ả ứ ế ủ ơ ề ầ ạ Đ bài: Phân tích c m h ng lãng m n và tinh th n bi tráng trong bài th tây ti n c a quang
dũng
ớ ệ a. Gi i thi u
ữ ế ấ ộ ơ ế ề ườ ệ ổ ế ầ ả Tây Ti n là m t trong nh ng bài th hay nh t vi t v ng ố i chi n sĩ c m súng, b o v T qu c,
ể ơ ệ ớ ố ế ạ ờ ố ớ tiêu bi u cho th ca Vi t Nam th i kì kháng chi n ch ng Pháp. V i bút pháp lãng m n, v i c t cách
ủ ế ạ ắ ộ ộ ơ ờ tài hoa và phong đ hào hùng c a m t nhà th chi n sĩ, Quang Dũng đã ch m kh c vào th i gian,
ơ ườ ủ ủ ế ả ộ ộ vào th ca, và lòng ng i hình nh chi n sĩ vô danh c a Thăng Long – Hà N i, c a dân t c Vi ệ t
ạ ầ ấ ắ ế ở ế ẩ ộ ộ ơ Nam anh hùng. Là m t thi ph m xu t s c đ t g n đ n đ toàn bích, bài th Tây Ti n ạ đo n nào
ẫ ủ ứ ấ ặ ắ ữ ữ ư ả ơ ơ ộ cũng có nh ng câu đ c s c, nh ng hình nh th đ c đáo. Nh ng s c h p d n c a bài th chính là
ủ ạ ầ ắ ả ọ ườ ế ẻ ẹ ủ v đ p c a ch nghĩa lãng m n và tinh th n bi tráng khi kh c h a hình nh ng i lính Tây Ti n –
ườ ấ ừ ế ộ ổ ị ng ạ i lính cách m ng xu t thân t thành th tham gia vào cu c kháng chi n gian kh mà hào hùng
ộ ủ c a dân t c.
b. Thân bài
ứ ả ạ * C m h ng lãng m n:
ứ ứ ả ạ ả ẳ ọ ị ầ ả Khái ni m:ệ C m h ng lãng m n trong văn h c là c m h ng kh ng đ nh cái tôi tràn đ y c m xúc,
ướ ưở ữ ẹ ạ ườ ộ ượ h ề ng v lí t ng. Nó đi tìm cái đ p trong nh ng cái khác l , phi th ng đ c đáo, v ữ t lên nh ng
ườ ộ ủ ờ ố ủ ề ắ ầ cái t m th ng, quen thu c c a đ i s ng hàng ngày, nó đ cao nguyên t c ch quan, phát huy cao
ủ ưở ượ ưở ứ ả ạ ườ ế ạ ộ ứ đ s c m nh c a trí t ng t ng liên t ng. C m h ng lãng m n cũng th ễ ng tìm đ n cách di n
ươ ể ả ố ậ ạ ượ ấ ượ ữ ạ ạ đ t khoa tr ng, phóng đ i, đ i l p, ngôn ng giàu tính bi u c m và t o đ c n t ẽ ạ ng m nh m .
ứ ả ọ ệ ừ ủ ế ế ượ ể ệ ạ C m h ng lãng m n trong văn h c Vi t Nam t 1945 đ n 1975 ch y u đ ệ c th hi n trong vi c
ẳ ị ươ ưở ộ ố ẻ ẹ ủ ớ ườ ủ ớ kh ng đ nh ph ệ ng di n lí t ng c a cu c s ng m i, v đ p con ng ợ i m i, ca ng i ch nghĩa
ạ ưở ươ ươ ủ ứ ạ ộ anh hùng cách m ng và tin t ng vào t ng lai t ả i sáng c a dân t c. C m h ng lãng m n đã tr ở
ủ ạ ứ ả ỡ ườ ể ượ ọ thành c m h ng ch đ o trong sáng tác, nó nâng đ con ng i có th v ử t lên m i th thách trong
ổ ể ướ ử ủ ế ế ế ắ máu l a c a chi n tranh gian kh đ h ng đ n ngày chi n th ng.
ể ệ Bi u hi n
ể ệ ứ ả ậ ủ ừ ầ ạ + C m h ng lãng m n th hi n đ m nét tr ướ ế ở c h t cái tôi c a Quang Dũng. Nó trào ra t đ u bài
ơ ầ ắ ệ ớ ấ ạ ộ ỗ ơ ơ ộ ỗ ớ ớ ư ẹ th đ y p và mãnh li t m t n i nh nh ch i v i, m t n i nh r t l , hình nh nh tênh mà
ả ạ ư ộ ố ể ồ ặ n ng trĩu vô cùng, đ r i sau đó tuôn ch y ào ơ ố t nh m t dòng su i trong su t bài th .
