Nhóm Ni tơ

Chia sẻ: Dương Văn Cảnh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'nhóm ni tơ', tài liệu phổ thông, hóa học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhóm Ni tơ

Nhãm nit¬ I. Môc tiªu cña ch¬ng 1. VÒ kiÕn thøc BiÕt: - VÞ trÝ cña c¸c nguyªn tè thuéc nhãm nit¬ trong b¶ng tuÇn hoµn. - TÝnh chÊt cña c¸c ®¬n chÊt vµ hîp chÊt cña nit¬ vµ photpho. - øng dông cña c¸c ®¬n chÊt vµ hîp chÊt nit¬. - §iÒu chÕ nit¬, photpho vµ c¸c hîp chÊt quan träng cña chóng. HiÓu: - Sù liªn quan gi÷a vÞ trÝ nit¬, photpho trong b¶ng tuÇn hoµn víi cÊu t¹o nguyªn tö, ph©n tö cña chóng. - Sù liªn quan gi÷a cÊu t¹o nguyªn tö, ph©n tö cña nit¬ vµ photpho víi tÝnh chÊt ho¸ häc cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt cña chóng. 2. VÒ kü n¨ng - Tõ vÞ trÝ, cÊu t¹o nguyªn tö, ph©n tö dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt cña nit¬, photpho. - LËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng cña c¸c ®¬n chÊt vµ hîp chÊt cña nit¬ vµ photpho. X¸c ®Þnh ® îc vai trß vµ so s¸nh tÝnh khö, tÝnh oxi ho¸ cña chóng trong c¸c ph¶n øng oxi ho¸ - khö. - ViÕt ®îc c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng trong c¸c s¬ ®å chuyÓn ho¸. BiÕt gi¶i c¸c d¹ng kh¸c nhau cña bµi t©p tr¾c nghiÖm, bµi tËp tù luËn ®Þnh lîng. - TiÕn hµnh mét sè thÝ nghiÖm ®¬n gi¶n ®Ó nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc cña ®¬n chÊt nit¬, photpho vµ c¸c hîp chÊt cña chóng. 3. VÒ t×nh c¶m, th¸i ®é - Cã ý thøc tÝch cùc, tù gi¸c vµ hîp t¸c trong häc tËp. - Cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. Mét sè ®iÓm cÇn lu ý vÒ néi dung d¹y häc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc 1. Trong nhãm nit¬ chØ xÐt kÜ nit¬ vµ photpho , cÇn lµm râ sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña c¸c ®¬n chÊt vµ c¸c hîp chÊt cña hai nguyªn tè ®ã. §©y lµ nh÷ng kiÕn míi ®èi víi häc sinh. Do häc sinh ®· ® îc häc ®Çy ®ñ c¬ së lý thuyÕt nh cÊu t¹o nguyªn tö, b¶ng tuÇn hoµn, liªn kÕt ho¸ häc, c©n b»ng ho¸ häc, sù ®iÖn li, kh¸i niÖm vÒ axit, baz¬ vµ muèi, nªn gi¸o viªn cÇn dÉn d¾t ®Ó häc sinh cã thÓ dùa vµo lý thuyÕt chñ ®¹o ®ã dù ®o¸n ® îc tÝnh chÊt cña ®¬n chÊt nit¬, photpho vµ c¸c hîp chÊt cña chóng. Gi¸o viªn biÓu diÔn thÝ nghiÖm, häc sinh quan s¸t, nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn ®Ó kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n cña nh÷ng dù ®o¸n ®ã. 2. Sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o vµ ®é bÒn cña ph©n tö nit¬ vµ ph©n tö photpho. * Ph©n tö nit¬ N2 cã kÝch thíc nhá h¬n ph©n tö P4 (dN ≡ N = 0,109 nm; dp-p = 0,221nm) vµ v× N2 ë tr¹ng th¸i khÝ nªn lùc t ¬ng t¸c gi÷a c¸c ph©n tö N2 nhá h¬n nhiÒu so víi lùc t¬ng t¸c gi÷a c¸c ph©n tö P4. * Liªn kÕt ba trong ph©n tö N 2 cã n¨ng lîng lín (EN ≡ N = 946 kJ/mol), lín gÊp 6 lÇn liªn kÕt ®¬n N - N (E N - N = 169 kJ/mol), nªn lµ liªn kÕt rÊt bÒn. ë 30000C nã míi b¾t ®Çu bÞ ph©n huû thµnh nguyªn tö nit¬, do ®ã ë nhiÖt ®é th êng nit¬ ph©n tö lµ mét trong nh÷ng chÊt tr¬ nhÊt. Cßn ë nhiÖt ®é cao, nit¬ trë nªn ho¹t ®éng h¬n, nhÊt lµ khi cã mÆt chÊt xóc t¸c. * MÆc dï photpho cã ®é ©m ®iÖn (2,1) nhá h¬n so víi nit¬ (3,0), nh ng ë ®iÒu kiÖn thêng photpho ho¹t ®éng h¬n nit¬. §ã lµ do liªn kÕt ®¬n P - P trong ph©n tö P 4 kÐm bÒn h¬n liªn kÕt ba trong ph©n tö nit¬ (E P-P ~ 200 kJ/mol). ë trªn 20000C ph©n tö P4 bÞ ph©n huû thµnh c¸c nguyªn tö photpho. * ë nguyªn tö N kh«ng cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch cÆp electron ®· ghÐp ®«i ë ph©n líp 2s ®Ó chuyÓn sang obitan 3s cña líp thø ba, v× obitan nµy cã n¨ng l îng cao h¬n nhiÒu. V× vËy céng ho¸ trÞ cùc ®¹i cña nit¬ trong c¸c hîp chÊt b»ng 4: ba liªn kÕt ®îc t¹o thµnh theo c¬ chÕ trao ®æi, cßn mét liªn kÕt ® îc t¹o thµnh theo c¬ chÕ cho - nhËn. Nit¬ thÓ hiÖn c¸c sè oxi ho¸: -3 (NH3), - 2(N2H4), -1(N2O), 0 (N2), +1(N2O), +2(NO), +3(N2O3), + 4(NO2, N2O4), +5 (N2O5). 3. §iÒu chÕ nit¬ trong c«ng nghiÖp Nit¬ ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph¬ng ph¸p chng cÊt ph©n ®o¹n kh«ng khÝ láng cßn chøa khÝ hiÕm vµ nh÷ng vÕt oxi. Trong nhiÒu trêng hîp, t¹p chÊt khÝ hiÕm kh«ng g©y trë ng¹i g× c¶, nh ng oxi th× kh«ng ®îc lÉn. §Ó lo¹i t¹p chÊt oxi, ngêi ta cho nit¬ ®i qua mét hÖ thèng chøa ®ång kim lo¹i ®èt nãng. Khi ®ã tÊt c¶ oxi ®Òu ph¶n øng t¹o thµnh CuO. 4. Amoniac * KhÝ amoniac lµ mét trong nh÷ng khÝ tan nhiÒu trong n íc. HiÖn tîng tan nhiÒu cña amoniac ® îc gi¶i thÝch b»ng sù t¹o thµnh liªn kÕt hi®ro gi÷a c¸c ph©n tö NH 3 vµ H2O (c¶ hai ®Òu lµ ph©n tö cã cùc: momen lìng cùc µNH3 = 1,48D, µH2O = 1,86D). Liªn kÕt nµy ®îc h×nh thµnh nhê lùc t¬ng t¸c tÜnh ®iÖn gi÷a nguyªn tö H mang mét phÇn ®iÖn tÝch d - ¬ng cña ph©n tö H2O vµ nguyªn tö N mang mét phÇn ®iÖn tÝch ©m cña ph©n tö NH3. * Lµ hîp chÊt cã cùc, NH 3 dÔ ho¸ láng vµ dÔ hãa r¾n (t nc = -780C, ts= - 330C) cao h¬n nhiÒu so víi c¸c hîp chÊt t ¬ng tù nh PH3 (tnc = -1330C, ts = - 87,40C), AsH3 (tnc = -1160C, ts = -620C) v.v… §iÒu nµy ®îc gi¶i thÝch lµ: do ph©n cùc kh¸
