SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT “TRÁCH NHIỆM” CHO HỌC SINH LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP BẰNG MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP QUA CHỦ ĐỀ 6 - THAM GIA XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG BỘ SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG NXB GIÁO DỤC 2022
LĨNH VỰC: HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP ===== =====
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT “TRÁCH NHIỆM” CHO HỌC SINH LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP BẰNG MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP QUA CHỦ ĐỀ 6 - THAM GIA XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG BỘ SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG NXB GIÁO DỤC 2022
LĨNH VỰC: HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP
Giáo viên thực hiện : HOÀNG THỊ HẰNG
NGUYỄN THỊ LONG
Tổ : Ngữ Văn
Số điện thoại : 0985654697 - 0918009168
MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
A. MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................... 1
II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................................... 2
1. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 2
2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................... 2
3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 3
4. Các bước thực hiện đề tài .......................................................................... 3
III. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI .......................................................................... 3
B. NỘI DUNG ..................................................................................................... 4
I. Cơ sở vấn đề nghiên cứu ................................................................................ 4
1. Cơ sở lý luận ................................................................................................. 4
1.1. Khái quát về hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ................................. 4
1.2. Các khái niệm cơ bản .............................................................................. 5
2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 6
2.1. Thực trạng của vấn đề phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học
sinh qua chủ đề “Tham gia xây dựng cộng đồng” .................................... 6
2.2. Tình hình học tập của học sinh đối với môn Hoạt động trải nghiệm
hướng nghiệp qua chủ đề: Tham gia xây dựng cộng đồng ....................... 8
II. Một số giải pháp phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 trường THPT Quỳ Hợp qua chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng - Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, NXB Giáo dục, 2022. ................................ 9
1. Một số giải pháp phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10. Error! Bookmark not defined.
1.1. Nắm vững cấu trúc nội dung chương trình SGK Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 bộ kết nối tri thức với cuộc sống, xác định phương pháp cho các kiểu bài khác nhau. ............................................................. 9
1.2. Nâng cao nhận thức cho học sinh và giáo viên về sự cần thiết của việc dạy học hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp gắn với phát triển phẩm chất “Trách nhiệm”. ............................................................................... 10
1.3. Phối hợp các phương pháp và các hình thức dạy học linh hoạt trong
giờ dạy học hoạt động trải nghiệm ......................................................... 11
1.4. Kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm thông qua các hoạt động: sinh
hoạt lớp, Chào cờ đầu tuần trong chủ đề Tham gia xây dựng cộng đồng. .... 15
1.5. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá tổ chức hoạt động trải nghiệm cho
học sinh ................................................................................................. 16
1.6. Đảm bảo các điều kiện để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
ở trường THPT Quỳ Hợp đi vào thực tế. ................................................ 16
2. Thiết kế bài hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 qua chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng ....... 18
2.1. Cơ sở thiết kế ........................................................................................ 18
2.2. Thực nghiệm sư phạm ........................................................................... 19
III. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất......................52
C. KẾT LUẬN .................................................................................................. 58
1. Đóng góp của đề tài ..................................................................................... 58
1.1. Tính mới ................................................................................................ 58
1.2. Tính khoa học ........................................................................................ 59
1.3. Tính hiệu quả ........................................................................................ 59
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 60
2.1. Với giáo viên ......................................................................................... 60
2.2. Với học sinh ............................................................................................ 61
2.3.Với các cấp quản lý ................................................................................ 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 62
PHỤ LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
TT Từ viết tắt Cụm từ đầy đủ
GD &ĐT Giáo dục và đào tạo 1
2 GV Giáo viên
3 HS Học sinh
NQTW Nghị quyết trung ương 4
5 QH Quốc hội
6 SL Số lượng
7 TCN Trước công nguyên
8 THPT Trung học phổ thông
9 TL Tỉ lệ
A. MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong thời kỳ hội nhập quốc tế và khu vực, trước những yêu cầu của sự phát triển kinh tế, khoa học công nghệ, đòi hỏi giáo dục Việt Nam nói chung và giáo dục trung học phổ thông nói riêng phải quán triệt bốn mục tiêu lớn của giáo dục: Học để biết; học để làm; học để làm người; học để cùng chung sống và tự khẳng định mình. Để thực hiện mục tiêu giáo dục nêu trên đòi hỏi mỗi nhà trường cần phải quán triệt nguyên tắc cơ bản của nền giáo dục đó là: Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục gắn với lao động, giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và xã hội.
Nghị quyết số 29/NQTW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã nhấn mạnh nội dung đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, các trường trung học phổ thông đã tiến hành chỉ đạo thực hiện các hoạt động trải nghiệm nhằm tạo ra những phương thức học tập hiệu quả, gắn lí thuyết với hoạt động hỗ trợ tích cực để các em được phát triển toàn diện về cả kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
Mục tiêu đổi mới cũng đã được Quốc hội quy định tại Nghị quyết 88/2014/QH13: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cũng đã nhấn mạnh: “bảo đảm phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức cơ bản thiết thực, hiện đại, hài hoà đức, trí, thể, mỹ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống”.
Để thực hiện được mục tiêu, chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đã hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu sau: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm thông qua các môn học và đặc biệt là hoạt động trải nghiệm. Chương trình cũng đã nêu rõ hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp là hoạt động quan trọng để phát triển các phẩm chất ấy.
Trong quá trình dạy học bản thân chúng tôi đã trăn trở rất nhiều về vấn đề dạy học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp, môn học được dạy từ cấp Tiểu học đến Trung học phổ thông hiện nay. Trọng tâm của môn học là phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh, làm cho mỗi học sinh đều sẵn sàng tham gia trải nghiệm tích cực, tạo điều kiện học sinh trải nghiệm thông qua các hoạt động tìm
1
tòi, vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có vào đời sống, hình thành phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên những tri thức và ý tưởng mới thu được từ trải nghiệm, tạo cơ hội cho học sinh suy nghĩ phân tích, khái quát hóa những trải nghiệm để kiến tạo kinh nghiệm, kiến thức vào kĩ năng mới.
Năm học 2022 - 2023 lại là năm học đầu tiên cấp THPT thực hiện chương trình GDPT 2018 từ lớp 10, đưa môn học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp vào Chương trình dạy học. Đây là môn học có nhiều kiến thức rất thiết thực, gần gũi với học sinh và thực tế cuộc sống. Trong đó, phần kiến thức chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” có liên quan đến việc phát triển các phẩm chất cho học sinh, nhất là phẩm chất “Trách nhiệm”. “Trách nhiệm” là một trong những phẩm chất quan trọng cần được phát triển ở mọi người, đặc biệt là học sinh.
Bởi vậy, để góp phần thực hiện tốt mục tiêu giáo dục của Chương trình GDPT 2018, xuất phát từ những yêu cầu của đổi mới dạy học và ý nghĩa quan trọng của môn học chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp qua chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, NXB Giáo dục, 2022 . Với mong muốn giúp giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học trải nghiệm có hiệu quả cao phát triển năng lực và phẩm chất cho người học
II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
1. Phạm vi nghiên cứu
Chương trình GDPT 2018 nêu rõ: Hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục bắt buộc được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12; ở cấp tiểu học được gọi là hoạt động trải nghiệm; ở cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông được gọi là hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Môn học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp được giảng dạy trong cả chương trình lớp 10, có tới 11chủ đề nhằm bồi dưỡng, phát triển toàn diện cho học sinh.
Tuy nhiên, trong khuôn khổ cho phép và qua thực tiễn giảng dạy, chúng tôi chỉ nghiên cứu việc giáo dục, phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, NXB Giáo dục, 2022.
Đề tài được nghiên cứu, thực hiện từ năm 2022 - 2023 cho đến nay.
2. Đối tượng nghiên cứu
- Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm qua chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng
- Các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học Hoạt động trải nghiệm
hướng nghiệp cho học sinh lớp 10 trường THPT Quỳ Hợp.
2
- Định hướng thiết kế giờ dạy học bằng một số hoạt động trải nghiệm qua
chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng 3. Phương pháp nghiên cứu - Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Nghiên cứu cơ sở lí luận của các phương pháp dạy học tích cực, nghiên cứu xu hướng dạy học theo hướng phát triển năng lực và các văn bản quy định hiện hành, nghiên cứu về nội dung chủ đề môn học.
- Nhóm phương pháp điều tra, phỏng vấn: Khảo sát về thực trạng dạy học của một số giáo viên và học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Quỳ Hợp.
(Mẫu phiếu điều tra ở phần Phụ lục) - Nhóm phương pháp phân tích tổng hợp. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức các hoạt động dạy học
theo chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng - Phương pháp thống kê, so sánh: + Thống kê kết quả điều tra giáo viên, học sinh khi áp dụng đề tài + Thống kê theo kết quả Đạt và Chưa đạt, chỉ tiêu năng lực và phẩm chất
của học sinh sau khi áp dụng đề tài. Và xử lí bằng các công thức tính toán.
4. Các bước thực hiện đề tài - Khảo sát thực tiễn giảng dạy việc phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 trường THPT Quỳ Hợp bằng cách gặp gỡ và trao đổi với giáo viên, học sinh về vai trò của phần hoạt động trải nghiệm, tình hình dạy học hoạt động trải nghiệm, khả năng vận dụng kiến thức hoạt động trải nghiệm vào để phát triển các phẩm chất cho người học ứng dụng vào thực tế.
- Tổng hợp kết quả điều tra và phân tích số liệu thu thập được để đưa ra kết
luận về thực trạng vấn đề và tính thiết thực, cần thiết của vấn đề nghiên cứu.
- Đề xuất các kinh nghiệm của bản thân đã đúc rút được trong quá trình giảng dạy, dự giờ các tiết dạy - học Hoạt động trải nghiệm hướng vào việc phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lơp 10 qua các chủ đề học tập.
- Xây dựng kế hoạch bài dạy học chủ đề theo hướng phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh, phát triển phẩm chất “Trách nhiệm”. Từ đó thực nghiệm tại các lớp đã chọn. Sau khi giảng dạy có hình thức kiểm tra, đánh giá phẩm chất trách nhiệm của học sinh để thấy được sự tiến bộ của các em và để đánh giá tính hiệu quả của đề tài
- Phân tích kết quả sau khi đã tác động. Đưa ra kết luận về tính thiết thực,
khả năng ứng dụng của đề tài nghiên cứu.
III. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI - Phần 1: Nội dung - Phần 2: Kết luận và kiến nghị
3
B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Cơ sở lý luận
1.1. Khái quát về hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp
Hoạt động trải nghiệm, học đi đôi với hành và học gắn liền với thực tế cuộc sống là một trong những nội dung quan trọng của giáo dục trên toàn thế giới hiện nay. Giáo dục hiện đại trên thế giới đã đúc kết giáo dục hiện đại là phải giúp người học phát triển các năng lực quan trọng, cần thiết của thế kỷ 21 mà giáo dục thế giới đã đúc kết trong 4 chữ “C” như sau:
Critial thinking (Tư duy phản biện)
Communication (Giao tiếp)
Collaboration (Hợp tác)
Creativit (Sáng tạo)
Song hành cùng các nhà khoa học và nền giáo dục thế giới những năm gần đây nước ta cũng đang tiến dần vào hội nhập. Nghị quyết số 29/NQTW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI với nội dung giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; nhằm tạo ra những phương thức học tập hiệu quả, gắn lí thuyết với vận động, với thao tác vật chất, với đời sống thực, giúp học sinh đạt được tri thức và kinh nghiệm theo các hướng tiếp cận không hoàn toàn giống nhau, có tác dụng hỗ trợ tích cực để các em được phát triển toàn diện về cả kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
Trong tài liệu Định hướng đổi mới Chương trình, Sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015, nêu rõ việc đổi mới chương trình và SGK theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực cho người học là đảm bảo tính hiện đại, phù hợp xu thế chung của giáo dục thế giới. Đây phải là quan điểm xuyên suốt chương trình và nội dung dạy - học trải nghiệm.
Về yêu cầu cần đạt, chương trình giáo dục phổ thông 2018 cũng nêu rõ:
Thứ nhất, Chương trình giáo dục phổ thông hình thành và phát triển cho học sinh
những phẩm chất chủ yếu sau: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.
Thứ hai, Chương trình giáo dục phổ thông hình thành và phát triển cho học sinh những năng lực sau: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mĩ, năng lực thể chất góp phần phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu của học sinh.
4
Thứ ba, những yêu cầu cần đạt cụ thể về phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi được quy định tại Mục IX Chương trình tổng thể và tại các chương trình môn học, hoạt động giáo dục. Trong đó năm phẩm chất cần đạt của chương trình giáo dục là: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Trong đó đáng chú ý nhất đó là phẩm chất “Trách nhiệm” của học sinh. Phẩm chất này nêu rõ “Trách nhiệm: chỉ khi một người có trách nhiệm với những gì mình làm thì đó mới là khi họ trưởng thành và biết cống hiến sức mình cho một xã hội tốt đẹp hơn”.
Cơ sở lý luận đó đã chứng minh ưu thế của việc dạy học trải nghiệm có thể phát triển được phẩm chất cho học sinh THPT. Trong đó “Trách nhiệm” là một trong năm phẩm chất quan trọng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Trải nghiệm
Trải nghiệm là hoạt động tìm kiếm kiến thức, kỹ năng, phẩm chất nhân cách, tình cảm, thái độ và ý chí thông qua thực tiễn cuộc sống nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm cho bản thân.