ồ “Sông Mã xa r i Tây Ti n ế ơ i
ớ ơ ơ ớ ề ừ Nh v r ng núi, nh ch i v i”
ụ ẫ ớ ả ớ ế ệ ế ỗ ố N i nh tr i dài theo dòng sông Mã trùng đi p theo hình non th núi. Nh đ n h t h ng, tr ng
ườ ọ ơ ư ế ế ộ ạ ư ế ế ắ v ng trong lòng ng i. Tây Ti n là m t đoàn quân, nh ng ti ng g i “ i” l ọ i trìu m n nh ti ng g i
ườ ư ế ớ ủ ọ ỗ ộ ớ v i m t ng ầ ơ i thân. Ba v n “ i” nh da di t vang v ng vào vách núi. Đó là n i nh c a tác gi ả ớ v i
ế ắ ớ ỗ ế ượ ừ ấ ỏ ơ Tây B c và đoàn quân Tây Ti n. N i nh da di ả t, lan t a th m đ m trong t ng câu th , hình nh
ơ ắ ỗ ừ ả ừ ế ặ ắ ơ ọ ườ th . Cái tôi Quang Dũng có m t kh p n i, l ng đ ng t ng ch , t c nh chi n tr ở ể ng hi m tr ,
ơ ế ả ướ ơ ộ ế ầ ắ ộ ố hoang s đ n c nh sông n c thanh bình th m ng đ n đêm h i đu c hoa đ y màu s c x l ứ ạ
ươ ừ ỗ ớ ả ế ế ơ ộ ph ng xa, t ơ n i nh b n làng “Mai Châu mùa em th m n p xôi” đ n “Đêm m Hà N i dáng
ề ậ ạ ơ ki u th m” th t hào hoa, lãng m n.
ể ệ ứ ế ả ạ ậ ơ ạ + C m h ng lãng m n trong bài th Tây Ti n còn th hi n đ m nét trong bút pháp lãng m n.
ữ ườ ố ậ ệ ượ ử ụ ạ ậ ộ ườ ủ Nh ng th pháp c ng đi u, đ i l p đ c s d ng r ng rãi, sáng t o đã tô đ m cái phi th ng,
ấ ượ ẽ ề ủ ệ ạ ườ ạ t o nên n t ng m nh m v cái hào hùng, hùng vĩ và cái tuy t mĩ c a con ng i và thiên nhiên.
ạ ủ ề ắ ượ ả ớ ẻ ẹ ậ . Thiên nhiên mi n Tây B c qua ngòi bút lãng m n c a Quang Dũng đ c c m nh n v i v đ p đa
ơ ộ ữ ộ ừ ừ ừ ộ ữ ừ ấ ạ d ng, v a đ c đáo, v a hùng vĩ d d i, v a th m ng tr ơ tình, v a hoang s mà m áp, làm say
ườ ưở ượ ế ổ ộ ơ ỉ lòng ng i. Trí t ng t ng bay b ng khi n thi nhân hình dung ra m t “đêm h i’, không ch có
ươ ướ ạ ề ả ả ượ ầ s ừ ng r ng t l nh mà còn có cái lãng đãng, huy n o, c m đ ấ ủ c cái oai linh c a th n núi, th y
ượ ấ ượ ả ế ẻ ồ ờ ộ đ ế c cái “h n lau n o b n b ” và nghe th u đ ầ c c ti ng “Sông Mã g m lên khúc đ c hành”.
ữ ữ ặ ơ ớ ộ ổ ườ ử ể ở Nhà th nh nh ng cu c hành quân gian kh qua nh ng ch ng đ ng núi non hi m tr , th thách
ữ ế ế ế ấ ầ ầ ớ ớ ố ề ghê g m v i các chi n sĩ Tây Ti n v n là nh ng thanh niên đ t Hà thành l n đ u tiên đ n Mi n
ườ ườ ườ ư ả ị ượ Tây. Các tên b n, tên m ng nh Sài Khao, M ng Lát, Pha Luông, M ng H ch... đ ắ ế c nh c đ n
ớ ơ ầ ỉ ợ ể ạ ỗ ề ấ ượ ề ự không ch g i bao n i nh v i đ y mà còn đ l i nhi u n t ơ ng v s xa xôi, heo hút, hoang s .
