Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: Trạc Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN PHÁC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHỦ THÔNG, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN PHÁC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHỦ THÔNG, TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Bích Liên THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào của tác giả khác. Tác giả luận văn Hoàng Văn Phác i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Bích Liên, người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các Thầy, Cô và cán bộ Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin tri ân sự động viên, khích lệ và ủng hộ của gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Hoàng Văn Phác ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................. iv DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... v MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ........................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................ 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu vấn đề.................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước .................................................................. 8 1.2. Đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trường trung học phổ thông ..... 11 1.2.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................ 11 1.2.2. Những vấn đề cơ bản về đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Trung học phổ thông ................................................................. 14 1.3. Phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông ......................................................... 19 1.3.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................ 19 iii
1.3.2. Năng lực đánh giá kết quả học tập cho học sinh của giáo viên ............ 23 1.3.3. Nội dung phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông .......................................... 25 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường trung học phổ thông ....................... 30 1.4.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 30 1.4.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 31 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 34 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHỦ THÔNG, TỈNH BẮC KẠN ............................................................................................ 35 2.1. Khái quát địa bàn và khách thể nghiên cứu .......................................... 35 2.2. Khát quát về khảo sát thực trạng........................................................... 36 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 36 2.2.2. Đối tượng khảo sát ................................................................................ 36 2.2.3. Nội dung khảo sát ................................................................................. 36 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................... 37 2.3. Thực trạng đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .............................................. 38 2.3.1. Mục tiêu đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn..................................................... 38 2.3.2. Nội dung đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn..................................................... 39 2.3.3. Phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .............................................. 41 2.3.4. Hình thức đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn..................................................... 43 iv
2.4. Thực trạng phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông Phủ Thông ................ 45 2.4.1. Thực trạng năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh ................. 45 2.4.2. Thực trạng phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh ...... 46 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên Trung học phổ thông .............. 56 2.6. Đánh giá chung về thực trạng phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên Trung học phổ thông .................... 58 Kết luận chương 2 ........................................................................................... 62 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHỦ THÔNG, TỈNH BẮC KẠN ............................................................................................ 63 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ....................................................................... 63 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ....................................................... 63 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ......................................................... 63 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 63 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................ 63 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......................................................... 64 3.2. Các biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ................................................................................................. 64 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên trường Trung học phổ thông Phủ Thông về phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh .............................................................................. 64 3.2.2. Kế hoạch phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông Phủ Thông ........................ 68 v
