Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu khám phá tương quan giữa giá Bitcoin và thị trường ngoại hối các nước ASEAN-6, bao gồm: Singapore, Việt Nam, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, và Philippines ở giai đoạn 2018 đến 2023. Bài viết trình bày mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6

Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 Ngô Thái Hưng1, Lê Vũ Ngọc Nga2, Trần Tiến Thảo Nguyên3, Nguyễn Thị Ngọc Châu4, Huỳnh Ngọc Mỹ Hương5, Lâm Thanh Thủy6 Đại học Tài Chính-Marketing, Việt Nam Ngày nhận: 07/03/2024 Ngày nhận bản sửa: 29/06/2024 Ngày duyệt đăng: 05/07/2024 Tóm tắt: Nghiên cứu khám phá tương quan giữa giá Bitcoin và thị trường ngoại hối các nước ASEAN-6, bao gồm: Singapore, Việt Nam, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, và Philippines ở giai đoạn 2018 đến 2023. Chúng tôi sử dụng mô hình chỉ số lan tỏa-SPI kết hợp với kiểm định nhân quả Granger dạng phổ. Kết quả cho thấy giá Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 biến động theo thời gian và tồn tại mối quan hệ về giá giữa các thị trường, tăng cao trong đại dịch COVID-19, khủng hoảng năng lượng Châu Âu và lạm phát toàn cầu năm 2023. Chỉ số lan tỏa về giá tăng cao và chạm đỉnh vào thời điểm đại dịch Relationship between Bitcoin and ASEAN-6 foreign exchange rate markets Abstract: This study highlights the nexus between Bitcoin and foreign exchange markets in ASEAN-6 countries, including Vietnam, Thailand, Singapore, Indonesia, Malaysia, and Philippines, from 2018 to 2023, utilizing the spillover index and the spectral Granger causality test. The findings indicate that Bitcoin and the foreign exchange markets co-moved over time, and the connectedness between the markets increased significantly during the COVID-19 pandemic, the European energy crisis, and global inflation in 2023. The total spillover index reaches 13.4%, suggesting the connection between market returns is relatively low. Indonesia, Thailand, Vietnam, and Thailand are receivers, while Bitcoin, Malaysia, the Philippines, and Singapore are transmitters. The results of the Granger test illustrate that there exists a one-way causality running from Bitcoin to Malaysia, Vietnam, Thailand, from the Philippines to Bitcoin, and a two-way association between Indonesia and Bitcoin in the medium and long term and Singapore and Bitcoin in the long term. These results are valuable information for investors, stakeholders, and policymakers to stabilize the foreign exchange market. Keywords: ASEAN-6, Granger causality, Spillover Index, Foreign exchange rate, Bitcoin Doi: 10.59276/JELB.2024.10.2687 Ngo, Thai Hung1, Le, Vu Ngoc Nga2, Tran, Tien Thao Nguyen3, Nguyen, Thi Ngoc Chau4, Huynh, Ngoc My Huong5, Lam, Thanh Thuy6 Email: ngothai.hung@gmail.com1, lenga35.2003@gmail.com2, thaonguyen14032003@gmail.com3, ngocchau2003lk@gmail.com4, myhuong2020.hcm@gmail.com5, 96lamthanhthuy1718@gmail.com6 Organization of all: University of Finance and Marketing, Vietnam © Học viện Ngân hàng Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng ISSN 3030 - 4199 23 Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 COVID-19. Tổng chỉ số lan tỏa đạt 13,4%, nghĩa là sự tương quan giữa các thị trường tương đối thấp. Hơn nữa, Indonesia, Thái Lan, Việt Nam, với Thái Lan là thị trường Nhận, trong khi đó, Bitcoin, Malaysia, Philippines và Singapore là thị trường Truyền. Kết quả kiểm định Granger cho biết tồn tại mối quan hệ một chiều từ Bitcoin đến Malaysia, Việt Nam, Thái Lan, từ Philippines đến Bitcoin, và mối quan hệ hai chiều giữa Indonesia và Bitcoin trong trung hạn và dài hạn, Singapore và Bitcoin trong dài hạn. Kết quả nghiên cứu là kênh thông tin cần thiết cho các chuyên gia hoạch định chính sách và chủ thể tham gia đầu tư góp phần ổn định thị trường ngoại hối. Từ khóa: ASEAN-6, Kiểm định nhân quả Granger dạng phổ, Chỉ số lan toả, Thị trường ngoại hối, Bitcoin 1. Giới thiệu cộng sự, 2023). Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác chỉ ra rằng, Bitcoin được sử dụng Kể từ khi được giao dịch lần đầu tiên tại như là một đồng tiền phòng ngừa rủi ro bởi sàn giao dịch New Liberty Standard vào các nhà đầu tư tiền tệ (Urquhart và Zhang, năm 2009, Bitcoin đã nhanh chóng được 2019) và Bitcoin có mối tương quan tích sử dụng như một phương tiện trao đổi vào cực với các tài sản tài chính khác (Jerina và năm 2013 (Oh và Nguyen, 2018). Tuy Mohamad, 2022). nhiên, hầu hết nhà nghiên cứu đều đưa ra Trong khi phần lớn các đề tài nghiên cứu quan điểm cảnh báo rằng thị trường Bitcoin tập trung vào mối quan hệ giữa tiền điện là một bong bóng, nó sẽ vỡ trong tương tử và các tài sản khác thì sự phụ thuộc lẫn lai và lan truyền rủi ro đến các thị trường nhau giữa tiền điện tử và thị trường ngoại khác (Cheah và Fry, 2015). Nghiên cứu về hối vẫn chưa có nhiều giải thích thỏa đáng sự tác động của tiền điện tử nói chung và (Baumöhl, 2019; Kristjanpoller