ừ ự ự ừ ợ ứ ủ ự ứ ữ ẩ Nó v a g i ra s gian nan, bí n, thách th c, v a g i s tò mò, háo h c c a nh ng chàng trai thành
ị ấ ả ề ượ ớ ấ ượ ắ ạ ấ ả th . T t c khung c nh thiên nhiên đ u đ ọ c kh c h a v i n t ng m nh nh t. Đoàn binh hành
ươ ẩ ướ ặ ế ấ ả ứ ư ả quân trong s ng mù m ắ t dày đ c đ n m c che l p c đoàn quân. Nh ng ngay trong c nh kh c
ệ ườ ữ ế ế ệ ề ẫ ơ nghi t, ng ẻ ẹ ủ i chi n sĩ Tây Ti n v n phát hi n ra v đ p c a “hoa v trong đêm h i”. Nh ng bông
ớ ươ ờ ả ệ ầ ầ ơ ươ hoa núi v i h ng th m ngan ngát hi n ra d n d n m o qua đêm s ng, qua cái nhìn say mê lãng
ỏ ủ ế ệ ạ ườ ư ự ế ẳ ố m n, khi n cái m t m i c a đoàn quân d ng nh tan bi n. Bao đèo cao, d c th m d ng thành
ướ ườ ả ượ ế ế phía tr c mà ng i chi n sĩ Tây Ti n ph i v t qua:
ẳ ố ố ỷ D c lên khúc khu u, d c thăm th m
ồ ử ờ Heo hút c n mây súng ng i tr i
ướ ướ Ngàn th c lên cao, ngàn th ố c xu ng
ự ứ ề ậ ằ ẳ ố ố ố ỷ D c lên thì khúc khu u, g p gh nh, ngo n ngoèo; d c xu ng thì thăm th m, d ng đ ng. Câu th ơ
ư ọ ạ ấ ạ ặ ộ ườ ể ằ ở giàu ch t t o hình nh h a l i m t ch ng đ ố ố ng hành quân hi m tr . D c núi ngo n ngoèo, d c
ướ ồ ạ ổ ứ ẳ ố ướ ề ơ ớ vút lên ngàn th c, r i l i đ xu ng th ng đ ng ngàn th ề ậ c. Câu th cũng g p gh nh v i nhi u
ẻ ậ ủ ế ế ắ ắ ạ ộ ị ủ ơ ạ thanh tr c và cách ng t nh p 4/3 b g p câu th t o th núi hoang d i, kh ng khi p. Đ cao c a
ư ượ ậ ủ ở ồ ằ ơ ườ ượ ấ ượ ỉ ố d c nh đ c đo b ng h i th d n d p c a ng i lính v t đèo, nên càng n t ữ ng. Nh ng đ nh
ươ ư ạ ổ ồ ở ư ờ núi cao mù s ng, cao vút nh ch m mây, mây n i thành c n heo hút l ng tr i. Mũi súng trên vai
ườ ế ượ ử ờ ừ ạ ả ủ ủ c a c a ng i chi n binh đ c nhân hóa t o thành hình nh “súng ng i tr i” v a di n t ễ ả ượ ộ c đ đ
ơ ạ ẫ ứ ẻ ẹ ừ ấ ồ ườ ấ ị cao ng t, hoang s , l l m v a hàm ch a v đ p tâm h n ng ồ i lính. Đó là ch t tinh ngh ch, h n
ủ ấ ườ ế ế nhiên r t lính c a ng i chi n binh Tây Ti n.
ư ườ ề ị ầ ẫ ổ Thiên nhiên hoành tráng, hùng vĩ nh ng ng i lính không h b chìm đi mà v n n i lên đ y thách
ủ ứ ế ẳ ị ườ ọ ầ ế ế ể ớ th c. Nó kh ng đ nh ý chí và quy t tâm c a ng i chi n sĩ chi m lĩnh m i t m cao đ đi t i. Thiên
ư ể ử ệ ấ ườ ườ ư ỉ nhiên núi đèo xu t hi n nh đ th thách lòng ng i, ng i lính trèo lên đ nh núi nh đi trong mây
ả ả ạ qu c m và lãng m n vô cùng.
ậ ữ ộ ư ư ư ả ơ ơ ị C nh đoàn quân đi trong m a: “Nhà ai Pha Luông m a xa kh i” th t d d i mà nên th . M a m t
ữ ế ở ư ư ồ ừ ư ấ mù khi n nh ng ngôi nhà sàn Pha Luông ề l ng ch ng núi th p thoáng trong m a nh b ng b nh
ư ể ằ ậ ơ ơ ợ trên bi n kh i. Câu th toàn thanh b ng g i không gian mênh mông, ng p chìm trong m a qua cái
ừ ư ừ ủ ả ầ ố ườ ẫ ướ ế nhìn t trên cao tr i xu ng. Trong màn m a r ng, t m nhìn c a ng i lính Tây Ti n v n h ng v ề
ườ ữ ữ ề ả ươ ơ nh ng b n m ng, nh ng mái nhà dân hi n lành, yêu th ng, n i các anh đã và đang đem máu
ươ ể ả ả x ệ ng và lòng dũng c m đ b o v .
ớ ế ữ ộ ổ ớ ủ ế ầ ạ ớ Gian kh v i các chi n sĩ còn là “thác g m thét” d d i hòa v i ti ng hú man d i, ghê g m c a thú
ườ ủ ừ ư ẻ ẩ ạ ọ ừ r ng. “C p trêu ng ạ ấ i” nh mang theo cái oai linh, bí n c a r ng đ i ngàn. V hoang d i y
ỉ ở ở ụ ể ượ ở ờ ề ề không ch m ra không gian c th mà còn đ c khám phá th i gian “đêm đêm”, “chi u chi u”.
ả ả ờ ư ừ Tác gi miêu t th i gian, nh ng l ạ ợ ượ i g i đ c không gian núi r ng, lúc nào cũng âm u, hoang vu
ư ố ọ ẵ ử ố ố ườ ệ ọ nh trong bóng t i. Nó luôn là m i đe d a s n sàng nu t ch ng con ng ặ i. Đ c bi t h toàn là
ữ ườ ố ế ừ ế ấ ượ ầ ờ ẻ ủ ớ ầ ạ nh ng ng i lính tr th đô m i l n đ u r i thành ph đ n r ng đ i ngàn. Vì th n t ề ng v Tây
ữ ắ ớ ị ạ ữ ộ ệ ọ ứ ớ ộ B c v i nh ng đ a danh xa ngái, càng xa l , d d i, ác li t, không kém cu c đ s c v i quân thù.
