ắ ề ữ ớ ẻ ễ ể ề ệ Đ bài: Nh ng phát hi n m i m và sâu s c v Nguy n Đình Chi u trong bài
ộ ủ ệ ủ ồ ễ ể ạ Nguy n Đình Chi u ngôi sao sáng trong văn ngh c a dân t c c a Ph m Văn Đ ng
Bài làm
ứ ệ ạ ả ồ ọ Ph m Văn Đ ng không ph i là cây bút nghiên c u văn h c chuyên nghi p. Ông là nhà
ầ ủ ệ ơ ố ọ ộ ị chính tr , yêu th văn, có v n văn hóa và văn h c sâu r ng, do yêu c u c a văn ngh , ông
ế ộ ố ộ ố ứ ấ ặ ọ ừ có vi t m t s bài ho c m t s công trình nghiên c u văn h c. Xu t phát t nhãn quan
ọ ủ ứ ắ ị ườ ộ ớ chính tr đúng đ n, các bài nghiên c u văn h c c a ông th ẻ ng có m t cách nhìn m i m .
ộ ớ ữ ữ ế ệ ắ ặ ị ệ ti n b v i nh ng phát hi n sâu s c, nh ng đóng góp có giá tr đ c bi ề ặ t là v m t
ươ ứ ễ ể ậ ph ệ ủ ng pháp lu n nghiên c u. Bài Nguy n Đình Chi u ngôi sao sáng trong văn ngh c a
ộ ườ ộ ể ợ ể dân t c có th xem là m t tr ng h p tiêu bi u.
ướ ủ ế ẻ ắ ậ ả ề ơ Tr ớ c h t, đó là cách nhìn nh n m i m và đúng đ n c a tác gi v nhà th yêu n ướ c
ữ ễ ể ờ ườ ư Nguy n Đình Chi u: "Trên tr i có nh ng vì sao có ánh sáng khác th ắ ng, nh ng con m t
ấ ả ớ ấ ủ c a chúng ta ph i chăm chú nhìn thì m i th y, và càng nhìn thì càng th y sáng". Lâu nay,
ớ ứ ủ ứ ư ọ ọ trong gi i nghiên c u văn h c cũng nh trong tâm th c c a thanh niên, h c sinh ta, không
ữ ề ễ ệ ấ ả ể ậ ph i không có nh ng cái nhìn thiên l ch, th m chí đánh giá th p v Nguy n Đình Chi u,
ệ ậ ằ ơ ộ ố ị ừ cho r ng văn th ông còn thô m c, không trau chu t, ít có giá tr ngh thu t...; t ư đó, ch a
ớ ủ ộ ố ể ấ ứ ứ ế ặ ơ ị có ý th c nghiên c u đ th y h t giá tr to l n c a văn th ông trong cu c s ng đ c bi ệ t
ấ ả ộ ố ờ ư ủ ẹ là hoàn c nh cu c ch ng Pháp lúc b y gi cũng nh nhân cách cao đ p c a nhà th ơ
ộ ờ ộ ướ ế ủ ả ể trong m t cu c đ i vì dân, vì n c. Bài vi t c a tác gi ư ộ ự ề có th xem nh m t s đi u
ộ ự ị ề ỉ ướ ứ ề ễ ể ch nh v cách nhìn, m t s đ nh h ộ ng v cách nghiên c u Nguy n Đình Chi u theo m t
ươ ắ ph ậ ng pháp lu n đúng đ n.
ừ ứ ắ ọ ế ễ ặ T cách nhìn đúng đ n mà có cách nghiên c u khoa h c, bài vi t đã đ t Nguy n Đình
ố ả ử ể ấ ị ờ ể ậ ặ ơ Chi u trong b i c nh l ch s lúc b y gi đ nhìn nh n, đánh giá; đ t văn th ông vào văn
ơ ướ ứ ể ố ờ ừ ễ ấ ơ th yêu n c ch ng Pháp th i kì này đ nghiên c u; t đó th y rõ văn th Nguy n Đình
ừ ằ ủ ể ả ạ ồ ơ ướ ố Chi u v a n m trong ngu n m ch và dòng ch y chung c a văn th yêu n c ch ng Pháp
ữ ớ ị ạ ừ ổ ễ cùng v i Phan Văn Tr , Nguy n Thông, Bùi H u Nghĩa, ... l ư ộ ế i v a n i lên nh m t ti ng
ể ấ ơ th tiêu bi u nh t.
