chỉ tiêu đánh giá chất lượng cho vay trên cơ sở pháp lý, việc tuân thủ các quy chế, quy trình nghiệp vụ,việc thực hiện theo đúng cam kết trong hợp đồng cho vay. - Văn bản pháp lý liên quan đến quy chế cho vay: Hoạt động tín dụng của ngân hàng được coi là có chất lượng khi chấp hành đúng các quy định của pháp luật, cụ thể là luật các tổ chức tín dụng, các quy chế cho vay, các văn bản chỉ đạo của Chính Phủ cũng như của Ngân Hàng Nhà Nước. - Quy chế cho vay của Ngân Hàng Thương Mại: Hoạt động cho vay của các ngân hàng đều phải tuân theo quy chế quy trình nghiệp vụ nhất định. Các quy trình nghiệp vụ này được áp dụng cho từng trường hợp xin vay ở mỗi Ngân hàng là nhằm đảm bảo chất lượng cho vay. Vì vậy việc tuân thủ các quy chế quy trình nghiệp vụ cho vay là tiền đề để đánh giá chất lượng tín dụng. - Hợp đồng tín dụng
Hoạt động cho vay được coi là có chất lượng nếu nó thực hiện đúng cam kết đã thoả thuận trong hợp đồng. Đó là cam kết về mục đích sử dụng vốn vay, cam kết về thời gian phương thức trả nợ trả lãi và các điều kiện ràng buộc khác.  Chỉ tiêu định lượng: - Doanh số cho vay và doanh số thu nợ Doanh số cho vay phản ánh lượng vốn mà ngân hàng đã giải ngân giúp doanh nghiệp trong đầu tư cải tiến máy móc thiết bị, ứng dụng công nghệ mới, mở rộng sản xuất kinh doanh. Con số và tốc độ cho vay qua các năm phản ánh quy mô và xu hướng hoạt động tín dụng thu hẹp hay mở rộng. Doanh số thu nợ phản ánh lượng vốn mà ngân hàng đã thu hồi được trong một thời kì thu nợ. - Dư nợ: Chỉ tiêu này phản ánh khối lượng vốn ngân hàng cấp cho nền kinh tế tại một thời điểm.Tổng dư nợ bao gồm dư nợ cho vay ngắn hạn, trung dài hạn... Tổng dư nợ cho vay cho biết quy mô tín dụng, sự tăng trưởng tín dụng. Tổng dư nợ thấp chứng tỏ hiệu quả hoạt động tín dụng, trình độ cán bộ công tín dụng còn hạn chế, quy mô tín dụng còn nhỏ. -Chỉ tiêu tăng trưởng dư nợ: Mức độ tăng trưởng tuyệt đối = Dư nợ cho vay + Dư nợ cho vay dư nợ cho vay năm nay năm trước Dư nợ cho vay năm nay Mức tăng trưởng tương đối = _____________________ dư nợ cho vay Dư nợ cho vay năm trước Nhóm chỉ tiêu này phản ánh mức tăng trưởng trong hoạt động cho vay của Ngân hàng. - Chỉ tiêu vòng quay vốn tín dụng: Doanh số thu nợ Vòng quay vốn tín dụng = _______________ Dư nợ bình quân
Vòng quay vốn tín dụng là chỉ tiêu thường được các ngân hàng thương mại tính toán hàng năm để đánh khả năng tổ chức quản lý vốn tín dụng và chất lượng tín dụng trong việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng. - Chỉ tiêu về nợ xấu: Tổng dư nợ xấu Tỷ lệ nợ xấu = ___________________ X 100 (%) Tổng dư nợ cho vay Chỉ tiêu này phản ánh rõ nhất về chất lượng tín dụng. Nếu tỷ lệ này càng cao chứng tỏ số dư nợ quá hạn càng lớn trong tương quan với tổng dư nợ, chất lượng cho vay càng thấp. Tỷ lệ nợ quá hạn phụ thuộc rất lớn vào phương thức cách thức hoạt động của ngân hàng. - Chỉ tiêu về lợi nhuận: Chỉ tiêu về lợi nhuận phản ánh khả năng sinh lời của tín dụng tiêu dùng (khi bỏ ra một đồng vốn cho vay, ngân hàng sẽ thu về bao nhiêu đồng lợi nhuận). Lợi nhuận từ tín dụng tiêu dùng Chỉ tiêu lợi nhuận = _____________________________ Tổng dư nợ tín dụng tiêu dùng. Xét trên giác độ ngân hàng, chỉ tiêu này càng cao càng chứng tỏ lợi nhuận thu từ hoạt động tín dụng tiêu dùng của ngân hàng càng lớn, nhưng điều đó cũng không có nghĩa là doanh nghiệp đi vay đã sử dụng vốn một cách hiệu quả. Vì vậy khi đánh giá chất lượng tín dụng, chúng ta không chỉ xem xét dựa trên một chỉ tiêu mà phải nghiên cứu cùng lúc nhiều chỉ tiêu để đưa ra nhận xét chính xác. 1. 