ư ế ấ ả ạ ầ ầ ớ ứ Nh ng c nh y cũng càng kích thích chi n sĩ không ng i ng n xông pha v i tinh th n hào h ng
hăng say.
ố ậ ắ ệ ơ ộ ẻ ẹ ẻ ẹ ủ ệ ắ ớ ự Đ i l p v i s kh c nghi ủ t là v đ p tuy t mĩ c a thiên nhiên Tây B c. V đ p th m ng c a
ư ượ ắ ế ằ ườ ừ ề ơ thiên nhiên Tây B c nh đ c k t b ng hoa r ng: “M ng Lát hoa v trong đêm h i”; “Trôi dòng
ướ ư ặ ệ n c lũ hoa đong đ a”. Đ c bi ơ ạ t đo n th :
ườ ề ươ ộ “Ng i đi Châu M c chi u s ấ ng y
ấ ồ ẻ ế ờ Có th y h n lau n o b n b
ớ ườ Có nh dáng ng ộ ộ i trên đ c m c
ướ ư Trôi dòng n c lũ hoa đong đ a”
ấ ả ợ ớ ả ề ộ ộ ổ ươ ủ ướ T t c g i nh c nh Châu M c trong m t bu i chi u s ng ph trên dòng n c mênh mông,
ữ ấ ở ư ề ề ả ư ạ ậ ả ậ ạ ồ ơ hoang d i th t huy n o. C nh v t nh nhòe đi, nh m m m i và có h n h n. Ch “ y” câu trên
ữ ấ ở ướ ắ ộ ầ ư ở ắ và ch “th y” câu d ệ i b t thành m t v n l ng giàu âm đi u. Hoa lau n tr ng sáng, lá lau lay
ơ ủ ữ ư ệ ạ ố ộ ổ ể ộ đ ng xào x c trong gió v n là nh ng thi li u c đi n quen thu c nh ng khi đi vào th c a Quang
ồ ư ổ ậ ư ướ ể ể ế ủ ả Dũng nh mang h n l u luy n c a c nh chia li. N i b t trên dòng n c là dáng uy n chuy n thanh
ộ ủ ư ừ ề ả ả ộ ắ tú trên thuy n đ c m c c a các cô gái Tây B c. Hình nh “hoa đong đ a” v a là hình nh t ả ự th c:
ữ ư ẽ ộ ướ ừ nh ng bông hoa kh lay đ ng đong đ a làng duyên trên dòng n ư ẩ c lũ v a nh n d , g i t ụ ợ ả ẻ v
ư ư ừ ữ ắ ướ ữ ẹ ủ đ p c a các cô gái Tây B c nh nh ng bông hoa r ng đong đ a trên sông n ầ c. Đó là nh ng v n
ế ơ ọ ườ ọ ẹ ủ ư ạ ữ ự ấ ơ ơ ữ th thi trung h u h a, khi n ng i đ c nh l c vào cái đ p c a cõi m . M nh ng r t th c, làm
ườ ứ ẻ ế ế ặ ấ ẩ ạ say lòng ng ớ i, nh t là các chi n sĩ Tây Ti n lãng m n, tr trung, nó n ch a tình yêu sâu n ng v i
ấ ướ ủ ủ ữ ế ả thiên nhiên đ t n c c a Quang Dũng ế và c a các chi n sĩ Tây Ti n. Hình nh nh ng cô gái Tây
ắ ườ ắ ượ ề ấ ậ ợ ơ ớ ữ B c, nh ng con ng i Tây B c đ c g i nh trong bài th càng tô đ m thêm ch t huy n bí, th ơ
ủ ừ ừ ộ ổ ượ ộ m ng c a núi r ng. Sau bao ngày đêm hành quân gian kh , băng r ng v t núi, trèo đèo l ố i su i,
ữ ườ ừ ữ ả ạ ồ ố nh ng ng ơ ầ i lính t m d ng chân bên b n làng quây qu n bên nh ng n i xôi b c khói. Mùi th m
ươ ế ằ ấ ớ ọ h ổ ng n p m i và m tình quân dân đã xua tan bao nh c nh n gian kh :
ế ơ ớ “Nh ôi Tây Ti n c m lên khói
ế ơ Mai Châu mùa em th m n p xôi”
ề ơ ướ ữ ấ ụ ẹ ệ Gói xôi m tình cô gái Mai Châu, nh ng cô gái mi n s n c c xinh đ p làm nhi m v nuôi quân
ạ ấ ả ể ạ ể ả ườ ẻ ộ ỗ ớ không qu n ng i v t v , hi m nguy đã đ l i trong lòng ng i lính tr m t n i nh không nguôi.
