ơ ấ ướ ủ ổ ậ ả ễ ề Đ bài: Phân tích bài th Đ t n ứ ể c c a Nguy n Đình Thi đ làm n i b t c m h ng
ơ ề ấ ướ ủ v đ t n c c a nhà th
Bài làm
ẽ ế ộ ơ ở ộ ơ Có l không có m t nhà th nào trên th gian này, tr thành m t nhà th chân chính mà l ạ i
ộ ầ ơ ế ề ấ ướ ơ ộ ề ươ ấ ướ ở không có m t v n th , m t bài th vi t v đ t n c, v quê h ng. B i vì đ t n c là
ồ ả ố ớ ứ ậ ờ ngu n c m h ng vô t n đ i v i thi sĩ muôn đ i.
ư ả ộ ườ Nh ng tình c m đ t n ấ ướ ở ỗ c m i con ng ườ ạ i l i hình thành theo m t con đ ng riêng,
ự ữ ả ậ ắ ộ mang n i dung màu s c riêng và d a trên nh ng c m nh n riêng.
ơ ế ễ ộ ề ấ ướ ề Nguy n Đình Thi là m t nhà th vi t nhi u v đ t n ư c. Nh ng có l ẽ ư ở ch a đâu, trong
ề ấ ướ ạ ổ ậ ậ ặ ắ ư ở ủ ứ ả ơ th và trong văn c a ông, c m h ng v đ t n i n i b t, t p trung đ c s c nh c l bài
ơ ấ ướ th Đ t n c.
ơ ấ ướ ủ ượ ừ ế Bài th Đ t n ễ c c a Nguy n Đình Thi đ c sáng tác t ớ năm 1948 đ n năm 1955 m i
ấ ướ ủ ủ ầ ớ ố hoàn thành, so v i Bên kia sông Đu ng c a Hoàng C m, Đ t n ễ c c a Nguy n Đình Thi
ế ễ ắ ầ ơ ộ ỉ ng n h n, th mà Hoàng c m sáng tác ch trong m t đêm, còn Nguy n Đình Thi đã vi ế t
ề ấ ướ ủ ể ấ ư ậ ứ ả ả trong b y tám năm ròng rã. So sánh nh v y đ th y c m h ng v đ t n c c a hai nhà
ơ ở ặ ứ ả ấ ố th ngay m t này đã có cái gì r t khác nhau: Bên kia sông Đu ng là c m h ng tuôn tràn,
ấ ướ ả ấ Đ t n c là tình c m nung n u:
ữ ấ Nh ng đêm dài hành quân nung n u
ề ử ủ ấ ướ ứ ầ ấ ơ ấ ầ L n gi ở ạ l ọ i "ti n s " c a bài th và đ c kĩ ph n th nh t Đ t n c, ta càng th y rõ đó là
ủ ề ề ấ ả ấ ấ ộ ỗ ớ m t tình c m nung n u, nung n u n i nh , nung n u ni m vui, ni m tin yêu c a ng ườ i
làm ch .ủ
ạ ộ ố ộ ở ộ Là m t thanh niên s ng và ho t đ ng ễ Hà N i, Nguy n Đình Thi vi ế ề ấ ướ c, t v đ t n
ướ ế ế ề ấ ướ ủ ộ ủ ủ tr c h t là vi ủ t v Hà N i, th đô c a đ t n ộ ớ c, th đô c a trái tim ông, Hà N i v i
ươ ắ ắ ộ h ng s c xao đ ng long lanh trong n ng gió mùa thu.
ư ư Sáng mát trong nh sáng năm x a
ổ ươ Gió th i mùa thu h ớ ố ng c m m i
ớ ữ Tôi nh nh ng ngày thu đã xa.
ạ ớ ộ Sáng ch m l nh trong lòng Hà N i
ữ ố ơ Nh ng ph dài xao xác h i may
ườ ầ ả ạ Ng i ra đi đ u không ngo nh l i
ư ề ắ ơ ầ Sau l ng th m n ng lá r i đ y
Mùa thu nay khác r i,ồ
ứ ữ ồ Tôi đ ng vui nghe gi a núi đ i
ổ ừ ấ ớ Gió th i r ng tre ph p ph i
ờ ớ Tr i thu thay áo m i
ườ ế ế Trong bi c nói c i thi t tha...