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm
Hoạt động trải nghiệm là những hoạt động giáo dục được tổ chức gắn liền với kinh nghiệm, cuộc ѕống để học ѕinh trải nghiệm và ѕáng tạo. Hoạt động trải nghiệm coi trọng các hoạt động thực tiễn mang tính tự chủ của học ѕinh, về cơ bản là hoạt động mang tính tập thể trên tinh thần tự chủ cá nhân, với ѕự nỗ lực giáo dục giúp phát triển ѕáng tạo và cá tính riêng của mỗi cá nhân trong tập thể. Điều đó đòi hỏi các hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm phải đa dạng, linh hoạt, học ѕinh tự hoạt động, trải nghiệm là chính.
Từ đó, phát triển các phẩm chất chủ yếu, năng lực cốt lõi của HS trong các mối quan hệ với bản thân, xã hội, môi trường tự nhiên và nghề nghiệp, được triển khai qua bốn mạch nội dung chính: Hoạt động hướng vào bản thân, hoạt động hướng vào xã hội, hoạt động hướng đến tự nhiên và hoạt động hướng nghiệp.
"Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giữ vai trò rất quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông mới. Hoạt động này giúp cho học sinh có nhiều cơ hội trải nghiệm để vận dụng những kiến thức học được vào thực tiễn từ đó hình thành năng lực thực tiễn cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của bản thân".
1.2.3. Phẩm chất
Phẩm chất là những tính tốt thể hiện ở thái độ, hành vi ứng xử của con người; cùng với năng lực tạo nên nhân cách con người. Phát triển phẩm chất người học, trong đó năm phẩm chất cần đạt của chương trình giáo dục là: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Đó là năm phẩm chất cần có của người học, giáo viên khi dạy học theo chủ đề phải kết hợp các hình thức để phát triển được các phẩm chất cho học sinh.Trong đó đáng chú ý nhất đó là phẩm chất “Trách nhiệm” của học sinh trước cuộc sống.
5
1.2.4. Trách nhiệm
Trách nhiệm là nhiệm vụ mà mỗi người cần phải thực hiện và phải có ý thức đối với những việc làm đó. Trách nhiệm được đánh giá là một nhiệm vụ cao cả, đồng thời nó sẽ giúp chúng ta rất nhiều trong quá trình làm việc, giao tiếp và các mối quan hệ xã hội.
Để đạt được những điều mình mong muốn, bạn phải luôn có trách nhiệm với bản thân, trách nhiệm với gia đình và toàn xã hội. Hơn nữa bạn cũng luôn ý thức trách nhiệm của mình với môi trường sống.
Trước xu thế hội nhập, giáo dục phải đào tạo nên những con người mới toàn diện có được những năng lực phẩm chất đáp ứng với nền kinh tế tri thức. Hoạt động trải nghiệm là con đường gắn lý thuyết với thực hành, gắn nhà trường với xã hội và gia đình, là con đường rèn luyện kỹ năng, hành vi cho học sinh tạo nên sự phát triển năng lực phẩm chất hài hoà của người học.
2. Cơ sở thực tiễn.
2.1. Thực trạng của vấn đề phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học
sinh qua chủ đề “Tham gia xây dựng cộng đồng”
Để tìm hiểu thực trạng tiếp cận phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học sinh định hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh. Chúng tôi đã tìm hiểu thực trạng việc sử dụng kết hợp các phương pháp dạy học tích cực kết hợp các hình thức trải nghiệm ở các trường THPT trong huyện qua phiếu điều tra. Hoạt động điều tra được tiến hành bằng cách xây dựng phiếu điều tra qua phầ n mềm Google Forms theo biểu mẫu (Phiếu điều tra số 1) gửi đến 20 giáo viên tham gia giảng dạy môn Hoạt động trải nghiệm lớp 10 . Thời gian điều tra vào tháng 10 năm 2022.
Kết quả cụ thể như sau
Kết quả TT Nội dung trao đổi SL TL%
Sự cần thiết của việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực kết hợp các hình thức hoạt động trải nghiệm trong trường THPT hiện nay:
1 a. Không cầ n thiết 0 0%
b. Cần thiết 4 20%
c. Rất cần thiết 16 80%
Thực trạng tổ chức dạy học Hoạt động trải nghiệm gắn với việc giáo dục phẩm chất “Trách nhiệm” của học sinh THPT
a. Chưa bao giờ tổ chức 15 75% 2
b. Thỉnh thoảng tổ chức 5 25%
c. Tổ chức thường xuyên 0 0%
6
Sự hiểu biết của giáo viên về quy trình tổ chức dạy Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp bằng các phương pháp tích cực kết hợp các hình thức trải nghiệm qua chủ đề: “Tham gia xây dựng cộng đồng”
a. Chưa biết 12 60% 3
b. Chưa thực sự hiểu rõ từng bước tổ chức dạy học 8 40%
c. Đã hiểu rõ đầ y đủ các bước dạy học 0 0%
Nhận định của giáo viên nếu vận dụng phương pháp dạy học tích cực kết hợp các hình thức trải nghiệm khi dạy Chủ đề 6: “Tham gia xây dựng cộng đồng” sẽ góp phần phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh.
4 a. Không hiệu quả 0 0%
b. Hiệu quả bình thường 4 20%
c. Rất hiệu quả 16 80%
Sự hứng thú của GV trong việc chủ động áp dụng các phương pháp dạy học tích cực và hình thức trải nghiệm vào dạy môn Hoạt động trải nghiệm lớp 10 5
a. Không hiệu quả 0 0%
b.Hiệu quả bình thường 5 25%
c. Rất hiệu quả 15 75%
Việc vận dụng dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường THPT chưa được áp dụng thường xuyên. Một số giáo viên đã tích cực vận dụng tuy nhiên còn gặp nhiều khó khăn khi xây dựng kế hoạch bài học.
Hơn nữa đây là năm đầu tiên thực hiện dạy học hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp nên Ban giám hiệu nhà trường còn bỡ ngỡ, chưa định hướng được nội dung dạy học, chủ yếu giao cho chủ nhiệm tự nghiên cứu dạy, thiếu tài liệu, thiếu sách cho giáo viên, bên cạnh đó các phương pháp dạy trải nghiệm cũng chưa thực sự phù hợp với thực tiễn, chưa phong phú, diễn ra trên lí thuyết, mang tính đối phó và hiệu quả chưa cao. Vả lại Hoạt động trải nghiệm cũng không phải là môn thi tốt nghiệp nên tâm lí giáo viên cũng xem nhẹ. Cũng từ những hạn chế đó chúng tôi nhận thấy, hoạt động trải nghiệm ở các trường THPT Quỳ Hợp còn chưa phong phú, hiệu quả chưa cao.
7
2.2. Tình hình học tập của học sinh đối với môn Hoạt động trải nghiệm
hướng nghiệp qua chủ đề: Tham gia xây dựng cộng đồng
Về cơ bản các em đã được trang bị các năng lực và phẩm chất qua sự kết hợp các môn học chính khóa và trải nghiệm, phần lớn các em đã phát huy tốt các phẩm chất: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm
Khi đi vào nghiên cứu đề tài này chúng tôi đã tìm hiểu về thực trạng hứng thú học tập của học sinh đối với bộ môn Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Tiến hành điều tra bằng phiếu (phiếu điều tra số 2) gửi đến 156 học sinh chọn ngẫu nhiên ở các trường THPT qua phầ n mềm Google Forms. Thời gian điều tra tháng 10 năm 2022.
Kết quả cụ thể như sau
Kết quả TT Nội dung trao đổi SL TL%
1 Thực trạng học tập môn Hoạt động trải nghiệm gắn với vấn đề phát triển
trách nhiệm qua các hoạt động trải nghiệp thực tế
a. Chưa từng tham gia 130 83,3%
b. Đã được tham gia nhưng rất ít 26 16,7%
c. Tham gia thường xuyên 0 %
2 Thực trạng học sinh đã tham gia các hoạt động trải nghiệm Tham gia xây
dựng cộng đồng
a. Chưa bao giờ 80 51,3%
b. Thỉnh thoảng 60 38,4%
c. Thường xuyên 16 10,3%
Hứng thú của học sinh khi học môn Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp
3 a. Không thích học 124 79,5%
b.Bình thường 22 14,1%
c. Thích học 10 6,4%
4 Mong muốn của HS khi được học tập bằng hình thức trải nghiệm sáng tạo
a.Không thích 12 7,70%
b. Bình thường 20 12,8%
c. Rất thích 124 79,5%
Đa số học sinh học tập chủ yếu qua bài dạy của giáo viên, thỉnh thoảng thảo luận với bạn bè hoặc nhờ thầ y cô hướng dẫn, khả năng chủ động tự học, tự nghiên cứu SGK, tài liệu tham khảo chưa hiệu quả, chưa yêu thích môn học, chưa tích cực xây dựng bài và khả năng hợp tác nhóm chủ yếu mức trung bình.
8
Khi được hỏi lý do vì sao các em không thích môn Hoạt động trải nghiệm, không thích phát biểu ý kiến, trình bày quan điểm, các em trình bày nhiều nguyên nhân. Chẳng hạn như, không có thời gian đi thực tế vì bài học quá nhiều, hoạt động trải nghiệm cũng chỉ là môn phụ không thi tốt nghiệp nên chỉ dừng lại mức độ đơn giản. Để dành thời gian tập trung vào các môn chính. Những chủ đề đó bình thường không sâu sắc, bài học nhàm chán.
Mặt khác, do đối tượng tuyển sinh học sinh của nhà trường ở nhiều địa bàn khác nhau, hoàn cảnh và điều kiện gia đình còn nhiều khó khăn, kinh phí phục vụ hoạt động trải nghiệm còn hạn chế, chưa có chính sách đối với giáo viên, cán bộ Đoàn tham gia tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh.
Thêm một thực trạng đáng buồn nữa là hiện nay, phổ biến tình trạng ý thức về Trách nhiệm của học sinh chưa cao, học sinh không có trách nhiệm, không tự nhận trách nhiệm về mình, thường xuyên đổ lỗi trách nhiệm cho người khác. Cộng thêm nhiều yếu tố, nguyên nhân khách quan khác nữa dẫn đến học sinh không có thời gian trải nghiệm thực tế …
Từ thực tế đó, trong 5 phẩm chất cơ bản cần hình thành và phát triển của Chương trình giáo dục 2018, chúng tôi muốn nhấn mạnh và đặc biệt chú trọng giáo dục và phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh.
II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT “TRÁCH NHIỆM” CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP QUA CHỦ ĐỀ 6 - THAM GIA XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG - BỘ SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG, NXB, GIÁO DỤC 2022.
1.1. Nắm vững cấu trúc nội dung chương trình SGK Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 bộ kết nối tri thức với cuộc sống, xác định phương pháp cho các kiểu bài khác nhau.
Môn Hoạt động trải nghiệm năm học này mới là môn học chính thức, bắt buộc, có tới 11 chủ đề, chiếm đến 105 tiết trong cả năm, có nhiều đơn vị kiến thức, nên trước hết giáo viên cần phải nắm vững cấu trúc chương trình, kiểu dạng bài trải nghiệm cụ thể.
Theo Chương trình Giáo dục phổ thông hoạt động 2018, trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, có 4 nhóm nội dung hoạt động trải nghiệm ở bậc THPT:
- Hoạt động trải nghiệm hướng vào bản thân như chủ đề: Khám phá bản
thân. Rèn luyện bản thân
- Hoạt động trải nghiệm hướng đến xã hội như chủ đề: Chủ động, tự tin trong học tập và giao tiếp, trách nhiệm với gia đình, Tham gia xây dựng cộng đồng
- Hoạt động trải nghiệm hướng đến tự nhiên như: Bảo tồn cảnh quan thiên
nhiên, Bảo vệ môi trường tự nhiên.
- Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như chủ đề: Tìm hiểu nghề nghiệp,
9
lập kế hoạch học tập lựa chọn nghề nghiệp
Bốn nhóm nội dung hoạt động trải nghiệm nhằm thực hiện nhiệm vụ hình thành, phát triển các phẩm chất, thái độ, hành vi, kiến thức, kỹ năng, năng lực chung và các năng lực đặc thù cho HS, các nội dung hoạt động trải nghiệm được xây dựng dựa trên các mối quan hệ của cá nhân HS với bản thân, với xã hội, với tự nhiên và với nghề nghiệp năng lực chung và các năng lực đặc thù cho HS.
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 có 3 loại hình hoạt động: Sinh hoạt dưới cờ; Hoạt động giáo dục theo chủ đề và Sinh hoạt lớp, đồng thời là 3 dạng hoạt động của hoạt động trải nghiệm.
Trong các chủ đề bài học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 thường có ba phần: Định hướng nội dung hoạt động giáo dục theo chủ đề, định hướng nội dung sinh hoạt dưới cờ, định hướng nội dung sinh hoạt lớp. Song, chúng tôi chủ yếu khai thác ở nội dung hoạt động giáo dục theo chủ đề và sinh hoạt lớp bởi đó là phần thể hiện trong các tiết trải nghiệm hướng nghiệp do giáo viên chủ nhiệm trực tiếp giảng dạy trên lớp.