m¹nh, nªn c¸c ph©n tö NH3 dÔ kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh tËp hîp ph©n tö (NH 3)n nhê liªn kÕt hi®ro. §Ó ph¸ vì tËp hîp ph©n tö nµy cÇn tiªu tèn n¨ng l îng. Bëi vËy, NH3 cã tnc, ts vµ c¶ nhiÖt ho¸ h¬i (22,82 kJ/mol) cao h¬n PH 3, AsH3. ë nh÷ng hîp chÊt nµy kh«ng x¶y ra hiÖn tîng tËp hîp ph©n tö. * Khi tan trong níc, trong dung dÞch níc cña amoniac x¶y ra c¸c qu¸ tr×nh sau: NH3 . H2O + NH3 + H2O ⇄ NH3 ……. H2O ⇄ NH 4 + OH- + Khi ®ã NH3 kÕt hîp víi H+ cña H2O theo c¬ chÕ cho - nhËn, t¹o thµnh ion NH 4 vµ dung dÞch trë nªn cã tÝnh baz¬. Ph¶n øng chung ®îc viÕt lµ: + NH3(dd) + H2O ⇄ NH 4 + OH- §©y lµ ph¶n øng thuËn nghÞch, ë l¹nh nã chuyÓn dÞch tõ tr¸i sang ph¶i, khi ®un nãng trong b×nh hë nã chuyÓn sang dÞch tõ ph¶i sang tr¸i. H»ng sè ph©n li baz¬ cña amoniac trong dung dÞch ë 25 0C: [ NH + 4 ][OH _ ] = 1,8. 10-5 Kb = [NH 3 ] Tríc ®©y, ngêi ta cho r»ng tÝnh baz¬ lµ do NH 3 kÕt hîp víi H2O t¹o thµnh ph©n tö NH4OH, nhng thùc tÕ kh«ng cã nh÷ng b»ng chøng minh sù tån t¹i cña ph©n tö nµy. Khi nghiªn cøu nhiÖt ®é ho¸ r¾n cña dung dÞch NH 3 ngêi ta thÊy cã ba d¹ng hi®rat bÒn ë nhiÖt ®é thÊp lµ 2NH 3.H2O (tnc = -78,80C); NH3.H2O (tnc = -790C) vµ NH3.2NH3 (tnc = -980C). + Trong c¸c hîp chÊt hi®rat ®ã, ph©n tö NH 3 liªn kÕt víi ph©n tö H 2O b»ng liªn kÕt hi®ro, chø kh«ng cã c¸c ion NH 4 , OH- vµ ph©n tö NH4OH. + * Kh¶ n¨ng kÕt hîp cña amoniac víi níc vµ víi axit t¹o thµnh ion NH 4 vµ víi c¸c ion kim lo¹i nh Ca2+, Zn2+, Cu2+, Ag+ v.v… t¹o thµnh cation phøc (gäi chung lµ amoniacat kim lo¹i [Ca(NH 3)8]2+, [Cu(NH3)4]2+, [Ag(NH3)2]+, v.v… lµ do cã sù h×nh thµnh c¸c liªn kÕt cho - nhËn (cßn gäi lµ liªn kÕt phèi trÝ) gi÷a cÆp electron tù do ch a sö dông cña nguyªn tö N trong ph©n tö NH3 vµ obitan lai ho¸ cßn trèng cña ion kim lo¹i (theo thuyÕt liªn kÕt hãa trÞ). * Amoniac cßn cã tÝnh khö, mÆc dï kh«ng ®Æc tr ng b»ng ph¶n øng kÕt hîp. TÝnh khö cña NH 3 lµ do nguyªn tö nit¬ cã sè oxi ho¸ thÊp nhÊt (-3) g©y ra. Ngoµi O 2 vµ oxit kim lo¹i ra, clo vµ brom oxi ho¸ m·nh liÖt amoniac ë tr¹ng th¸i khÝ vµ tr¹ng th¸i dung dÞch ngay ë nhiÖt ®é thêng. 