ế ư ệ ẻ ễ ể ộ ớ Bài vi ắ t đ a ra m t phát hi n m i m và sâu s c: Nguy n Đình Chi u là ngôi sao có ánh
ườ ư ư ệ ẹ sáng khác th ẻ ẹ ấ ng (ánh sáng đ p nh ng ta ch a quen nhìn nên khó phát hi n ra v đ p y)
ứ ấ ả ậ ả ớ vì v y ph i chăm chú nhìn thì m i th y (có nghĩa là ph i dày công, kiên trì nghiên c u thì
ớ ượ ứ ạ m i khám phá đ ấ c), và càng nhìn thì càng th y sáng (càng nghiên c u l ệ i càng phát hi n
ẻ ẹ ữ ữ ớ ớ ra nh ng ánh sáng m i, nh ng v đ p m i). Lâu nay, ta có thói quen nhìn các nhà th ơ ở
ệ ệ ể ậ ố ọ ề bình di n ngh thu t theo ki u trau chu t, g t giũa, l ờ ẽ i l ỏ hoa mĩ,...; đi u đó là không th a
ủ ễ ể ả ớ đáng và không đúng v i hoàn c nh sáng tác c a Nguy n Đình Chi u (mù lòa), nên đã
ế ượ ẻ ẹ ủ ữ ủ ơ ấ không th y h t đ c nh ng v đ p và đánh giá đúng th văn c a ông. Cách nhìn c a tác
ỉ ớ ẻ ọ ươ gi ả ở đây không ch m i m , khoa h c, mà còn có ý nghĩa ph ậ ng pháp lu n trong s ự
ề ỉ ị ướ ứ ư ệ ế ễ ậ ộ ơ đi u ch nh và đ nh h ng cho vi c nghiên c u, ti p c n m t nhà th nh Nguy n Đình
ể ấ ị ướ ế ủ ả ở ỗ Chi u. Và rõ ràng, cách nhìn y đã đ nh h ng cho bài vi t c a tác gi ch ông đã nhìn
ơ ả ủ ộ ờ ị ề ữ ễ ấ ắ ơ ể th y sâu s c các giá tr b n v ng và c b n c a cu c đ i và th văn Nguy n Đình Chi u,
ụ ạ ộ ị ườ ứ ọ đã khôi ph c l i các giá tr đó m t cách t ng minh, có căn c khoa h c trong bài vi ế ủ t c a
ề ươ ư ấ ệ ươ ế ể ệ mình trên nhi u ph ng di n nh t m g ng nhân cách và khí ti ậ t, quan đi m ngh thu t
ặ ắ ư ữ ữ ễ ể ớ ộ ủ c a Nguy n Đình Chi u cũng nh nh ng nét m i trong n i dung và nh ng đ c s c ngh ệ
ễ ể ậ ơ thu t trong th văn Nguy n Đình Chi u.
ả ặ ơ ướ ố ả ủ ễ ể ố Tác gi đã đ t văn th yêu n ủ c ch ng Pháp c a Nguy n Đình Chi u vào b i c nh c a
ấ ố ờ ủ ộ ươ ễ ị phong trào ch ng Pháp lúc b y gi c a nhân dân Nam B (Tr ữ ng Đ nh, Nguy n H u
ủ ả ơ ướ ạ ố Huân,...) và trong dòng ch y c a văn th yêu n c ch ng Pháp giai đo n này (Phan Văn
ể ấ ễ ạ ắ ồ ị ấ ế Tr , Nguy n Thông,...) đ th y rõ ngu n m ch phát sinh là đúng đ n và t ờ ồ t y u, đ ng th i
ờ ầ ủ ễ ể ơ ị ỉ ướ ố cũng ch ra v trí lá c đ u c a Nguy n Đình Chi u trong th văn yêu n c ch ng Pháp
ể ấ ế ỉ ề ạ ậ ạ ố ờ th i kì c n đ i cu i th k XIX. Có th th y đi u này trong đo n phân tích bài Văn t ế
ừ ủ ầ ạ ộ ồ ơ ướ ẫ nghĩa sĩ C n Giu c: T ngu n m ch chung c a văn th yêu n ế c mà d n đ n bài Văn t ế ,
ộ ờ ớ ệ ắ ầ ộ ộ ủ ủ ẩ ớ v i m t l ừ i, v a gi ừ i thi u, v a tóm t t đ y đ toàn b n i dung c a tác ph m: "Ngòi
ễ ả ủ ễ ể ồ ậ ộ bút, nghĩa là tâm h n trung, nghĩa c a Nguy n Đình Chi u đã di n t , th t là sinh đ ng và
ộ ố ớ ả ườ ủ ế ố ườ ủ não nùng, c m tình c a dân t c đ i v i ng i chi n sĩ c a nghĩa quân, v n là ng i nông
ư ố ỗ ố ở ỉ ườ ứ ướ dân, x a kia ch quen cày cu c, b ng ch c tr thành ng i anh hùng c u n c", sau đó
ộ ế ủ ễ ể ạ ớ ạ ủ ẫ d n m t đo n c a bài Văn t ế , so sánh v i Bình Ngô đ i cáo c a Nguy n Trãi đ đi đ n
ộ ự ẻ ề ắ ẩ ậ ớ ế ắ m t s đánh giá th t m i m và sâu s c, đúng đ n v tác ph m: "Bài Văn t ầ nghĩa sĩ C n
ữ ộ ườ ư ế ấ ố Giu c là khúc ca nh ng ng ặ ẫ i anh hùng th t th , nh ng v n hiên ngang: S ng đánh gi c,
ế ệ ặ ượ ả ằ thác cũng đánh gi c... muôn ki p nguy n đ ế c tr thù kia..." và k t thúc b ng vi c t ệ ưở ng
ớ ế ơ ướ ữ ộ ồ ủ nh đ n linh h n c a nhà th yêu n c và nh ng nghĩa quân đã hi sinh cho dân t c.