- Ví dụ khi dạy Chủ đề 7: Bảo tồn cảnh quan thiên nhiên - Khi dạy Hoạt động 5: Tuyên truyền bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. Giáo viên phải định hướng cho học sinh phát huy hết năng lực phẩm chất của người học bằng các kĩ thuật dạy học tích cực như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, vận dụng kết hợp các năng lực bản thân kết hợp trải nghiệm thực tế từ đời sống ở địa phương, thuyết trình, vận dụng các kĩ năng xã hội tham gia thực hiện kế hoạch tuyên truyền mọi người có trách nhiệm bảo vệ thiên nhiên.
Để phát huy vai trò “Trách nhiệm” của người học, giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: Tuyên truyền vận động bạn bè và người thân trong gia đình bảo vệ cảnh quan thiên nhiên trong cuộc sống hằng ngày. Tham gia các tổ chức xã hội, Đoàn thanh niên thực hiện tại địa phương để bảo tồn cảnh quan thiên nhiên. Yêu cầu các nhóm phải đi vào trải nghiệm thực tế bằng những việc làm phù hợp để bảo tồn cảnh quan thiên nhiên ở địa phương, trường học... Đồng thời các nhóm phải viết bản tin, quay video clip, nhận xét về việc làm, hành vi bảo tồn cảnh quan thiên nhiên và tuyên truyền mở rộng tại địa phương. Từ đó phát triển được phẩm chất “Trách nhiệm” của người học trước hoạt động của chủ đề, gắn vào trải nghiệm một cách thực sự hiệu quả.
1.2. Nâng cao nhận thức cho học sinh và giáo viên về sự cần thiết của việc dạy học hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp gắn với phát triển phẩm chất “Trách nhiệm”.
1.2.1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên.
Trong quá trình giảng dạy, giao lưu tiếp xúc với học sinh, chúng tôi nhận ra rằng: trong tất cả các biện pháp sư phạm để học sinh chịu hợp tác thì biện pháp tâm lí là quan trọng, cần được giáo viên thực hiện trước nhất. Hãy khơi gợi trong các em những tình cảm, cảm xúc trong sáng với môn học, với người dạy trước khi
10
các em bỏ công sức ra để khám phá tri thức bộ môn. Khi những vướng mắc ban đầu đã được tháo gỡ, khi mối quan tâm, tình cảm của người học dành cho môn học đã có, mối quan hệ thầy trò thân thiện được thiết lập thì người học sẽ sẵn sàng hợp tác với giáo viên, tích cực trong học tập.
Với các chủ đề phát huy các phẩm chất người học, bản thân tôi vẫn thường tham gia trải nghiệm cùng với học sinh trong các lần trải nghiệm thực tế. Ví dụ như trong bài dạy chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng - Hoạt động 3: Thực hiện biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội. Học sinh khi đi thưc tế để lựa chọn và thực hiện các biện pháp thu hút mọi người vào hoạt động xã hội xây dựng cộng đồng phù hợp với em. Cụ thể hoạt động bảo vệ di tích văn hóa lịch sử. Chúng tôi đã đi thực tế cùng các nhóm vận động cộng đồng cùng tham gia bảo tồn các di tích lịch sử, biết ơn người có công với đất nước như: Di tích Đền Thờ tạo Nọi ở xã Châu Cường và Đền Le ở xã Châu Quang, cùng các em gặp gỡ các già làng để tìm hiểu, phỏng vấn về các di tích đồng thời tuyên truyền thu hút mọi người cùng bảo vệ các di tích. Sau khi trải nghiệm xong giáo viên dành phần thời gian để học sinh thảo luận, trình bày, giáo viên tạo được bầu không khí cho học sinh lắng nghe, thảo luận biết phản biện, biết trao đổi ý kiến…Từ đó, học sinh sẽ cảm thấy giờ học có ý nghĩa hơn, học sinh sẽ hứng thú hơn và từ đó tập cho các em thói quen phát biểu, trình bày và bảo vệ ý kiến của mình và phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” hơn.
1.2.2. Nâng cao nhận thức cho học sinh
Bất cứ môn học nào cũng đều mang đến cho học sinh một mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ nhất định để từ đó hình thành năng lực cá nhân. Vì vậy, với mỗi bài học cụ thể, giáo viên cần giúp cho học sinh nhận ra “lợi ích” của một nội dung dạy học nào đó.
Chẳng hạn, khi dạy bài Chủ đề 3: Rèn luyện bản thân - giáo viên định hướng cho học sinh thấy sự cần thiết phải có trách nhiệm, sự tự chủ, lòng tự trọng, ý chí vượt khó và cách hình thành tư duy phản biện, xây dựng được kế hoạch tài chính một cách hợp lí, rèn luyện trách nhiệm, lòng tự trọng, sự tự chủ, ý chí vượt khó trong việc thực hiện mục tiêu của bản thân. Nếu đáp ứng được những yêu cầu rèn luyện đó trong cuộc sống hằng ngày sẽ giúp bản thân tự hoàn thiện về phẩm chất. Từ đó trình bày được ý kiến gúp bản thân ngày một tốt đẹp hơn.
1.3. Phối hợp các phương pháp và các hình thức dạy học linh hoạt trong
giờ dạy học hoạt động trải nghiệm
1.3.1. Các phương pháp dạy học.
1.3.1.1. Phương pháp xử lí tình huống.
Phương pháp xử lí tình huống là phương pháp dạy học, trong đó HS tự lực nghiên cứu một tình huống và đưa ra cách xử lí, giải quyết các vấn đề mà tình huống đó đặt ra. Trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10, phương pháp này được áp dụng nhiều trong bước rèn luyện nhằm giúp HS vận dụng tri thức mới, kinh nghiệm mới để đưa ra cách xử lí, giải quyết các vấn đề mà tình huống đó đặt
11
ra, như tình huống thể hiện trách nhiệm, tự chủ, tự tin; cách ứng xử phù hợp, tự tin, trách nhiệm với gia đình, trách nhiệm với cộng đồng… Từ đó giúp HS rút ra những bài học thực tiễn, giải quyết trong những trường hợp tương tự thông qua nghiên cứu tình huống.
1.3.1.2. Phương pháp giải quyết vấn đề
Phương pháp giải quyết vấn đề là phương pháp giáo dục nhằm phát triển năng lực tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề của HS. Các em được đặt trong tình huống có vấn đề, thông qua việc giải quyết vấn đề giúp HS lĩnh hội tri thức, kĩ năng kỹ năng và phương pháp.
Phương pháp giải quyết vấn đề có ý nghĩa quan trọng, phát huy tính tích cực, sáng tạo của HS, giúp các em có cách nhìn toàn diện hơn trước các hiện tượng, sự việc nảy sinh trong hoạt động, cuộc sống hàng ngày. Để phương pháp này thành công thì vấn đề đưa ra phải sát với mục tiêu hoạt động, kích thích học sinh tích cực tìm tòi cách giải quyết.
1.3.1.3. Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm (dạy học hợp tác)
Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp là phân môn có nhiều ưu thế trong việc thảo luận nhóm khi giảng dạy. Thông qua việc học sinh đại diện nhóm trình bày quan điểm cá nhân để phát triển phẩm chất và năng lực, nhất là phẩm chất “Trách nhiệm”.
Ví du ̣, khi da ̣y chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng - giáo viên cầ n giú p học sinh ba vấ n đề cơ bản đó là Thực hiện được các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội. Lập kế hoạch và thực hiện được kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi công cộng. Tham gia một số hoạt động cộng đồng phù hợp và đánh giá kết quả hoạt động phát triển cộng đồng. Vấn đề đưa ra để học sinh thảo luâ ̣n có thể là : Cá c em hãy chia sẻ những hoạt động cộng đồng mà em có thể tham gia ? Xác định nội dung cần tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi công cộng? Thực hiện biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội? Tham gia kết nối cộng đồng?
Kỹ năng làm việc nhóm là một trong những yếu tố quan trọng quyết định thành công việc học theo nhóm và đối với phát triển phẩm chất năng lực của cá nhân học sinh sau này.
1.3.1.4. Phương pháp dạy học theo dự án
Phương pháp học theo dự án: là một mô hình học tập, trong đó việc học tập của HS được thực hiện một cách có hệ thống thông qua một loạt các thao tác, từ việc xác định chủ đề, mục tiêu nghiên cứu đến việc lập kế hoạch, giải quyết vấn đề, ra quyết định, tạo sản phẩm, đánh giá và trình bày sản phẩm.
Trong quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10, chúng tôi đã sử dụng phương pháp này ở một số chủ đề như: Chủ đề 6.Tham gia xây dựng cộng đồng; Chủ đề 7. Bảo tồn cảnh quan thiên nhiên; Chủ đề 8. Bảo vệ môi trường
12
tự nhiên; Chủ đề 9. Tìm hiểu nghề nghiệp.
Ví dụ: Dạy chủ đề 7: Bảo tồn cảnh quan thiên nhiên
Giáo viên triển khai dự án: phần một: em tập làm nhà báo. Giáo viên định hướng các tiểu chủ đề . Tiểu chủ đề 1: Em làm nhà báo viết bài phóng sự về việc làm bảo tồn cảnh quan thiên nhiên ở địa phương .Tiểu chủ đề 2: Tiểu phẩm: xây dựng một tiểu phẩm tuyên truyền về bảo tồn cảnh quan thiên nhiên trong đời sống hiện nay. Tiểu chủ đề 3: Tham gia hoạt động tuyên truyền do Đoàn thanh niên tổ chức tại địa phương để bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. Tiểu chủ đề 4: Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về hiện tượng ô nhiễm môi trường tại địa phương
Phần hai: tác nghiệp: Giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm làm các sản phẩm báo chí (phóng sự, tuyên truyền, bản tin, phỏng vấn) ngắn về các vấn đề sau: Phóng sự về cảnh quan thiên nhiên địa phương. Tiểu phẩm tuyên truyền bảo tồn cảnh quan thiên nhiên nhân ngày môi trường thế giới. Bản tin về hoạt động bảo môi trường do Đoàn trường tổ chức. Học sinh chia nhóm thảo luận và tạo ra sản phẩm.
1.3.2. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
1.3.2.1. Câu lạc bộ
Câu lạc bộ là hình thức sinh hoạt ngoại khóa của những nhóm học sinh cùng sở thích, nhu cầu, năng khiếu... dưới sự định hướng của những nhà giáo dục nhằm tạo môi trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các học sinh với nhau và giữa học sinh với thầy cô giáo, với những người lớn khác.
Câu lạc bộ văn hóa nghệ thuật: âm nhạc (thanh nhạc, nhạc cụ, nhạc kịch...)
diễn kịch, thơ, múa rối, phóng viên, mĩ thuật, khiêu vũ, nhảy sạp, dân vũ, …
Câu lạc bộ thể dục thể thao: bóng đá, bóng rổ, thể dục nhịp điệu, điền kinh,
bơi lội, cầu lông, cắm trại...
Câu lạc bộ lịch sử: cụ thể khi dạy chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng, khi chia sẻ những hoạt động cộng đồng mà em có thể tham gia đó là tổ chức câu lạc bộ “Em yêu lịch sử quê hương Quỳ Hợp”. Câu Lạc bộ được xây dựng theo hình thức phỏng vấn tìm kiếm các thành viên đam mê, yêu thích vớ i bộ môn lịch sử cùng vớ i lòng ham muốn học hỏi, tìm tòi, tích luỹ kiến thức, yêu quê hương, đất nướ c. Câu lạc bộ sẽ chia thành nhiều nhóm. Mỗi nhóm phụ trách tìm hiểu, chăm sóc, quét dọn, lau chùi một di tích. Mỗi bạn sẽ là những tuyên truyền viên trẻ tích cực, chủ động giớ i thiê ̣u về lịch sử địa phương đến vớ i mọi nguời, nhân dân và du khách.Từ đó, phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” của các em với những giá trị lịch sử của dân tộc trong tình hình hiện nay.
1.3.2.2. Tham quan, dã ngoại
Tham quan, dã ngoại là một hình thức tổ chức học tập thực tế hấp dẫn đối với học sinh. Mục đích của tham quan, dã ngoại là để các em học sinh được đi thăm, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp xúc với các thắng cảnh, các di tích lich sử, văn hóa, công trình, nhà máy hoặc một đại danh nổi tiếng của đất nước ở xa nơi
13
các em đang sống, học tập... giúp các em có được những kinh nghiệm từ thực tế, từ các mô hình, cách làm hay và hiệu quả trong một lĩnh vực nào đó, từ đó có thể áp dụng vào cuộc sống của chính các em.
Gồm có các hình thức sau:
+ Tham quan các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa.
+ Tham quan các công trình công cộng, nhà máy, xí nghiệp.
+ Tham quan các cơ sở sản xuất, làng nghê,.
+ Dã ngoại theo các chủ đề học tập.
+ Dã ngoại theo các hoạt động nhân đạo.
Chúng tôi đã tổ chức cho học sinh tham quan các di tích lịch sử, lễ hội đền Choọng (Châu Lý), lễ hội Pựn Pang Nang Ni (Châu Cường), khu công nghiệp sản xuất đá trắng (Châu Quang, Thọ Hợp), quặng thiếc (Châu Hồng), cảnh quan thiên nhiên Qùy Hợp… để học sinh có trách nhiệm bảo tồn, bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống và môi trường sống của mình.
1.3.2.3. Hình thức hội thi/cuộc thi
Hội thi/cuộc thi là một trong những hình thức tổ chức hoạt động hấp dẫn, lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo dục, rèn luyện và định hướng giá trị cho tuổi trẻ.