ấ ướ ế ẳ ả ẫ ế ế Ch ng ph i ng u nhiên chút nào khi nói đ n đ t n ộ c là nói đ n Hà N i và nói đ n Hà
ộ ạ ấ ướ ế ươ ẹ ư ấ ố N i l i nói đ n mùa thu. Đ t n c ta t ẹ i đ p b n mùa nh ng đ p nh t là vào mùa thu
ở ạ ẹ ạ ấ ơ ộ ơ và có mùa thu đâu l i đ p, l i "mát trong" h n mùa thu Hà N i? Nh t là mùa thu n i đây
ử ủ ể ắ ộ ố ị ạ ừ l ữ i t ng đi m m t cái m c vàng son vào l ch s "Th đô hoa vàng n ng Ba Đình" gi a
ố ữ ẳ "Tháng Tám mùa thu xanh th m" (T H u).
ờ ế ệ ẳ ả ố ừ ữ ầ Cho nên, ch ng ph i ch đ n b n câu tuy t tác, ngay t nh ng đòng đ u đã có cái gì xôn
ồ ạ xao, xào x c trong h n:
ư ư Sáng mát trong nh sáng năm x a
ổ ươ Gió th i mùa thu h ớ ố ng c m m i
ớ ữ Tôi nh nh ng ngày thu đã xa
ấ ướ ớ ỗ ớ ỗ ở ừ ắ ớ ượ Đ t n c g n v i n i nh , n i nh kh i t mùa thu, mùa thu "đã xa" đ c g i l ợ ạ ừ i t
ế ỗ ư "mùa thu nay". Rõ ràng là có hai mùa thu nh đang soi chi u vào nhau làm cho m i phía
ả ấ ơ ồ ề đ u long lanh l p lánh h n lên trong tâm h n thi sĩ. Cái c m giác "mát trong" là chung, là
ở ố ớ ọ ệ ộ ệ muôn thu đ i v i m i mùa thu Vi t Nam, mùa thu Hà N i. Cái riêng bi t cái "đã xa" đã
ữ ồ ạ ữ ộ "khóe r i" gi a hai mùa thu, còn l i là gì? Trong nh ng ngày thu đã xa Hà N i "mát trong"
ơ ộ ẹ ẹ ẻ ắ ẫ ồ ố ư ẫ v n "mát trong" v n đ p và th m ng. Nh ng đó là cái đ p bu n. Ph xá v ng v , xao
ề ạ ầ ầ ắ ầ ơ ổ xác, sân th m đ y n ng, đ y lá vàng r i. Gió heo may mang theo khí l nh đ u mùa th i
ố ổ ắ ữ ườ ọ ồ ộ dài theo nh ng dãy ph c v ng ng ờ ậ i. Có m t cái gì bu n, th t trang tr ng trong th i
ể ắ ắ ờ kh c chuy n mùa, th i kh c chia xa.
ư ấ ư ư ẫ ồ ồ Mùa thu nay v n "mát trong" nh "sáng năm x a" y nh ng cũng "đã khác r i". Khác r i
ườ ầ ả ạ ủ ữ ờ ở b i cái "Ng i ra đi đ u không ngo nh l i" c a "nh ng ngày thu đã xa", gi ứ đây đã "đ ng
ữ ừ ộ ầ ủ ế ệ ắ ể ớ ồ gi a núi đ i", đúng t ế m t t m cao c a chi n khu kháng chi n Vi t B c đ mà "nh ' mà
ườ ắ ổ ọ ổ ươ "nghe". Lòng ng ổ i đã đ i nên ng n gió cũng đ i, âm thanh cũng đ i, s c h ng cũng
đ i:ổ
ổ ừ ấ ớ Gió th i r ng tre ph p ph i
ờ ớ Tr i thu thay áo m i
ườ ế ế Trong bi c nói c i thi t tha.
ổ ắ ế ớ ơ ườ ộ ồ ữ ộ Đó là c n gió th i, s c áo m i, ti ng nói c i gi a m t cu c h i sinh.
ư ổ ộ ở ứ ớ ỏ Có m t thay đ i nh trong cách x ng hô ế trên là "tôi nh ", "tôi đ ng vui nghe". Đ n
ấ ờ ơ ế ạ ạ ế ọ ườ ế đo n th ti p theo, đ t tr i mùa thu l i vang v ng ti ng "nói c i thi ủ t tha" c a "chúng
ta".
