NHÂN VẬT LNCH SỬ THẾ GIỚI 12 (NC)
Sưu tầm
1
NHÂN VẬT LNCH SỬ THẾ GIỚI LỚP 12
Chương I
Bài 1: S HÌNH THÀNH TRT T TH GII MI
SAU CHIN TRANH TH GII TH HAI (1945-1949)
XTALIN (1879 - 1953)
Iôxip Xtalin (Ioseph Vissarionovitch Djugatchvili tc Iôxip Stalin) - nhà hot ñng cách mng,
Tng Bí thư Ban Chp hành trung ương ðng công nhân xã hi dân ch (Bônsơvich) Nga, sau là
ðng Cng sn Liên Xô, Ch tch Hi ñng y viên nhân dân, Tng tư lnh ti cao lc lưng quân
s, hàm ði nguyên soái Liên Xô.
Xtalin xut thân trong gia ñình công nhân ñóng giày thành ph Gôri thuc tnh Tiphơlit (sau ñi
tên là Tbilixi, th ñô Grudia). Năm 15 tui, khi ñang hc trưng dòng ca giáo hi Chính thng
giáo Tiphơlit, Xtalin ñã tham gia hot ñng cách mng. Năm 1898, b ñui ra khi trưng dòng v
ti tuyên truyn ch nghĩa Mac, Xtalin phi chuyn vào hot ñng bí m t và tr thành nhà cách
mng chuyên nghip. Năm 1901, ông ñưc b!u vào thành y ðng Công nhân xã hi dân ch Nga
Tiphơlit và ñưc Thành y c" ñi hot ñng Batum, mt thành ph quan trng Capcadơ.
Năm 1902, Xtalin b b#t và t$ ñó cho ñ%n năm 1913, ông b b#t tt c 7 l!n, nhiu l!n b ñày sang
Xibia, nhưng ñã vưt ng&c t'i 5 l!n. Ông có bit hiu là Xtalin, nghĩa là "con ngưi thép". Sau m(i
l!n thoát ng&c, ông li tham gia hot ñng cách mng tích cc hơn. Trong Hi ngh toàn Nga l!n VI
ca ðng Công nhân xã hi dân ch (hp Praha vào tháng 1-1912), Xtalin ñã ñưc c" v#ng m)t
vào Ban Chp hành Trung ương ðng. Sau cuc Cách mng tháng 2-1917, Xtalin t$ nơi b tù tr v
Pêtơrôgrat và ñưc b sung vào Ch tch ñoàn Ban Chp hành trung ương ðng và vào Ban biên
t p báo S th t. Tháng 4-1917, Xtalin ñưc b!u làm y viên B chính tr ca Ban chp hành trung
ương ðng.
Trong nh*ng ngày Cách mng tháng 10-1917, Xtalin là y viên ca cơ quan quân s cách mng do
Trung ương ðng thành l p ñ lãnh ño khi nghĩa. Khi Hi ñng y viên nhân dân (Chính ph
cách mng) ñưc thành l p do Lênin ñng ñ!u, Xtalin ñưc c" gi* chc y viên nhân dân B Dân
tc (B trưng B Dân tc). Trong thi gian ni chi%n và chng s can thip quân s ca nư'c
ngoài, Xtalin là y viên Hi ñng quân s cách mng, ñưc c" làm ñ)c phái viên nhiu m)t tr n
quan trng và ñã ñóng góp tích cc vào chi%n th#ng ca Hng quân ñánh bi quân Bch v. Tháng
4-1922, Xtalin ñưc b!u làm Tng Bí thư Ban Chp hành trung ương ðng và ông gi* chc v& ñó
cho ñ%n khi mt.
Tháng 6-1941, cuc chi%n tranh xâm lưc ca phát xít ðc vào Liên Xô b#t ñ!u. ð t p trung
quyn lc vào ngưi lãnh ño cuc chi%n tranh bo v t quc, Xtalin ñưc c" làm Ch tch Hi
ñng y viên nhân dân, Ch tch y ban quc phòng, Tng tư lnh ti cao ca các lc lưng quân
s Liên Xô. Dư'i s lãnh ño ca Xtalin và ðng Cng sn Liên Xô, Hng quân Liên Xô ñã tiêu
dit quân phát xít xâm lưc, sau ñó vưt biên gi'i sang giúp ñ+ các nư'c ðông Âu gii phóng và
ñánh t'i t n sào huyt bn phát xít Hitle, chi%m ñóng Beclin (2-5-1945) và nh n s ñ!u hàng ca
NHÂN VẬT LNCH SỬ THẾ GIỚI 12 (NC)
Sưu tầm
2
phát xít ðc (9-5-1945). , m)t tr n phía ñông, Hng quân Liên Xô ñánh tan g!n mt triu quân
Quan ðông ca Nh t, góp ph!n quan trng chm dt chi%n tranh Thái Bình Dương (2-9-1945).