ớ ấ ỗ ờ ế ế ơ ữ ế ớ N i nh c t lên thành l i tha thi t “Nh ôi Tây Ti n c m lên khói”. Hai ch “mùa em” k t tinh c ả
ươ ữ ươ ế ấ ẫ ả ơ h ng n p ngày mùa l n tình em m áp. Làng b n Mai Châu, bóng hình s n n , h ế ng n p xôi
ệ ạ ạ ả ọ ớ ỗ ơ quy n l ồ ủ i trong hình nh th thành n i nh ng t ngào, bâng khuâng, lãng m n trong tâm h n c a
ườ ng ẻ i lính tr .
ệ ở ữ ạ ừ ổ ươ ử ố Nh ng đêm liên hoan văn ngh doanh tr i b ng lên sôi n i, vui t i trong ánh l a đu c lung linh,
ủ ế ư ắ ố ủ ắ ồ ườ trong âm thanh c a ti ng kèn réo r t, trong tâm h n say s a đ m đu i c a ng ẻ i lính tr .
ạ ừ ộ ố “Doanh tr i b ng lên h i đu c hoa
ự ờ Kìa em xiêm áo t bao gi
ệ ấ Khèn lên man đi u nàng e p
ạ ề ơ ồ Nh c v Viên Chăn xây h n th ”
ố ừ ệ ề ắ ọ ộ ố ố ế Ng n đu c r ng th p sáng đêm liên hoan văn ngh truy n th ng đã thành “h i đu c hoa” khi n
ự ỡ ế ả ướ ơ ạ ữ ố khung c nh tuy thi u th n mà r c r lung linh bao c m , h nh phúc. Hai ch “kìa em” di n t ễ ả
ạ ự ủ ế ỡ ườ ẻ ấ ắ ả cái nhìn ng ngàng đ n say mê, r o r c c a ng i lính tr . Hình nh các cô gái Tây B c b t ng ờ
ự ỡ ướ ệ ẫ ộ ộ ư ẫ ố ữ hi n ra l ng l y trong b áo xiêm r c r d i ánh đu c lung linh nh ng v n gi ẻ ấ nguyên v e p,
ứ ạ ư ủ ế ạ ồ tình t ệ trong đi u múa l ừ nh múa s p, múa xòe... trong ti ng khèn mang linh h n c a núi r ng
ữ ế ẹ ạ ồ ố ở ộ ơ càng tr nên lôi cu n. Tâm h n các chi n sĩ m ng m , lãng m n. Nét đ p nh ng đêm liên hoan văn
ệ ươ ư ơ ộ ồ ồ ngh trên biên c ơ ấ ng xa xôi nh đã “xây h n th ” cho th y tâm h n trong sáng, giàu m ng m ,
ưở ứ ủ ẻ ệ ế ọ ơ giàu lí t ớ ộ ng trong kí c c a chi n sĩ tr . Gi ng th hân hoan, say mê hoài ni m nhung nh m t
ờ ố ầ ắ ạ ấ ờ ổ ầ th i gian kh mà hào hùng, lãng m n đ y p nghĩa tình. Qua đó càng cho th y đ i s ng tinh th n
ạ ủ ế ở ơ ế ườ vô cùng trong sáng, phong phú, lãng m n c a đoàn quân Tây Ti n n i chi n tr ổ ng gian kh ác
ệ ư li t x a.
ệ ứ ườ ế ượ ẽ ữ ẽ ườ ạ ặ Đ c bi t b c chân dung ng i lính Tây Ti n đ c v nh ng nét v phi th ng, khác l :
ế ọ “Tây Ti n đoàn binh không m c tóc
ữ Quân xanh màu lá gi oai hùm”
ừ ả ắ ọ ố ệ ủ ươ ặ ạ ọ C đoàn binh không m c tóc ví s t rét r ng kh c nghi t, ho c vì ch tr ể ệ ng c o tr c tóc đ ti n
ự ủ ớ ị ệ ế ệ ộ cho vi c đánh giáp lá cà v i đ ch. Quang Dũng không né tránh hi n th c c a cu c kháng chi n gian
ế ố ổ ơ ườ ừ ề ệ ớ kh này. Th ca kháng chi n ch ng Pháp cũng th ố ng nói v căn b nh s t rét r ng: “Anh v i tôi
ế ừ ơ ớ ạ ố ườ ầ ướ ủ ữ ồ ồ bi t t ng c n n l nh. S t run ng i v ng trán t m hôi” trong Đ ng chí c a Chính H u.