3.2.3. Phát huy vai trò của tổ chuyên môn trong phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên ..................................... 71 3.2.4. Xây dựng cơ chế thi đua, khen thưởng nhằm tạo động lực cho giáo viên trong việc phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................................................................................. 73 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 76 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường Trung học phổ thông Phủ Thông .............................................. 76 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.......................................................................... 76 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................ 77 3.4.3. Thang đánh giá khảo nghiệm ................................................................ 77 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 77 Kết luận chương 3 ........................................................................................... 81 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 82 1. Kết luận ....................................................................................................... 82 2. Khuyến nghị ................................................................................................ 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 85 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ HS Học sinh THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông iv
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng đảm bảo mục tiêu đánh giá kết quả học tập của học sinh trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .................................... 38 Bảng 2.2. Thực trạng nội dung đánh giá kết quả học tập của học sinh trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ............................................ 40 Bảng 2.3. Thực trạng phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ............................... 42 Bảng 2.4. Thực trạng hình thức đánh giá kết quả học tập của học sinh trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ....................................... 44 Bảng 2.5. Thực trạng năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ....................................... 45 Bảng 2.6. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn về tầm quan trọng của phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên .............. 47 Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .................................................................................. 49 Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ......................................................................................... 51 Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo việc phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .................................................................................. 53 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .............................................................. 55 Bảng 2.11. Thực trạng trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ....................................... 57 v
Bảng 3.1. Mức độ cấp thiết của các biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn .............................................................. 78 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn ..................................................................... 79 Bảng 3.3. Tương quan giữa mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp ...... 80 vi