và Bouri, các thị trường khác rất hữu dụng cho các 2019). So với các thị trường tài chính khác, nhà hoạch định chính sách để cải thiện hệ một số đặc điểm khác biệt của thị trường thống pháp lý ở các nền kinh tế khác nhau ngoại hối là khả năng thu hút các nhà đầu (Corbet, 2018). Trong đó, Bitcoin là chủ đề tư và góp phần giúp các quốc gia trên thế thu hút nhiều nghiên cứu về sự tác động giới kết nối với nhau (Haiying Wang và của nó với các loại tài sản khác (Demir và cộng sự, 2021). Lịch sử nghiên cứu đã cộng sự, 2018). có nhiều tư liệu khai thác tác động của Sự lan tỏa biến động từ thị trường tiền điện Bitcoin đến thị trường ngoại hối của các tử sang tài sản tài chính ngày càng phổ biến nước lớn mạnh, như BenSaïda (2023), họ trong các nghiên cứu khoa học thời gian đưa ra kết luận nghiên cứu rằng tác động gần đây (Kamal và Hassan, 2022; Naeem của Bitcoin lên các loại tiền ở hai nhóm và Karim, 2021). Một số nghiên cứu đã quốc gia: G7 và BRICS là mối tương quan cho thấy Bitcoin không được xem là tài âm. Ngược lại, nghiên cứu về tác động của sản trú ẩn an toàn vì sự biến động liên tục Bitcoin lên thị trường ngoại hối các nước về giá của nó (Rahma và cộng sự, 2021) đang phát triển thuộc ASEAN-6 còn chưa và Bitcoin không tác động đến các loại phổ biến và ít được đề cập đến. Thị trường tài sản tài chính khác (Adel Benhamed và ngoại hối ASEAN-6 bao gồm 6 nước (Việt 24 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGÔ THÁI HƯNG - LÊ VŨ NGỌC NGA - TRẦN TIẾN THẢO NGUYÊN - NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU - HUỲNH NGỌC MỸ HƯƠNG - LÂM THANH THỦY Nam, Thái Lan, Singapore, Indonesia, thời, làm tiền đề tham khảo cho các nghiên Malaysia và Philippines). Đây là nhóm cứu sau này. các quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong khu vực Đông Nam Á. 2. Tổng quan nghiên cứu Hơn nữa, ASEAN-6 là một thị trường sôi động và là một khu vực để đầu tư với tốc Bitcoin là một loại tiền điện tử được tạo ra độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Một bởi Satoshi Nakamoto từ năm 2008. Kể từ chỉ tiêu quan trọng trong sự thành công khi được ra mắt đến nay, Bitcoin đã trải qua của phát triển kinh tế là quản trị rủi ro nhiều giai đoạn phát triển vượt bậc để trở (Sethapramote, 2015). Do đó, nghiên cứu thành một trong những loại tiền điện tử có hiện tại khám phá mối quan hệ của Bitcoin giá trị lớn. Chính vì vậy, mối liên hệ giữa và thị trường ngoại hối các quốc gia thuộc Bitcoin và các thị trường tài chính nhận khối ASEAN-6 bằng mô hình chỉ số giá được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư lan toả-SPI và kiểm định nhân quả Granger trên phạm vi toàn cầu (Ozyesil, 2019). Đã dạng phổ, nhằm chỉ ra ảnh hưởng của giá có nhiều kết luận nghiên cứu trước đây cho Bitcoin đến thị trường ngoại hối của các thấy Bitcoin không ảnh hưởng tới tỷ giá nước ASEAN-6 và phân tích, đánh giá hối đoái của các nước khác. Chẳng hạn như tính chặt chẽ trong quan hệ của Bitcoin và Nan và Kaizoji (2019) nghiên cứu tỷ giá các thị trường ngoại hối này. Từ đó, nhóm của đồng Bitcoin so với cặp tỷ giá đồng Đô nghiên cứu gợi ý một vài chính sách giúp la Mỹ và đồng Euro, kết quả nghiên cứu ổn định thị trường ngoại hối ASEAN-6. đã chỉ ra rằng Bitcoin không có mối tương Nghiên cứu đóng góp lý thuyết thực quan với USD/EUR. Bên cạnh đó, Drożd nghiệm về sự lan tỏa giá giữa Bitcoin và và cộng sự (2019) phân tích về mối tương các thị trường ngoại hối ASEAN-6 trong quan giữa BIT, ETH, EUR, USD và đưa giai đoạn từ 2018-2023. Đặc biệt, nghiên ra kết quả cho thấy BIT, ETH, EUR, USD cứu hiện tại sử dụng phương pháp chỉ số không ảnh hưởng đến tỷ giá của USD, lan tỏa-SPI được phát triển bởi Diebold and EUR, USD, EUR, ETH. Ozyesil (2019) Yilmaz (2014), cung cấp thông tin lan tỏa phân tích sự tương tác giữa Bitcoin và tỷ về giá của các thị trường được nghiên cứu giá hối đoái USD/EUR, sau đó đưa ra kết theo thời gian dưới hai góc độ “Truyền và luận rằng giá của Bitcoin và Euro không Nhận”, từ đó đánh giá mức độ ảnh hưởng bị ảnh hưởng bởi đồng Đô la Mỹ. Đa số, biến động của giá Bitcoin lên thị trường các nghiên cứu về tác động của Bitcoin lên ngoại hối của các quốc gia ASEAN-6. Hơn thị trường ngoại hối được thực hiện ở các nữa, kiểm định nhân quả Granger dạng phổ nước đã phát triển, tuy nhiên còn hạn chế ở phát triển bởi Breitung và Candelon (2006) các nước Châu Á. được áp dụng trong nghiên cứu này nhằm Gillaizeau và cộng sự (2019) quan sát về chứng minh tồn tại mối quan hệ hai chiều sự biến động của giá Bitcoin đối với thị giữa các thị trường trong các giai đoạn trường ngoại hối BIT/USD, và đưa ra kết khác nhau: ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. quả rằng giá BIT tác động mạnh đến BIT/ Kết quả đạt được cung cấp một số hàm ý USD. Tarasova và cộng sự (2020) dự báo quan trọng cho nhà đầu tư và nhà làm chính tỷ giá hối đoái của các loại tiền điện tử sách ở các nước ASEAN-6 trong giai đoạn BIT, USD, CL, XAU và đã đưa ra kết quả khủng hoảng. Vì vậy, nghiên cứu hiện tại cho thấy chiến tranh thương mại của Hoa mang lại điểm khác biệt và đóng góp kịp Kỳ với Trung Quốc ảnh hưởng đến tỷ giá Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 25
Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 hối đoái của Bitcoin. Drożdż và cộng sự Mỹ (USD) trong giai đoạn trước và trong (2020) kiểm định biến động của thị trường thời điểm bùng phát đại dịch COVID-19 đã tiền điện tử CAD, JPY, CHF, CL, XAU đối được Zitis cùng cộng sự (2023) đưa ra gần với tỷ giá hối đoái BIT/USDT, ETH/USDT đây. Kết quả chỉ ra Bitcoin tác động đáng và đã đưa ra các bằng chứng cho thấy BIT/ kể đến USD trong giai đoạn COVID-19. USDT, ETH/USDT tác động mạnh đến BenSaïda (2023) nghiên cứu về Bitcoin và CAD, JPY, CHF. các loại tiền pháp định ở hai nhóm quốc Ở những năm gần đây, Park Sangjin và gia: G7 và BRICS trong thời kỳ đại dịch cộng sự (2021) đã phân tích mối quan hệ COVID-19 và chiến tranh Nga-Ukraine, giữa Bitcoin và tài sản tài chính (trái phiếu kết quả cho thấy Bitcoin có mối tương Chính Phủ, thị trường chứng khoán và tỉ quan dương đối với các loại tiền ở hai giá hối đoái). Cuối cùng, họ đưa ra dẫn nhóm quốc gia G7 và BRICS. chứng chứng minh Bitcoin phản ứng mạnh Bogdan Andrei Dumitrescu và cộng sự mẽ với tỷ giá hối đoái của các thị trường (2023) đã phân tích về ảnh hưởng của sự phát triển hơn là so với các thị trường mới biến động giá Bitcoin đến tỷ giá hối đoái nổi. Trong cùng khoảng thời gian này, của các loại tiền tệ BGN, HRK, CZK, Palazzi và cộng sự (2021) nghiên cứu về HUF, NOK, PLN, RON, SEK, CHF. Bằng mối quan hệ giữa Bitcoin và các đồng tiền cách sử dụng phương pháp hồi quy phân vị khác như: EUR, GBP, CHF, RMB, JPY, (kết quả cho thấy giá Bitcoin có mối quan RUB. Kết quả nhận định Bitcoin không có hệ đồng biến với giá của các loại tiền tệ mối tương quan với sáu loại tiền tệ: Euro, trên. Chikobvu và Ndlovu (2023) nghiên bảng Anh, Franc Thụy Sĩ, Nhân dân tệ cứu về việc ước tính rủi ro về hai tỷ giá hối Trung Quốc, Yên Nhật và Rúp Nga. Tuy đoái của Bitcoin đối với Đô la Mỹ (BIT/ vậy, Bitcoin không được coi là nơi trú ẩn USD) và đồng Rand Nam Phi đối với Đô an toàn do sự biến động về giá của nó. Đến la Mỹ (ZAR/USD). Bằng cách sử dụng mô năm 2022, Khôi và Hưng (2022) nghiên hình GEVD, kết luận là BIT/USD rủi ro cứu về tác động của Bitcoin đến thị trường hơn ZAR/USD. chứng khoán các nước ASEAN-6. Kết quả Dựa vào những khảo lược trên, nghiên cứu cho rằng Bitcoin có tác động bất đối xứng hiện tại đánh giá tác động của Bitcoin đến thị đến các thị trường chứng khoán ASEAN-6 trường tỷ giá các nước ASEAN-6. Nghiên và tác động này thay đổi theo điều kiện thị cứu này khác biệt với các nghiên cứu trước trường. Mallick và Mallik (2023) nghiên đây bao gồm: (1) chúng tôi tập trung vào cứu về mối quan hệ giữa Bitcoin và tỷ giá thị trường ngoại hối các nước ASEAN-6 hối đoái của Ấn Độ bằng các mô hình kinh và khám phá mối liên hệ của chúng với thị tế lượng truyền thống. Kết quả cho thấy trường Bitcoin theo thời gian và trên các không có bất kỳ mối quan hệ quan trọng miền tần số khác nhau (2) nghiên cứu này sử nào giữa Bitcoin với tỷ giá hối đoái trên dụng mô hình chỉ số lan tỏa bằng cách kết thị trường ngoại hối Ấn Độ. Trước đó, hợp tỷ suất sinh lời của Bitcoin và tỷ giá hối COVID-19 đã gây ra khủng hoảng kinh tế đoái thuộc các quốc gia ASEAN-6. Theo trên toàn cầu, và ảnh hưởng của đại dịch lên khảo sát của chúng tôi, đây là bài báo đầu Bitcoin và thị trường ngoại hối trở thành tiên kiểm tra sự kết dính cả hai thị trường chủ đề cấp thiết, thu hút nhiều sự quan tâm theo thời gian để bộc lộ toàn diện các cú của các nhà đầu tư. Các bằng chứng về sự sốc Bitcoin đến các thị trường tỷ giá khác thay đổi của Bitcoin đối với đồng Đô la nhau (3) nghiên cứu hiện tại cũng nêu bật 26 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGÔ THÁI HƯNG - LÊ VŨ NGỌC NGA - TRẦN TIẾN THẢO NGUYÊN - NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU - HUỲNH NGỌC MỸ HƯƠNG - LÂM THANH THỦY mối quan hệ hai chiều giữa hai thị trường (5) này trên từng miền tần số khác nhau, qua đó cung cấp thông tin quan trọng cho nhà đầu tư và người tham gia thị trường. Chiều lan tỏa được phân loại thành “Truyền” và “Nhận”. 