ế ấ ấ ủ ế ễ ề ậ ậ ườ Đ  bài: Qua bài Xin l p khoa lu t (Trích T  c p b t đi u) c a Nguy n Tr ộ   ng T ,

ờ ố ủ ộ ề ậ ị anh (ch ) có suy nghĩ gì v  vai trò c a lu t trong đ i s ng xã h i.

Bài làm

Ở ỗ ự ề ờ ạ ử ả ậ ọ ớ ỉ ị ộ    m i th i đ i, lu t có s  đi u ch nh khác nhau cho phù h p v i hoàn c nh l ch s  xã h i

ấ ờ ượ ứ ậ ọ ạ trong   th i   đ i   đó.   Th y  đ ủ c   vai   trò   quan  tr ng   đó  c a   lu t,   nhà   trí   th c   yêu   n ướ   c

ườ ế ế ể ề ầ ậ ộ ễ Nguy n Tr ộ ng T  đã vi t bàn Đi u Tr n, m t bài văn chính lu n, đ  trình lên b  trên

ề ầ ấ ướ ữ ả ậ ậ ậ ề v  nh ng đi u c n ph i canh tân đ t n c, trong đó có lu t. Bài Xin l p khoa lu t trích ở

ầ ố ế ấ ế ế ễ ấ ườ ả b n Đi u tr n s  27 có tên là T  c p bát đi u. Bài trích này cho th y Nguy n Tr ng T ộ

ườ ớ ớ ể ả ổ ữ ề ầ ậ ạ ự ị ượ ộ là m t ng i s m nh n ra nh ng đi u c n ph i đ i m i đ  đem l i s  th nh v ng cho

ẽ ằ ộ ấ ướ đ t n c và l công b ng cho xã h i.

ử ướ ừ ề ậ ị Trong l ch s  n c nhà đã t ng hình thành nhi u lu t khác nhau. Cách đáy trên sáu th  k ế ỉ

ứ ổ ế ộ ậ ề ề ấ ấ ồ ị ộ ộ   có b  lu t H ng Đ c n i ti ng, trong đó quy đ nh nhi u v n đ  có tính ch t xã h i r ng

ộ ậ ự ả ứ ồ ưở ẽ ố ớ ờ ố ạ ộ ị ớ l n. B  lu t H ng Đ c có s   nh h ng m nh m  đ i v i đ i s ng chính tr  xã h i qua

ể ị ư ử ề ạ ậ ờ nhi u th i kì. Nh ng do quy lu t phát tri n l ch s , sang các giai đo n sau, đ t n ấ ướ ầ   c c n

ữ ấ ả ậ ậ ớ ợ ớ ộ có nh ng lu t m i phù h p v i tính ch t và hoàn c nh xã h i lúc đó. Vì v y tác gi ả

ườ ề ế ầ ả ậ ộ ổ ị ễ Nguv n Tr ụ ề ng T  đã đ  ngh  và thuy t ph c b  trên c n ph i thay đ i lu t.

ả ụ ạ ệ ậ ả ẽ ằ ấ ậ Theo tác gi , lu t ph i là công c  đ i di n cho l công b ng. Do đó "b t lu n quan hay

ọ ườ ề ậ ướ ừ ấ ọ ộ dân, m i ng ả ọ i đ u ph i h c lu t n c...". T  tính ch t quan tr ng đó cho nên m t đòi

ố ớ ư ắ ộ ọ ườ ả ọ ậ ắ ượ ậ ỏ ầ h i g n nh  b t bu c đ i v i m i ng i là ph i h c lu t và n m đ ặ c lu t, m t khcác

ậ ướ ầ ả ọ ậ ở ồ ấ còn c n ph i tôn tr ng và ch p hành nghiêm minh lu t n c nhà b i "vì lu t bao g m c ả

ủ ề ệ ể ậ ằ ố ỗ ỉ ươ k  c ng, uy quy n, chính l nh c a qu c gia". Có th  nói lu t là ch  công b ng nh t đ ấ ể

ả ấ ứ ữ ề ậ ạ ẫ ộ ị hòa gi i các mâu thu n trong xã h i. Vì v y dù b t c  ai ph m vào nh ng đi u quy đ nh

ả ượ ư ế ỉ ươ ử ậ ậ ề trong lu t đ u ph i đ c xét x  theo đúng lu t và công minh. Nh  th  k  c ng phép

ướ ớ ượ ữ ữ ớ ứ ụ ủ ậ ướ n c m i đ c gi ớ  v ng, lu t m i x ng đáng v i vai trò là công c  c a nhà n c trong

ệ ả ệ ự vi c b o v  s  bình yên cho nhân dân.