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong xu thế hội nhập, toàn cầu hóa hiện nay, thế giới luôn vận động không ngừng, khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, mọi lĩnh vực đều đạt được những thành tựu vượt bậc. Để có được những thành tựu đó cần có nguồn lực thúc đẩy, mà nguồn lực quan trọng nhất chính là con người. Cương lĩnh “Xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội” của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Nguồn nhân lực lớn nhất, quý báu nhất của Đảng ta là tiềm lực con người Việt Nam, trong đó có tiềm lực trí tuệ”. Chính vì vậy, nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo trong thời kì đổi mới là phải “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài” để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước [27]. Nghị quyết 29-NQ/TW xác định mục tiêu đối với giáo dục phổ thông là tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn... [1]. Để đạt được mục tiêu đó cần có nhiều giải pháp, cùng với sự vào cuộc của toàn Đảng, toàn dân, các ngành, các cấp mà trực tiếp là ngành giáo dục. Trong các nhóm giải pháp, việc phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đào tạo là giải pháp liên quan trực tiếp đến các cơ sở giáo dục, đội ngũ quản lý và giáo viên. Để có người trò tốt cần có người thầy giỏi, do đó để thực hiện được mục tiêu của Nghị quyết cần có sự chủ động chuẩn bị về "người thầy". Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông đòi hỏi những yêu cầu nâng cao về năng lực của người giáo viên: năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, chuẩn nghề nghiệp, năng lực sư phạm. Đội ngũ giáo viên hiện nay đã đạt chuẩn về trình độ, giáo viên giảng dạy trung học phổ thông có trình độ đại học trở lên, 1
thường xuyên được bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ. Nhưng chưa thật đồng bộ về chất lượng, độ tuổi, kinh nghiệm, còn nhiều lúng túng trước những thay đổi. Trong sự phát triển của khoa học công nghệ, phương tiện truyền thông, mở rộng giao lưu, sự đa chiều,... học sinh đã chuyển từ tiếp thu thụ động sang lĩnh hội độc lập, chủ động, sáng tạo. Trước yêu cầu ngày càng cao của xã hội về chất lượng nguồn nhân lực, sự đổi mới của phương pháp dạy học đòi hỏi "người thầy" cần đổi mới, vận động theo guồng quay đó. Bắc Kạn là một tỉnh miền núi, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. Ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Bắc Kạn sau hơn 20 năm tái lập tỉnh (từ 1997 đến nay) luôn nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo Đảng và Nhà nước, sự chung tay của các tầng lớp nhân dân, cùng với sự phấn đấu không ngừng của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh toàn tỉnh. Từ chỗ còn thiếu lớp học, thiếu giáo viên, chất lượng giáo dục thấp... Hiện nay cùng với những thành tựu chung trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương, ngành giáo dục Bắc Kạn cũng đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ. Mạng lưới trường lớp được mở rộng, đáp ứng đủ nhu cầu học tập cho con em nhân dân trong tỉnh. Đội ngũ giáo viên trên địa bàn cơ bản đã đủ về số lượng, được đào tạo căn bản, tâm huyết với sự nghiệp trồng người. Bên cạnh những mặt tích cực, ngành giáo dục Bắc Kạn còn nhiều vấn đề cần khắc phục về đội ngũ. Đội ngũ giáo viên được đào tạo ở nhiều cơ sở khác nhau, theo các loại hình không giống nhau (chính quy, tại chức, cử tuyển, liên thông...), nên có sự chênh lệch nhất định về trình độ, chưa đều về tay nghề, việc vận dụng phương pháp giảng dạy chưa có sự thống nhất, chưa có sự tích hợp liên môn... Một số giáo viên còn non tay nghề, việc vận dụng phương pháp chưa linh hoạt, khả năng khai thác, truyền thụ kiến thức chưa đáp ứng mục tiêu đề ra. Cần có những sự thay đổi theo hướng tích cực, để cải thiện chất lượng đội ngũ nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu đổi mới giáo dục địa phương. Trong đó, phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho đội ngũ giáo viên 2
là một trong những ưu tiên cần được quan tâm đặc biệt, là yêu cầu khách quan của sự phát triển giáo dục, là cơ sở và tiền đề quan trọng cho việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện tốt định hướng đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Từ những phân tích lý luận và thực tiễn trên, với kinh nghiệm gần 10 năm làm công tác quản lý trường học tại trường THPT Phủ Thông, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn” làm luận văn Thạc sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông. 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu: Phát triển năng lực dạy học cho giáo viên trung học phổ thông. Đối tượng nghiên cứu: Phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh đã cơ bản đáp ứng yêu cầu của giáo dục hiện nay. Tuy nhiên, trước những thay đổi của chương trình giáo dục phổ thông, những đổi mới của giáo dục thì năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh phải đáp ứng yêu cầu khách quan, công bằng, chính xác theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. Việc quản lý phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh chưa phát huy được tính tích cực, năng động, sáng tạo nên chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo trong giai đoạn hiện nay. Do đó, cần có những biện pháp hiệu quả để phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh, phát huy những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu để nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường, góp phần thực hiện có hiệu quả việc đổi mới giáo dục như nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý 3
