PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG CANH TÁC BỀN VỮNG GÓP PHẦN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG SẢN XUẤT

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

148
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Môi trường sản xuất nông nghiệp là vấn đề được cần quan tâm giải quyết trong quá trình thâm canh sản xuất nông sản để hạn chế sự thoái hóa môi trường sản xuất, suy giảm nguồn tài nguyên đất, tài nguyên nước và mất cân bằng hệ sinh thái nông nghiệp. Việc nghiên cứu phát triển hệ thống canh tác bền vững sẽ góp phần vào việc bảo vệ môi trường sản xuất nông nghiệp. Trong thời gian qua việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào thâm canh sản xuất nông sản đã đóng góp to...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG CANH TÁC BỀN VỮNG GÓP PHẦN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG SẢN XUẤT

PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG CANH TÁC BỀN VỮNG GÓP PHẦN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP Trần Thanh Sơn* Trường Đại học An Giang Tóm tắt Môi trường sản xuất nông nghiệp là vấn đề được cần quan tâm giải quyết trong quá trình thâm canh sản xuất nông sản để hạn chế sự thoái hóa môi trường sản xuất, suy giảm nguồn tài nguyên đất, tài nguyên nước và mất cân bằng hệ sinh thái nông nghiệp. Việc nghiên cứu phát triển hệ thống canh tác bền vững sẽ góp phần vào việc bảo vệ môi trường sản xuất nông nghiệp. Trong thời gian qua việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào thâm canh sản xuất nông sản đã đóng góp to lớn vào việc đáp ứng nhu cầu lương thực và thực phầm tiêu dùng của dân số gia tăng. Những nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học chọn tạo giống cây trồng và ứng dụng các chế phẩm sinh học trong kỹ thuật canh tác sẽ đóng góp to lớn vào sự phát triển hệ thống canh tác bền vững, nâng cao chất lượng sản phầm và bảo vệ môi trường trong thời gian tới. trở lại là làm giảm nguồn tài nguyên đất, I. Đặt vấn đề tài nguyên nước và mất cân bằng hệ sinh Vấn đề quan trọng của việc bảo vệ thái nông nghiệp. Việc xây dựng và phát môi trường sống và môi trường sản xuất triển hệ thống sản xuất nông nghiệp thích phục vụ phát triển kinh tế xã hội đã được hợp sẽ góp phần bào vệ môi trường ở đề cập trong luật bảo vệ môi trường, luật tỉnh An Giang và đồng bằng sông Cửu đa dạng sinh học. Nghị quyết số 41- Long trong thời gian tới. NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa IX) về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy II. Một số vấn đề về hệ thống sản xuất mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nông nghiệp bền vững nước giúp định hướng phát triển kinh tế Nghiên cứu hệ thống nông nghiệp xã hội của Việt Nam. là tìm hiểu những ảnh hưởng tương tác Ở lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, xảy ra giữa các hệ thống ở dạng dòng quá trình thâm canh để gia tăng sản lượng năng lượng, vật chất và trao đổi thông tin. nông nông sản, con người luôn khai thác Nghiên cứu khoa học về mối tương quan nguồn tài nguyên tối đa để tạo ra sản giữa con người và môi trường sống báo phẩm phục vụ nhu cầu cuộc sống. Trong gồm môi trường tự nhiên và môi trường quá trình đó, nếu không có những giải xã hội. Việc phân tích đánh giá toàn diện pháp để phục hồi sẽ gây ra sự thoái hóa hệ thái nông nghiệp luôn được các nhà môi trường sản xuất; ảnh hưởng tác động khoa học quan tâm nghiên cúu nhằm giúp 453 * Tiến sĩ, Phó Trưởng phòng HTQT