3. Phương pháp nghiên cứu Sự lan tỏa định hướng “Truyền” được tính như sau: 3.1. Chỉ số lan toả Chỉ số lan toả (Spillover Index-SPI) lần đầu được đề xuất trong nghiên cứu của (6) Diebold and Yilmaz (2009). SPI dùng để đo lường mức độ kết nối giữa các chuỗi Và sự lan tỏa định hướng “Nhận”: thời gian dựa trên kết quả phân rã phương sai của mô hình cơ bản. Quá trình VAR (p) của nghiên cứu hiện tại như sau: (7) (1) Mức độ lan tỏa ròng như sau: (8) DY được xây dựng trên khung mô hình (VAR) bằng cách sử dụng trung bình trượt như sau: 3.2. Kiểm định nhân quả Granger dạng phổ (2) Việc kiểm định nhân quả dạng phổ, được Breitung và Candelon (2006) giới thiệu, Trong đó, Ai là ma trận hệ số cấp N x N nhằm xác định mối quan hệ hai chiều giữa được ước lượng như sau: Xt , Yt tại từng miền tần số của chuỗi thời Ai = øiAi-1 + ø2Ai-2 + ... + øpAi-p với A0 = In gian. Điều kiện tiên quyết cho quá trình Phương sai sai số dự báo H được viết như sau: kiểm định này đó là các chuỗi thời gian phải là chuỗi dừng. (3) Đặt Zt = (Xt, Yt)’. Mô hình VAR(p) của Zt như sau: (I2 − A1L - ... - ApLp)Zt = εt (9) Trong đó, Ʃ là ma trận phương sai sai số Trong đó, ε, σij là độ lệch chuẩn của sai số thị trường I2 : ma trận đơn vị cấp 2 (Trung, 2024). Ai : ma trận hệ số cấp 2x2 của độ trễ i với Phân tách phương sai ma trận H được hiển i =1, 2, 3,…p thị dưới dạng: L: toán tử lùi; εt = (ε1t, ε2t)' : vecto sai số, trong đó ε1t, ε2t (4) là các chuỗi nhiễu trắng. Biến đổi mô hình (9) thành dạng vectơ Hiệu ứng lan tỏa tổng thể: = trung bình trượt như sau: Zt = ø(L)εt (10) Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 27
Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 Hoặc 08 tháng 12 năm 2023 với tổng 1.464 quan sát. Nhóm nghiên cứu sử dụng dữ liệu theo (11) ngày vì chúng cho thấy sự biến động về giá rõ ràng và chính xác hơn dữ liệu theo tuần Phân rã sai số thành các cú sốc trực giao hay tháng (Ahamed & Singh, 2016). Tỷ suất sinh lợi của Bitcoin và các thị trường , với E(nt.n't) = I. Mô hình ngoại hối được xác định như sau: rt = ln (Pt) có dạng: ((Pt-1)-1 x 10. Với rt là lợi suất của Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 lần lượt (12) là mức giá ở thời gian t và t-1. Thu được hàm mật độ dạng phổ của Xt 4. Kết quả nghiên cứu bằng cách sử dụng phép biến đổi Fourier trên các chuỗi thời gian ở dạng trung bình Bảng 1 thống kê mô tả về giá Bitcoin và trượt như sau: (13) thị trường ngoại hối các nước khu vực ASEAN-6 trong giai đoạn từ 2018 đến 2023. Nhìn chung, các thị trường ngoại hối có lợi suất bình quân âm và gần bằng Để đo lường tác động từ Xt đến Yt, Geweke không, ngoại trừ thị trường Bitcoin là (1982) đề xuất công thức như sau: (14) dương (0,0824). Indonesia có độ lệch Mx→y(ɷ) = chuẩn cao nhất hơn 28% và tạo sự cách biệt rõ ràng với các thị trường được nghiên cứu, có nghĩa là giá ngoại hối ở thị trường này biến động rất cao. Kế tiếp là Bitcoin có độ lệch chuẩn xấp xỉ 3,65% và Thái Lan có Nếu |ȹ12(e-iɷ)| = 0 thì Mx→y(ɷ) cũng sẽ biến động là 0,87%. Malaysia, Philippines bằng 0, điều đó có nghĩa là Xt không có tác và Singapore là ba nước có độ lệch chuẩn động đến Yt ở tần số ω. Kiểm định nhân xấp xỉ nhau và hơn 0,4%. Cuối cùng là Việt quả Granger của Xt đến Yt được thực hiện Nam được ghi nhận là thị trường có mức qua giả thuyết H0 : α1 = ... = αp = 0. Vì vậy, biến động thấp nhất, với độ lệch chuẩn giả thuyết H tương ứng của kiểm định trên gần 0,2%, có thể là do tình hình kinh tế đến ở tần số ω là: H0 : Mx→y(ɷ) = 0 (15) và chính trị ở thị trường này ổn định. Qua các kiểm định thống kê, Bảng 1 làm rõ các 3.3. Dữ liệu nghiên cứu biến nghiên cứu không tuân theo phân phối chuẩn và có xu hướng dừng ở mức ý nghĩa Dữ liệu được thu thập từ trang web https// 1%. Kết quả này có thể phản ánh sự biến www.investing.com trong khoảng thời gian động và đặc trưng của các thị trường tài từ ngày 19 tháng 02 năm 2018 đến ngày chính trong giai đoạn quan sát. Các phát Bảng 1. Thống kê mô tả BIT IDR MYR PHP SGD THB VND Trung bình 0,0824 -0,3241 -0,0123 -0,0044 -0,0008 -0,0082 -0,0044 Trung vị -0,0026 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 28 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGÔ THÁI HƯNG - LÊ VŨ NGỌC NGA - TRẦN TIẾN THẢO NGUYÊN - NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU - HUỲNH NGỌC MỸ HƯƠNG - LÂM THANH THỦY BIT IDR MYR PHP SGD THB VND Giá trị lớn nhất 17,7424 621,7366 6,9322 3,6152 5,0617 12,0286 3,3456 Giá trị nhỏ nhất -49,7278 -621,4839 -6,9322 -3,5157 -5,2393 -12,6931 -3,2093 Độ lệch chuẩn 3,6512 28,0132 0,4373 0,4165 0,4028 0,8741 0,2466 Hệ số nghiêng -1,6883 -2,9915 0,1121 0,1347 -0,2342 -0,3644 0,0886 Hệ số nhọn 28,6183 389,4700 100,5159 21,8366 60,4507 97,7512 71,8523 Jarque-Bera 40729,55 9113084,00 580073,40 21648,30 201348,90 547677,60 289181,00 Xác suất 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 Kiểm định ADF -41,0709*** -30,3943*** -50,0249*** -49,1948*** -50,1604*** -29,3285*** -33,9597*** Kiểm định PP -40,9845*** -71,1638*** -49,4016*** -50,0106*** -50,9735*** -61,8021*** -50,0848*** Số quan sát 1464 1464 1464 1464 1464 1464 1464 Ghi chú: *** biểu thị mức ý nghĩa 1%. ADF và PP lần lượt là tên viết tắt của kiểm định Dickey-Fuller và Phillips- Perron. Nguồn: Tính toán của nhóm nghiên cứu Nguồn: Tính toán của nhóm nghiên cứu Hình 1. Ma trận tương quan Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 29
Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 Bảng 2. Ma trận chỉ số lan tỏa BIT IDR MYR PHP SGD THB VND Nhận BIT 98,9 0,1 0,1 0,1 0,0 0,6 0,1 1,1 IDR 0,9 98,4 0,1 0,2 0,1 0,2 0,1 1,6 MYR 0,3 0,1 97,0 0,3 0,3 0,8 1,2 3,0 PHP 0,1 0,2 7,3 90,9 0,3 0,7 0,5 9,1 SGD 0,0 0,0 3,6 2,6 89,5 4,2 0,1 10,5 THB 0,1 0,0 16,3 4,8 18,1 60,4 0,3 39,6 VND 0,6 0,0 16,8 5,5 2,6 3,3 71,1 28,9 Truyền 2,1 0,5 44,3 13,6 21,3 9,8 2,3 93,9 Đóng góp 101,0 98,9 141,3 104,5 110,8 70,2 73,4 TCI =13,4% Mức lan tỏa ròng 1,0 -1,1 41,3 4,5 10,8 -29,8 -26,6 Nguồn: Tính toán của nhóm nghiên cứu hiện trên đóng vai trò quan trọng để xây giữa các thị trường này tương quan tương dựng mô hình phù hợp khi thực hiện phân đối thấp. Cột và hàng nằm ngoài đường tích và dự báo. chéo lần lượt là hai khía cạnh “Nhận” và Dữ liệu mô phỏng từ Hình 1 chỉ ra rằng “Truyền” sự lan toả về giá giữa thị trường không tồn tại ý nghĩa thống kê nào giữa giá Bitcoin và sáu thị trường ngoại hối. Bitcoin và giá sáu thị trường được nghiên Theo hướng Truyền của sự lan toả, Malaysia cứu. Kết luận này phản ánh sự độc lập hoặc là thị trường Truyền lớn nhất so với các ít tương quan giữa các thị trường trong giai thị trường khác, đạt 44,3%. Tiếp theo là đoạn quan sát. Singapore (21,3%), Philippines (13,6%), Hệ số tương quan giữa Bitcoin với sáu thị Thái Lan (9,8%), Việt Nam (2,3%), trường ngoại hối còn lại là âm, chỉ số này ngụ Bitcoin (2,1%) và thị trường Truyền thấp ý rằng có xu hướng ngược chiều nhau giữa nhất là Indonesia, ở mức 0,5%. Malaysia là Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6. thị trường Truyền lớn nhất, trong khi đó thị Tuy nhiên, hệ số tương quan giữa BIT và thị trường này nhận được tương đối ít (3,0%). trường ngoại hối không có ý nghĩa thống kê, Trong số sáu thị trường thuộc ASEAN-6, nghĩa là không tồn tại tương quan tuyến tính Thái Lan là thị trường Nhận hiệu ứng lan giữa các thị trường nghiên cứu. Vì vậy, cần tỏa cao nhất 39,6%, đứng thứ hai là Việt sử dụng các mô hình hiện đại nhằm khám Nam với mức nhận là 28,9%, còn lại là phá mối quan hệ này. các thị trường (Singapore, Philippines, Malaysia, Indonesia, Bitcoin) nhận được Chỉ số lan tỏa lan tỏa từ trung bình cho đến thấp. Thị Sự lan tỏa về giá giữa thị trường Bitcoin và trường Bitcoin có sức lan tỏa khá thấp khi các thị trường ngoại hối ASEAN-6 được đóng góp 2,1% và nhận lại ít hơn từ các quan sát thông qua Bảng 2. Ở góc dưới thị trường khác, chỉ chiếm 1,1%. Tổng cùng bên phải của Bảng cho biết tổng chỉ chỉ số lan tỏa đạt 13,4%, cho thấy có sự số lan tỏa đạt (TCI) 13,4%. Điều này chứng tương tác của Bitcoin đến các thị trường minh rằng, biến động giữa các thị trường có ASEAN-6. Tuy nhiên, mức độ này mô tả sự liên kết với nhau, và sức lan tỏa về giá không nhiều, khi chỉ số này ở mức khá thấp 30 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGÔ THÁI HƯNG - LÊ VŨ NGỌC NGA - TRẦN TIẾN THẢO NGUYÊN - NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU - HUỲNH NGỌC MỸ HƯƠNG - LÂM THANH THỦY và trung bình. Bitcoin có chỉ số lan tỏa ròng là dương, nhưng khá thấp. Có thể hiểu là Bitcoin góp phần vào sự biến động tích cực trong các thị trường, nhưng nó ảnh hưởng không mạnh mẽ. Malaysia nổi bật với chỉ số lan tỏa ròng cao nhất, có nghĩa là biến động giá từ Malaysia có ảnh hưởng mạnh mẽ đến các thị trường khác trong khu vực. Hình 2 mô phỏng tổng chỉ số lan tỏa giá Nguồn: Tính toán của nhóm nghiên cứu giữa thị trường Bitcoin và tỷ giá các nước Hình 2. Biểu đồ tổng chỉ số lan tỏa về giá giữa ASEAN-6 trong khoảng thời gian từ 2018 Bitcoin và các thị trường ngoại hối ASEAN-6 đến 2023. Chúng ta quan sát thấy có sự lan tỏa mạnh, dao động trong khoảng từ 12% đến 44%, đặc biệt cao trong giai đoạn COVID-19. Tuy nhiên, đến đầu năm 2022, do quan điểm chính trị Nga và Ukraine xảy ra xung đột dẫn đến giá của các thị trường giảm xuống dưới 20%. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của BenSaïda (2023). Sau đó, kinh tế Châu Âu chịu ảnh hưởng hậu quả khủng hoảng năng lượng và tình hình lạm phát toàn cầu, sự biến động giá của các thị trường ghi nhận chuyển biến tăng trở lại ở mức xấp xỉ 36%. Nói cách khác, Hình 3 mô tả tổng quan cường độ lan tỏa lẫn nhau về giá, đồng thời, khẳng định lại một lần nữa sự ảnh hưởng và liên kết giá giữa thị trường Bitcoin và các thị trường Nguồn: Tính toán của nhóm nghiên cứu ASEAN-6 trong giai đoạn nghiên cứu. Hình 3. Biểu đồ lan tỏa về giá giữa các thị trường Qua đó, có thể thấy Bitcoin và thị trường ASEAN-6 có sự gắn kết thấp ở những năm sự (2021) phát hiện, Bitcoin phản ứng 2018-2020 khi tình hình kinh tế và chính mạnh hơn với tỷ giá ngoại hối của nước đã trị ổn định. Sau đó các thị trường tương phát triển so với các nước đang phát triển. quan ngày càng mạnh, gắn liền với các sự Từ đó, kết quả nghiên cứu này ủng hộ lý kiện kinh tế. Những sự kiện này có thể ảnh thuyết chỉ số lan toả về giá của Bitcoin hưởng lớn đến tâm lý và quyết định của và thị trường ngoại hối các nước khu vực nhà đầu tư trước biến động giá của Bitcoin ASEAN-6 trong giai đoạn nền kinh tế và thị trường các nước khu vực ASEAN-6. suy thoái. Ngoài ra, kết quả này mở rộng Kết quả này tương đồng với nghiên cứu nghiên cứu của Zitis và cộng sự (2023) nói của Tarasova và cộng sự (2020) kết luận rằng, giá của Bitcoin đối với đồng Đô la rằng cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19. Mỹ và Trung Quốc đã ảnh hưởng mạnh đến thị trường ngoại hối và Bitcoin, cũng Kiểm định nhân quả Granger dạng phổ như nghiên cứu của Park Sangjin và cộng Để khẳng định thêm kết quả chỉ số giá Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 31
Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 lan toả phía trên, nhóm nghiên cứu tiếp mức ý nghĩa 10%, đường màu đỏ (đậm) thể tục với kiểm định nhân quả dạng phổ trên hiện mức ý nghĩa thống kê là 5% và đường từng miền tần số liền kề. Cụ thể là kiểm cong màu xanh dương thể hiện cho thống định nhân quả Granger để phân tích mối kê t. Khi đường xanh dương giao hoặc nằm quan hệ nhân quả hai chiều giữa thị trường trên đường màu xanh lá thì kết quả là có ý Bitcoin và thị trường ngoại hối các nước nghĩa thống kê, ngược lại nếu đường xanh ASEAN-6. Trong đó, trục hoành thể hiện dương nằm dưới đường màu xanh lá thì kết tần số từ 0 đến 1; từ 1 đến 2; từ 2 đến 3 lần quả là không có ý nghĩa thống kê. lượt đại diện cho dài hạn, trung hạn và ngắn Kết quả kiểm định Granger dạng phổ hạn. Đường màu xanh lá (mờ) thể hiện cho cho biết tồn tại mối quan hệ một chiều Nguồn: Tính toán của nhóm nghiên cứu Hình 4. Kiểm định nhân quả Granger dạng phổ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 32 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGÔ THÁI HƯNG - LÊ VŨ NGỌC NGA - TRẦN TIẾN THẢO NGUYÊN - NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU - HUỲNH NGỌC MỸ HƯƠNG - LÂM THANH THỦY từ Bitcoin đến Malaysia, từ Bitcoin đến và giảm thiểu rủi ro. Việt Nam, từ Bitcoin đến Thái Lan, từ Kết quả nghiên cứu xác định Bitcoin và thị Philippines đến Bitcoin, và mối quan hệ trường ngoại hối ASEAN-6 chuyển động hai chiều giữa Indonesia và Bitcoin trong theo thời gian và tồn tại mối liên hệ về giá trung hạn và dài hạn, Singapore và Bitcoin giữa các thị trường nghiên cứu. Sự biến trong dài hạn. Từ kết quả trên, cho thấy động chỉ số lan tỏa về giá tăng và đạt đỉnh có mối quan hệ nhân quả giữa Bitcoin và vào thời điểm đại dịch COVID-19 từ đầu hầu hết các thị trường ngoại hối ASEAN-6 năm 2020 đến cuối năm 2022. Tổng chỉ (ngoại trừ Philippines) trong trung hạn và số lan tỏa đạt 13,4%, có nghĩa là tồn tại dài hạn từ năm 2018 đến 2023. Mối quan mối tương quan khá thấp giữa những thị hệ nhân quả này phụ thuộc vào bản chất của trường. Trong đó, có ba thị trường Nhận các cú sốc tác động vào Bitcoin cũng như là Indonesia, Thái Lan, Việt Nam, với các chính sách của Chính phủ có liên quan Thái Lan là thị trường Nhận lớn nhất, và đến thị trường Bitcoin ở các quốc gia được bốn thị trường Truyền lần lượt là Bitcoin, nghiên cứu. Sự tồn tại mối quan hệ nhân Malaysia, Philippines và Singapore, với quả Granger hai chiều giữa các thị trường Malaysia là thị trường Truyền lớn nhất. ngoại hối ASEAN-6 và Bitcoin dao động Ngoài việc chỉ số lan tỏa về giá cả tăng trên các miền tần số khác nhau đã chứng mạnh trong đại dịch COVID-19, khủng minh rằng thị trường ngoại hối ASEAN-6 hoảng năng lượng tại Châu Âu và lạm phát biến động có thể dự báo bằng thay đổi của toàn cầu năm 2023 cũng dẫn đến biến động thị trường Bitcoin. Đặc biệt, mối quan hệ giá (Khôi và Hưng, 2022). hai chiều thể hiện ở các tần số khác nhau là Hơn nữa, kết quả cho thấy xuất hiện mối kênh thông tin cần thiết cho nhà đầu tư và quan hệ nhân quả Granger hai chiều giữa hoạch định chính sách nhằm giảm rủi ro và các thị trường ngoại hối ASEAN-6 và ổn định thị trường. Các kết quả này tương Bitcoin dao động trên các miền tần số khác đồng với nghiên cứu của Palazzi và cộng nhau. Điều này chứng minh rằng sự biến sự (2021) và Rahma và cộng sự (2021). động của thị trường ngoại hối ASEAN-6 có thể dự báo bằng thay đổi của thị trường 5. Kết luận Bitcoin. Đặc biệt, mối quan hệ hai chiều thể hiện ở các tần số khác nhau là kênh Nghiên cứu này nhằm khám phá sự gắn kết thông tin cần thiết cho nhà đầu tư và hoạch Bitcoin với thị trường ngoại hối các quốc gia định chính sách nhằm giảm thiểu rủi ro và thuộc khối ASEAN-6, bao gồm: Việt Nam, ổn định thị trường. Thái Lan, Singapore, Indonesia, Malaysia Kết quả đạt được là kênh thông tin hữu ích và Philippines trong khoảng từ năm 2018 cho nhà chính sách và người tham gia thị đến 2023 bằng mô hình chỉ số lan tỏa-SPI trường về biến động của thị trường ngoại được đề xuất bởi Diebold và Yilmaz (2014) hối các nước ASEAN-6 giai đoạn 2018- và kiểm định nhân quả Granger dạng phổ 2023. Thêm vào đó, nó chỉ ra rằng sau đại do Breitung và Candelon (2006) cùng phát dịch COVID-19, tổng chỉ số lan tỏa về giá triển. Kết quả thực nghiệm cung cấp cái vẫn tiếp tục tăng do chiến tranh giữa Nga nhìn tổng quan về sự tương quan giữa các và Ukraine gây ra. Do đó, kết quả này cung thị trường, giúp cho các nhà hoạch định cấp cơ sở cho các nhà quản lý chiến lược để chính sách và nhà đầu tư đưa ra quyết định đưa ra các biện pháp chính sách phù hợp và đầu tư sáng suốt nhằm tối đa hoá lợi nhuận hiệu quả trong việc quản lý rủi ro dựa trên Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 33