3. 3. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng tín dụng.  Đối với sự tồn tại và phát triển của ngân hàng - Tín dụng là một trong những hoạt động truyền thống và đem lại phần lớn thu nhập cho ngân hàng, tuy nhiên hoạt động này luôn có nguy cơ gặp phải những rủi ro tín dụng ở mức độ cao (mà hậu quả của những rủi ro này có thể khiến ngân hàng rơi vào tình trạng
mất khả năng thanh toán, thậm chí phá sản). Do đó, các ngân hàng luôn giành sự chú ý đặc biệt trong việc nâng cao chất lượng tín dụng. - Nâng cao chất lượng tín dụng là quá trình hoàn thiện sản phẩm tín dụng, giúp ngân hàng giảm chi phí hoạt động, đảm bảo và làm gia tăng lợi nhuận, cải thiện tình hình tài chính. - Nâng cao chất lượng tín dụng làm giảm chi phí hoạt động, đảm bảo và làm gia tăng lợi nhuận, cải thiện tình hình tài chính của ngân hàng. - Nâng cao chất lượng tín dụng giúp ngân hàng có điều kiện mở rộng khả năng cung cấp tín dụng cũng như các dịch vụ ngân hàng khác. Vì nâng cao chất lượng tín dụng đồng nghĩa với viêc ngân hàng thu nợ đầy đủ và đúng hạn. Nhờ thế ngân hàng sẽ nhanh chóng quay vòng vốn, tiếp tục cho vay và mở rộng hoạt động. - Nâng cao chất lượng tín dụng sẽ giúp ngân hàng tạo được hình ảnh uy tín tốt, thu hút thêm được nhiểu khách hàng, huy động được nhiều hơn. Do đó nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường. - Nâng cao chất lượng tín dụng sẽ giúp ngân hàng tạo được hình ảnh uy tín tốt, thu hút thêm được nhiểu khách hàng, huy động được nhiều hơn. Do đó nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường. - Nâng cao chất lượng tín dụng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự tồn tại lâu dài của ngân hàng, bởi vì việc thoả mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng giúp ngân hàng có được những khách hàng trung thành...  Đối với khách hàng: Nâng cao chất lượng tín dụng sẽ giúp cho chi phí vốn vay và thời gian vay giảm, thủ tục trở nên nhanh gọn,và hiệu quả sử dụng vốn của khách hàng sẽ cao hơn. Hơn thế, nâng cao chất lượng tín dụng ở một ngân hàng đồng nghĩa với việc khách hàng đang được làm việc với một đối tác an toàn, đáng tin cậy.  Đối với nền kinh tế:
Một nền kinh tế không thể phát triển ổn định khi mà chất lượng tín dụng trong hệ thống ngân hàng không tốt. Phải thấy được tầm quan trọng của nguồn tín dụng vì nó đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, đầu tư và tiêu dùng, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Với vai trò quan trọng như vậy, nếu chất lượng tín dụng không tốt thì lượng vốn cung ứng ra ngoài sẽ bị ảnh hưởng. Cụ thể hơn, khi chất lượng tín dụng không tốt sẽ làm lượng vốn mà một ngân hàng cho vay với nền kinh tế giảm sút, người đi vay không thể vay được vốn phát triển sản suất kinh doanh, hậu quả là làm giảm sự phát triển của nền kinh tế. - Nâng cao chất lượng tín dụng để đưa các hoạt động tín dụng phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, đáp ứng nhu cầu vốn không ngừng gia tăng của nền kinh tế - Nâng cao chất lượng tín dụng sẽ giúp khách hàng sử dụng đồng vốn vay đúng mục đích của mình. Từ đó thúc đẩy hoạt động đầu tư, tích cực chuyển tiết kiệm thành đầu tư, huy