Do nh*ng công lao ñóng góp to l'n, Xtalin ñã ñưc t)ng thưng nhiu huân chương và huy hiu:
huy hiu Anh hùng Liên Xô, huân chương Lênin, huân chương Sao vàng...
Sau Chi%n tranh th% gi'i II, Xtalin ñã lãnh ño nhân dân Liên Xô nhanh chóng hàn g#n v%t thương
chi%n tranh và ñưa Liên Xô tr thành mt siêu cưng, ñi trng ch y%u ca ñ% quc M-. ði v'i
các nư'c ðông Âu và phong trào gii phóng dân tc, Xtalin ñã tích cc giúp ñ+. Ông mt ngày 5-3-
1953.
PH. RUDƠVEN (1882 – 1945)
Franklin Delano Roosevelt (30 tháng 1 năm 1882 – 12 tháng 4 năm 1945), thưng ñưc gi t#t là
FDR, là tng thng th 32 ca Hoa Kỳ ñng Dân ch. ð#c c" bn l!n, Roosevelt ph&c v& t$ năm
1933 ñ%n năm 1945. Ông là Tng thng Hoa Kỳ duy nht t$ng ti chc hơn hai nhim kỳ. Là nhân
v t trung tâm ca th% k/ 20, Roosevelt thưng ñưc xem là mt trong ba tng thng Hoa Kỳ kit
xut da trên k%t qu ca các cuc thăm dò trong gi'i hc thu t (hai người kia là George
Washington và Abraham Lincoln).
Trong giai ñon ði Suy thoái xy ra trong th p niên 1930, Roosevelt thi%t l p chương trình New
Deal nh0m cung ng cu tr cho ngưi tht nghip, ph&c hi kinh t%, và ci cách h thng kinh t%.
Trong các di sn ca ông, ñáng k nht là h thng an sinh xã hi, và công cuc chnh lý th trưng
tài chính Wall Street. Cung cách t n d&ng sc mnh tích cc ca chính quyn liên bang ñã giúp tái
to hình nh năng ñng cho ðng Dân ch. Liên minh New Deal ñưc ki%n to bi Roosevelt ñã
thng tr chính trưng Hoa Kỳ mãi cho ñ%n th p niên 1960.
Sau năm 1938, Roosevelt v n ñng cho l p trưng tái vũ trang và lãnh ño ñt nư'c tách khi ch
trương t cô l p khi th% gi'i ñang ti%n g!n ñ%n him ha chi%n tranh. Ông ñã cung cp nh*ng h( tr
c!n thi%t cho Winston Churchill và nh*ng n( lc ca nư'c Anh trong chi%n tranh trư'c khi cuc tn
công Trân Châu Cng lôi kéo nư'c M- vào cuc chi%n. Trong thi kỳ chi%n tranh, Roosevelt ñưa ra
nh*ng quy%t ñnh quan trng cp lãnh ño chng li ðc Quc Xã, và bi%n Hoa Kỳ thành nhân t
mu cht trong công cuc ti%p liu và cung ng tài chính cho phe ðng minh nh0m ñánh bi ðc,
Ý và Nh t.
ð%n ñ!u năm 1945 khi quân ðng minh ti%n vào ðc và Liên Xô ñã kim soát Ba Lan, ni dung
cuc hi ki%n ñưc ti%t l cho công chúng. Trong tháng 1, dù sc khe ñang suy s&p, Roosevelt ñ%n
Yalta, Liên Xô, ñ g)p Stalin và Churchill. Ông ch trích Hi ngh Yalta là ñã hp pháp hóa vic
Liên Xô chi%m ñóng ðông Âu. Roosevelt ñ%n Hi ngh v'i tt c hi vng ñ)t vào vic thương tho
v'i Stalin sau khi chi%n tranh chm dt.
Ngày 30 tháng 3 năm 1945, Roosevelt ñ%n Warm Springs ñ ngh ngơi trư'c khi ñ%n tham d hi
ngh sáng l p Liên Hip Quc theo như d ñnh. Sáng ngày 12 tháng 4, ông kêu lên “Tôi b ñau ñ!u
kinh khng”. T$ ñó ông không còn nói ñưc. Bác sĩ ch2n ñoán ông b xut huy%t não. Roosevelt t$
tr!n, th 63 tui.