ệ ố ủ ể ứ ậ ọ Đ  ch ng minh cho vai trò có tính quan tr ng tuy t đ i c a lu t, tác gi ả ẫ ạ  d n l i trong các

ạ ị ử ể ượ ằ ế ậ ồ giai đo n l ch s  đã qua, theo đó ta hi u đ ớ   c r ng n u không có lu t thì đ ng nghĩa v i

ộ ộ không có m t xã h i bình yên.

ủ ề ậ ả ư ể ữ ạ ấ Nói v  ý nghĩa c a lu t, tác gi đã nêu lên nh ng khía c nh có tính ch t nh  đ  so sánh

ườ ừ ẫ ạ ừ ư ử ằ ế ị ớ ạ v i đ o làm ng i. Và t đó ông d n l i trong l ch s  r ng: "T  x a đ n nay các vua

ị ấ ướ ề ắ ố ờ ề ờ ể ậ ở chúa n m quy n th ng tr  đ t n c giúp đ i đ u nh  hi u lu t, còn các sách v  khác

ụ ế ộ ỉ ướ ể ậ cũng ch  là ph  thu c. N u trong n ạ c không có lu t thì dù v n quy n sách cũng không

ấ ằ ớ ậ ể ị ế ậ ộ ỉ ự   ọ th  tr  dân". V i l p lu n m t cách khoa h c và chính xác đó cho th y r ng n u ch  d a

ữ ề ậ ở ỉ ể vào nh ng đi u trong sách v  mà không hi u lu t thì đó ch  là cách nói suông và không

ờ ở ụ ể ộ ạ ấ ướ ở ữ bao gi tr  thành m t công c  đ  đem l i an bình cho đ t n c. Ngay ể    nh ng quy n

ờ ạ ủ ể ệ ề ậ ế ậ ậ sách nói v  lu t cũng v y, n u sách đó không th  hi n tính th i đ i c a lu t thì nó cũng

ộ ệ ố ự ề ụ ấ ả ở ợ ỉ ặ   tr  nên vô tác d ng. Do đó ph i có s  đi u ch nh và h p nh t thành m t h  th ng ch t

ẽ ề ề ụ ậ ả ộ ớ ủ ch  v  đi u kho n và n i dung c a lu t thì m i phát huy tác d ng.

ủ ề ạ ậ ả ườ ộ L i nói v  vai trò và ý nghĩa c a lu t, tác gi ễ  Nguy n Tr ng T  đã phân tích:

ỉ ố ế ả ậ ạ ứ ị ứ ệ ế "N u b o lu t ch  t t cho vi c cai tr  ch  không có đ o đ c tinh vi, th  là không bi ế ằ   t r ng

ộ ữ ế ậ ụ ứ ậ ẽ ằ ở ậ trái lu t là t i, gi đúng lu t là đ c. N u t n d ng cái l công b ng ậ  trong lu t mà x  s ử ự

ạ ứ ề ề ọ thì m i quy n pháp đ u là đ o đ c".

ủ ả ậ ậ ấ ậ ư   ả ừ ả Qua cách l p lu n trên ta th y rõ lu t ph i v a đ m b o tính nghiêm minh c a nó nh ng

ứ ự ậ ả ả ạ ặ ạ ừ l ấ ủ   i v a có tính nhân đ o ho c nói cách khác lu t ph i ch a đ ng trong đó b n ch t c a

ứ ườ ụ ấ ỉ ơ ế ầ ậ ả ế ạ đ o đ c con ng i. N u lu t ch  đ n thu n là công c  tr n áp và gi i quy t các mâu

ủ ủ ạ ẫ ộ ườ ề ủ thu n c a xã h i thì vô tình đã đem cái đ o c a con ng i ra ngoài l c a công lí, pháp