động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư cho đầu tư. - Nâng cao chất lượng tín dụng sẽ tạo nên xu hướng cạnh tranh giữa các ngân hàng, chính xu hướng cạnh tranh sẽ thúc đẩy các ngân hàng áp dụng các công nghệ hiện đại, thúc đẩy quá trình hiện đại hoá hệ thống ngân hàng. - Nâng cao chất lượng tín dụng còn thúc đẩy sự hợp tác giữa các ngân hàng trong nền kinh tế. Khi nhu cầu vốn trở nên quá lớn so với khả năng tài trợ của ngân hàng, thì nhiều ngân hàng có thể cùng cho vay, thị trường nhờ thế sẽ có sự liên kết gắn bó hơn. 1. 3. 4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng - Nhóm nhân tố thuộc về phía ngân hàng + Khả năng thẩm định cho vay: Thẩm định cho vay là một khâu quan trọng trong quy trình cho vay của ngân hàng. Thẩm định là việc đánh giá, thẩm tra, dự đoán về độ chính xác, an toàn và hiệu quả của hợp đồng tín dụng. Công việc này rất cần tính chặt chẽ chính xác, có thực tế nhưng cũng cần linh hoạt, sự nhạy cảm nghề nghiệp để tránh phần nào những quyết định sai lầm. Việc thẩm định mà quá quyết tắc, cứng rắn, kém linh hoạt có thể dẫn đến việc ngân
hàng bỏ qua nhiều cơ hội. Ngân hàng phải luôn cân nhắc giữa tính an toàn và tính sinh lời trong mọi công việc, tuy nhiên khi đã chọn ra được mục đích cụ thể thì cần có hướng đi đồng bộ lên mọi khâu của quy trình. + Tình hình huy động vốn của ngân hàng. Đặc trưng của ngân hàng là đi vay để cho vay, bởi vậy nếu không đi vay được tức là ngân hàng không có vốn để cho vay. Nguồn vốn huy động được càng lớn và đa dạng thì càng tạo điều kiện cho hoạt động cho vay phát triển. Tương tự như vậy, chi phí trong hoạt động huy động vốn cũng ảnh hưởng lớn đến lãi suất cho vay, vì lãi suất cho vay phải đủ sức trang trải cho chi phí đầu vào. Chất lượng hoạt động cho vay cũng phụ thuộc vào chất lượng huy động vốn, chúng phải song song với nhau. Nếu ngân hàng huy động được nhiều vốn mà không cho vay hết thì sẽ dẫn tới tình trạng đọng vốn, chi phí trả lãi gia tăng trong khi thu nhập không tăng hoặc thấp hơn chi phí vốn, ngân hàng sẽ không có lãi. + Chất lượng cán bộ tín dụng: Hoạt động tín dụng là lĩnh vực gặp rất nhiều rủi ro của ngân hàng và vai trò của người cán bộ tín dụng ở đây là vô cùng quan trọng đối với chất lượng của một khoản vay. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, hoạt động của ngân hàng cũng ngày càng phức tạp và tinh vi, đòi hỏi cán bộ ngân hàng phải có đủ trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức. Trong đó trình độ trình độ nghiệp vụ của cán bộ tín dụng là yếu tố quan trọng nhất vì nó đảm bảo quá trình thực thi nhiệm vụ nhanh chóng, chính xác, linh hoạt trong mọi tình huống khi cho vay. Thêm vào đó, những hiểu biết mang tính tổng hợp sẽ tạo điều kiện cho cán bộ tín dụng thực hiện công việc tốt hơn, đặc biệt là trong khâu thẩm định. Mặt khác, khách hàng của ngân hàng ngày càng phong phú, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do đó cán bộ tín dụng cũng phải có trình độ hiểu biết nhiều lĩnh vực để có thể đánh giá phân tích chính xác về khách hàng và dự án xin vay. + Thông tin tín dụng: Để hoạt động tín dụng thực sự có hiệu quả cần nắm bắt được các thông tin tín dụng chính xác kịp thời. Các thông tin tín dụng bao gồm những thông tin về tài chính, uy tín, trình độ quản lý, năng lực pháp lý, thông tin về kinh tế xã hội. Sự chính xác, kịp thời và