NHÂN VẬT LNCH SỬ THẾ GIỚI 12 (NC)
Sưu tầm
3
SƠCSIN (1874-1965)
Uynxtơn Sơcsin (sir Winston Leonard Spencer Churchill) - nhà hot ñng chính tr ngưi Anh, th
lĩnh ca ðng Bo th, Th tư'ng Anh (1940-1945 và 1951-1955), ngưi ñóng vai trò chính ca
nư'c Anh trong Chi%n tranh th% gi'i II.
Sơcsin tt nghip trưng quân s năm 1895. V'i tư cách là thông tín viên quân s, ông ñã tham gia
cuc chi%n tranh Anh-Bôơ (1899-1900) Nam Phi. Năm 1900, ông ñưc b!u vào Quc hi trong
danh sách ng c" viên ca ðng Bo th. Năm 1906, ông li ñng trong danh sách ng c" ca
ðng T do vào Quc hi. Nh*ng năm 1906-1908, ông là Th trưng B Thuc ña; sau ñó còn gi*
chc v& B trưng ca nhiu b như Thương mi, Ni v&, Hi quân, Tài chính, v...v... Thi gian
Cách mng tháng Mưi ni chi%n Nga (1918-1921), Sơcsin làm B trưng B chi%n tranh, ñã ch
trương can thip vào nư'c Nga và giúp ñ+ tích cc cho Bch v chng li nư'c Nga Xô vi%t. Năm
1924, Sơcsin li quay v v'i ðng Bo th.
Năm 1940, Sơcsin lên làm Th tư'ng gi*a lúc bn phát xít ðc ñã gây ra cuc Chi%n tranh th% gi'i
II và ñang uy hi%p Pháp. Sơcsin mun li d&ng hoàn cnh ñó, bi%n nư'c Pháp thành "mt x t tr
ca Anh". Nhưng chính ph Pháp do thng ch% Pêtanh c!m ñ!u, ñã chp nh n ñ!u hàng phát xít
ðc. Năm 1941, phát xít ðc tn công Liên Xô. Sơcsin thi hành chính sách hai m)t. Mt m)t, chính
ph Anh tuyên b ñng v phía Liên Xô chng ðc và ñã ký Hip ư'c ñng minh Anh-Xô, m)t
khác li dây dưa trong vic m m)t tr n th hai và âm mưu làm cho Liên Xô suy y%u, ñ cho ñ%
quc Anh d3 n#m vai trò lãnh ño châu Âu sau chi%n tranh. V'i tư cách ngưi ñng ñ!u chính
ph Anh, Sơcsin ñã tham gia các cuc Hi ngh Têhêran (1943), Yanta (2-1945), Pôxñam (7-1945)
v'i các nhà lãnh ño M- và Liên Xô ñ gii quy%t vn ñ chi%n tranh.
Sơcsin còn làm Th tư'ng Anh l!n th hai vào nh*ng năm 1951-1955. Chính sách ca Sơcsin mt
l!n n*a li theo ñuôi M-, ng h các hot ñng ca M- trên trưng quc t%, nht là trong cuc
chi%n tranh Triu Tiên, và chính ph Anh tích cc tham gia các t chc Liên minh B#c ði Tây
dương (NATO), Hip ư'c phòng th ðông Nam Á (SEATO) và nhiu khi quân s khác ca các
nư'c ñ% quc ch nghĩa. Tháng 4-1955, Sơcsin t$ chc Th tư'ng và lãnh t& ðng Bo th, và ri
khi chính trưng. Ông mt ngày 24/1/1965.
NHÂN VẬT LNCH SỬ THẾ GIỚI 12 (NC)
Sưu tầm
4
G. C. MACSAN (1880 – 1959)
George Catlett Marshall (1880 - 1959), nhà hot ñng nhà nư'c, quân s và ngoi giao Hoa Kì.
ði tư'ng (1944). T$ 1939 ñ%n 1945, tng tham mưu trưng. Tham d nhiu hi ngh quc t% quan
trng: Têhêran (1943), Yanta và Pôtxñam (1945). ði din ñ)c bit ca tng thng Truman Trung
Quc (11.1945- 1.1947), b trưng Ngoi giao (1947 - 49). Mt trong nh*ng ngưi ñ xư'ng chính
sách "chi%n tranh lnh" và thành l p khi NATO. Tham gia son tho Hc thuy%t Tơruman. ð ra
K% hoch Macsan nh0m khôi ph&c các nư'c Tây Âu b tàn phá sau Chi%n tranh th% gi'i II (Kế
hoạch Macsan). B trưng Quc phòng trong chi%n tranh Triu Tiên (1950 - 51). Rút khi các hot
ñng chính tr và nhà nư'c (t$ 1951). Gii thưng Nôben v hoà bình (1953).