Chúng tôi tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng các hình thức như: thi vẽ, thi viết, thi tìm hiểu, thi đố vui, thi giải ô chữ, thì tiểm phẩm, thi thời trang, thi kể chuyện, thi chụp ảnh, thi kể chuyện theo tranh, thi sáng tác bài hát, hội thi học tập, hội thi thời trang, hội thi học sinh thanh lịch... để giáo dục học sinh phẩm chất “Trách nhiệm”.
1.3.2.4. Hoạt động nhân đạo
Hoạt động nhân đạo là hoạt động tác động đến trái tim, tình cảm, sự đồng cảm, thấu cảm của học sinh trước những con người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Thông qua hoạt động nhân đạo, học sinh biết thêm những hoàn cảnh khó khăn của người nghèo, người nhiễm chất độc da cam, trẻ em mồ côi, người tàn tật, khuyết tật, người gia cô đơn không nơi nương tựa, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, những đối tượng dễ bị tổn thương trong cuộc sống… để kịp thời giúp đỡ, giúp họ từng bước khắc phục khó khăn, ổn định cuộc sống, vươn lên hòa nhập với cộng đồng.
1.3.2.5. Hoạt động tình nguyện
Hoạt động tình nguyện là hoạt động mang tính tự nguyện, tự giác cao thể
hiện tính “Trách nhiệm” rất rõ. Đó có thể là:
Giúp đỡ các bạn học kém, các bạn là người khuyết tật, ốm yếu, bệnh bật, các
bạn học sinh con em gia đình thương binh, liệt sĩ, gia đình neo đơn…;
14
Giúp đỡ công việc tại các công trình phúc lợi, công trình công cộng…;
Giúp đỡ những người nghèo khó xung quanh, làm các công việc mang tính chất động viên, giúp đỡ tại các cô nhi viện, viện dưỡng lão, bệnh viện, doanh trai quân đội…;
Tham gia cứu hộ thiên tai;
Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường;
Tạo môi trường xanh, sạch, đẹp, bảo vệ tự nhiên, hoạt động trồng cây gây
rừng, tạo thói quen sinh hoạt ít gây ô nhiễm môi trường…;
Bảo vệ công trình công cộng, di sản văn hóa…;
Tham gia điều hành an toàn giao thông;
uyên truyền, phổ biến pháp luật;
1.3.2.6. Lao động công ích
Lao động công ích là việc cá nhân đóng góp một phần sức lao động của mình để tham gia xây dựng, tu bổ các công trình công cộng vì lợi ích chung của cộng đồng nhằm duy trì, bảo tồn các công trình công cộng cũng như kịp thời phòng, chống và khắc phục hậu quả của thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh…
Các hoạt động công ích học sinh có thể tham gia ở nhà trường và địa
phương là:
+ Vệ sinh vườn trường, sân trường, lớp học, môi trường xung quanh nhà
trường;
+ Vệ sinh đường làng, ngõ xóm;
+ Trồng và chăm sóc vườn hoa, cây cảnh, cây xanh;
+ Vệ sinh các công trình công cộng;
1.4. Kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm thông qua các hoạt động:
sinh hoạt lớp, Chào cờ đầu tuần trong chủ đề Tham gia xây dựng cộng đồng.
Tất cả các chủ đề đều được định hướng thành các hoạt động cụ thể: Hoạt động giáo dục theo chủ đề, hoạt động chào cờ và hoạt động sinh hoạt lớp.Nội dung hoạt động có số tiết tương đương nhau. Trong chủ đề 6: Hoạt động sinh hoạt dưới cờ chiếm 3 tiết, hoạt động giáo dục theo chủ đề 3 tiết và hoạt động sinh hoạt lớp 3 tiết. Như vậy với kế hoạch cụ thể, mỗi chủ đề các hoạt động đều thực hiện trong một khoảng thời gian và xen kẽ nhau trong tuần.
- Với hoạt động sinh hoạt dưới cờ: Chủ yếu là hoạt động của Đoàn trường tiến hành dưới hình thức diễn đàn, tọa đàm và giao lưu. Như trong chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng
+ Tiết chào cờ thứ nhất hoạt động với nội dung: Diễn đàn “mở rộng quan hệ
xã hội thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội
15
+ Tiết thứ hai hoạt động với nội dung: Tọa đàm về văn hóa ứng xử cộng đồng
+ Tiết thứ ba hoạt động với nội dung: Giao lưu những tấm gương tích cực
trong hoạt động phát triển cộng đồng
- Với hoạt động giáo dục theo chủ đề giáo viên tiến hành theo các hoạt động trong bài học sách giáo khoa và sau đó đánh giá lại chủ đề. Hoạt động này giáo viên giảng dạy là người trực tiếp thực hiện theo các tiết phân phối chương trình đã định
- Với hoạt động sinh hoạt lớp: Hoạt động này được tiến hành vào các giờ sinh hoạt vào cuối tuần: Nội dung của tiết sinh hoạt lớp thứ nhất là Sơ kết các hoạt động trong tuần/ tháng, phổ biến kế hoạch tuần/ tháng tiếp theo sau đó mới sinh hoạt theo chủ đề. Tiết sinh hoạt lớp chủ yếu chia sẻ các biện pháp nâng cao hiệu quả thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội, phản hồi kết quả và trao đổi về kết quả hoạt động trong cộng đồng. Hầu như các tiết sinh hoạt đều chia sẻ và phản hồi sau đó đánh giá. Điều này góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất chăm chỉ, trung thực nhưng cao hơn nữa là phẩm chất “Trách nhiệm” của người học.
1.5. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá tổ chức hoạt động trải nghiệm cho
học sinh
Kiểm tra đánh giá là khâu không thể thiếu trong quá trình dạy học. Thông qua kết quả thu nhận được giáo viên sẽ biết được mức độ hiểu, vận dụng kiến thức của học sinh. Kiểm tra, đánh giá giúp các em nhận biết được khả năng học tập của mình so với yêu cầu của chương trình học, từ đó thấy được mặt đạt, mặt chưa đạt trong nhận thức để điều chỉnh phương pháp học tập.
Ở hoạt động trải nghiệm, kiểm tra đánh giá không bằng điểm số mà đánh giá bằng nhận xét ở mức đạt, chưa đạt dựa trên bài kiểm tra thường xuyên và kiểm tra định kì. Đánh giá kết quả học tập qua các chủ đề dựa trên các năng lực và phẩm chất người học.
Trọng tâm là đánh giá khả năng trải nghiệm của học sinh từ các chủ đề gắn vào cuộc sống để phát triển năng lực và phẩm chất. Nhưng với đề tài này chúng tôi nhấn mạnh vào phẩm chất “Trách nhiệm” của học sinh qua chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng.
1.6. Đảm bảo các điều kiện để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
ở trường THPT Quỳ Hợp đi vào thực tế.
Để hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh đạt được hiệu quả thì rất cần sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu cũng như các tổ chức đoàn thể khác trong nhà trường. Nhà trường THPT Quỳ Hợp cần nhận thức đúng đắn và thấy được tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm. Từ đó có kế hoạch chỉ đạo, triển khai cụ thể cho các tổ chức đoàn thể, các giáo viên, giáo viên chủ nhiệm cũng như cán bộ Đoàn hiểu và biết cách thực hiện tốt hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong nhà trường.
Ban giám hiệu nhà trường giúp đỡ về kinh nghiệm quản lý và tổ chức hoạt
động trải nghiệm, hỗ trợ kinh phí khi tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh.
16
Giáo viên phải có thái độ, việc làm và sự hỗ trợ tích cực cho học sinh nhà
trường tham gia hoạt động trải nghiệm.
Cần có sự đồng tình và ủng hộ, hỗ trợ từ phía phụ huynh học sinh.
Để phát triển được phẩm chất “Trách nhiệm” của học sinh trong chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng, ở đề tài này chúng tôi đã sử dụng phương pháp dạy học nhóm và dạy học theo dự án kết hợp hình thức câu lạc bộ kết hợp tham quan trải nghiệm để phát triển được phẩm chất “Trách nhiệm”, trách nhiệm với cộng đồng, với nhà trường và trách nhiệm với môi trường sống bằng những hoạt động trải nghiệm thiết thực tại địa phương Quỳ Hợp, như: Di tích lịch sử, lễ hội đền Choọng (xã Châu Lý), Trải nghiệm thực tế tại khu di tích lịch sử Mường Ham - Xóm Mường Ham - xã Châu Cường và Trải nghiệm cùng cộng đồng bảo vệ cảnh quan môi trường tại cầu tràn xóm Bản Điểm - xã Châu Đình cùng một số hoạt động đền ơn đáp nghĩa tại Đài tưởng niệm liệt sĩ huyện Quỳ Hợp và một số hoạt động thiện nguyện.
Học sinh trải nghiệm tại Đền Ham - Bản Mường Ham xã Châu Cường - huyện Quỳ Hợp
17
Hoạt động đền ơn đáp nghĩa tại đài tưởng niệm liệt sĩ huyện Quỳ Hợp
2. Thiết kế bài hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 qua chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng
2.1. Cơ sở thiết kế
Tùy thuộc vào từng đơn vị bài dạy lý thuyết hay thực hành mà giáo viên linh hoạt sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp, đưa học sinh vào những tình huống thực tế đời sống thông qua chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng. Khi thiết kế bài dạy, giáo viên cần quan tâm đến chủ đề và việc ứng dụng chủ đề vào trải nghiệm thực tế, đặt nội dung kiến thức vào các tình huống cụ thể để trải nghiệm. Thông thường hoạt động giáo dục theo chủ đề được thực hiện theo chu trình học tập trải nghiệm 4 giai đoạn của David Kolb vận dụng vào hoạt động giáo dục, đó là: Khám phá - Kết nối, Rèn luyện và Vận dụng.
Sau đây là hướng dẫn tổ chức thực hiện từng bước của Hoạt động giáo dục
theo chủ đề:
2.1.1. Khám phá - Kết nối
Mục đích của việc tổ chức hoạt động Khám phá - Kết nối là khai thác những hiểu biết HS đã tiếp thu được qua các môn học liên quan và những kinh nghiệm HS đã có được nhờ quan sát, trải nghiệm thực tế, đồng thời giúp HS hình thành tri thức mới, kinh nghiệm mới trên cơ sở kết nối những tri thức, kinh nghiệm đã có.
2.1.2. Rèn luyện
Mục đích của việc tổ chức hoạt động rèn luyện là tạo điều kiện, cơ hội cho HS vận dụng những tri thức mới, kinh nghiệm mới để giải quyết những tình huống,
18
những vấn đề có thể gặp trong cuộc sống. Qua đó, giúp HS củng cố, kiểm nghiệm và hiểu được ý nghĩa thực tiễn của những tri thức mới, kinh nghiệm mới, đồng thời khai thác được cảm xúc tích cực của HS khi thực hành giải quyết vấn đề.
Tuỳ điều kiện và nội dung của hoạt động, có thể tổ chức hoạt động rèn luyện trong lớp hoặc ngoài lớp học (như: tham gia hoạt động cộng đồng, hoạt động bảo vệ môi trường, làm một số công việc nghề tại cơ sở sản xuất,…).
2.1.3. Vận dụng
Hoạt động Vận dụng được tổ chức thực hiện ngoài giờ học trên lớp nhằm giúp HS rèn luyện các kĩ năng, thói quen, hành vi tích cực thông qua việc vận dụng những điều học hỏi được từ chủ đề vào các hoạt động thực tiễn ở gia đình, nhà trường, cộng đồng.
2.2. Thực nghiệm sư phạm
2.2.1. Mục đích thực hiện
Trên cơ sở những nô ̣i dung đã trình bày ở trên, chú ng tôi tiến hà nh thực nghiê ̣m sư pha ̣m nhằ m mu ̣c đích: kiểm chứ ng tính khả thi củ a viê ̣c vâ ̣n du ̣ng các phương pháp đã đề xuất vào viê ̣c da ̣y hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh ho ̣c. Từ đó , rú t ra đươ ̣c những kết luâ ̣n sát thực về hiê ̣u quả mà các phương pháp đã đề xuất mang la ̣i, đồ ng thời qua thực tế hoa ̣t đô ̣ng da ̣y ho ̣c cũng cho thấ y những bất câ ̣p củ a vấn đề để ra hướ ng khắ c phu ̣c cầ n thiết.
2.2.2. Đối tượng thực hiện
Đối tượng chúng tôi tiến hành thực nghiệm là học sinh ở khối 10 tại trường
THPT Qùy Hợp và trường THPT Qùy Hợp 3
Lớp thực nghiệm: 10C1 Trường THPT Quỳ Hợp
Lớp đối chứng:10A1 trường THPT quỳ Hợp 3
2.2.3. Nội dung thực nghiệm
Chú ng tôi cho ̣n thực nghiê ̣m một chủ đề, Chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng - trong chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, NXB Giáo dục, 2022, phần Định hướng nội dung hoạt động giáo dục theo chủ đề
2.2.4. Cá ch thứ c thực nghiê ̣m Chú ng tôi tiến hà nh thực nghiê ̣m trong năm học 2022 - 2023 theo quy trình: - Gặp gỡ trao đổi với giáo viên và học sinh lớp đối chứng và thực nghiệm ở
các trường THPT Qùy Hợp, THPT Qùy Hợp 3.