ể ệ ư ậ ứ ứ ạ ậ ậ ộ ườ ở lu t. Nh  v y lu t cũng là m t hình th c th  hi n đ o đ c con ng ậ   ế i. B i th  trong lu t

ờ ạ ớ ệ ẽ ứ ằ ả ẩ ầ ả bao gi cũng  n ch a tinh th n nhân đ o l n lao nh m b o v  l ằ   ự  ph i và s  công b ng

ệ ố ờ ố ụ ế ả ậ ạ ậ ộ tuy t đ i. Vì th  khi áp d ng lu t vào đ i s ng xã h i ph i th t tinh vi và nh y bén tránh

ạ ế ứ ạ ổ ố ố ườ ậ ả ớ ạ làm t n h i đ n ph m trù đ o đ c và l ủ i s ng c a con ng i. V y nên tác gi m i nói:

ế ậ ụ ẽ ằ ở ử ự ề ề ậ "N u t n d ng cái l công b ng ạ   ọ  trong lu t mà x  s  thì m i quy n pháp đ u là đ o

ổ ợ ữ ứ ả ạ ậ ạ ộ   ứ đ c". Nghĩa là gi a lu t và đ o đ c ph i cùng song hành và b  tr  cho nhau t o ra m t

ế ế ủ ể ạ ự ạ ộ thi t ch  đ  đ  đem l ị i s  bình an và, th nh đ t cho xã h i.

ồ ạ ừ ữ ử ấ ả ề ế ố ầ ế ậ Trong nh ng lu t đã t ng t n t ị i trong l ch s  t t c  đ u mang hai y u t c n thi t nói

ư ạ ể ữ ữ ệ ả trên nh ng chung quy l i là đ  gi ằ  v ng và b o v  công b ng và chính nghĩa cho con

ườ ư ộ ướ ự ả ợ ủ ố ạ ng ộ i. Ch a có m t xã h i nào d ậ i s  b o tr  c a lu t mà không có yêu t ứ  đ o đ c và

ư ậ ể ị ữ ề ạ ậ pháp quy n đ  tr  nh ng hành vi ph m lu t. Nói nh  v y có nghĩa là không bao gi ờ ạ    đ o

ườ ạ ượ ủ ậ ượ ạ ạ ứ đ c con ng i đ i l ệ ố c tách ra ngoài h  th ng c a lu t mà ng ứ i đ o đ c đó l c l ạ   i

ượ ằ ứ ử ữ ấ ạ ả ậ ớ ợ ố đ c tác h p v i lu t nh m  ng x  nh ng tình hu ng mang tính ch t nh y c m trong xã

ự ổ ư ứ ữ ề ấ ặ ố ủ ạ ộ h i. Nói v  tính ch t và đ c tr ng c a đ o đ c đó là s  t ng hòa cua nh ng t ch t t ấ ố   t

ứ ủ ấ ằ ạ ẩ ườ ể ố ế ẹ đ p nh m t o nên đ c tính và ph m ch t cao quý c a con ng i. Đ  đ i chi u trong

ạ ậ ả ẳ ị ủ ph m vi c a lu t tác gi kh ng đ nh:

ứ ứ ư ớ ơ ư ứ ậ ờ "Có cái đ c nào l n h n đ c chí công vô t ? Chí công vô t là đ c tr i. Trong lu t cái gì

ớ ứ ằ ợ ờ cũng công b ng, h p v i đ c tr i".

ư ậ ả ữ ạ ứ ế ộ ớ Nh  v y, theo tác gi ậ   ư , gi a đ o đ c và "chí công, vô t " là m t, x p ngang hàng v i lu t.

ạ ạ ứ ả ự ỗ ợ ụ ắ ằ ả ậ ả Tóm l i đ o đ c và lu t luôn ph i là công c  s c bén h  tr  nhau nh m đ m b o s  công

ế ố ế ự ủ ờ ộ ằ b ng cho xã h i. N u hai y u t tách r i nhau thi s  nghiêm minh c a phép n ướ ẽ  c s

ượ ậ ầ ữ ứ ứ ạ ạ ắ không đ c v ng ch c. Đó là lí do trong lu t c n có đ o đ c và đ o đ c chính là "chí

công, vô t ".ư

ờ ố ự ể ế ấ ậ ộ ộ   Qua s  phân tích trên ta th y, lu t đóng m t vai trò không th  thi u trong đ i s ng xã h i.