Mối quan hệ giữa Bitcoin và thị trường ngoại hối ASEAN-6 xu hướng thị trường được phân tích. Đồng hóa danh mục đầu tư, các nhà đầu tư cần thời, nghiên cứu mang lại giá trị đáng kể theo dõi và đánh giá thường xuyên tình cho từng đối tượng khác nhau và đóng vai hình biến động của thị trường. Kết quả cho trò quan trọng đối với các nhà đầu tư trong thấy mối liên hệ giữa giá Bitcoin và thị việc đa dạng hóa danh mục tài sản hay trường ngoại hối thường có sự biến động phòng ngừa rủi ro. lớn và khả năng dự đoán thấp, có thể ảnh Phân tích sự biến động của giá liên quan hưởng đến khả năng phòng ngừa rủi ro của chặt chẽ đến tình hình kinh tế vĩ mô và sự nó. Do đó, việc điều chỉnh phân bổ vốn ổn định của thị trường tài chính có vai trò trong danh mục tài sản là cần thiết để tối đa quan trọng trong việc tăng tính đa dạng hóa hóa lợi nhuận và đồng thời giảm thiểu rủi của các quyết định đầu tư, giảm thiểu nguy ro về giá. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện tại cơ và phân bổ vốn hiệu quả. Vì vậy, các chỉ tập trung vào sáu quốc gia ở Đông Nam nhà đầu tư thường sử dụng Bitcoin như một Á, do đó, các nghiên cứu tiếp theo cần mở phương tiện đa dạng hóa danh mục đầu tư rộng phạm vi bao gồm nhiều quốc gia hơn hoặc một công cụ phòng ngừa rủi ro, đặc để khám phá sự đa dạng của mối quan hệ biệt trong những giai đoạn thị trường chịu này, đồng thời có thể sử dụng các phương tác động nặng nề từ các biến chuyển vĩ mô pháp phân tích như phân tích wavelet hoặc không thuận lợi như đại dịch COVID-19. phân tích nhân quả theo thời gian để đạt Tuy nhiên, khi sử dụng Bitcoin để đa dạng được kết quả chi tiết và chính xác hơn. ■ Tài liệu tham khảo Adel, B., Ahlem, S. M., & Ghassen, E. M. (2023). On the determinants of Bitcoin returns and volatility: What we get from gets? Sustainability, 15( 3), 1-21. https://doi.org/10.3390/su15031761 Ahamed, F., & Singh, V. K. (2016). Financial Integration among RCEP (ASEAN+ 6) Economies: Evidence from stock and forex markets. South asian journal of management, 23(1),164-175. https://openurl.ebsco.com/ EPDB%3Agcd%3A4%3A7102036/detailv2?sid=ebsco%3Aplink%3Ascholar&id=ebsco%3Agcd%3A115318412 &crl=c Baumöhl, E. (2019). Are cryptocurrencies connected to forex? A quantile cross-spectral approach. Finance Research Letters, 29, 363-372. https://doi.org/10.1016/j.frl.2018.09.002 BenSaïda, A. (2023). The linkage between Bitcoin and foreign exchanges in developed and emerging markets. Financial Innovation, 9, 1-38. https://doi.org/10.1186/s40854-023-00454-w Breitung, J., & Candelon, B. (2006). Testing for short-and long-run causality: A frequency-domain approach. Journal of Econometrics, 132(2), 363-378. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2005.02.004 Cheah, E. T., & Fry, J. (2015). Speculative bubbles in Bitcoin markets? An empirical investigation into the fundamental value of Bitcoin. Economics letters, 130, 32-36. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2015.02.029 Corbet, S., Meegan, A., Larkin, C., Lucey, B., & Yarovaya, L. (2018). Exploring the dynamic relationships between cryptocurrencies and other financial assets. Economics letters, 165, 28-34. https://doi.org/10.1016/j. econlet.2018.01.004 Demir, E., Gozgor, G., Lau, C. K. M., & Vigne, S. A. (2018). Does economic policy uncertainty predict the Bitcoin returns? An empirical investigation. Finance research letters, 26, 145-149. https://doi.org/10.1016/j.frl.2018.01.005 Diebold, F. X., & Yılmaz, K. (2014). On the network topology of variance decompositions: Measuring the connectedness of financial firms. Journal of Econometrics, 182(1), 119-134. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2014.04.012 Drożd, S., Minati, L., Oświȩcimka, P., Stanuszek, M., & Watorek, M. (2019). Signatures of the crypto-currency market ̧ decoupling from the Forex. Future Internet, 11(7), 154. https://doi.org/10.3390/fi11070154 Drożdż, S., Kwapień, J., Oświęcimka, P., Stanisz, T., & Wątorek, M. (2020). Complexity in economic and social systems: Cryptocurrency market at around COVID-19. Entropy, 22(9), 1043. https://doi.org/10.3390/e22091043 Gavin, M. (1989). The stock market and exchange rate dynamics. Journal of international money and finance, 8(2), 181- 200. https://doi.org/10.1016/0261-5606(89)90022-3 Geweke, J. (1982) Measurement of Linear Dependence and Feedback between Multiple Time Series. Journal of the American Statistical Association, 77, 304-313. https://doi.org/10.1080/01621459.1982.10477803 34 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024