- Nêu yêu cầu, nhiệm vụ, giao tài liệu thực nghiệm và dự giờ các giờ dạy
thực nghiệm, đối chứng tại trường THPT Quỳ Hợp và Trường THPT Quỳ Hợp 3
19
- Tiến hà nh kiểm tra kiến thức trải nghiệm ban đầ u củ a học sinh lớ p thực
nghiê ̣m và lớ p đố i chứ ng.
- Trong khi dạy chú ng tôi chuẩ n bi ̣ đầy đủ các phương tiê ̣n da ̣y ho ̣c, thiết kế giáo á n theo các phương pháp đã đề xuất và vận dụng các hình thức dạy học tích cực, trải nghiệm thực tế để da ̣y ở lớ p thực nghiê ̣m. Ở lớp đối chứng giáo viên chỉ dạy theo các hoạt động trong sách giáo khoa trên lớp và cho học sinh tự nghiên cứu các hình thức hoạt động phù hợp.
- Chú ng tôi tiến hà nh da ̣y thực nghiê ̣m và da ̣y/dự giờ lớp đố i chứ ng đã cho ̣n. - Nghiê ̣m thu kết quả đươ ̣c tiến hà nh sau khi hoà n thà nh bà i da ̣y bằ ng hình thứ c kiể m tra kiến thức thực tế và kết quả thực nghiệm từ hoạt động xây dựng cộng đồng tại địa phương em.
- Thống kê phân tích xếp loại kết quả thực nghiệm bằng phương pháp
thống kê toán học.
- Kết luận
2.2.5. Xây dựng kế hoạch bài dạy
Dựa vào trình độ học tập của học sinh, căn cứ vào yêu cầu cần đạt, kiến thức, năng lực, phẩm chất, thái độ, cần hình thành của mỗi bài học, chúng tôi tiến hành thiết kế giáo án Chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng - trong chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống phần Định hướng nội dung hoạt động giáo dục theo chủ đề.
*KẾ HOACH BÀI DẠY LỚP ĐỐI CHỨNG:
CHỦ ĐỀ 6: THAM GIA XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG (9 tiết)
I. MỤC TIÊU CHỦ ĐỀ
Sau chủ đề này, HS có khả năng
- HS có khả năng thực hiện được các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút
cộng đồng vào các hoạt động xã hội
- Lập và lên kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi
công cộng
- Tham gia một số hoạt động cộng đồng phù hợp và đánh giá được hoạt động
phát triển cộng đồng
II. TỔ CHỨC CÁC LOẠI HÌNH HOẠT ĐỘNG TRONG CHỦ ĐỀ
A. SINH HOẠT DƯỚI CỜ
(PHẦN NÀY ĐOÀN TRƯỜNG CHỦ TRÌ CÁC HOẠT ĐỘNG)
B. HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ
I. MỤC TIÊU
- Thực hiện được các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các
hoạt động xã hội
20
- Lập và lên kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi
công cộng
- Tham gia một số hoạt động cộng đồng phù hợp với chủ đề Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh và đánh giá được kết quả hoạt động phát triển cộng đồng
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. GV chuẩn bị:
- Thiết bị điện tử, phầ n mềm hỗ trợ: Máy tính, máy chiếu hoặc ti vi, zalo..
- Một số hình ảnh, tư liệu về hoạt động trải nghiệm tại địa phương
- Thu thập thông tin về các hoạt động cộng đồng tại địa phương
- Nội dung cần tuyên truyền mở rộng phát triển cộng đồng
2. HS chuẩn bị
- Sách giáo khoa, sách bài tập hướng nghiệp trải nghiệm lớp 10
- Suy nghĩ tìm hiểu các hoạt động cộng đồng phù hợp với lứa tuổi , các biện
pháp thu hút cộng đồng, các biện pháp tuyên truyền nơi công cộng
- Phiếu phân công nhiệm vụ từng thành viên trong nhóm, cử trưởng nhóm và
thư ký
- Máy ảnh, điện thoại, sổ ghi chép số liệu khi trải nghiệm học tập tại đại
phương
- Bản báo cáo sản phẩm học tập
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1. Mục tiêu: Tạo tâm thế thoải mái, hứng thú, từng bước bước vào nội dung
hoạt động.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: HS lắng nghe và bày tỏ quan điểm cá nhân.
4. Tổ chức thực hiện:
- Em đã từng tham gia hoạt động cộng đồng nào? Sau khi tham gia em cảm
thấy như thế nào? GV nêu một số hình ảnh hoạt động cộng đồng :
KHÁM PHÁ - KẾT NỐI
Hoạt động 1: Tìm hiểu biện pháp mở rộng quan hệ thu hút cộng đồng
vào hoạt động xã hội
a. Mục tiêu: HS nhận biết các hoạt động xã hội cộng đồng mà em có thể tham gia. Xác định được các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội
21
b. Nội dung: GV đặt câu hỏi, HS lắng nghe và trả lời
Trao đổi về ý nghĩa của các hoạt động cộng đồng với cá nhân và cộng đồng. Chia sẻ những hoạt động cộng đồng mà em có thể tham gia.
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động:
- Chia sẻ hoạt động cộng đồng có thể tham gia
- Các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội
Hoạt động 2: Xác định nội dung cần tuyên truyền trong cộng đồng về
văn hóa ứng xử nơi công cộng
a. Mục tiêu: HS xác định được những nội dung cần tuyên truyền trong cộng
đồng về văn hóa ứng xử
b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả
lời câu hỏi.
- GV yêu cầu HS chia sẻ về:
+ Các biểu hiện của giao tiếp, ứng xử có văn hóa
+ Những vấn đề đang tồn tại trong giao tiếp, ứng xử nơi công cộng ở địa phương
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động: Theo gợi ý sách giáo khoa
RÈN LUYỆN
Hoạt động 3: Thực hiện biện pháp mở rộng mối quan hệ và thu hút cộng đồng
vào hoạt động xã hội.
a. Mục tiêu: Thực hiện đước các biện pháp làm quen, mở rộng quan hệ và thu
hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội
b. Nội dung: GV yêu cầu HS lựa chọn các biện pháp thu hút mọi người vào hoạt động xây dựng cộng đồng phù hợp để thực hiện thu hút mọi người trong các hoạt động được tổ chức
+ Hoạt động bảo vệ cảnh quan môi trường nơi em sống
+ Hoạt động bảo vệ di tích lịch sử
+ Hoạt động thiện nguyện, nhân đạo
HS lựa chọn các biện pháp phù hợp để thực hiện thu hút cộng đồng vào các
hoạt động trong các sự kiện: ngày hội hướng nghiệp, thi văn nghệ, thể thao
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động: Các nhóm chia sẻ kế hoạch trước lớp và trong các giờ
sinh hoạt chủ đề theo gợi ý SGK, trên cơ sở GV nhận xét góp ý
22
Hoạt động 4: Lập kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử
nơi công cộng
a. Mục tiêu: Lập được kế hoạch tuyên truyền văn hóa ứng xử nơi công cộng
b. Nội dung: Theo gợi ý SGK
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động: Các nhóm chia sẻ kế hoạch trước lớp và trong các giờ
sinh hoạt chủ đề sau đó GV nhận xét góp ý điều chỉnh kế hoạch cho khả thi
Hoạt động 5: Thực hiện kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa
ứng xử nơi công cộng
a. Mục tiêu: Thực hiện được kế hoạch tuyên truyền văn hóa ứng xử nơi công cộng
b. Nội dung: Theo gợi ý SGK ,yêu cầu các nhóm thực hiện kế hoạch tuyên
truyền về văn hóa ứng xử
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động: Các nhóm thực hiện kế hoạch trước lớp và trong các
giờ sinh hoạt chủ đề sau đó GV nhận xét góp ý điều chỉnh kế hoạch cho khả thi
VẬN DỤNG
Hoạt động 6: Tham gia kết nối cộng đồng
a. Mục tiêu: HS vận dụng được các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội và thu hút mọi người trong cộng đồng cùng tham gia xây dựng và phát triển văn minh đô thị, nông thôn.
b.Nội dung: GV yêu cầu và hướng dẫn HS vận dụng các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội và thu hút mọi người trong cộng đồng cùng tham gia xây dựng nông thôn mới, văn minh đô thị.
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d.Tổ chức hoạt động: Các nhóm thực hiện kế hoạch trước lớp và trong các
giờ sinh hoạt chủ đề sau đó GV nhận xét góp ý điều chỉnh kế hoạch cho khả thi
Hoạt động 7: Đánh giá kết quả hoạt động phát triển cộng đồng của bản thân
a. Mục tiêu: HS tự đánh giá được kết quả tham gia hoạt động phát triển cộng đồng của mình đối với sự phát triển cộng đồng và sự trưởng thành của bản thân
b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả
lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả
lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động: Giáo viên phát phiếu cho học sinh đánh giá kết quả
phát triển cộng đồng
23
C. HOẠT ĐỘNG SINH HOẠT LỚP
TUẦN 1: CHIA SẺ VỀ BIỆN PHÁP MỞ RỘNG QUAN HỆ VÀ THU
HÚT CỘNG ĐỒNG VÀO HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI
I. Sơ kết tuần và thông qua kế hoạch tuần sau
- Lớp trưởng/Bí thư - Các tổ trưởng
- GVCN nhận xét, bổ sung…
- GVCN phổ biến nhiệm vụ tuần tới
- HS thảo luận cách thực hiện nhiệm vụ
II. Sinh hoạt theo chủ đề: “Chia sẻ về biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút
cộng đồng vào hoạt động xã hội.”
a. Mục tiêu: HS chia sẻ được các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội và thu hút mọi người tham gia hoạt động xã hội, hoạt động cộng đồng phù hợp với lứa tuổi HS THPT
b. Nội dung - Tổ chức thực hiện
- GV yêu cầu HS chia sẻ trước lớp về:
+ Những biện pháp mở rộng quan hệ xã hội mà em đã lựa chọn
+ Những biện pháp thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội mà em đã lựa chọn
+ Yêu cầu cả lớp lắng nghe tích cực để bổ sung bài cho bạn
ĐÁNH GIÁ CUỐI CHỦ ĐỀ
1. Cá nhân tự đánh giá
2. Đánh giá theo nhóm/tổ
GV HD tổ trưởng/nhóm trưởng điều hành việc đánh giá lẫn nhau dựa vào:
- Sự chuẩn bị cho hoạt động của các chủ đề.
- Thái độ khi tham gia hoạt động: tự giác, lắng nghe, tích cực…
- Trách nhiệm và hợp tác khi thực hiện nhiệm vụ
3. Đánh giá chung của giáo viên
GV dựa vào quan sát, đánh giá từng cá nhân, tổ/nhóm kết hợp đánh giá gia đình ( nếu có) để đưa ra nhận xét chung, biểu dương những cá nhân tự giác, tích cực và nhiều tiến bộ so với trước.
* KẾ HOẠCH BÀI DẠY THỰC NGHIỆM
CHỦ ĐỀ 6: THAM GIA XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG (9 tiết)
I. MỤC TIÊU CHỦ ĐỀ
- HS có khả năng thực hiện được các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút
24
cộng đồng vào các hoạt động xã hội
- Lập và lên kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi
công cộng
- Tham gia một số hoạt động cộng đồng phù hợp và đánh giá được hoạt động
phát triển cộng đồng
II.TỔ CHỨC CÁC LOẠI HÌNH HOẠT ĐỘNG TRONG CHỦ ĐỀ
A. SINH HOẠT DƯỚI CỜ
(PHẦN NÀY ĐOÀN TRƯỜNG CHỦ TRÌ CÁC HOẠT ĐỘNG)
B. HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức: Sau khi tham gia hoạt động này, HS có khả năng:
- Thực hiện các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt
động xã hội
- Lập và thực hiện được kế hoạch tuyên truyền cộng đồng về văn hóa ứng xử
nơi công cộng
- Tham gia một số hoạt động cộng đồng phù hợp với chủ đề của Đoàn Thanh
niên Cộng sản HCM và đánh giá được kết quả phát triển cộng đồng
2. Năng lực:
- Năng lực tự chủ và tự học: Xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác, chủ động; tự đặt được mục tiêu học tập để đòi hỏi sự nỗ lực phấn đấu thực hiện; thực hiện các phương pháp học tập hiệu quả.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Làm việc nhóm hiệu quả theo sự phân công của GV, đảm bảo mỗi HS đều có cơ hội tham gia thực hành và trình bày báo cáo trước lớp.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Khả năng huy động, tổng hợp kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân nhằm giải quyết một nhiệm vụ học tập, trong đó có biểu hiện của sự sáng tạo.
3. Phẩm chất
- Trách nhiệm: Thể hiện ở việc quan tâm và tham gia các hoạt động xã hội,
thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao và hỗ trợ mọi người cùng tham gia.
- Nhân ái: Tham gia các hoạt động cộng đồng phù hợp với bản thân và mang
lại những giá trị nhân văn cho cộng đồng.
- Trung thực: Thể hiện trong đánh giá chính xác kết quả hoạt động phát triển
cộng đồng.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- SGK, SGV, giáo án, máy tính, máy chiếu.
25
- Kế hoạch dạy học chủ đề
- Một số hình ảnh, tư liệu về hoạt động trải nghiệm tại địa phương
- Thu thập thông tin về các hoạt động cộng đồng tại địa phương
- Khái quát các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt
động xã hội.
- Xây dựng các tiêu chí đánh giá hoạt động phát triển công đồng.
3. Đối với học sinh
- SGK, SBT.
- Giấy A4, bút (sử dụng cho các hoạt động ở phần Rèn luyện).
