Nghiên cứu thành phần hóa học của tinh dầu thân rễ gừng đen (distichochlamys citrea) tại một số tỉnh miền trung Việt Nam

Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65<br /> <br /> Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TINH DẦU THÂN RỄ GỪNG ĐEN<br /> (DISTICHOCHLAMYS CITREA) TẠI MỘT SỐ TỈNH MIỀN TRUNG VIỆT NAM<br /> Phạm Việt Tý1, Hồ Việt Đức2, Lê Quyết Thắng3<br /> ThS. Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế<br /> ThS. Trường Đại học Y Dược, Đại học Huế<br /> 3<br /> ThS. Trường THPT Huy Trứ<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 07/04/15<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 29/05/15<br /> Ngày chấp nhận đăng: 12/15<br /> Title:<br /> Study on chemical composition<br /> of rhizome essential oil of<br /> Distichochlamys citrea<br /> collected in some provinces at<br /> central Vietnam<br /> Từ khóa:<br /> Chi Zingiberaceae, Loài<br /> Distichochlamys citrea, Tinh<br /> dầu, Phương pháp GC/MS.<br /> Keywords:<br /> Zingiberaceae, Distichochlamys<br /> citrea, essential oils, GC/MS<br /> analysis<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Background: Distichochlamys citrea is a endemic species in the flora of<br /> Vietnam. The knowledge about Distichochlamys citrea, especialy the chemical<br /> constituents, is rather poor. Materials and method: D. citrea was collected in<br /> some central provinces in February 2014. The essential oils were extracted by<br /> using the hydrodistillation method and analysed by gas chromatography/mass<br /> spectrometry (GC/MS). Results & Conclusion: The rhizome essential oils of D.<br /> citrea in Quang Binh, Quang Tri and Quang Nam provinces were obtained in<br /> 0.60, 0.45 and 0.40% yields (v/w), respectively. The oxygented monoterpenes<br /> 90.73% (TD_QT), 80.29% (TD_QB) and 79.47% (TD_QN) were in abundance<br /> in the oils represented largely by 1,8-cineole with content around 30.7143.67%.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Gừng đen (Distichochlamys citrea) là loài thực vật đặc hữu chỉ có<br /> ở Việt Nam. Cho đến nay, những hiểu biết về loài này còn rất sơ khai đặc biệt<br /> là thành phần hóa học. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Gừng đen được<br /> thu hái tại một số tỉnh miền Trung vào tháng 2 năm 2014. Tinh dầu được trích<br /> ly bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn theo hơi nước sau đó được phân tích<br /> bằng phương pháp sắc ký khí - khối phổ liên hợp (GC/MS). Kết quả - Kết luận:<br /> Hàm lượng tinh dầu thân rễ Gừng đen ở Quảng Bình, Quảng Trị và Quảng<br /> Nam đạt tương ứng là 0,60, 0,45 và 0,40% (vmL/wg, theo nguyên liệu tươi).<br /> Các dẫn xuất oxy hóa của monoterpene là nhóm chất chính của các mẫu tinh<br /> dầu, chiếm 90,73% (TD_QT), 80,29% (TD_QB) và 79,47% (TD_QN). Trong<br /> đó, 1,8-cineole là cấu tử chính với hàm lượng dao động trong khoảng 30,7143,67%.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> 4 loài thuộc chi này (Nguyen Q. B & Jana LeongŠkorničková, 2012a, 2012b). Trong đó, loài Gừng<br /> đen Distichochlamys citrea được phát hiện sớm<br /> nhất ở Vườn Quốc gia Bạch Mã thuộc tỉnh Thừa<br /> Thiên Huế. Loài này có mùi thơm đặc trưng, được<br /> người dân PaKô dùng làm thuốc và gia vị.<br /> <br /> Chi Gừng đen Distichochlamys thuộc họ Gừng<br /> (Zingiberaceae) là chi thực vật đặc hữu của Việt<br /> Nam, được miêu tả lần đầu tiên bởi M. F.