0 2NH3 + 3Cl2 → N 2 + 6HCl 0 2NH3 + 3Br2 → N 2 + 6HBr 5. Muèi amoni * CÇn thÊy râ sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a muèi amoni vµ muèi kim lo¹i kiÒm. Gièng víi muèi cña kim lo¹i kiÒm, c¸c muèi amoni ®Òu tan nhiÒu trong n íc vµ khi tan ph©n ly hoµn thµnh c¸c ion. Ion + NH 4 còng kh«ng cã mµu nh ion kim lo¹i kiÒm. Kh¸c víi muèi kim lo¹i kiÒm, dung dÞch muèi amoni cã tÝnh axit do ion amoni cho proton: + NH 4 + H2O ⇄ NH3 + H3O, Ka = 5,5.10-10. * CÇn hiÓu vµ n¾m v÷ng ph¶n øng nhiÖt ph©n cña muèi amoni. S¶n phÈm cña ph¶n øng nµy lµ kh¸c nhau, tuú thuéc vµo b¶n chÊt cña axit t¹o nªn muèi. - Muèi amoni t¹o bëi axit kh«ng cã tÝnh oxi ho¸, khi bÞ nhiÖt ph©n t¹o ra amoniac vµ axit t ¬ng øng. VÝ dô: t0 NH4Cl → NH3 + HCl t0 (NH4)2CO3 2NH3 + CO2 + H2O → t0 NH4HCO3 NH3 + CO2 + H2O → t0 (NH4)3PO4 → 3NH3 + H3PO4 t0 (NH4)2S 2NH3 + H2S → - Muèi amoni t¹o bëi c¸c axit cã tÝnh oxi ho¸, khi bÞ nhiÖt ph©n th× axit ® îc t¹o thµnh sÏ oxi ho¸ NH3, t¹o ra c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau. 250 0 VÝ dô: NH4NO3 → N2O + 2H2O
t0 NH4NO2 N2 + 2H2O → t0 (NH4)2 Cr2O7 N2 + Cr2O3 + 4H2O → 0 t (NH4)2SO4 → NH3 + NH4HSO4 TiÕp tôc ®un nãng thªm muèi NH4HSO4 sÏ bÞ ph©n huû: t0 3NH4HSO4 N2 + NH3 + 3SO2 + 6H2O → Chó ý: Khi lµm thÝ nghiÖm nhiÖt ph©n muèi NH 4NO3 cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt chÕ ®é nhiÖt, v× NH 4NO3 nãng ch¶y ë 1690C, tõ kho¶ng 190 - 2600C bÞ ph©n huû cho tho¸t ra N2O. Cßn ë nhiÖt ®é cao h¬n 3000C sÏ ph©n huû næ, do N2O kh«ng bÒn ph©n huû nhanh ra N2 + O2: t0 2N2O 2N2 + O2. → 6. Axit nitric • HNO3 lµ axit cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh. Cã tµi liÖu nãi r»ng ë nång ®é rÊt lo·ng vµ l¹nh HNO 3 kh«ng thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸ trong dung dÞch níc. Khi HNO3 rÊt lo·ng vµ l¹nh t¸c dông víi kim lo¹i ho¹t ®éng, vÝ dô Mg, th× cã H 2 tho¸t ra ë thêi ®iÓm b¾t ®Çu ph¶n øng. Trong nhiÒu tµi liÖu, khi nãi vÒ tÝnh oxi ho¸ cña HNO 3 ngêi ta kh«ng ®a tÝnh chÊt nµy vµo, thËm chÝ cã mét sè tµi liÖu cßn kh¼ng ®Þnh lµ khi t¸c dông víi kim lo¹i, HNO 3 kh«ng cho H2 tho¸t ra. • NÕu sö dông HNO3 ®Æc th× s¶n phÈm cuèi cïng lu«n lu«n lµ NO 2. §ã lµ v× tÊt c¶ c¸c hîp chÊt chøa oxi cña nit¬ víi sè oxi ho¸ (+4 ®Òu bÞ HNO3 ®Æc oxi ho¸ ®Õn NO2). VÝ dô: 2HNO3 + NO → 3NO2 + H2O C¸c kim lo¹i cã tÝnh khö trung b×nh vµ yÕu (thÝ dô Fe, Pb, Cu, Ag,…) khö HNO 3 lo·ng chñ yÕu ®Õn NO. Cßn c¸c kim lo¹i cã tÝnh khö m¹nh (thÝ dô Al, Zn, Mg,…) khö HNO 3 lo·ng chñ yÕu ®Õn N 2O hoÆc N2 vµ khö HNO3 rÊt lo·ng ®Õn NH3 (ë d¹ng muèi NH4NO3). Trong