- Bút dạ, giấy khổ A1, A2 (sử dụng cho các hoạt động thảo luận nhóm).
- Suy nghĩ, các biện pháp, nội dung cần tuyên truyền... xung quanh vấn đề
bài học
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1. Mục tiêu: Tạo tâm thế thoải mái, hứng thú, từng bước bước vào nội dung
hoạt động.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: HS lắng nghe và bày tỏ quan điểm cá nhân.
4. Tổ chức thực hiện:
- Em đã từng tham gia hoạt động cộng đồng nào? Sau khi tham gia em cảm
thấy như thế nào? GV nêu một số hình ảnh hoạt động cộng đồng :
Bảo vệ môi trường Đền ơn đáp nghĩa
26
Chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ Giúp đỡ hoàn cảnh khó khăn
- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ. Xem và nhận xét vấn đề.
- GV dẫn dắt vào hoạt động: Mỗi người không thể tách rời bản thân khỏi các hoạt động cộng đồng. Từ lúc bắt đầu nhận thức trẻ con đã phải được giáo dục vấn đề này một cách đầy đủ. Có như vậy cuộc sống của mỗi cá nhân mới được hạnh phúc, xã hội mới phát triển và đi lên ? Vậy những hoạt động cộng đồng đó có thể là gì ? Với HS chúng ta trước hết cần phải làm là gì ?...
KHÁM PHÁ - KẾT NỐI
HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu biện pháp mở rộng quan hệ thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội
a. Mục tiêu: HS nhận biết các hoạt động xã hội cộng đồng mà em có thể tham gia. Xác định được các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội
b. Nội dung: GV đặt câu hỏi, HS lắng nghe và trả lời
Trao đổi về ý nghĩa của các hoạt động cộng đồng với cá nhân và cộng đồng Chia sẻ những hoạt động cộng đồng mà em có thể tham gia.
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời:
d.Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
- Chia sẻ hoạt động cộng đồng có thể tham gia 1. Chia sẻ những hoạt động cộng đồng mà em có thể tham gia
* Ví dụ về những hoạt động cộng đồng có thể tham gia - Các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội Bảo vệ, gìn giữ Di tích lịch sử văn
27
hóa
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập Môi trường tự nhiên Bảo vệ, gìn giữ
- GV chia HS thành 2 nhóm
Uống nước nhớ nguồn Tuyên truyền, tham gia
Tệ nạn xã hội 1 nhóm liệt kê các hoạt động xã hội, nhóm khác điền từ chỉ hành động phù hợp. Tuyên truyền, phòng chống
Dịch bệnh
Tuyên truyền, phòng chống Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Thiện nguyện nhân đạo Tuyên truyền, phòng chống - HS thảo luận liệt kê và chọn lựa từ hoàn thiện
- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 2. Các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận Biện pháp mở rộng quan hệ xã hội
Biện pháp thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội
- GV mời đại diện HS, đại diện các nhóm trình bày.
Tham gia nhiều hoạt đông chung - GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
Thuyết phục bằng tình cảm, vận động mọi người cùng tham gia vì trách
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập Làm gương
Chủ động làm quen với mọi người
GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. Thái độ chân thành, vui vẻ, cầu thị...
Kết hợp giữa hoạt động cộng đồng và hoạt động cá nhân
* Các biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội Tuyên truyền về lợi ích khi tham gia
Lập nhóm, hội... theo sở thích nhu cầu cuộc sống
HOẠT ĐỘNG 2: Xác định nội dung cần tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi công cộng
a. Mục tiêu: HS xác định được những nội dung cần tuyên truyền trong cộng
đồng về văn hóa ứng xử
b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả
lời câu hỏi.
+ Các biểu hiện của giao tiếp, ứng xử có văn hóa
28
+ Những vấn đề đang trong giao tiếp, ứng xử nơi công cộng ở địa phương
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d.Tổ chức hoạt động:
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HỌC SINH
1. Chia sẻ
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- Các biểu hiện của giao tiếp, ứng xử có văn hóa
GV phát phiếu đánh giá để các nhóm tự thảo luận nội dung
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - Những vấn đề đang tồn tại trong giao tiếp, ứng xử nơi công cộng ở địa phương
- HS trình bày kết quả đánh giá.
- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Phiếu xác định nội dung tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử
- GV mời đại diện HS, các nhóm nhận xét bổ sung. Cấp bách Bình thường
Chưa cần thiết Nội dung cần tuyên truyền
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tuân thủ quy định nơi công cộng Bước 4: GV đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.
Tôn trọng mọi người khi giao tiếp
Kiểm soát, làm chủ hành vi tránh gây mâu thuẫn
Nhận thức pháp luật
RÈN LUYỆN
HOẠT ĐỘNG 3: Thực hiện biện pháp mở rộng mối quan hệ và thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội.
29
a. Mục tiêu: HS thực hiện được các biện pháp làm quen, mở rộng quan hệ và
thu hút cộng đồng vào các hoạt động xã hội
b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả
lời câu hỏi theo mẫu
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời
câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.
1.Lựa chọn và thực hiện các biện pháp thu hút mọi người vào hoạt động xây dựng cộng đồng
Em hãy lựa chọn các biện pháp thu hút mọi người vào hoạt động xây dựng cộng đồng? a.Ví dụ các biện pháp thu hút mọi người vào hoạt động cộng đồng
Lựa chọn các các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội. vận động, tuyên truyền, làm gương...
Hoạt động bảo vệ môi trường, cảnh quan sống
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- Cá nhân Hoạt động bảo vệ di tích lịch sử vận động, tuyên truyền, làm gương...
- Nhóm
Hoạt động phòng chống dịch bệnh vận động, tuyên truyền, làm gương....
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.
- đại diện nhóm Hoạt động thiện nguyện vận động, làm gương...
Bước 4: GV đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập b. Ví dụ về các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội
GV đánh giá, nhận xét, bổ sung Ngày hội thể thao
Tìm người có chung sở thích, khả năng, lập nhóm chơi
Hội thi văn nghệ
Tìm người có chung sở thích, khả năng, lập nhóm chơi
Ngày hội hướng nghiệp, đọc sách..
Tìm người có chung sở thích, khả năng, lập nhóm . ..
30
Ngày hội hiến máu nhân đạo
Chủ động tham gia, làm quen với mọi người...
.... ....
HOẠT ĐỘNG 4: Lập kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi công cộng
a. Mục tiêu: HS lập được kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa
ứng xử nơi công cộng
b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả
lời câu hỏi theo mẫu
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Mục tiêu Bước 1: Lập kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi công cộng.
Nội dung
GV chia 4 nhóm. Mỗi nhóm 1 nội dung theo mẫu bên Hình thức và phương tiện
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập Phân công trách nhiệm - nhóm Đối tượng tham gia
Thời gian Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.
- đại diện nhóm Địa điểm
Kết quả mong đợi Bước 4: GV đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
GV đánh giá, nhận xét, bổ sung, sửa chữa
HOẠT ĐỘNG 5: Thực hiện kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về
văn hóa ứng xử nơi công cộng
a. Mục tiêu: HS thực hiện được kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về
văn hóa ứng xử nơi công cộng
b. Nội dung: GV yêu cầu HS thực hiện kế hoạch, trình bày thuyết minh vấn
đề; HS lắng nghe, rút kinh nghiệm
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc theo nhóm
31
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV lập mẫu, yêu cầu HS báo cáo kết quả Kế hoạch
Kết quả (%) Rút kinh nghiệm
Mục tiêu
Học sinh lập được và trình bày được kế hoạch tổ chức thực hiện phong trào “Xuân yêu thương, tết sum vầy”. Nội dung
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập Hình thức và phương tiện - nhóm
Phân công trách nhiệm Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.
Đối tượng tham gia - Đại diện nhóm
Thời gian
Bước 4: GV đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập Địa điểm
Kết quả mong đợi GV đánh giá, nhận xét, bổ sung, sửa chữa
- GV mời đại diện HS đứng dậy trình bày trước lớp.
VẬN DỤNG
HOẠT ĐỘNG 6: Tham gia kết nối cộng đồng
a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS vận dụng được các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội và thu hút mọi người trong cộng đồng cùng tham gia xây dựng nông thôn mới, văn minh đô thị.
b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, thảo luận và trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời
câu hỏi.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
1.Xây dựng cảnh quan, vệ sinh môi trường
- Tham gia giữ gìn vệ sinh trường lớp, đường làng, ngõ xóm. - GV chia HS thành các nhóm, tổ chức cho học sinh bốc thăm lựa chọn chia sẻ
32
về 1 trong những hoạt động cộng đồng đã tham gia:
1. Xây dựng cảnh quan, vệ sinh môi trường
Tham gia các phong trào làm sạch đường phố do Đoàn thanh niên địa phương tổ chức… 2. Xây dựng văn hóa giao tiếp, ứng xử, nếp sống văn minh
- Rèn luyện thói quen không nói tục, chửi bậy… 3. Hoạt động đền ơn đáp nghĩa, chăm lo hộ nghèo, người già neo đơn trên địa bàn. 2.Xây dựng văn hóa giáo tiếp, ứng xử, nếp sống văn minh
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS thảo luận và nêu những biện pháp đã làm. - Xếp hàng ở nơi công cộng, nhường chỗ cho người già, trẻ em, người khuyết tật…
- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 3.Hoạt động đền ơn đáp nghĩa, chăm lo hộ nghèo neo đơn
- Tham gia các hoạt động tri ân những gia đình chính sách, người có công với cách mạng. - GV mời đại diện HS, các nhóm trình bày.
- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. - Giúp đỡ những gia đình neo đơn trên địa bàn: Chăm sóc sức khỏe, quyên góp, ủng hộ…
HOẠT ĐỘNG 7: : Đánh giá kết quả hoạt động phát triển cộng đồng của
bản thân
a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS vận dụng được các biện pháp mở rộng quan hệ xã hội và thu hút mọi người trong cộng đồng cùng tham gia xây dựng nông thôn mới, văn minh đô thị tại địa phương từ đó phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho người học
b. Nội dung:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV đã giao nhiệm vụ cho HS trong 3 nhóm làm việc theo các tiểu chủ đề
33
nhỏ đã có sự chuẩn bị trước có định hướng cho HS theo dõi, gợi ý và hỗ trợ, giải đáp thắc mắc nếu có.
- GV trình chiếu câu hỏi cho các nhóm làm việc theo dự án
Nhóm 1: Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” qua: Xây dựng cảnh quan, vệ
sinh môi trường
Nhóm 2: Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” qua dự án vận động nhân dân
cùng chung tay vào Hoạt động bảo vệ di tích văn hóa lịch sử.
Nhóm 3: Chia sẻ kỉ niệm về một hoạt động mà bản thân hoặc nhóm đã từng
tham gia tại địa phương có thu hút được cộng đồng thông qua tiết sinh hoạt lớp
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Cả nhóm cùng đi thực tế tại địa phương để thực hiện dự án làm việc trao
đổi thảo luận trong thời gian 1 tuần - Học sinh cử đại diện nhóm trình bày sản phẩm
- Giáo viên và học sinh theo dõi, nhận xét và bổ sung
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
- Sản phẩm nhóm 1: Học sinh trình bày bằng văn bản nói qua các slide có hình ảnh video minh họa đã được cả nhóm thực nghiệm tại cầu tràn thấp ở xóm Bản Điểm, xã Châu Đình - huyện Quỳ Hợp
Nhóm 1 báo cáo kết quả: Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” qua: Xây
dựng cảnh quan, vệ sinh môi trường
34
Thực trạng cảnh quan môi trường ở các địa phương huyện Quỳ Hợp
35
Trải nghiệm cùng người dân chung tay bảo vệ môi trường tại cầu tràn thấp xóm Bản Điểm, xã Châu Đình - huyện Quỳ Hợp - Nghệ An.
36
Biện pháp bảo vệ môi trường xây dựng cảnh quan của nhóm lớp 10C1 - Trường THPT Quỳ Hợp tại cầu thấp xóm Bản Điểm xã Châu Đình.
- Sản phẩm nhóm 2: HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỊA
PHƯƠNG
Trong quá trình thực hiện dự án, nhóm 2 đã đi trải nghiệm thực tế tại 2 di tích lịch sử trên địa bàn Quỳ Hợp: Di tích lịch sử Đền Le (xã Châu Quang) và Di tích lịch sử Mường Ham (xã Châu Cường).
37
Trải nghiệm tại đền Le, xóm Yên Luốm, xã Châu Quang, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An
38
Trải nghiệm tại Đền Ham Bản Mường Ham xã Châu Cường huyện Quỳ Hợp tỉnh Nghệ An
Báo cáo dự án bảo tồn 2 di tích lịch sử địa phương huyện Quỳ Hợp - tỉnh
Nghệ An
39
40
Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” của học sinh bằng một số giải pháp bảo tồn di tích lịch sử
- Xây dựng Câu lạc bộ: “Em yêu lịch sử quê hương Quỳ Hợp”.
+ Câu lạc bộ được xây dựng theo hình thức phỏng vấn tìm kiế m các thành viên đam mê, yêu thích vớ i bộ môn lịch sử cùng vớ i lòng ham muốn học hỏi, tìm tòi, tích luỹ kiến thức, yêu quê hương, đất nướ c, từ đó, bồi dưỡng phẩm chất “Trách nhiệm” cho mọi người.