ủ ờ Tr i xanh đây là c a chúng ta
ừ ủ Núi r ng đây là c a chúng ta
ướ N c chúng ta...
ậ ắ ỏ ữ ủ ấ ấ M y ch "c a chúng ta", "chúng ta" y vang lên th t r n r i, kiêu hãnh tin yêu, "chúng ta"
ề ướ ủ ề ự ướ ẹ ộ ớ ự t hào v "n c chúng ta" có ch quy n, t hào vì "n c chúng ta" giàu đ p r ng l n.
ữ ơ ồ Nh ng cánh đ ng th m mát
ả ườ ữ Nh ng ng đ ng bát ngát
ỏ ặ ữ Nh ng dòng sông đ n ng phù sa...
ự ề ố ờ ủ ấ T hào vì truy n th ng "không bao gi khu t" c a cha ông mình:
ế ầ ấ Đêm đêm rì r m trong ti ng đ t
ư ọ ữ ổ ề Nh ng bu i ngày x a v ng nói v
Ở ế ườ ế ữ ầ ọ ờ ộ trên, ta nghe m t "ti ng nói c i thi ế t tha" v ng lên đâu đó gi a t ng tr i "trong bi c",
ơ ạ ứ ầ ơ ạ ế ữ đây trong nh ng dòng khép l ấ i ph n th nh t bài th , ta l ọ i nghe ti ng nói thiêng v ng
ừ ơ ọ ế ấ ấ lên t lòng đ t thiêng mà nhà th g i là "ti ng đ t".
ề ấ ướ ủ ư ậ ấ ủ ứ ứ ễ ầ ả Nh v y, c m h ng v đ t n c c a Nguy n Đình Thi trong ph n th nh t c a bài th ơ
ủ ề ườ ớ ừ ủ ừ ề ắ là ni m vui c a ng ứ ỗ i làm ch . Đó là ni m vui, là n i nh v a sâu l ng v a náo n c
ứ ế ứ ỗ ứ ề ọ ộ ộ ế trong lòng, m t th n i ni m v ng trong tâm th c thành m t th ti ng nói riêng, "ti ng
ữ ầ ẳ ấ ẳ ờ ẳ thu" riêng, nghe mênh mang sâu th m: sâu th m gi a b u tr i, sâu th m trong lòng đ t và
ữ ồ ẳ ườ ế sâu th m gi a h n ng i đi kháng chi n.
ấ ướ ư ượ ễ ừ Nh trên đã nói, Đ t n c đ c Nguy n Đình Thi sáng tác t ớ ế năm 1948 đ n 1955 m i
ấ ượ ứ ư ầ hoàn thành. Ph n th nh t đ c hoàn thành năm 1948 ("Sáng mát trong nh sáng năm
ứ ầ ượ ế ễ ư x a"), ("Đêm mít tinh") ph n th hai, đ c vi ế ế ừ t ti p t 1949 đ n 1955. Nguy n Đình Thi
ư ờ ử ế ị ử ủ ồ ớ hình nh ch cho l ch s vi ộ t xong thiên s thi c a dân t c mình, r i m i theo đó mà vi ế t
ầ ẽ ự ữ ề ả ậ ứ ố n t ph n th hai này. Có l ể vì v y mà dù thiên v xây d ng nh ng hình nh có tính bi u
ờ ộ ố ơ ẫ ữ ủ ủ ế ọ ượ t ng khái quát, l ộ i th v n âm vang nh ng ti ng v ng c a cu c s ng hào hùng c a m t
ế ế ấ ắ ơ ủ ộ ấ ướ đ t n c chi n đ u và chi n th ng, ầ đó, có âm vang c a phong trào phát đ ng qu n
ả ấ ộ chúng trong c i cách ru ng đ t:
ừ ố ậ ồ ờ T g c lúa b tre h n h u
ữ ế ậ ờ Đã b t lên nh ng ti ng căm h n
ị ướ ế Có âm vang nh p b c vào công nông binh "liên minh" kháng chi n:
ộ ươ Khói nhà máy cu n trong s ng núi
ẳ ọ ồ Kèn g i quân văng v ng cánh đ ng
ấ ướ ườ Ôm đ t n ữ c nh ng ng ả i áo v i
ữ ứ Đã đ ng lên thành nh ng anh hùng
ể ượ ư ữ ế ỉ ượ ự ả ư Nh ng n u nh nh ng bi u t ng khái quát trên đây ch đ ằ c xây d ng b ng c m quan
ự ệ ử ằ ấ ướ ủ ễ ị l ch s , b ng s ki n thì Đ t n c c a Nguy n Đình Thi đã không làm xôn xao lòng
ườ ế ế ấ ể ượ ữ ề ừ ữ ệ ừ ng i đ n th . R t nhi u nh ng bi u t ế ng đã k t tinh t nh ng kĩ ni m riêng, t chính
ủ ừ ệ ế ệ ả ộ ộ ấ ố quan sát, tr i nghi m c a m t ngh sĩ t ng s ng lăn l n trong kháng chi n. Cho nên, Đ t
ướ ủ ấ ố ủ ễ ề ấ ổ n ề c c a Nguy n Đình Thi có nhi u kh , nhi u dòng l p lánh cái ch t s ng c a nhà th ơ
ủ và c a nhân dân.