c¸c ph¶n øng, kim lo¹i bÞ oxi hãa ®Õn møc oxi ho¸ bÒn, cao nhÊt. Qu¸ tr×nh khö HNO3 thêng diÔn ra theo mét sè h íng song song, kÕt qu¶ thu ® îc mét hçn hîp s¶n phÈm khö kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®é m¹nh, yÕu cña chÊt khö vµ nång ®é axit. H×nh d íi ®©y minh ho¹ hµm lîng t¬ng ®èi cña c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau khi khö HNO3 b»ng Fe tuú thuéc vµo nång ®é cña axit. Axit cµng lo·ng th× cµng cã nhiÒu s¶n phÈm khö s©u h¬n trong hçn hîp, vÝ dô NH 3 (ë d¹ng NH4NO3). HNO3 "bèc khãi" ®îc ®iÒu chÕ trong phßng thÝ nghiÖm theo ph¶n øng NaNO3 + H2SO4 → NaHSO4 + HNO3 Ph¶n øng nµy ®îc tiÕn hµnh trong ch©n kh«ng, ®Ó HNO 3 bay h¬i ngay vµ Ýt bÞ ph©n huû, khi ®ã thu ® îc HNO3 100%. Còng cã thÓ kh«ng sö dông ch©n kh«ng, nh ng cÇn lÊy NaNO3 r¾n vµ H2SO4 ®Æc (~ 98%). Ph¶n øng ®îc tiÕn hµnh khi ®un nãng nhÑ, gióp cho HNO 3 bay h¬i vµ dÞch chuyÓn c©n b»ng sang ph¶i (HNO 3 bay h¬i m¹nh h¬n nhiÒu so víi H2SO4). §un nãng m¹nh sÏ lµm ph©n huû HNO 3 t¹o thµnh. NÕu dïng dung dÞch lo·ng, sau ®ã c« ®Æc th× chØ thu ®îc hçn hîp ®¼ng phÝ 68%. 7. Muèi nitrat Khi ®un nãng muèi nitrat cao h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña chóng (cã tr êng hîp cha ®¹t ®Õn nhiÖt ®é nãng ch¶y) th× chóng bÞ ph©n huû. TÝnh chÊt ph©n huû cña muèi nitrat phô thuéc vµo b¶n chÊt cña cation. • Muèi cña c¸c kim lo¹i ho¹t ®éng nhÊt (®øng tríc Mg trong d·y ®iÖn ho¸) t¹o thµnh muèi nitrit t ¬ng øng vµ gi¶i phãng oxi. • Muèi cña c¸c kim lo¹i ho¹t ®éng kÐm h¬n (Mg - Cu) bÞ ph©n huû t¹o thµnh oxit. • Muèi cña c¸c kim lo¹i kÐm ho¹t ®éng h¬n n÷a (®øng sau Cu) bÞ ph©n huû gi¶i phãng kim lo¹i. TÝnh chÊt kh¸c nhau nµy khi tiÕn hµnh ph¶n øng lµ do ®é bÒn kh¸c nhau cña c¸c muèi nitrit vµ oxit t ¬ng øng ë nhiÖt ®é bÞ ph©n huû: trong c¸c ®iÒu kiÖn ®ã ®èi víi natri th× nitrit bÒn, ®èi víi Mg th× nitrit kÐm bÒn, nªn cho tho¸t ra kim lo¹i. • Trong m«i trêng trung tÝnh, ion NO3- kh«ng cã kh¶ n¨ng oxi ho¸ • Trong m«i trêng axit, ion NO3- cã kh¶ n¨ng oxi ho¸ nh HNO3 VÝ dô: 3Cu + 8H+ + 2NO3- 3Cu2+ + 2 NO + 4H2O • Trong m«i trêng kiÒm m¹nh, d, ion NO3 bÞ Al (hoÆc Zn) khö ®Õn NH3 - VÝ dô: 8Al + 5OH- + 3NO3- + 2H2O 8AlO2- + 3NH3 8. CÇn n¾m v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn ho¸ gi÷a hai d¹ng thï h×nh cña photpho. • Khi ®un nãng trªn 2500C, kh«ng cã kh«ng khÝ, P ®á chuyÓn thµnh h¬i, khi lµm l¹nh th× h¬i ®ã ng ng tô thµnh P tr¾ng.