việc sử dụng hợp lý, có hiệu quả tài - Đời sống (life): đời sống người nguyên thiên nhiên, đồng thời giúp cho dân nông thôn bền vững sẽ bảo đảm tính người nông dân có nguồn thu nhập ổn bền vững của hệ thống sản xuất nông định đối với những biến động của thị nghiệp, tăng sức sản xuất để đầu tư phát trường. Một hệ sinh thái nông nghiệp bền triển và khai thác nguồn tài nguyên lâu vững được đánh giá dựa trên các tiêu chí: dài. - Sức sản xuất (productivity): sản Tính bền vững của một hệ thống phầm đầu ra của một hệ thống, còn được nông nghiệp cũng tùy thuộc vào trình độ gọi là giá trị sản phẩm. quản lý của con người đối với những thành phần trong hệ thống đó như quản lý - Tính thích nghi (adaptability): tài nguyên đất, quản lý tài nguyên nước, khả năng của một hệ thống đáp ứng lại sự quản lý tài nguyên sinh học, quản lý hợp thay đổi của môi trường để duy trì sự tồn phần kỹ thuật, quản lý sản xuất, quản lý tại, đặc trưng bằng hệ số thích nghi. chế biến và bảo quản sản phẩm và thị - Tính ổn định (stability): mức độ trường sản phẩm. của sức sản xuất để duy trì sự ổn định khi Các yếu tố trở ngại đối với hệ môi trường biến đổi, đặc trưng bằng hệ số thống sản xuất nông nghiệp bền vững ổn định. thường gặp là sự không ổn định của thị - Tính bền vững (sustainability): trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp khả năng của một hệ thống duy trì sức sản ảnh hưởng đến đời sống con người; sự xuất trong điều kiện môi trường bất lợi. thiếu kiến thức về kỹ thuật, kiến thức - Tính tự chủ (autonomy): phạm vi kinh tế để tăng năng suất, chất lượng, của một hệ thống tồn tại phụ thuộc vào hệ giảm giá thành sản xuất và sức cạnh tranh thống khác bên ngoài sự kiểm soát của sản phẩm nông nghiệp. nó. Con người là yếu tố quan trọng - Tính công bằng (equitability): sự của hệ sinh thái nông nghiệp, tạo ra sự phân phối công bằng lợi ích của hệ sinh khác biệt giữa hệ sinh thái tự nhiên và hệ thái cho con người trong chuỗi giá trị như sinh thái phát triển để sản xuất ra sản sản phẩm, sản lượng, lợi tức, tài phẩm cho nhu cầu ngày càng cao của xã nguyên… hội. Nhưng con người không những bị chi phối bởi các yếu tố tự nhiên mà còn - Tính đoàn kết (solidarity): khả ảnh hưởng bởi các yếu tố xã hội. Sự kết năng quản lý hệ thống nông nghiệp và hệ hợp nghiên cứu giữa các ngành khoa học thống xã hội. tự nhiên, khoa học xã hội và khoa học - Tính đa dạng (diversity): đa dạng công nghệ sẽ giúp giải quyết những trở các thành phần khác nhau trong một hệ ngại trong sản xuất. Tiếp cận phương thống. pháp phân tích hệ sinh thái dựa trên nền tảng sinh thái nhân văn sẽ giúp đánh giá 454
tính bền vững của một hệ thống nông bất lợi của môi trường và ứng phó sự biến nghiệp. đổi khí hậu. Diện tích cây trồng ứng dụng công nghệ sinh học trên thế giới từ năm Kết quả nghiên cứu về hệ thống 1996 - 2009 ngày càng có khuynh hướng canh tác ở tỉnh An Giang cho thấy có gia tăng; diện tích đạt 102 triệu ha gieo nhiều mô hình sản xuất đa canh mang lại trồng với 10,3 triệu nông dân của 22 quốc hiệu quả kinh tế cao hơn so với độc canh gia tham gia. Những lợi ích chọn giống cây lúa. Thí dụ mô hình một số loại hoa cây trồng mang lại đang được các nhà màu ngắn ngày phổ biến được trồng luân khoa học nghiên cứu phát triển tương lai canh trên nền lúa như bắp, đậu xanh, đậu như sản xuất giống cây trồng năng suất nành, đậu phộng, mè, rau hoa các loại cao và phầm chất cao hơn như giống lúa v.v…; mô hình đa canh kết hợp trồng trọt, C4, cây ăn trái, bắp lai, khoai, đậu xanh, chăn nuôi, thủy sản và năng lượng biogas đậu nành, đậu phộng và các loại rau; sản giúp sử dụng hiệu quả phụ phẩm nông xuất giống cây trồng thực phẩm dinh nghiệp và tiết kiệm năng lượng; mô hình dưỡng như giống lúa giàu protein, xen canh cây trồng trong các vườn cây ăn Vitamine A, Fe, Zn cung cấp cho 70% trái, cây lâm nghiệp giúp cho nông dân có dân nghèo thiếu dinh dưỡng sống ở Châu nguồn thu nhập thường xuyên và ổn định. Á với lúa là thực phẩm chính. Việc xác III. Công nghệ sinh học và sự phát dịnh được các gen mục tiêu đã tạo ra triển hệ thống sản xuất nông nghiệp nhựng sản phẩm công nghệ cao đã đống bền vững góp tích cực trong sản xuất như gen fgr Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào điều khiển tính trạng mùi thơm, gen psy thâm canh sản xuất cây trồng trong thời tạo ra giống lúa giàu vitamine A, gen Alt3 gian qua đã đóng góp to lớn vào việc đáp chịu được phèn nhôm, gen kháng bệnh ứng nhu cầu lươnmg thực và thực phầm cháy bìa lá lúa Xa5, gen kháng rầy nâu tiêu dùng của dân số gia tăng. Việc Bph-10, gen Cry1Ac kháng sâu bông