<br /> Newman vào năm 1995 (Newman, 1995). Tính<br /> đến nay, các nhà khoa học chỉ mới phát hiện được<br /> 60<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65<br /> <br /> Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Nhìn chung, loài Gừng đen chưa được nghiên cứu<br /> về thành phần hóa học ở trong nước cũng như trên<br /> thế giới. Bài báo này thông báo các kết quả<br /> nghiên cứu về thành phần hóa học của tinh dầu<br /> thân rễ Gừng đen ở khu vực miền Trung Việt<br /> Nam nhằm cung cấp cơ sở khoa học, định hướng<br /> việc bảo tồn và phát triển nguồn gen quý hiếm ở<br /> địa phương và tìm kiếm các thành phần có hoạt<br /> tính phục vụ công tác phòng, chữa bệnh cho<br /> người dân.<br /> 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 2.1 Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> lệ chia dòng 1:30, mẫu được bơm tự động với thể<br /> tích 1 µL. Nhiệt độ vòi phun 250 0C, nhiệt độ giao<br /> diện khối phổ 250 0C, nhiệt độ buồng ion hóa 300<br /> 0<br /> C. Điện thế đầu dò 0,82 kV. Chế độ quét toàn bộ,<br /> dải quét 40÷350 amu. Chương trình nhiệt độ lò<br /> sắc ký khí: nhiệt độ đầu 40 0C (giữ đẳng nhiệt<br /> trong 1 phút), tăng 3 0C/phút đến 285 0C (giữ<br /> đẳng nhiệt trong 5 phút).<br /> Việc xác định các thành phần trong tinh dầu được<br /> thực hiện bằng cách so sánh thời gian lưu, mô<br /> hình phân mảnh khối lượng với những dữ liệu của<br /> mẫu tham khảo có sẵn và cơ sở dữ liệu phổ khối<br /> của chúng với phổ chuẩn đã được công bố ở thư<br /> viện NIST 0.5 và NIST 0.5s.<br /> <br /> PHÁP<br /> <br /> Loài Gừng đen được thu hái tại 3 tỉnh miền Trung<br /> Việt Nam là Quảng Bình, Quảng Trị và Quảng<br /> Nam vào tháng 2 năm 2014. Tên khoa học<br /> Distichochlamys citrea M. F. Newman được xác<br /> định bởi nhà Thực vật học Đỗ Xuân Cẩm, Trường<br /> Đại học Nông lâm Huế. Tiêu bản được lưu tại<br /> Khoa Hóa, Trường Đại học Sư phạm Huế.<br /> <br /> 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Hàm lượng tinh dầu của thân rễ Gừng đen thu hái<br /> ở Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế (Phạm<br /> Việt Tý và cs, 2014) và Quảng Nam đạt tương<br /> ứng là 0,60; 0,45; 0,50 và 0,40% (vmL/wg, theo<br /> nguyên liệu tươi). Tinh dầu thu được dưới dạng<br /> lỏng, không màu, nhẹ hơn nước và có mùi thơm<br /> đặc trưng. Phương pháp GC/MS cho phép định<br /> danh 40 cấu tử từ tinh dầu Quảng Bình (TD_QB),<br /> 21 cấu tử từ tinh dầu Quảng Trị (TD_QT), 40 cấu<br /> tử từ tinh dầu Thừa Thiên Huế (TD_H) và 43 cấu<br /> tử từ tinh dầu Quảng Nam (TD_QN) tương ứng<br /> 99,76; 100,00; 100,00 (TD_H) và 99,97% tổng<br /> lượng tinh dầu (Bảng 1). Trong đó có 15 cấu tử<br /> hiện diện trong thành phần hóa học của cả 4 mẫu<br /> tinh dầu. Các cấu tử này được phân loại thành 4<br /> nhóm chất béo (aliphatic compound - AC),<br /> monoterpene hydrocarbon (MH), dẫn xuất oxy<br /> hóa của monoterpene (oxygenated monoterpene OM) và sesquiterpene hydrocarbon (SH).<br /> <br /> 2.2 Phương pháp nghiên cứu<br /> Tinh dầu được thu bằng phương pháp chưng cất<br /> lôi cuốn theo hơi nước có hồi lưu trong 4 - 6 giờ.