ữ ế ả ế ả ụ ẻ ẩ ớ Không nh ng th , tác gi ữ đã có nh ng ki n gi ắ ề i m i m và sâu s c v tác ph m L c Vân
ệ ệ ề ộ ơ ớ ữ ố ộ ờ ậ ứ Tiên, v n i dung, đó là m i liên h bi n ch ng gi a cu c đ i nhà th v i các nhân v t
ủ ẩ ả ườ ọ ừ ỗ ễ ể trong tác ph m và xúc c m c a ng ố i đ c (nhân dân). T ch Nguy n Đình Chi u su t
ự ầ ậ ờ ố đ i s ng trong lòng qu n chúng nhân dân, nên ông đã xây d ng thành công các nhân v t
ữ ẩ ườ ươ ị chính nghĩa trong tác ph m (là nh ng con ng ộ i có ru t gan, x ữ ể ạ ng th t) đ t o ra nh ng
ả ẩ ườ ọ ả ộ ế ế ậ ậ xúc c m th m mĩ trong ng i đ c là nhân dân, tác gi đã đi đ n m t k t lu n th t lôgic,
ữ ề ấ ậ ọ ươ ữ ả ấ ế t t y u v các nhân v t chính nghĩa đó: "H là nh ng t m g ng dũng c m. Vì nh ng l ẽ
ệ ủ ọ ọ ầ ả ấ đó h g n gũi chúng ta và câu chuy n c a h làm chúng ta c m xúc và thích thú", v n đ ề
ư ớ ả ủ ứ ắ ớ thì không m i nh ng cách lí gi i c a tác gi ả ạ l ậ ị i m i, hàm ch a ý v sâu s c và cũng th t
ễ ể d hi u.
ề ươ ườ ế ệ ể ệ ạ ấ ộ V văn ch ng, ng i vi ả t nh n m nh đây là m t truy n "k ", truy n "nói", thông c m
ơ ể ủ ữ ề ệ ệ ậ ả ị ậ ặ ớ v i đi u ki n, hoàn c nh sáng tác c a nhà th đ nh n ra nh ng giá tr ngh thu t đ c
ủ ẩ ả ố ế ộ ố ễ ớ ắ s c c a tác ph m: "Tác gi c ý vi t m t l ễ ể i văn "nôm na", d hi u, d nh , có th ể
ỗ ơ ề ề ẫ ộ ươ ề truy n bá r ng rãi trong dân gian"; "D u sao đôi ch s sót v văn ch ng không h làm
ệ ủ ả ả ị ườ ẫ ừ ầ ế ậ ấ ố ừ gi m giá tr văn ngh c a b n tr ng ca th t là h p d n t đ u đ n cu i.", t đó mà
ề ẳ ị ườ ụ ườ kh ng đ nh: "Trong dân gian mi n Nam, ng i ta thích L c Vân Tiên, ng ư i ta say s a
ỉ ề ộ ụ ủ ụ ể ệ nghe "k " L c Vân Tiên không ch v n i dung câu chuy n, còn vì văn hay c a L c Vân
ơ ở ữ ế ể ấ ọ Tiên". Đó là nh ng ý ki n có c s khoa h c, r t đáng đ chúng ta suy nghĩ, l ạ ượ i đ c trình
ộ ỏ ị bày m t cách dung d mà rõ ràng, sáng t .
ế ự ế ợ ữ ẽ ủ ậ ồ ườ Bài vi t là s k t h p hài hòa gi a lí l ả xác đáng và tình c m n ng h u c a ng i vi ế t
ơ ướ ộ ờ ế ợ ữ ễ ể ơ ố ớ đ i v i nhà th yêu n ễ c Nguy n Đình Chi u, k t h p gi a cu c đ i và th văn Nguy n
ể ấ ớ ố ờ ủ ờ ậ ộ ộ Đình Chi u v i công cu c ch ng Pháp lúc b y gi c a nhân dân Nam B . Nh v y, bài
ế ễ ể ừ ế ạ ạ ộ ạ ấ ả vi t rõ ràng, m ch l c, d hi u, v a tác đ ng đ n lí trí l i th m sâu vào tình c m ng ườ i
ụ ủ ụ ớ ủ ế ứ ứ ữ ế ế ệ ạ ớ ọ đ c, t o nên s c thuy t ph c l n ch y u là s c thuy t ph c c a nh ng phát hi n m i
ẻ ơ ướ ớ ễ ể ắ ề m và sâu s c v nhà th yêu n c l n Nguy n Đình Chi u.