+ Tổ chức hoạt động 1-2 lần/tháng vào chiều thứ 5 tại thư viê ̣n nhà trường. + Nội dung tuyên truyền:
41
- Phát hành Tập san “Linh thiêng Đền Le”, “Mường Ham trong tâm thức của người Thái”
42
- Tập san “Mường Ham trong tâm thức của người Thái”
43
- Phát thanh học đường
- Tổ chức các hoạt động ngoại khóa
Tuyên truyền qua cuộc thi " Rung chuông vàng” cho các đoàn viên thanh niên trường THPT Quỳ Hợp với chủ đề “Tìm hiểu 60 năm lịch sử huyện Qùy Hợp”
- Tổ chức các hoạt động công ích với di tích lịch sử địa phương: tham gia
chăm sóc, bảo vệ, trồng cây, quét dọn tại các di tích.
Cùng trồng cây và dọn vệ sinh tại Di tích lịch sử Đền Le
44
- Ý thức của cộng đồng sau khi thực hiện dự án
45
Kết quả của quá trình vận động người dân tham gia bảo tồn di tích lịch sử
C. SINH HOẠT LỚP
Nhóm 3 báo cáo: CHIA SẺ QUA GIỜ SINH HOẠT LỚP
Hoạt động: “Chia sẻ những kỉ niệm khi tham gia hoạt động cộng đồng”
TÊN CHỦ ĐỀ: “Chia sẻ những kỉ niệm khi tham gia hoạt động cộng đồng” I. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG 1. Phần 1: Sinh hoạt lớp (10 phút) - Bước 1: Mở đầu buổi sinh hoạt
+ Giới thiệu nhóm điều hành buổi sinh hoạt
- Bước 2: Sơ kết các hoạt động trong tuần/ tháng:
+ Đại diện các tổ báo cáo, lớp trưởng tổng hợp, đánh giá chung
- Bước 3: Phổ biến kế hoạch tuần/ tháng tiếp theo
+ Nêu kế hoạch tuần/tháng tiếp theo. Thảo luận kế hoạch tuần/tháng tiếp theo
2. Phần 2: Sinh hoạt theo chủ đề
Nhóm 3: Chia sẻ “Kỉ niệm trải nghiệm cùng mọi người hòa mình vào các hoạt
động chào mừng ngày thành lập Đoàn 26/03/2023”
- GV yêu cầu cả lớp lắng nghe tích cực để học hỏi hoặc đặt câu hỏi cho bạn
- Tên hoạt động: Những bước chân cộng đồng - chặng 9
- Thời gian tham gia: Tháng 3 năm 2023
- Mục tiêu hoạt động: Nâng cao sức khỏe cho người dân, tuyên truyền ý thức
“Trách nhiệm” bản thân với cộng đồng, kết nối cộng đồng
- Biện pháp:
46
+ Với tinh thần “Khỏe để lập nghiệp, để xây dựng bảo vệ tổ quốc” góp phần
thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị của địa phương.
+ Để thiết thực chào mừng ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3/2023, đây cũng là dịp đẩy mạnh cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thể thao theo gương Bác Hồ vĩ đại” và phong trào “Khỏe để lập nghiệp và giữ nước”. Tuyên truyền nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa tác dụng của việc luyện tập thể dục thể thao trong việc bảo vệ nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhân dân, chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng lối sống và môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân hăng say lao động, sản xuất và xây dựng bảo vệ Tổ quốc.
+ Vận động tất cả mọi người cùng chạy trên những cung đường toàn huyện
những bước chân cộng đồng chặng 9, lan tỏa được sức mạnh cộng đồng.
Tham gia chạy trong chương trình những bước chân cộng đồng chặng 9
Học sinh trường THPT Quỳ Hợp cùng toàn dân tham gia chương trình “Ngày chạy Olympic vì sức khỏe toàn dân” và giải Việt dã huyện Quỳ Hợp.
- Kết quả hoạt động:
47
Sau lễ phát động, chương trình đã lan tỏa khắp các địa bàn dân cư, kết nối tinh thần đoàn kết trong cộng đồng. Sau mỗi buổi chiều về, từ người dân đến cán bộ đều lựa chọn cho mình cách luyện tập thể thao phù hợp, giúp giải tỏa những căng thẳng mệt mỏi sau giờ làm việc, học tập, lao động, góp phần xây dựng lối sống lành mạnh, khỏe để học tập, lao động, công tác, đồng thời là biện pháp hữu hiệu để tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng đời sống văn hóa mới, góp phần đẩy lùi các tệ nạn xã hội.
Hoạt động đã thu hút được đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, nâng cao được ý thức cộng đồng. Phát triển được “Trách nhiệm” của mỗi người. Đặc biệt trong nhóm HS của trường THPT Quỳ Hợp, có hai thành viên đã tích cực tham gia: Bạn Vi Tiến Đạt lớp 10C1 và bạn Lo Thế Đan lớp 10C1. Tuy chưa giành giải cao nhưng các bạn đã nỗ lực hết mình, đồng thời đã vận động tuyên truyền được toàn dân tích cực tham gia phong trào.
Bạn Vi Tiến Đạt trong ảnh áo đen dẫn đầu đoàn và bạn Lo Thế Đan áo nâu xám dẫn thứ hai đoàn chạy tại con đường xóm Bản Bành xã Châu Quang
Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- HS cơ bản đã nắm vững kiến thức cơ bản về chủ đề 6 - Tham gia Xây dựng cộng đồng. Đặc biệt trong thời gian ngắn nhưng tinh thần làm việc nhóm của các em rất tích cực, mang lại những trải nghiệm thiết thực bổ ích.
- Đồng thời phát triển được năng lực và phẩm chất, gắn lí thuyết với thực tiễn. Phát triển được phẩm chất “Trách nhiệm” của mình trước cuộc sống, có trách nhiệm trước cộng đồng. Hơn nữa tạo cho học sinh biết trải nghiệm vào cuộc sống qua các hình thức dạy học dự án, dạy học nhóm, hay qua các hình thức trải nghiệm khác là Câu lạc bộ.
Nhóm 1: Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” qua dự án: Xây dựng
cảnh quan, vệ sinh môi trường.
Các em đã biết trải nghiệm thực tế và phát triển được dự án vào cộng đồng, vận động được người dân xóm Bản Điểm, xã Châu Đình, huyện Quỳ Hợp cùng chung tay bảo vệ môi trường và hứa hẹn trong tương lai nhóm sẽ phát triển rộng hơn
48
trên các địa phương khác.
Nhóm 2: Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” qua dự án: Vận động
nhân dân cùng chung tay vào Hoạt động bảo vệ di tích văn hóa lịch sử.
Nhóm 2 đã phát huy hết trách nhiệm của những người con Quỳ Hợp, lan tỏa được tình yêu lịch sử đến với nhân dân, đặc biệt là những già làng, trưởng bản, hướng mọi người trở về với truyền thống đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” biết ơn và trân trọng lịch sử.
Nhóm 3: Chia sẻ kỉ niệm về một hoạt động mà bản thân hoặc nhóm đã từng tham gia tại địa phương có thu hút được cộng đồng thông qua tiết sinh hoạt lớp
Nhóm 3 đã làm tốt công việc của mình, đặc biệt là những trải nghiệm thú vị, thiết thực của nhóm đã phần nào phát huy hết trách nhiệm của một đoàn viên trường THPT Quỳ Hợp
- Với phương pháp dạy học nhóm, dạy học theo dự án, kết hợp các hình thức dạy học trải nghiệm, phần nào giáo viên đã hình thành cho học sinh phát huy hết năng lực và phẩm chất, nhất là phẩm chất “Trách nhiệm” của mình trong thực tiễn. Và tin rằng với các Hoạt động trải nghiệm này trong tương lai học sinh sẽ không còn xa lạ với cộng đồng, đặc biệt phát huy, phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” của người học sinh dưới mái trương THPT động thời phát triển thêm phẩm chất yêu nước và chăm chỉ.
* Tổng kết sau khi học chủ đề
- GV khuyến khích học sinh bày tỏ cảm nhận sau khi học chủ đề.
- Nêu các nguyện vọng.
- Công bố kết quả đánh giá chung cho các cá nhân và nhóm học sinh thông
qua các kênh đánh giá.
3. Kết quả thực nghiệm
Sau khi thực nghiệm đề tài tại các lớp 10C1 (Trường THPT Qùy Hợp) và lớp 10A1 (Trường THPT Qùy Hợp 3), chúng tôi tiếp tục cho nhóm lớp đối chứng và nhóm lớp thực nghiệm bài kiểm tra đánh giá năng lực phẩm chất như sau:
* Kết quả thu được: Sau khi kiểm tra, chấm bài, xử lý số liệu và thu được
kết quả:
Đối tượng Giỏi (9 -10) Khá (7-8,9) Yếu (<5) Trung bình (5 - 6,9)
25 15 5 0 45 SL Lớp thực nghiệm % 100% 55,6% 33,3% 11,1% 0%
49
8 15 15 7 SL 45
Lớp đối chứng % 17,7% 33,3% 33,3% 15,6% 100%
Kết quả điểm số bài kiểm tra cuối chủ đề
Biểu đồ 1: So sánh khả năng hình thành phẩm chất “Trách nhiệm giữa lớp thực nghiệm với đối chứng
Qua bảng và biểu đồ cho thấy:
- Với lớp đối chứng thì tỉ lệ học sinh loại giỏi ít, tỉ lệ TB (33.3%) và loại yếu (15,6%). Học sinh chưa chia sẻ được những hoạt động cộng đồng mà em đã tham gia tại địa phương có ý nghĩa, thậm chí khi hỏi các di tích lịch sử các em đều không biết về lịch sử, chưa phát huy được trách nhiệm bảo tồn di tích và bảo vệ môi trường sống. Nói chung là chưa thực sự trải nghiệm để phát huy phẩm chất “Trách nhiệm” của người học.
Với lớp thực nghiệm: 10C1 -Trường THPT Quỳ Hợp: tỉ lệ học sinh đạt ≥ 9 điểm (55,6%) cao hơn hẳn so với lớp đối chứng giỏi chỉ có (17,7%), tỉ lệ TB chỉ chiếm 11,1%, không có học sinh điểm yếu. HS nhanh chóng phát huy hết vai trò trách nhiệm của mình trong cộng đồng, thậm chí còn có ý thức tuyên truyền, vận động kêu gọi mọi người từ nghệ nhân đến các ông bà già và người trẻ thuyết phục họ phát huy hết phẩm chất “Trách nhiệm” của mình để xây dựng quê hương Quỳ Hợp ngày càng giàu đẹp. Hiểu và yêu thích môn Hoạt động trải nghiệm, hứng thú,
50
nhiệt tình đi đầu trong toàn khối về hoạt động cộng đồng.
Hơn nữa các bạn còn nhiệt tình tham gia các câu lạc bộ tình nguyện “Hành tinh xanh” “Câu lạc bộ thiện nguyện”, Câu lạc bộ “Em yêu lịch sử quê hương Quỳ Hợp”. Thật may mắn cũng trong năm học này quê hương Quỳ Hợp tròn 60 tuổi nên các bạn đã tổ chức được trong toàn trường cuộc thi “Tìm hiểu lịch sử 60 năm thành lập huyện Quỳ Hợp”. Từ đó phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cao trong cộng đồng, kết nối lan tỏa phẩm chất “Trách nhiệm” cho các bạn trong các trường THPT trên toàn huyện.
Như vậy, với cùng cấu trúc đề, cùng mức độ nhận thức theo yêu cầu ra đề kiểm tra, việc áp dụng các giải pháp trên kết hợp các hình thức dạy học tích cực phương pháp dự án, hoạt động nhóm và trải nghiệm vào dạy học chủ đề “Tham gia xây dựng cộng đồng” đã hình thành và phát huy hết phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh mang lại kết quả cao hơn khi chưa áp dụng sáng kiến.
Học sinh đã được bồi dưỡng và phát triển thêm phẩm chất “Trách nhiệm”,
biết sống phải có trách nhiệm với cộng đồng. Cụ thể là các em đã:
BIẾT SỐNG NHÂN NGHĨA: Sống nhân ái, yêu thương mọi người. Sống vị
tha, quan tâm, giúp đỡ, chia sẻ với mọi người.
BIẾT SỐNG HỢP TÁC: Biết bảo vệ môi trường, bảo vệ di tích lịch sử, văn
hoá, về nguồn, sống có đạo lý, phòng chống dịch bệnh, sống thiện nguyện…
BIẾT SỐNG HOÀ NHẬP: Gần gũi, thích nghi, chan hoà với mọi người. Ứng xử có văn hoá, tôn trọng mọi người, khi giao tiếp biết kiểm soát làm chủ cảm xúc, tránh gây mâu thuẫn…
Qua kết quả khảo sát ở năm học này thêm một lần nữa cho thấy, những giải pháp nhằm phát triểm phẩm chất “Trách nhiệm” trong hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở chủ đề 6 - Tham gia xây dựng cộng đồng, đã hiệu quả. Phát huy được phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10, các em biết sống có “Trách nhiệm” hơn đối với cộng đồng, đây là một phẩm chất vô cùng quan trọng và đáng quý ở HS, nhất là trong tình hình hiện nay. Bên cạnh đó còn phát triển thêm các phẩm chất chăm chỉ, yêu nước cho các em, và cũng là hành trang cần thiết cho các em đi vào xây dựng cuộc sống.