và giáo viên; xây dựng kế hoạch; phát huy vai trò của tổ chuyên môn; xây dựng cơ chế thi đua, khen thưởng nhằm tạo động lực cho giáo viên trong việc phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động phát triển năng lực dạy học cho giáo viên ở trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lí phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông với chủ thể quản lý là cán bộ quản lý cấp trường.. - Khảo sát thực trạng năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh trong 5 năm học gần nhất (từ năm học 2013-2014 đến năm học 2017-2018). - Khảo sát 47 cán bộ quản lý và giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu lí luận, văn bản có liên quan đến vấn đề phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh, như nghiên cứu chủ trương đường lối của Đảng, Nhà nước, của Bộ Giáo dục và Đào tạo về chiến lược phát triển giáo dục nói chung và giáo dục THPT nói riêng… nhằm xây dựng khung lí thuyết cho đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Tiến hành quan sát hoạt động đánh giá, quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thu thập thông tin cho nghiên cứu. 4
7.2.2. Phương pháp đàm thoại Trao đổi với giáo viên, học sinh, cán bộ quản lý làm rõ, bổ sung thêm thông tin phục vụ cho việc nghiên cứu. 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Xây dựng các bảng hỏi để lấy thông tin từ cán bộ quản lý, tổ chuyên môn, giáo viên và học sinh phục vụ cho việc phân tích, đánh giá thực trạng đề tài. 7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Tiến hành trao đổi, xin ý kiến các chuyên gia giáo dục bao gồm các nhà giáo, cán bộ quản lý, các cán bộ nghiên cứu trong quá trình nghiên cứu về cả mặt lý thuyết và thực tiễn của đề tài. 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tìm hiểu, tổng kết những kinh nghiệm của các nhà khoa học nghiên cứu về hoạt động đánh giá, quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập để phục vụ cho nghiên cứu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lí luận về phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT. Chương 2. Thực trạng phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn. Chương 3. Biện pháp phát triển năng lực đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên trường THPT Phủ Thông, tỉnh Bắc Kạn. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Ở nhiều quốc gia trên thế giới, công tác bồi dưỡng phát triển năng lực của đội ngũ giáo viên đã được nghiên cứu với những khía cạnh khác nhau, tập trung vào các vấn đề chính là đối tượng giáo viên cần được bồi dưỡng; mục tiêu, nội dung, hình thức bồi dưỡng và phương pháp bồi dưỡng. Về đối tượng giáo viên cần được bồi dưỡng, Chang, Downes cho rằng giáo viên tất cả các cấp học được phân loại đối tượng theo thâm niên công tác; phân loại theo môn học và cấp học giảng dạy; phân loại theo nhu cầu: bồi dưỡng cơ bản, bồi dưỡng nâng cao; bồi dưỡng giáo viên có năng lực trình độ hạn chế và bồi dưỡng giáo viên giỏi,… [47]. Về mục tiêu bồi dưỡng, Chang, Downes, Gabršček và Roeders chỉ rõ, giáo viên cần được bồi dưỡng để nâng cao thành tích học tập của học sinh, phát triển các năng lực của học sinh. Giáo viên được huấn luyện để xác định rõ ràng các mục tiêu dạy học, hướng dẫn học sinh sử dụng các nguồn tư liệu dạy học khác nhau, hỗ trợ học sinh khám phá bài học tùy thuộc vào đặc điểm học tập cá nhân của từng học sinh [47], [49]. Nội dung bồi dưỡng được xác định là: Bồi dưỡng mở rộng, cập nhật kiến thức chuyên môn môn học, các phương pháp, kĩ thuật dạy học, quản lý lớp học, năng lực lãnh đạo dạy học, quản lý thời gian có hiệu quả. Calhoun cho rằng nội dung quản lý thời gian có hiệu quả bao gồm: đặt mục tiêu, xác định mục tiêu ưu tiên, lập danh sách công việc và phân bổ thời gian thực hiện, tổ chức, sắp xếp nơi làm việc; giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tế [46]. Greenberg, Putman và Walsh cho rằng, bồi dưỡng cho giáo viên các kĩ năng 6
quản lý lớp học là hết sức cần thiết, đặc biệt đối với giáo viên mới ra trường [50]. Theo Gabršček, Roeder, P. với các giáo viên mới ra trường thì cần cung cấp, mở rộng thêm kiến thức và kĩ năng dạy học, đặc biệt trong lĩnh vực sư phạm, tâm lí, phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập của học sinh [49]. Chang, Downes cho rằng việc bồi dưỡng kiến thức và kĩ năng dạy học ở các môn cụ thể hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu của giáo viên và đặc điểm của môn học đó [47]. Về hình thức bồi dưỡng, Gabršček S, Roeders P. cho rằng bồi dưỡng tập trung trong một số ngày và kết hợp lí thuyết với thực hành; bồi dưỡng có thể thực hiện trực tiếp với giáo viên hay qua giáo viên cốt cán; bồi dưỡng dưới dạng xêmina hay các hội thảo huấn luyện. Nếu bồi dưỡng theo hình thức từ xa thì tùy thuộc vào thời gian giáo viên có thể sắp xếp được. Bên cạnh đó, các hình thức trợ giúp, tư vấn cho giáo viên cũng được xem là một hình thức bồi dưỡng [49]. Cùng với hình thức bồi dưỡng, phương pháp bồi