ậ ự ậ ứ ư ạ ả ả Nh ng Quang Dũng c m nh n s th t này trong c m h ng lãng m n, anh hùng nên kh c h a đ ắ ọ ượ c
ủ ườ ượ ườ ữ ạ ừ ế ố ọ ổ ẻ ẹ v đ p kiêu dũng c a ng i lính v t lên xem th ạ ng m i gian kh thi u th n. T ng m nh b o
ưở ữ ữ ẽ ạ ạ ơ mang âm h ng m nh m . Ch “đoàn binh” có âm vang và m nh h n ch “đoàn quân”; còn “không
ủ ộ ẫ ọ ợ ệ ủ ế ướ m c tóc” thì g i nét ngang tàng, ch đ ng, hiên ngang l m li t c a đoàn quân Tây Ti n tr c hoàn
c nh.ả
ữ ừ ư ạ ố “Quân xanh màu lá d oai hùm” là màu da xanh xao do s t rét r ng, nh ng qua nét bút lãng m n và
ấ ạ ứ ủ ẻ ươ ầ ứ ố ủ ả c m h ng anh hùng c a Quang Dũng thì màu xanh y l i mang v t i xanh đ y s c s ng c a núi
ắ ừ ử ả ộ ớ ế ệ ắ ợ ướ ế ừ r ng. Hình nh “m t tr ng g i m ng qua biên gi i” g i ánh m t quy t li t, h ng đ n quân thù,
ế ặ ậ ổ ư ẻ ố ồ khao khát gi t gi c l p công cho t qu c. Nh ng bên ngoài dáng v oai phong đó là tâm h n tr ẻ
ề ộ ơ ơ ộ ơ ố ễ ạ trung, trong sáng, giàu m ng m . “Đêm m Hà N i dáng ki u th m” – l ẻ ầ i di n đ t này có v c u
ư ữ ồ ợ ườ ẻ ườ ế ớ kì nh ng phù h p v i tâm h n nh ng ng i lính tr thu đô xa ng i yêu đi kháng chi n. Nh v ớ ề
ơ ộ ữ ữ ề ế ề ộ ạ các cô gái hà thành, bóng dáng nh ng thi u n Hà N i yêu ki u th m ng không h phai nh t
ữ ườ ử ế ạ ả ồ trong tâm h n nh ng ng ẻ ẹ ạ i lính ngay c trong khói l a chi n tranh. Lãng m n đó là v đ p l c
ữ ườ ừ ế ị ờ ủ quan, yêu đ i c a nh ng ng ấ i lính xu t thân t thành th đi kháng chi n.
ầ * Tinh th n bi tráng
ẩ ọ ượ ể ệ ở ệ ả ệ ự Khái ni m:ệ bi tráng trong tác ph m văn h c đ c th hi n vi c miêu t hi n th c, không né
ứ ổ ươ ư ụ ả tránh cái bi, t c cái gian kh , đau th ng. Cái bi nh ng không ph i là bi l y mà là bi tráng, hào
ụ ư ế ế ẫ ệ ế hùng. Là cái ch t nh ng không bi l y mà là cái ch t hào hùng l m li t, cái ch t đi vào cõi b t t ấ ử .
ườ ượ ệ ở ọ ể ưở ệ Cái bi th ng đ c bi u hi n ệ gi ng đi u, âm h ắ ng, màu s c tráng l hào hùng.
ể ệ Bi u hi n:
ể ệ ở ỗ ờ ế ầ ơ ơ ườ + Tinh th n bi tráng trong bài th Tây Ti n th hi n ch l i th không né tránh cái bi, th ng đ ề
ư ụ ế ế ế ế ả ệ ậ c p đ n cái ch t, nh ng đó không ph i là cái ch t bi l y mà là cái ch t hào hùng, mãnh li t, cái
ườ ấ ử ế ế ủ ch t c a ng i chi n sĩ đi vào cõi b t t .
ữ ộ ề ả ề ắ ậ ả ơ ế Trên n n thiên nhiên Tây B c d d i và huy n o, nhà th tô đ m hình nh đoàn quân Tây Ti n
ứ ự ệ ả ằ ạ ư hào hùng và hào hoa b ng bút pháp lãng m n, nh ng không thoát li hi n th c và c m h ng bi tráng.
ơ ế ề ư ế ề ế ế ậ Bài th vi ư t v chi n tranh, nh ng Quang Dũng không h nói đ n tr n đánh, ti ng súng. Nh ng
ườ ọ ẫ ượ ự ố ệ ủ ơ ế ế ở ề ng i đ c v n hình dung đ c s kh c li t c a chi n tranh. B i bài th vi ề ự t nhi u v s hi sinh
ườ ư ứ ằ ạ ả ủ c a ng i lính. Nh ng b ng ngòi bút tài hoa lãng m n và c m h ng bi tráng, Quang Dũng đã miêu
ế ự ấ ộ ộ ờ ả ề t đi u đó m t cách th m thía, xúc đ ng, hào hùng. Cái ch t, s hi sinh bao gi ợ ả cũng g i c m xúc
ươ ồ ả ữ ả ươ ồ ễ ứ ả đau th ấ ng. Hình nh nh ng n m m “r i rác biên c ng m vi n x ” càng nhân lên c m xúc bi
ươ ư ừ ệ ế ọ ươ ạ th ng đó, nh ng cách Quang Dũng dùng t Hán Vi t trang tr ng đã khi n cái bi th ẽ ng l nh l o
ơ ữ ơ ế ờ m đi. H n n a câu th ti p theo:
ườ ế ờ ẳ ế “Chi n tr ng đi ch ng ti c đ i xanh”
ổ ẻ ộ ỉ ự ủ ẽ ẳ ạ ờ ị ệ ấ ậ Đã kh ng đ nh m nh m khí phách c a tu i tr m t th i không ch t nguy n ch p nh n mà còn
ượ ế ả ự ố ả ổ ẻ ớ ủ ế ộ ọ v t lên cái ch t, sãn sàng dâng hi n c s s ng, c tu i tr cho nghĩa l n c a dân t c. H đã ra đi
ủ ườ ướ ưở ế ả ờ ờ ớ ấ ả v i t t c lòng say mê c a ng i thanh niên yêu n c, yêu lí t ng, dâng hi n c đ i xanh, đ i trai
ẻ ầ ủ ọ ổ ự ự ủ ả ố ơ ỉ tr đ y hi v ng c a mình cho t qu c. Đây không ph i ch là cách nói c a th ca mà th c s đây là
ế ệ ủ ữ ề ế ầ ộ ớ ưở dũng khí tinh th n và hành đ ng c a nhi u th h trong nh ng năm kháng chi n. V i lí t ng đánh
ế ạ ặ ả ư ế gi c thanh th n đ n l ớ ọ ế lùng nh th thì cái ch t có nghĩa lí gì v i h .