NGÔ THÁI HƯNG - LÊ VŨ NGỌC NGA - TRẦN TIẾN THẢO NGUYÊN - NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU - HUỲNH NGỌC MỸ HƯƠNG - LÂM THANH THỦY Jerina, I., & Mohamad, Y. A. B. (2022). A Study on Relationship Between Crypto Currency, Commodity and Foreign Exchange Rate. The Journal of Muamalat and Islamic Finance Research, 19, 1-12. https://doi.org/10.33102/jmifr. v19i2.457 Jimoh, S. O., & Oluwasegun, O. B. (2020). The effect of cryptocurrency returns volatility on stock prices and exchange rate returns volatility in Nigeria. Acta Universitatis Danubius. Economica, 16(6). https://www.ceeol.com/search/ article-detail?id=939640 Kamal, J. B., & Hassan, M. K. (2022). Asymmetric connectedness between cryptocurrency environment attention index and green assets. The Journal of Economic Asymmetries, 25. https://doi.org/10.1016/j.jeca.2022.e00240 Minh, K. L., & Thái, H. N. (2022). Bitcoin và thị trường chứng khoán các nước ASEAN-6: tiếp cận bằng mô hình hồi quy phân vị. Tạp chí Kinh tế và Phát triển, 304, 2-14. https://js.ktpt.edu.vn/index.php/jed/article/view/726 Kristjanpoller, W., & Bouri, E. (2019). Asymmetric multifractal cross-correlations between the main world currencies and the main cryptocurrencies. Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications, 523, 1057-1071. https://doi. org/10.1016/j.physa.2019.04.115 Mallick, S. K., & Mallik, D. A. (2023). A study on the relationship between Crypto-currencies and official Indian foreign exchange rates. Materials Today: Proceedings, 80, 3786-3793. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2021.07.383 Naeem, M. A., & Karim, S. (2021). Tail dependence between bitcoin and green financial assets. Economics Letters, 208. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2021.110068 Nan, Z., & Kaizoji, T. (2019). Market efficiency of the bitcoin exchange rate: Weak and semi-strong form tests with the spot, futures, and forward foreign exchange rates. International Review of Financial Analysis, 64, 273-281. https:// doi.org/10.1016/j.irfa.2019.06.003 Oh, J. H., & Nguyen, K. (2018). The growing role of cryptocurrency: what does it mean for central banks and governments. International Telecommunications Policy Review, 251, 33-55. https://www.researchgate.net/ publication/329023530_The_Growing_Role_of_Cryptocurrency_What_Does_It_Mean_for_Central_Banks_and_ Governments Ozyesil, M. (2019). A research on interaction between Bitcoin and foreign exchange rates. Journal of Economics Finance and Accounting, 6(1), 55-62. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2019.1028 Palazzi, R. B., Júnior, G. S. R., & Klotzle, M. C. (2021). The dynamic relationship between bitcoin and the foreign exchange market: A nonlinear approach to test causality between bitcoin and currencies. Finance Research Letters, 42. https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101893 Park, S., Jang, K., & Yang, J. S. (2021). Information flow between bitcoin and other financial assets. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 566. https://doi.org/10.1016/j.physa.2020.125604 Rahma, C., Ahmed, B., Ahmed, G., & Tahar, T. (2021). Hedge and safe haven properties during COVID-19: Evidence from Bitcoin and gold. The Quarterly Review of Economics and Finance, 82, 71-85. https://doi.org/10.1016/j. qref.2021.07.006 Rehman, M. U., Katsiampa, P., Zeitun, R., & Vo, X. V. (2023). Conditional dependence structure and risk spillovers between bitcoin and fiat currencies. Emerging Markets Review, 55. https://doi.org/10.1016/j.ememar.2022.100966 Sethapramote, Y. (2015). Synchronization of business cycles and economic policy linkages in ASEAN. Journal of Asian Economics, 39, 126-136. https://doi.org/10.1016/j.asieco.2015.06.003 Tarasova, T., Usatenko, O., Makurin, A., Ivanenko, V., & Cherchata, A. (2020). Accounting and features of mathematical modeling of the system to forecast cryptocurrency exchange rate. Accounting, 6(3), 357-364. http://dx.doi. org/10.5267/j.ac.2020.1.003 Lê Hải Trung (2024). Tác động lan truyền giữa tăng trưởng tín dụng và giá tài sản tài chính: Bằng chứng từ mô hình TVP-VAR. Tạp chí Khoa học và Đào tạo Ngân hàng, 260+261, 43-60. Doi: 10.59276/TCKHDT.2024.1.2.2609 Urquhart, A., & Zhang, H. (2019). Is Bitcoin a hedge or safe haven for currencies? An intraday analysis. International Review of Financial Analysis, 63, 49-57. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2019.02.009 Wang, H., Yuan, Y., Li, Y., & Wang, X. (2021). Financial contagion and contagion channels in the forex market: A new approach via the dynamic mixture copula-extreme value theory. Economic Modelling, 94, 401-414. https://doi. org/10.1016/j.econmod.2020.10.002 Zitis, P. I., Kakinaka, S., Umeno, K., Hanias, M. P., Stavrinides, S. G., & Potirakis, S. M. (2023). Investigating dynamical complexity and fractal characteristics of Bitcoin/US Dollar and Euro/US Dollar exchange rates around the COVID-19 outbreak. Entropy, 25(2), 214. https://doi.org/10.3390/e25020214 Số 270- Năm thứ 26 (11)- Tháng 10. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 35