Khi ông vi t:ế
ữ ả ồ Ôi nh ng cánh đ ng quê ch y máu
ờ ề Dây thép gai đâm nát tr i chi u
ữ ấ Nh ng đêm dài hành quân nung n u
ớ ắ ồ ỗ ườ ồ B ng b n ch n nh m t ng i yêu
ữ ệ ể ấ ỗ ỗ ỗ ấ Thì ta hi u đó là n i đau chung quy n vào nh ng n i đau riêng, và n i đau y nung n u
ộ ỗ ề ộ ỉ ệ ế ề ớ ổ thêm vì m t n i nh xao xuy n chay lòng. Trong đó có k ni m v m t bu i chi u hành
ở ắ ư ặ ấ ằ ồ ồ quân B c Giang: Nhìn lên đ i cao, dây thép gai đ n gi c h n lên nh cào c u "đâm nát
ỏ ầ ề ề ờ ạ ư ữ ả ồ tr i chi u". Ráng chi u đ b m l i, rãnh cày đ ng quê nh "ch y máu". Nh ng chi ti ế t
ấ ố ự ấ ơ ở ể ượ ươ ủ ấ r t th c, r t s ng sít y đã vào th và tr thành bi u t ng đau th ng c a đ t n ấ ướ c
ủ ế ả ả ố ộ ờ ủ trong kháng chi n ch ng Pháp. Đó không còn là hình nh c a m t th i mà là hình nh c a
ể ả ắ ặ ọ ờ ộ ủ ủ m i th i gi c giã, không còn là hình nh c a m t vùng quê B c Giang mà hi n thân c a
ọ ấ ướ ướ ọ ượ m i vùng quê, m i đ t n c d i gót giày quân xâm l c.
ữ ả ươ ấ ẽ ữ ặ Nh ng hình nh đau th ấ ng qu n lòng y s còn "nung n u" nh ng "đêm dài hành quân"
ư ừ ề ươ ẳ ấ ữ ọ ươ nh ng cũng t mi n đau th ng sâu th m y, m c lên nh ng ngôi sao th ớ ấ ng nh l p
ứ ồ ắ ườ ớ ồ ỗ ồ ồ lánh, thao th c b n ch n. Đó là ánh m t "ng i yêu" là n i nh b n ch n và cũng chính là
ề ự s thôi thúc, là ni m tin.
ớ ắ ễ ỗ ơ ườ ớ ộ ư ấ Trong th Nguy n Đình Thi, n i "nh m t ng ấ i yêu" nh nh m t ánh sao l p lánh y
ườ ở ạ ở ề ầ ơ ế ạ ắ ồ ớ th ng tr đi tr l i nhi u l n (Trong Bài th vi t c nh đ n Tây: "Nh em đôi m t hay
ườ ử ắ ả ườ c ơ i", Trong Em b o anh: "Tia l a n i ta bay lên cao Trong m t ng ờ i yêu thành tr i
ấ ớ ườ ữ ế ớ sao", trong Nh : "Ngôi sao nh ai mà sao l p lánh Soi sáng đ ng chi n sĩ gi a đèo
ặ ấ ướ ắ ườ ộ ỗ ớ ớ ợ ư mây"...) Nh ng đ c bi ệ ở t "Đ t n c", "M t ng i yêu" g i m t n i nh l n lao sâu
ẳ ượ ứ ả ượ ớ ườ ứ ở th m, v t lên trên c tình yêu đôi l a, v ỗ t lên trên n i nh ng i yêu. B i th ánh sáng
ợ ừ ồ ấ ả ỗ ả ả ỗ ớ ồ ấ b t ch t b ng lên trong tâm h n y có c n i đau, n i nh , có c bu n vui, c tin yêu hy
ả ọ v ng, c riêng và chung.