dưỡng thì rất đa dạng: thuyết trình, minh họa, thảo luận nhóm, thí nghiệm và các hoạt động thực hành [47]. Gắn với việc bồi dưỡng là hoạt động tổ chức và quản lý bồi dưỡng. Dutto cho rằng bồi dưỡng giáo viên phải bắt đầu từ một kế hoạch tổng thể của quốc gia đến các địa phương, từng trường học và kế hoạch cá nhân của mỗi giáo viên. Trọng tâm của các kế hoạch bồi dưỡng là làm thế nào để phát triển chuyên môn cho giáo viên để họ trở thành các giáo viên dạy học có hiệu quả [48]. Dutto, Gabršček, Roeders thì cho rằng việc xây dựng môi trường để giáo viên tự bồi dưỡng và có môi trường phát triển chuyên môn thuận lợi là rất cần thiết. Cơ quan quản lý giáo dục trung ương và các nhà trường có trách nhiệm tạo lập các mạng lưới giáo viên, gắn các hoạt động bồi dưỡng của nhà trường với hoạt động nghiên cứu và đào tạo của các trường đại học [48], [49]. 7
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước Những nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập của học sinh Dưới dạng sách chuyên khảo, cuốn Đổi mới công tác Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu không thể thiếu trong quá trình dạy học cũng như quá trình học tập của học sinh. Đánh giá kết quả học tập của học sinh luôn được xã hội quan tâm và là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục trong nhiều năm nay. Từ đó, các công trình nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập của học sinh đã ra đời dưới nhiều hình thức khác nhau. Đánh giá: Về kết quả học tập của học sinh trường trung học cơ sở của nhóm tác giả Trần Kiều, Trần Đình Châu, Đặng Xuân Cương đã tổng quan về đánh giá kết quả học tập của học sinh và đánh giá kết quả học tập bằng phương pháp trắc nghiệm. Cuốn sách cũng trình bày một số vấn đề cơ bản về lí thuyết đánh giá, đo lường trong giáo dục và ứng dụng của nó trong xây dựng ngân hàng câu hỏi, việc khảo sát đánh giá giáo dục phổ thông trên diện rộng [25]. Cuốn Học tích cực - Đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học cơ sở vùng khó khăn nhất của Bùi Phương Nga, Trần Kiều, Vũ Thị Ngọc Anh trình bày khái niệm và các hình thức học tích cực, một số kĩ thuật học tích cực, tổ chức dạy học phân hoá trong lớp học. Từ lý luận chung đó, cuốn sách đi vào vấn đề đánh giá kết quả học tập của học sinh Trung học cơ sở, đưa ra các phương pháp và quy trình đánh giá cụ thể [28]. Các chuyên khảo về đánh giá kết quả học tập theo đặc trưng từng môn học khá đa dạng. Có thể kể đến Đổi mới đánh giá kết quả học tập môn ngữ văn của học sinh THCS, THPT của Nguyễn Thuý Hồng; Bài học lịch sử và việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử ở trường THPT của Nguyễn Thị Côi, Nguyễn Hữu Trí; Một số vấn đề về đổi mới kiểm tra đánh giá môn Tiếng Việt ở tiểu học của Nguyễn Thị Hạnh,… [23], [10], [17]. Ở thể loại luận án, Hà Thị Đức trong Cơ sở lý luận, thực tiễn và hệ thống biện pháp đảm bảo tính khách quan trong quá trình kiểm tra, đánh giá tri thức 8
của học sinh sư phạm đã nêu lên nội dung, kết quả điều tra về nhận thức và thực hiện các chức năng của kiểm tra, đánh giá trong thực tiễn dạy học. Theo tác giả, đánh giá theo đơn vị tri thức là phương pháp đánh giá khách quan nhất, mà giáo viên có thể giảm tới mức khá thấp tỷ lệ sai lệch so với chuẩn đánh giá tri thức, kỹ năng, kỹ xảo của học sinh. Vấn đề đánh giá kết quả học tập của học sinh được đề cập đến trong các luận án Xây dựng quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học cơ sở của Lê Thị Mỹ Hà; Mô hình đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong đào tạo theo tín chỉ của Nguyễn Thành Nhân;… [13], [16], [31]. Trong luận án Xây dựng quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học cơ sở, tác giả Lê Thị Mỹ Hà đã hệ thống hóa lý luận, khái niệm và thuật ngữ về đánh giá trong giáo dục, đề xuất một tập hợp khái niệm và thuật ngữ hợp lý để sử dụng trong nghiên cứu và triển khai. Tác giả đã đề xuất quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh gồm 10 bước cho cán bộ quản lý giáo dục sử dụng trong các cuộc đánh giá tiêu chuẩn hóa quy mô lớn, đã giới thiệu cụ thể các kỹ thuật thực hiện mỗi bước của quy trình và đề xuất các biện pháp tổ chức thực hiện quy trình góp phần phát triển lý luận đánh giá giáo dục và đánh giá kết quả học tập của học sinh [16]. Nhiều công bố báo chí cũng đã giải quyết những khía cạnh khác nhau của kiểm tra - đánh giá trong giáo dục. Có thể kể đến Nguyễn Thị Thu Vân với Đánh giá kết quả học tập trong đào tạo, bồi dưỡng công chức ở một số trường trên thế giới; Ngô Quang Sơn với Biện pháp quản lí công tác đánh giá kết quả học tập của học viên trong đào tạo trực tuyến ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay; Lê Văn Chín với Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học tỉnh Bến Tre; Nguyễn Thành Nhân, Lê Thị Thanh Thuỷ với Thực trạng và hướng đổi mới hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học theo học chế tín chỉ; Nguyễn Thị Lan Phương với Thực trạng 9