• Cßn khi ®un nãng P tr¾ng ®Õn 250 0C kh«ng cã kh«ng khÝ hoÆc díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng th× nã chuyÓn chËm thµnh P ®á lµ d¹ng bÒn h¬n. Ph¶n øng nµy cã thÓ t¨ng nhanh khi cã mét Ýt iot lµm xóc t¸c. Cã thÓ biÓu diÔn c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ ®ã nh sau: ∆ H = - 16,7 kJ/ mol ⇄ P tr¾ng P ®á TÊt c¶ c¸c d¹ng thu h×nh cña photpho khi nãng ch¶y ®Òu t¹o thµnh cïng mét chÊt láng gÇn nh÷ng ph©n tö tø diÖn P 4. D¹ng P4 còng tån t¹i ë tr¹ng th¸i h¬i. Nh ng ë nhiÖt ®é cao h¬n 800 0C vµ ¸p suÊt thÊp, P4 bÞ ph©n huû t¹o thµnh c¸c ph©n tö P2. Díi ¸p suÊt khÝ quyÓn vµ nhiÖt ®é ~ 1800 0C, 50% P4 ph©n hñy thµnh 2P2, cßn ë ~ 28000C th× 50% P2 ph©n huû thµnh 2P. ë tr¹ng th¸i r¾n, P ®á cã cÊu tróc polime nh sau: P P P P P P P P P P P P P P P P 9. Photpho tr¾ng rÊt ho¹t ®éng vÒ mÆt ho¸ häc, dÔ dµng bèc ch¸y trong kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é th êng, nÕu ë d¹ng ph©n t¸n nhá. §iÒu nµy ® îc minh ho¹ b»ng thÝ nghiÖm sau: Hoµ tan mét mÈu nhá P tr¾ng trong dung m«i cacbon ®isunfua (CS2). TÈm dung dÞch thu ®îc vµo mét b¨ng giÊy läc cßn l¹i nh÷ng h¹t P tr¾ng rÊt nhá. Chóng bÞ oxi ho¸ bëi oxi kh«ng khÝ, ph¸t nhiÖt m¹nh, lµm bèc ch¸y b¨ng giÊy läc. 10. C¸c axit photphoric • CÊu t¹o ph©n tö cña c¸c axit photphoric: HO OP O O H H O H O H O P O P H O P axit octophotphoric H O O H O (axit photphoric) axit diphotphoric axit metaphotphoric Sè oxi ho¸ cña P trong c¸c axit nµy ®Òu lµ +5. • Axit H3PO4 lµ axit ba lÇn axit cã ®é m¹nh trung b×nh (K1 = 7,6 x 10-3; K2= 6,2 x 10-8; K3 = 4,4 x 10-13). Axit H4P2O7 m¹nh h¬n H3PO4 vµ lµ axit bèn lÇn axit ( K1 = 3 x 10-2; K2 = 4 x 10-3; K3 = 2 x 10-7; K4 = 5 x 10-10). Tuy nhiªn, chØ míi biÕt ®îc hai lo¹i muèi cña axit nµy: muèi ®ihi®ro®iphotphat, thÝ dô Na 2H2P2O7 vµ muèi ®iphotphat trung tÝnh, thÝ dô Na4P2O7. Axit HPO3 m¹nh h¬n c¶ hai axit trªn. Trong sè c¸c muèi metaphotphat chØ cã muèi cña kim lo¹i kiÒm vµ magie lµ dÔ tan. Trong phßng thÝ nghiÖm thêng sö dông axit H3PO4 vµ c¸c muèi cña nã (muèi photphat). • Kh¸c víi axit nitric, c¸c axit photphoric ®Òu kh«ng cã kh¶ n¨ng oxi ho¸. §iÒu ®ã lµ do photpho cã ®é ©m ®iÖn nhá, dÉn ®Õn ¸i lùc víi eletron nhá. 11. Muèi photphat Mét trong nh÷ng tÝnh chÊt cÇn biÕt cña muèi photphat lµ ph¶n øng thuû ph©n. • Trong sè c¸c muèi photphat tan, muèi photphat trung tÝnh cña kim lo¹i kiÒm bÞ thuû ph©n m¹nh trong dung dÞch cho m«i trêng kiÒm m¹nh. ThÝ dô: Na3PO4 + H2O ⇄ Na2HPO4 + NaOH PO3− + H2O ⇄ HPO2-4 + OH- 4 Do ®ã khi kÕt tinh tõ dung dÞch, Na3PO4 thêng cã lÉn NaOH. • Muèi hi®rophotphat, thÝ dô Na2HPO4 bÞ thuû ph©n yÕu h¬n: Na2HPO4 + H2O ⇄ NaH2PO4 + NaOH HPO2− + H2O ⇄ H2PO4- + OH- 4 Qu¸ tr×nh thuû ph©n nµy x¶y ra m¹nh h¬n so víi qu¸ tr×nh ph©n li axit cña ion HPO 2-4 HPO2− + H2O ⇄ PO43- + H3O+ 4 nªn dung dÞch cã m«i trêng axit yÕu. • Muèi ®ihi®rophotphat, thÝ dô NaH2PO4 bÞ thuû ph©n yÕu h¬n n÷a: NaH2PO4 + H2O ⇄ H3PO4 + NaOH H2PO4- + H2O ⇄ H3PO4 + OH- • Qu¸ tr×nh thuû ph©n nµy x¶y ra kÐm h¬n so víi qu¸ tr×nh ph©n li axit cña ion H 2PO4- H2PO4- + H2O ⇄ H3PO4 + H3O+
nªn dung dÞch NaH2PO4 cã m«i trêng axit yÕu.