ạ ộ ả ượ ệ ơ Bài th khép l i băng m t c nh t ng hào hùng, tráng l :
ậ ữ ổ ờ Súng n rung tr i gi n d
ườ ư ướ ỡ ờ Ng i lên nh n c v b
ệ ừ ướ N c Vi t Nam t ử máu l a
ứ ậ Rũ bùn đ ng d y sáng lòa
ượ ể ượ ạ ộ ậ ườ ạ ả C nh t ng vĩ đ i này cũng là m t bi u t ề ự ớ ng khái quát v s l n m nh qu t c ủ ng c a
ươ ư ả ổ ố ộ ấ ướ ừ đ t n c t trong đau th ứ ộ ứ ng gian kh . Nh ng đó là m t b c tranh s ng đ ng. C m h ng
ự ấ ừ ệ ủ ứ ế ệ ả ắ hi n th c l y t ữ chi n th ng Đi n Biên Ph : Đoàn quân "áo v i", "đ ng lên thành nh ng
ầ ấ ắ ờ ướ ạ ậ ơ ế anh hùng" ph t cao c chi n th ng trên nóc h m viên t ề ờ ng b i tr n Đ Caxt ri chi u
ử ả ị ượ ượ ụ ả ề mùng 7 tháng 5 l ch s . C nh t ng đó đã đ c nhi u nhà quay phim, ch p nh ghi l ạ i,
ư ế ở ề ấ ượ ậ ợ ư ở nh ng hi m có đâu g i cho ta th t nhi u n t ng nh ể đây, có cái gì rung chuy n
ờ ấ ủ ị ư ộ ơ ở ạ ử ướ ắ ồ ạ ủ nh m t c n tr d vĩ đ i c a tr i đ t, c a l ch s . Tr ộ ộ c m t ta l ng l ng, chói lòa m t
ệ ừ ử ứ ứ ủ ậ ậ ướ "N c Vi t Nam t máu l a Rũ bùn đ ng d y..." Đó là cái "rũ bùn đ ng d y" c a Phù
ươ ờ ổ Đ ng Thiên V ng th i đánh Pháp.
ấ ướ ủ ơ ặ ắ ặ ắ ề ề ễ ấ ộ Đ t n c c a Nguy n Đình Thi là m t bài th đ c s c v đ tài này. Đ c s c nh t là ở
ề ấ ướ ủ ộ ấ ướ ứ ấ ề ắ ắ ớ ả c m h ng r t riêng v đ t n c c a ông: M t đ t n ề c g n li n v i mùa thu, g n li n
ớ ủ ề ườ ộ ấ ướ ủ ậ ẹ ỗ ớ v i ni m vui n i nh c a con ng i làm ch , m t đ t n ả c th t đ p ngay trong c nh
ươ ừ ơ ế ổ gian kh đau th ng. Chính nhà th đã t ng vi t:
ấ ướ ư Anh yêu em nh yêu đ t n c
ấ ả ươ ươ ắ ầ V t v đau th ng, t i th m vô ng n
(Nh )ớ
ẽ ề ấ ướ ủ ữ ậ ơ ơ Có l vì v y mà gi a bao nhiêu bài th hay v đ t n c c a bao nhiêu nhà th , ng ườ ọ i đ c
ể ượ ủ ữ ề ệ ề ộ ơ ố ẫ v n không th quên đ ữ c nh ng câu th tuy t tác c a ông v ph Hà N i, v "Nh ng
ướ ề ề ả ồ ờ ệ cánh đ ng quê ch y máu Dây thép gai đâm nát tr i chi u" và v "N c Vi t Nam t ừ
ử ậ ứ máu l a Rũ bùn đ ng d y sáng lòa".