vải, nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học gen Sub1 IR64 của cây lúa chịu ngập chọn tạo giống cây trồng và ứng dụng các nước… chế phẩm sinh học trong kỹ thuật canh tác Chế phẩm sinh học ứng dụng vào sẽ đóng góp vào sự phát triển hệ thống kỹ thuật canh tác cây trồng giùp phân hủy canh tác bền vững, nâng cao chất lượng các chất hữu cơ, phế phầm nông nghiệp sản phầm và bào vệ môi. làm sạch môi trường; cung cấp các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng làm trọng đối với sản xuất nông nghiệp ở trên tăng năng suất và chất lượng nông sản thế giới vì đóng góp vào các mục tiêu phẩm; cân bằng hệ vi sinh vật đất và phát tăng năng suất cây trồng. tăng phầm chất triển vi sinh vật có ích. Các chế phầm nông sản, tăng tính kháng sâu bệnh, sinh học ứng dụng phồ biến hiện nay như kháng cỏ dại, chống chịu được điều kiện phân sinh học với các loài vi sinh vật 455
chuyển hóa các phế thải hữu cơ thành Công việc quan trọng nhất để phát triển hệ thống canh tác bền vững góp phân bón (Trichoderma reesei, Aspegillus phần bảo vệ môi trường sản xuất nông sp., Paeceilomyces sp., Aspegillus Niger, nghiệp trong tương là vai trò vai trò của Trichurus spiralis, Chetomium sp., Penicillium sp.); chế phầm thuốc sinh học giáo dục đại học giúp mang lại sự chuyển với các loài vi sinh vật đối kháng biến nhận thức về bảo vệ môi trường; đa dạng sinh học; nghiên cứu tìm hiểu hiiểu (Trichoderma sp, Metarhizium được những tác hại hiện tại và tương lai anisopliae, Beauveria bassiana, Bacciluss của sự ô nhiễm môi trường và biến đổi thunringiensis, Streptomyces avermitilis, khí hậu đối với sức khỏe con người, đời Streptomyces hygroscopius, Streptomyces jingangiesis; chế phầm sinh sống xã hội và sự phát triển bền vững của học cải tạo đất với các loài vi sinh vật đất nước. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học phân hủy chất hữu cơ, kim loại nặng phục vụ việc hoàn thiện các chủ trường chính sách về bảo vệ môi trường; nghiên (Trichoderma sp., Streptomyces sp., Bacillus sp, Pseudomonas sp.)… cứu ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ thân thiện với môi trường như Ứng dụng công nghệ sinh học tạo sử dụng nhiên liệu sinh học, năng lượng ra các giống cây trồng, chế phầm sinh học sạch, năng lượng tái tạo, các sản phẩm hữu ích sẽ giúp tăng năng suất và chất sinh học và tăng cường hợp tác quốc tế về lượng sản phầm, giảm chi phí sản xuất, đào tạo, nghiên cứu khoa học trong lĩnh tăng thu nhập và duy trì cân bằng hệ sinh vực môi trường. thái nông nghiệp. Long Xuyên, ngày 11 tháng 05 năm 2010 Tài liệu tham khảo Brodt, Sonja, Gail Feenstra, Robin Kozloff, Karen Klonsky and Laura Tourte.2005. Farmer-community connections and the future of ecological agriculture in California. Agriculture and Human Values. USA. Chỉ thị số29/CT-TW ngày 21/1/2009 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa IX) về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trần Thanh Sơn.2008. Khảo sát các mô hình canh tác trên nền lúa ở tỉnh An Giang. Trường Đại học An Giang. An Giang. 456
THE DEVELOPMENT OF A SUSTAINABLE FARMING SYSTEM TO CONTRIBUTE TO THE AGRICULTURAL PRODUCTION OF ENVIRONMENTAL PROTECTION Tran Thanh Soni, An Giang University Abstract The environment protection of agricultural production is important problem in intensive agricultural production; this will help limit the environmental degradation caused by decreasing land resources, water resources and the imbalance in agricultural ecosystem. The research and development of sustainable farming systems will contribute to environmental protection in agricultural production. The application of new technology in intensive agricultural production has contributed greatly to food demand of population growth. The research and application of biotechnology in plant breeding and application of biological products in farming techniques will be good ways for the development of sustainable farming systems, improve product quality and environmental protection in the future. i Doctor 457