<br /> Phân tích các thành phần hóa học của tinh dầu<br /> bằng phương pháp sắc ký khí - khối phổ liên hợp<br /> (GC/MS) trên hệ thống thiết bị GCMS-QP2010<br /> Plus của hãng Shimadzu, Nhật Bản. Hệ thống<br /> GC-2010 được lắp với cột tách mao quản<br /> Equity®-5 của hãng Supelco, Mỹ (với chiều dài 30<br /> m, đường kính trong 0,25 mm, lớp phim mỏng<br /> 0,25 μm) cùng với đầu dò khối phổ MS<br /> QP2010Plus. Chế độ ion hóa va đập điện tử (EI)<br /> được sử dụng với năng lượng 70 eV. Khí mang<br /> heli tinh khiết 99,99999% được sử dụng với tốc<br /> độ dòng 1,78 mL/phút. Kiểu bơm mẫu split với tỉ<br /> Bảng 1. Thành phần hóa học của tinh dầu thân rễ Gừng đen<br /> <br /> STT<br /> <br /> Hợp chất<br /> <br /> Loại<br /> <br /> Hàm lượng (%)<br /> TD_QB TD_QT<br /> <br /> TD_H<br /> <br /> TD_QN<br /> <br /> 1<br /> <br /> 3-butenyl hexyl ether<br /> <br /> AC<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,04<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3-methyl-3-ethylhexane<br /> <br /> AC<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,05<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2,2-dimethyl hexanol<br /> <br /> AC<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> -<br /> <br /> 61<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65<br /> <br /> STT<br /> <br /> Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Hợp chất<br /> <br /> Loại<br /> <br /> Hàm lượng (%)<br /> TD_QB TD_QT<br /> <br /> TD_H<br /> <br /> TD_QN<br /> <br /> 4<br /> <br /> Tricyclene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,18<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,04<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> 5<br /> <br /> α-thujene<br /> <br /> MH<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 6<br /> <br /> α-phellandrene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,20<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 7<br /> <br /> α-pinene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 4,47<br /> <br /> 1,81<br /> <br /> 2,02<br /> <br /> 3,81<br /> <br /> 8<br /> <br /> Camphene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 2,79<br /> <br /> 0,97<br /> <br /> 1,57<br /> <br /> 1,70<br /> <br /> 9<br /> <br /> Butyloxirane<br /> <br /> AC<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 10<br /> <br /> 1,5-dimethyl-7-oxabicyclo[4.1.0]heptane<br /> <br /> AC<br /> <br /> 0,04<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 11<br /> <br /> Sabinene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,74<br /> <br /> 1,25<br /> <br /> 12<br /> <br /> β-pinene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 2,79<br /> <br /> 2,69<br /> <br /> 3,21<br /> <br /> 7,03<br /> <br /> 13<br /> <br /> 6-methyl-5-heptene-2-one<br /> <br /> AC<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,61<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 0,45<br /> <br /> 14<br /> <br /> β-myrcene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 1,48<br /> <br /> 0,78<br /> <br /> 1,08<br /> <br /> 1,14<br /> <br /> 15<br /> <br /> 1,3,5-trimethylenecycloheptane<br /> <br /> MH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4,7-methano-1H-indene, 2,4,5,6,7,7a hexahydro-<br /> <br /> MH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> -<br /> <br /> 17<br /> <br /> 2-carene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,18<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 18<br /> <br /> Terpinolene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,16<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,18<br /> <br /> 0,19<br /> <br /> 19<br /> <br /> p-cymene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,31<br /> <br /> 20<br /> <br /> m-cymene<br /> <br /> MH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,20<br /> <br /> -<br /> <br /> 21<br /> <br /> D-limonene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 3,28<br /> <br /> 1,18<br /> <br /> 1,48<br /> <br /> 2,36<br /> <br /> 22<br /> <br /> 1,8-cineole<br /> <br /> OM<br /> <br /> 43,67<br /> <br /> 31,78<br /> <br /> 30,34<br /> <br /> 30,71<br /> <br /> 23<br /> <br /> β-trans-ocimene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,23<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,18<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> 24<br /> <br /> 1-methylheptyl acetate<br /> <br /> AC<br /> <br /> 0,17<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 25<br /> <br /> β-cis-ocimene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,28<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,22<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> 26<br /> <br /> β-terpinene<br /> <br /> MH<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,83<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 27<br /> <br /> γ-terpinene<br /> <br /> MH<br /> <br /> 0,34<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,44<br /> <br /> 0,55<br /> <br /> 28<br /> <br /> 1-(6,6-dimethylbicyclo[3.1.0]hex-2-en-2yl)ethanone<br /> <br /> OM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> 29<br /> <br /> β-linalool<br /> <br /> OM<br /> <br /> 14,79<br /> <br /> 1,78<br /> <br /> 1,50<br /> <br /> 1,51<br /> <br /> 30<br /> <br /> 1,2-dimethyl-3-vinyl-1,4-cyclohexadiene<br /> <br /> MH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 31<br /> <br /> 1,3,3-trimethylbicyclo[2.2.1]heptan-2-ol<br /> <br /> OM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 32<br /> <br /> 5-isopropyl-2-methylbicyclo[3.1.0]hexan-2-ol<br /> <br /> OM<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> -<br /> <br /> 33<br /> <br /> trans-pinocarveol<br /> <br /> OM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 62<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65<br /> <br /> STT<br /> <br /> Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Hợp chất<br /> <br /> Loại<br /> <br /> Hàm lượng (%)<br /> TD_QB TD_QT<br /> <br /> TD_H<br /> <br /> TD_QN<br /> <br /> 34<br /> <br /> Isopulegol<br /> <br /> OM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 35<br /> <br /> 6-(2-furyl)-6-methyl-2-heptanone<br /> <br /> AC<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 36<br /> <br /> (S)-cis-verbenol<br /> <br /> OM<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,20<br /> <br /> 0,19<br /> <br /> 37<br /> <br /> Borneol<br /> <br /> OM<br /> <br /> 0,78<br /> <br /> 0,49<br /> <br /> 0,87<br /> <br /> 1,30<br /> <br /> 38<br /> <br /> Terpinen-4-ol<br /> <br /> OM<br /> <br /> 1,00<br /> <br /> 2,01<br /> <br /> 2,22<br /> <br /> 1,82<br /> <br /> 39<br /> <br /> α-terpineol<br /> <br /> OM<br /> <br /> 2,27<br /> <br /> 2,12<br /> <br /> 1,36<br /> <br /> 1,53<br /> <br /> 40<br /> <br /> (1R)-myrtenal<br /> <br /> OM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> 41<br /> <br /> Fenchyl acetate<br /> <br /> OM<br /> <br /> 0,04<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> 0,58<br /> <br /> 42<br /> <br /> Verbenone<br /> <br /> OM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,58<br /> <br /> 43<br /> <br /> β-citral<br /> <br /> OM<br /> <br /> 1,63<br /> <br /> 13,98<br /> <br /> 11,05<br /> <br /> 13,49<br /> <br /> 44<br /> <br /> 3-methylene-1-cycloheptene<br /> <br /> AC<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,11<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 45<br /> <br /> cis-geraniol<br /> <br /> OM<br /> <br /> 0,58<br /> <br /> 8,89<br /> <br /> 7,61<br /> <br /> 4,01<br /> <br /> 46<br /> <br /> α-citral<br /> <br /> OM<br /> <br /> 2,47<br /> <br /> 18,38<br /> <br /> 20,88<br /> <br /> 19,13<br /> <br /> 47<br /> <br /> Bornyl acetate<br /> <br /> OM<br /> <br /> 2,17<br /> <br /> 0,20<br /> <br /> 0,35<br /> <br /> 0,27<br /> <br /> 48<br /> <br /> Neryl acetate<br /> <br /> OM<br /> <br /> 10,81<br /> <br /> 11,11<br /> <br /> 9,90<br /> <br /> 4,14<br /> <br /> 49<br /> <br /> β-elemene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,46<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,19<br /> <br /> 50<br /> <br /> trans-α-bergamotene<br /> <br /> SH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,05<br /> <br /> -<br /> <br /> 51<br /> <br /> β-caryophyllene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,42<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,16<br /> <br /> 0,18<br /> <br /> 52<br /> <br /> α-caryophyllene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> -<br /> <br /> 53<br /> <br /> Thujopsene-(I2)<br /> <br /> SH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,48<br /> <br /> 54<br /> <br /> β-chamigrene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,46<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 55<br /> <br /> 2-isopropenyl-4a,8-dimethyl-1,2,3,4,4a,5,6,7octahydronaphthalene<br /> <br /> SH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,28<br /> <br /> -<br /> <br /> 56<br /> <br /> Eudesma-4(14),11-diene<br /> <br /> SH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,27<br /> <br /> -<br /> <br /> 57<br /> <br /> Eremophilene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> 58<br /> <br /> Alloaromadendrene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 59<br /> <br /> Bicyclo[5.3.0]decane,2-methylene-5-(1methylvinyl)-8-methyl<br /> <br /> SH<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> -<br /> <br /> 60<br /> <br /> β-bisabolene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,05<br /> <br /> -<br /> <br /> 61<br /> <br /> β-sesquiphellandrene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,20<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,57<br /> <br /> 0,05<br /> <br /> 62<br /> <br /> β-eudesmene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 63<br /> <br /> Patchoulene<br /> <br /> SH<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 63<br /> <br /> Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65<br /> <br /> STT<br /> 64<br /> <br /> Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Hợp chất<br /> <br /> Loại<br /> <br /> 6-methyl-5-hepten-1-yne<br /> <br /> AC<br /> <br /> Hàm lượng (%)<br /> TD_QB TD_QT<br /> <br /> TD_H<br /> <br /> TD_QN<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> Aliphatic compound (AC)<br /> <br /> 0,27<br /> <br /> 0,92<br /> <br /> 0,20<br /> <br /> 0,56<br /> <br /> Monoterpene hydrocarbon (MH)<br /> <br /> 17,14<br /> <br /> 8,35<br /> <br /> 11,60<br /> <br /> 18,91<br /> <br /> Oxygenated monoterpene (OM)<br /> <br /> 80,29<br /> <br /> 90,73<br /> <br /> 86,59<br /> <br /> 79,47<br /> <br /> Sesquiterpene hydrocarbon (SH)<br /> <br /> 2,06<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 1,61<br /> <br /> 1,03<br /> <br /> Tổng:<br /> <br /> 99,76<br /> <br /> 100,00<br /> <br /> 100,00<br /> <br /> 99,97<br /> <br /> Dẫn xuất oxy hóa của monoterpene được xác định<br /> là nhóm chất chính của các mẫu tinh dầu, chiếm<br /> 90,73% (TD_QT), 86,59% (TD_H), 80,29%<br /> (TD_QB) và 79,47% (TD_QN) tổng lượng tinh<br /> dầu. Trong đó, 1,8-cineole là cấu tử chính với<br /> hàm lượng dao động trong khoảng 30,71%<br /> (TD_QB) - 43,67% (TD_QB). Kết quả này gợi ý<br /> 1,8-cineole có thể được xem là cấu tử đặc trưng<br /> của tinh dầu thân rễ Gừng đen. Gần đây, thành<br /> phần hóa học của tinh dầu thân rễ loài Gừng đen<br /> khía đỏ (D. rubrostriata) đã được nghiên cứu với<br /> hơn 14 cấu tử được định danh. Các cấu tử chính<br /> gồm 1,8-cineole (13,20 - 22,00%), α-citral (18,49<br /> - 22,13%), β-citral (14,15 - 22,26%), transgeraniol (12,47 - 12,75%), geranyl acetate (6,61 14,92%) (Trinh Dinh Chinh & Nguyen Thi Bich<br /> Tuyet, 2012). Có thể thấy nhận thấy sự phù hợp<br /> về thành phần cấu tử chính giữa D. cirea và D.<br /> rubrostriata.<br /> <br /> đến 14,79% trong khi ở các tỉnh lân cận chỉ chiếm<br /> dưới 2%. Ngược lại, các cấu tử như α-citral, βcitral, cis-geraniol trong tinh dầu của các tỉnh<br /> Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam có hàm<br /> lượng vượt trội so với tinh dầu Quảng Bình. Điều<br /> này chứng tỏ, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở các<br /> địa phương có ảnh hưởng không nhỏ đến thành<br /> phần, hàm lượng tinh dầu kéo theo sự khác biệt về<br /> chất lượng, giá trị của chúng.<br /> Ngoài các dẫn xuất oxy hóa của monoterpene,<br /> tinh dầu Gừng đen còn chứa một lượng đáng kể<br /> các monoterpene hydrocarbon với tỉ lệ số cấu<br /> tử/hàm lượng tương ứng là 14/17,14% (TD_QB),<br /> 7/8,35% (TD_QT), 14/11,60% (TD_H) và<br /> 15/18,91% (TD_QN). Trong số đó có 5 cấu tử đều<br /> có mặt trong tinh dầu thân rễ Gừng đen ở cả 4 tỉnh<br /> và có hàm lượng cao hơn hẳn so với các<br /> monoterpene hydrocarbon còn lại là α-pinene, βpinene, camphene, β-myrcene và D-limonene<br /> (Bảng 1).<br /> <br /> Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh 1,8cineole có tác dụng ức chế dòng tế bào ung thư<br /> máu HL-60 ở người (Moteki và cs, 2002), điều trị<br /> ho, đau cơ bắp, chứng loạn thần kinh chức năng,<br /> bệnh thấp khớp, hen suyễn... (Başer & Buchbauer,<br /> 2010). Ngoài ra, các cấu tử có hàm lượng lớn có<br /> thể kể đến là β-linalool, borneol, terpinen-4-ol, αterpineol, β-citral, cis-geraniol, α-citral, bornyl<br /> acetate và neryl acetate. Tuy nhiên, hàm lượng<br /> các cấu tử này có sự sai khác đáng kể trong thành<br /> phần hóa học của các mẫu nghiên cứu. Chẳng<br /> hạn, β-linalool trong tinh dầu Quảng Bình chiếm<br /> <br /> Các chất béo và sesquiterpene hydrocarbon cũng<br /> hiện diện trong mẫu tinh dầu nhưng với hàm<br /> lượng thấp. Theo kết quả phân tích GC/MS, hàm<br /> lượng của các chất béo trong tinh dầu là 0,27%<br /> (TD_QB), 0,92% (TD_QT), 0,20% (TD_H) và<br /> 0,56% (TD_QN) trong khi các sesquiterpene<br /> hydrocarbon có hàm lượng tương ứng là 2,06%<br /> (TD_QB), 1,61% (TD_H) và 1,03% (TD_QN).<br /> Điều đáng lưu ý là không một sesquiterpene<br /> hydrocarbon nào được phát hiện trong thành phần<br /> tinh dầu Quảng Trị.<br /> <br /> 64<br /> <br />