ư ở ố ườ ừ ự ề ấ ọ ở Các tráng sĩ x a ch n sa tr ng t ng l y da ng a b c thây làm ni m kiêu hãnh thì đây các
ơ ơ ủ ồ ỉ ằ ế ế ế ế ặ ấ ẫ ớ chi n sĩ Tây Ti n v i chi c chi u đ n s c a đ ng bào t ng hay ch b ng t m áo đ m máu và m ồ
ấ ử ự ế ợ ộ ừ ủ ự ệ ộ ừ ạ hôi c a các anh cũng t c nên s hi sinh b t t . S k t h p m t t Hán Vi t và m t t ầ thu n Vi ệ t:
ế ấ ủ ệ ệ ự ủ ở ọ “áo bào” khi n t m áo li m thân c a li ề ấ t sĩ tr nên trang tr ng. S hi sinh c a các anh là “v đ t”,
ư ộ ộ ự ẹ ế ấ ầ ả ặ ề v lòng đ t m thân yêu. M t s hi sinh th m l ng, thanh th n nh m t chi n sĩ đã hoàn thành
ụ ệ ệ ồ ả ằ ộ ờ ữ ợ nhi m v . Giây phút vĩnh bi t đ ng đ i vang lên không ph i b ng l i ng i ca hay nh ng gi ọ ướ c t n
ư ộ ủ ế ắ ầ ộ m t, mà trong ti ng g m c a dòng Sông Mã nh m t “khúc đ c hành” bi tráng. Dòng sông đ ượ c
ư ế ạ ấ ồ ươ ế nhân hóa nh có linh h n, có tâm tr ng, c t lên ti ng khóc xót xa, th ấ ậ ng ti c, u t h n căm thù
ưở ữ ộ ủ ự ủ ườ ế ẫ ấ trong âm h ng d d i, hào hùng c a Sông Mã. S hi sinh c a ng i lính Tây Ti n th m đ m tinh
ấ ử ầ ậ ừ ệ ỏ ở th n bi tráng và đ m đà ch t s thi. Và t đây các anh đã hòa quy n vào c cây, sông núi, tr thành
ủ ấ ướ ư ế ế ế ẹ ẹ ấ ầ ơ ồ h n thiêng c a đ t n c. Bài th 3 l n nói đ n cái ch t, cái ch t nào cũng đ p, nh ng đ p nh t là
ế ọ cái ch t trang tr ng này:
ế ề ấ “Áo bào thay chi u anh v đ t
ầ ộ Sông Mã g m lên khúc đ c hành”
ượ ế ọ ớ ấ ẹ ươ ọ Sang tr ng vì đ ấ c bao b c trong t m chi n bào, đ ượ ề ụ c v t nghĩa v i đ t m quê h ấ ng và nh t
ượ ể ễ ư ươ ấ ế ồ là đ ạ ữ ộ c thiên nhiên t u lên khúc nh c d d i và oai hùng đ ti n đ a h ng h n các chi n sĩ. Ở
ủ ườ ệ ủ ệ ế ẩ ấ ỉ đây th pháp nhân hóa và c ng đi u đã đ y ch t bi tráng lên đ n đ nh cao, kì di u c a nó.