LIÊN HỢP QUỐC (viết tắt: UN)
T chc quc t% toàn c!u, l'n nht hin nay. Thành l p 26.6.1945 (b#t ñ!u có hiu lc t$
24.10.1945) theo sáng ki%n ca Liên Xô, Hoa Kì, Trung Quc, Anh, Pháp (Hi ngh Xan Franxixcô
1945). Thành viên: 188 nư'c (ñ%n 9.1999), Tr& s: New York (Hoa Kì). Vit Nam yêu c!u tham gia
LHQ t$ 1946, nhưng ch ñ%n khi cách mng gii phóng dân tc k%t thúc, nư'c Cng hoà Xã hi ch
nghĩa Vit Nam thng nht m'i tr thành thành viên chính thc t$ 9/1977. Theo Hi%n chương, m&c
ñích ca LHQ là duy trì hoà bình và an ninh quc t%; ngăn ch)n và loi b mi ñe do hoà bình, th
tiêu các hành vi xâm lưc và các hành vi khác phá hoi hoà bình; phát trin quan h h*u ngh gi*a
các quc gia trên cơ s tôn trng nguyên t#c ch quyn quc gia, bình ñ4ng v quyn li và t
quy%t dân tc, gii quy%t tranh chp b0ng bin pháp hoà bình; thc hin hp tác quc t% ñ gii
quy%t các vn ñ kinh t%, xã hi và văn hoá; tôn trng nhân quyn, không phân bit chng tc, gi'i
tính, ngôn ng* và tín ngư+ng. Các cơ quan chính ca LHQ gm: ði hi ñng, Hi ñng Bo an,
Hi ñng Kinh t% và Xã hi, Hi ñng Qun thác, Toà án Quc t%, Ban Thư kí. Ngoài ra, LHQ còn
có nhiu cơ quan chuyên môn khác như UNESCO, UNDP, ILO, FAO, vv.
TỔNG THƯ KÍ LIÊN HỢP QUỐC
Viên chc cao cp nht ca Liên hp quc, do ði hi ñng b nhim theo ki%n ngh ca Hi ñng
Bo an. ðng ñ!u và ñiu hành hot ñng ca Ban Thư kí Liên hp quc, hot ñng trong tt c các
cuc hp ca ði hi ñng, Hi ñng Kinh t% và Xã hi, Hi ñng Thác qun và thc hin mi
chc năng khác do các cơ quan này giao cho. Có th lưu ý Hi ñng Bo an ñ%n bt c vn ñ nào
mà theo ý mình có th ñe do vic duy trì hoà bình và an ninh quc t%. B nhim các nhân viên ca
mình theo nh*ng quy ñnh do ði hi ñng xác l p. Có nghĩa v& thc hin mi chc năng do Liên
hp quc giao phó, trình ði hi ñng báo cáo h0ng năm v hot ñng ca Liên hp quc, không
ñưc hành ñng trái v'i tính cht hoàn toàn quc t% trong các chc năng ca mình, không ñưc tìm
ki%m hay chp nh n nh*ng ch th ca bt c mt chính ph nào ho)c mt cơ quan quyn lc nào
ngoài Liên hp quc và ch chu trách nhim trư'c Liên hp quc. Nhim kì ca TTK LHQ là 5
năm. T$ 1945 ñ%n nay có 9 TTKLHQ.
NHÂN VẬT LNCH SỬ THẾ GIỚI 12 (NC)
Sưu tầm
5
Danh sách Tng Thư ký
Ảnh Tổng Thư ký Thời gian
đương nhiệm
Quốc
gia Ghi chú
1
Gladwyn Jebb 1945 – 1946 Anh Lâm thi
2
Trygve Ha
lvdan
Lie
2/2/1946 – 11/
1952 Na Uy T$ nhim
3
Dag
Hammarskjöld
10/4/1953 –
18/11/1961
Th&y
ðin
T" n
n trong mt tai
n
n máy bay ti
Rhodesia (nay là
Zambia)
4
U Thant 30/11/1961 –
31/12/1971
Mi%n
ðin
(nay là
Myanm
a)
Quyn Tng Thư ký t
3 tháng 11 1961 ñ
%n
30 tháng 11 1962
5
Kurt Waldheim 1/1/1972 –
31/12/1981 Áo Trung Quc ph
quy%t
nhim kỳ th ba
6
Javier Pérez de
Cuéllar
1/1 /1982 –
31/12/1991 Peru T
$ chi nhim kỳ th
ba
7
Boutros Boutros-
Ghali
1/1/1992 –
31/12/1996 Ai C p Hoa Kỳ ph
quy%t
nhim kỳ th hai
8
Kofi Annan 1/1/1997 –
31/12/2006 Ghana
9
Ban Ki-moon 1/1/2007 Hàn
Quc