ỉ ạ ự ằ ộ ộ ế ế ể ậ Ch  có lu t mói đem l i s  công b ng cho xã h i mà không m t thi t ch  nào có th  thay

ế ượ ấ ướ ự ổ ở ờ ạ ậ ẽ ầ ậ ị th  đ ị c. S   n đ nh đ t n c dù ả  th i đ i nào cũng c n ph i có lu t. Lu t s  quy đ nh

ầ ủ ộ ố ữ ằ ạ ự ị ượ ọ nh ng yêu c u c a cu c s ng nh m đem l i s  bình yên và th nh v ng cho m i ng ườ   i

ể ệ ủ ậ ộ ở ỗ ậ ả ỉ ươ ả ọ trong xã h i. Tính quan tr ng c a lu t th  hi n rõ ch  lu t b o đ m k  c ng phép

ướ ữ ữ ỉ ươ ể ấ ế ạ ậ ặ ộ n c, gi v ng k  c ng đó và không đ  b t kì m t ai vi ph m lu t ho c n u làm trái

ậ ấ ế ả ượ ữ ậ ấ ọ ị lu t thì t t y u ph i đ ề c tr  theo đúng lu t. Vì nh ng đi u quan tr ng đó nên trong b t kì

ề ầ ấ ướ ậ ả ộ ộ ộ ớ ỉ ậ m t xã h i nào cũng đ u c n ph i có lu t. Ch  có lu t xã h i m i bình yên, đ t n ớ   c m i

ượ ượ ị th nh v ng đ c.

ạ ộ ề ế ộ ự ể ả ằ ỗ ị Tóm l i, có th  nói r ng m i ch  đ  xã h i đ u ph i tuân theo s  quy đ nh nghiêm minh

ẽ ẫ ữ ế ế ậ ậ ả ậ ộ ỏ ườ ủ c a lu t. N u xã h i đó tách kh i lu t thì s  d n đ n nh ng h u qu  khôn l ng. Tác

ả ườ ủ ấ ậ ậ ộ ớ ọ ố gi ễ  Nguy n Tr ng T  đã s m nh n ra tính ch t quan tr ng c a lu t và mong mu n canh

ấ ướ ộ ầ ể ằ ậ ộ ớ tân đ t n c b ng lu t. Có th  nói ông có m t t m nhìn r ng l n và m t t ộ ư ưở  t ng tân

ờ ạ ấ ế ờ ấ ả ượ ủ ậ ti n trong th i đ i b y gi , vì b n thân ông th y đ ọ c vai trò quan tr ng c a lu t trong

ộ ờ ố đ i s ng xã h i.

ậ ạ ể ể ẽ ạ ộ ứ ỏ ầ Ngày nay, khi toàn th  xã h i đang phát tri n m nh m , lu t l i càng ch ng t t m quan

ờ ố ủ ấ ậ ọ ọ tr ng c a nó trong đ i s ng dân sinh. Vì tính ch t quan tr ng đó cho nên lu t luôn đ ượ   c

ử ấ ướ ủ ợ ề ả ỉ ị ậ ờ ớ đi u ch nh cho ph  h p v i hoàn c nh l ch s  đ t n ớ c trong th i kì m i. Vì v y, chúng

ượ ế ự ủ ủ ứ ậ ằ ờ ta luôn đ ộ c ch ng ki n s  công b ng c a xã h i nh  tính nghiêm minh c a lu t trong

ị ướ ủ ả ọ ỗ ữ ả ờ ố đ i s ng chính tr  n c nhà. Do đó, trong m i ch ng ta ph i tôn tr ng, gi gìn và b o v ệ

ậ ể ấ ướ ằ ộ ơ ơ ộ lu t đ  xã h i ngày m t công b ng h n, đ t n ơ   ể c ngày càng phát tri n h n, văn minh h n

ờ ạ ế ị theo nh p ti n cùng th i đ i.