ư ệ ậ ấ ắ ặ ả ẩ ấ ơ ổ Ch t bi tráng làm nên s c di n bài th có m t trong c tác ph m, nh ng n i rõ và in d u đ m nét
ấ ạ ả ườ ế ả ặ nh t chính là đo n Quang Dũng miêu t chân dung ng ố ữ i lính Tây Ti n. Nh ng c p hình nh đ i
ắ ừ ề ụ ữ ữ ữ ạ ớ ơ ộ ậ l p gi a ngo i hình ti u t y v i phong thái “d oai hùm”; gi a “m t tr ng” và “đêm m Hà N i
ữ ề ấ ơ ổ ớ ưở ướ ự ố ậ dáng ki u th m”; và nh t là s đ i l p gi a gian kh , hi sinh v i lí t ng vì n ế c quên thân khi n
ủ ườ ế ẹ ế ở ườ ế ệ ự s hi sinh c a ng i lính Tây Ti n tr nên cao đ p bi hùng. Chi n tr ng Tây Ti n ác li t hoang
ữ ệ ề ử ừ ề ố ề ế ố vu, nhi u thú d , b nh s t rét r ng gây nhi u t vong... Nhi u chi n sĩ ngã xu ng trên con đ ườ ng
ự ệ ố ệ ủ ế ườ hành quân là cái bi, là hi n th c kh c li t c a chi n tr ng, Quang Dũng đã không né tránh cái bi
ư ắ ưở ệ ủ nh ng cái bi mang màu s c, âm h ng tráng l ủ , hào hùng. Cái tráng này là c a Quang Dũng và c a
ớ ầ ẻ ố ế ử ế ổ ố ả ộ ớ c m t l p trai tr s ng v i b u máu nóng: “Quy t t cho T qu c quy t sinh”. Cái tráng y l ấ ạ i
ồ ướ ủ ự ỡ ờ ạ ự ử ặ g p lu ng gió yêu n c c a th i đ i anh hùng r c l a nên càng hào hùng, r c r . Đúng là bài th ơ
ư ộ ờ ạ ủ ắ ộ đã l ộ ả ượ đ t t ẹ c cái khí phách c a m t th i đ i và ch p cánh cho cái bi tráng bay lên nh m t nét đ p
ờ ạ ủ ế ơ ộ hi m có c a m t th i đ i th .
ế ậ c. K t lu n:
ẻ ẹ ứ ủ ả ạ ầ ơ ế C m h ng lãng m n và tinh th n bi tráng bao trùm bài th làm nên v đ p riêng c a Tây Ti n,
ư ề Ở ỡ ữ ồ ự ặ ủ ạ ơ nh ng đi u đó do đâu mà có? đây có s g p g gi a h n th lãng m n, hào hùng c a thi nhân
ậ ữ ữ ườ ế ạ ớ ờ cùng nhân v t tr tình là nh ng ng i lính Tây Ti n cũng hào hoa, lãng m n, v i cái th i anh hùng
ổ ầ ủ ế ế ộ ố ườ ế ệ ự ử ủ r c l a c a bu i đ u c a cu c kháng chi n ch ng Pháp, và chi n tr ng Tây Ti n ác li ữ ộ t, d d i
ạ ấ ơ ộ ế ố ố ộ ụ ủ ư ư nh ng l ữ i r t th m ng, tr tình. B n y u t khách quan và ch quan này nh đã h i t mãnh li ệ t
ế ớ ủ ứ ể ầ ạ ậ ỗ và da di ả t trong n i nh c a Quang Dũng đ trào ra c m h ng lãng m n và b t thành tinh th n bi
ầ ủ ồ ơ ể ứ ệ ế ấ ầ tráng trong phút xu t th n c a h n th đ sinh ra đ a con đ u lòng hào hoa tráng ki n – Tây Ti n.
ư ậ ứ ả ạ ầ ắ ớ ỡ ộ Nh v y, c m h ng lãng m n và tinh th n bi tráng luôn g n bó v i nhau, nâng đ nhau, c ng
ưở ấ ớ ồ ệ ủ ủ ạ ơ ộ h ng v i nhau làm nên linh h n b t di ẻ ẹ t c a bài th và t o nên v đ p đ c đáo c a chân dung
ườ ặ ắ ủ ẻ ẹ ữ ế ơ ố ộ ờ ng ẩ i lính Tây Ti n và v đ p đ c s c c a thi ph m. Có nh ng bài th đã s ng cu c đ i thăng
ư ề ầ ố ộ ị ả tr m và cũng quá nhi u truân chuyên, nh ng cu i cùng cũng đ nh hình trong lòng đ c gi ẳ và kh ng
ế ủ ự ủ ư ế ẩ ộ ị ị đ nh giá tr đích th c c a mình trong thi ca. Tây Ti n c a Quang Dũng là m t tác ph m nh th . Bài
ớ ạ ơ ư ộ ỉ ệ ẹ ủ ầ ả ứ ế ế ờ ở ơ th nh l i nh m t k ni m đ p c a th i kháng chi n, b i đó là ti ng th tràn đ y c m h ng lãng
ờ ạ ự ử ủ ứ ể ầ ạ ả ộ m n và tinh th n bi tráng c a m t th i đ i anh hùng r c l a, không th nào quên. C m h ng lãng
ẻ ẹ ị ề ữ ủ ế ầ ạ ơ m n và tinh th n bi tráng đã làm nên v đ p riêng và giá tr b n v ng c a bài th Tây Ti n. Đó là
ở ạ ử ộ ờ ộ ữ ế ồ ẻ ẹ ủ v đ p c a m t th i hoa l a hào hùng m t đi không tr l ơ i. Nh ng ti ng th bi tráng và h n th ơ
ủ ạ ị ạ ữ ế ả ờ ộ ườ lãng m n hào hoa c a Quang Dũng đã k p ghi l i và gi cho đ i m t khung c nh chi n tr ng đã đi
ộ ượ ị ấ ử ằ ơ ề ườ ư ủ ộ ử vào l ch s m t t ng đài b t t b ng th v ng i lính vô danh u tú c a dân t c mà ng ườ ọ i đ c
ờ ự muôn đ i yêu quý, t hào.