Tin rằng, đây sẽ là động lực lớn để chúng tôi cố gắng áp dụng đại trà ở nhiều lớp, nhiều trường trên địa bàn huyện Qùy Hợp nói riêng và các trường THPT trong tỉnh Nghệ An nói chung, đồng thời còn mang lại kết quả tích cực hơn nữa trong quá trình dạy học.
51
Kết quả của quá trình kết nối cộng đồng
III.KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT
1. Mục đích khảo sát
Để đề tài đi vào thực tế chúng tôi đã tiến hành khảo sát. Việc khảo sát nhằm mục đích đem đến một cái nhìn khách quan về sự cấp thiết và tính khả thi của đề tài “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục 2022.
2. Nội dung và phương pháp khảo sát
2.1. Nội dung khảo sát
Nội dung khảo sát tập trung vào hai vấn đề chính sau:
- Giải pháp “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện” qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 được đề xuất có thực sự cấp thiết trong thời điểm hiện tại.
- Giải pháp “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện” qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 được đề xuất có tính khả thi đối với vấn đề nghiên cứu trong thời điểm hiện
52
tại.
2.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá
- Phương pháp được sử dụng để khảo sát là Trao đổi bằng bảng hỏi; với
thang đánh giá 04 mức (tương ứng với điểm số từ 1 đến 4):
Không cấp thiết; Ít cấp thiết; Cấp thiết và Rất cấp thiết.
Không khả thi; Ít khả thi; Khả thi và Rất khả thi.
- Tính điểm trung bình X theo phần mềm Average
- Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của giải pháp đề xuất
3. Đối tượng khảo sát
Tổng hợp các đối tượng khảo sát
TT Đối tượng Số lượng
20 1
Giáo viên chủ nhiệm khối 10 của 2 trường THPT trên địa bàn huyện Quỳ Hợp.
156 2
Học sinh khối 10, lớp đối chứng và thực nghiệm tại các trường THPT trong huyện
4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất
4.1. Sự cấp thiết của giải pháp đã đề xuất
4.1.1 Mẫu phiếu khảo sát sự cấp thiết của giải pháp đề xuất
- Mẫu phiếu khảo sát dành cho giáo viên
Kính mong thầy/cô vui lòng dành thời gian đọc kỹ và trả lời chính xác, khách quan các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu ( X ) duy nhất vào ô của phương án trả lời được lựa chọn.
Mức độ
Ít cấp thiết Cấp thiết Rất cấp thiết
Không cấp thiết
Theo thầy/cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không?
- Mẫu phiếu khảo sát dành cho học sinh
53
Rất mong các anh/chị vui lòng dành thời gian đọc kỹ và trả lời chính xác, khách quan các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu (X ) duy nhất vào ô của phương án trả lời được lựa chọn.
Mức độ
Ít cấp thiết Cấp thiết Rất cấp thiết
Không cấp thiết
Theo anh/chị việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không ?
4.1.2. Đánh giá sự cấp thiết của giải pháp đề xuất
Bảng 1: Dành cho giáo viên
Giải pháp cần trao đổi Mức độ
Ít cấp thiết Cấp thiết Rất cấp thiết Không cấp thiết
0/20 1/20 5/20 14/20
Theo thầy /cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không?
Bảng 2: Dành cho học sinh
Giải pháp cần trao đổi Mức độ
Ít cấp thiết Cấp thiết Rất cấp thiết
Không cấp thiết
0/156 8/156 15/156 133/156
Theo anh /chị việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không?
54
Bảng 3: Tính điểm trung bình theo phần mềm Average
Các thông số TT Các giải pháp Mức
1 3,65
Rất cấp thiết
Theo thầy /cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không?
2 3,80
Rất cấp thiết
Theo anh/chị “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không?
Từ số liệu thu được ở bảng trên có thể rút ra những nhận xét sau:
Qua số liệu khảo sát tính cấp thiết của giải pháp đề xuất “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 Với đối tượng là 20 giáo viên chủ nhiệm ở hai Trường THPT kết quả thu được như sau:
Với mức; Không cấp thiết chiếm 0/20 giáo viên bằng 0 điểm, mức Ít cấp thiết chiếm 1/20 giáo viên bằng 2 điểm. Với mức Cấp thiết chiếm 5/20 giáo viên bằng 15 điểm. Với mức Rất cấp thiết chiếm 14/20 giáo viên bằng 56 điểm.
Điểm trung bình cộng của bốn mức là:
Với đối tượng học sinh khối 10 ở các lớp đối chứng và thực nghiệm của trường THPT. Với mức Không cấp thiết chiếm 0/156 học sinh bằng 0 điểm. Với mức Ít cấp thiết chiếm 8/156 học sinh bằng 16 điểm. Với mức Cấp thiết chiếm 15/ 156 học sinh bằng 45 điểm. Với mức Rất cấp thiết 133/156 học sinh bằng 532 điểm.
Điểm trung bình cộng của bốn mức là:
55
Với mức điểm trung bình cộng 3,65 của giáo viên và 3,80 của học sinh được rút ra từ kết quả khảo sát, có thể khẳng định giải pháp đề xuất là thực sự cấp thiết với các tiết hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10 trong thời điểm hiện tại.
4.2. Tính khả thi của các giải pháp đề xuất
4.2.1 Mẫu phiếu khảo sát tính khả thi của các giải pháp đề xuất
- Mẫu phiếu khảo sát dành cho giáo viên
Kính mong thầy/cô vui lòng dành thời gian đọc kỹ và trả lời chính xác, khách quan các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu ( X ) duy nhất vào ô của phương án trả lời được lựa chọn.
Không khả thi Ít khả thi Khả thi Rất khả thi
Theo thầy/cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo hoạt động nhóm, dạy học dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?
- Mẫu phiếu khảo sát dành cho học sinh
Rất mong các anh/chị vui lòng dành thời gian đọc kỹ và trả lời chính xác, khách quan các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu (X ) duy nhất vào ô của phương án trả lời được lựa chọn.
Khả thi Rất khi
Không khả thi Ít khả thi thi
Theo anh/chị việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?
4.2.2.Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất
Bảng 1: Dành cho giáo viên
Giải pháp khảo sát Mức độ
Theo thầy/ cô việc “Phát triển phẩm chất Không Ít Khả Rất khả
56
khả thi thi thi
khả thi
0/20 1/20 4/20 15/20
“Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có khả thi không?
Bảng 2: Dành cho học sinh
Giải pháp khảo sát Mức độ
Không khả thi Khả thi Rất khả thi
Ít khả thi
0/156 1/156 17/156 138/156
Theo anh/chị việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?
Bảng 3: Tính điểm trung bình theo phần mềm Average
Các thông số TT Các giải pháp Mức
1 3,70 Rất khả
thi
Theo thầy/ cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?
2 3,87 Rất khả
thi
Theo anh/chị việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp như hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?
57
Từ số liệu thu được ở bảng trên có thể rút ra những nhận xét sau:
Qua số liệu khảo sát tính khả thi của giải pháp đề xuất : “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022
Với đối tượng là 20 giáo viên chủ nhiệm khối 10 ở hai Trường THPT kết quả thu được. Với mức; Không khả thi chiếm 0/20 giáo viên bằng 0 điểm, mức Ít khả thi chiếm 1/20 giáo viên bằng 2 điểm. Với mức Khả thi chiếm 4/20 giáo viên bằng 12 điểm. Với mức Rất khả thi chiếm 15/20 giáo viên bằng 60 điểm.
Điểm trung bình cộng của bốn mức là:
Với đối tượng học sinh khối 10 ở các lớp đối chứng và thực nghiệm của trường THPT. Với mức Không khả thi chiếm 0/156 học sinh bằng 0 điểm. Với mức Ít khả thi chiếm 1/156 học sinh bằng 2 điểm. Với mức Khả thi chiếm 17/ 156 học sinh bằng 51 điểm. Với mức Rất khả thi 138/ 156 học sinh bằng 552 điểm.
Điểm trung bình cộng của bốn mức là:
Với mức điểm trung bình cộng về tính khả thi là 3,70 của giáo viên và 3,87 của học sinh được rút ra từ kết quả khảo sát, có thể khẳng định giải pháp đề xuất có tính khả rất cao khi đưa vào ứng dụng trong thực tế.
C. KẾT LUẬN
1. Đóng góp của đề tài 1.1. Tính mới “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 qua Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng - Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, NXB GD, 2022” là sáng kiến kinh nghiệm được chúng tôi hình thành, áp dụng trong dạy học có tính hệ thống. Chưa có một tài liệu nào trong quá trình thực hiện chương trình hiện hành đi sâu vào phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh qua chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng.
Chương trình Hoạt động trải nghiệm lớp 10, năm học 2022 - 2023, mới đưa vào dạy học nhưng với những trải nghiệm từ thực tế kết hợp vận dụng các phương pháp dạy học tích cực gắn với các hình thức trải nghiệm thực tế hiệu quả, chúng tôi đã phần nào khơi gợi, định hướng và phát huy hết phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh, khơi gợi được ở học sinh hứng thú với bộ môn này. Hơn nữa trong quá trình thực hiện chương trình hiện hành, bản thân chúng tôi đã có nhiều đổi mới về phương pháp để tiếp cận với chương trình giáo dục phổ thông 2018 trong dạy học
58
trải nghiệm hướng nghiệp.
Đặc biệt ở địa bàn miền núi Quỳ Hợp, đây là sáng kiến đầu tiên của cá nhân chúng tôi được hình thành, thể nghiệm từ năm học 2022 - 2023, kiểm nghiệm trong quá trình thực hiện, đúc rút thành sáng kiến và áp dụng triển khai trong dạy học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10 ở Trường THPT Quỳ Hợp.
Đây là đề tài đã được nghiên cứu, thực nghiệm thành công và đúc rút từ kinh nghiệm có tính thực tiễn cao được triển khai trên hai cơ sở giáo dục. Đề tài đã kế thừa nhiều thành tựu trong nỗ lực phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh qua những trải nghiệm thực tế tại địa phương. Rèn cho học sinh ý thức, vận dụng kiến thức vào thực tiễn đời sống tại quê hương của mình, phát triển hết trách nhiệm với quê hương. Từ đó tìm ra một hướng đi mới trong việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng này khi dạy hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh THPT.
1.2. Tính khoa học Đề tài được triển khai trên cơ sở lý luận và thực tiễn. Đặc biệt trong quá trình khảo sát, bản thân chúng tôi đã thiết kế các phiếu điều tra để tổng hợp, đánh giá, nhận xét và khái quát vấn đề. Các số liệu đưa ra được lấy từ thực tiễn. Đánh giá kết quả của đề tài cũng được xây dựng trên một số tiêu chí theo các mức độ phù hợp với trình độ, đối tượng HS ở địa bàn Quỳ Hợp nói riêng và Nghệ An nói chung. Văn bản được trình bày theo phong cách khoa học, tính logic cao. Các tư liệu đưa vào có tính chất minh họa nhằm làm rõ thêm quá trình triển khai thực hiện của chúng tôi.
Đề tài được trình bày bài bản, cẩn thận. Các phương pháp nghiên cứu được vận dụng phù hợp và phát huy hiệu quả của nội dung đề tài. Ngôn ngữ trong sáng, tường minh; cấu trúc gọn, rõ, chặt chẽ, dẫn chứng khách quan, xác thực.
1.3. Tính hiệu quả
1.3.1. Phạm vi ứng dụng
Đề tài đã áp dụng thành công trong nhóm lớp 10 trường THPT Qùy Hợp và nhóm lớp 10 Trường THPT Qùy Hợp 3. Đề tài có khả năng ứng dụng rộng rãi cho các trường THPT trên địa bàn huyện Qùy Hợp tỉnh Nghệ An.
1.3.2. Đối tượng ứng dụng
Đề tài áp dụng chủ yếu cho giáo viên và học sinh trong việc dạy - học phần Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10 THPT trong năm học 2022 - 2023 trở đi .
1.3.3. Hiệu quả
- Với Phẩm chất “Trách nhiệm”
+ Học sinh phát huy hết tinh thần trách nhiệm của mình với chính bản thân mình, với gia đình và toàn xã hội. Đặc biệt với môi trường sống. Biết phát huy hết trách nhiệm trước các tình huống xảy ra trong cuộc sống, đồng thời tự hoàn thiện bản thân, đóng góp cho cộng đồng ngày càng giàu mạnh.
+ Khi sống có trách nhiệm, con người sẽ luôn chủ động trong mọi việc, tự
59
tin phát triển năng lực bản thân. Ngoài ra, người sống có trách nhiệm luôn sẵn sàng đứng ra gánh vác trách nhiệm về những hành động mình gây ra. Họ không đổ lỗi, đùn đẩy trách nhiệm cho người khác vì thế họ được mọi người tin tưởng và trọng dụng trong nhiều việc.
Đề tài đã được thể nghiệm tại các trường THPT Quỳ Hợp và THPT Qùy Hợp 3, trong năm học 2022 - 2023, đã đem lại những hiệu quả thiết thực cho việc đổi mới phương pháp dạy học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp nhằm nâng cao phảm chất “Trách nhiệm” cho học sinh.
Với chúng tôi, trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi đã thu nhận cho mình nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. Chúng tôi nhận thấy, việc dạy - học các môn học nói chung, môn Hoạt động trải nghiệm nói riêng, cơ bản đều phải lấy việc hình thành kĩ năng, năng lực phẩm chất cho HS làm mục tiêu. Riêng đối với Hoạt động trải nghiệm luôn phải hình thành cho học sinh những phẩm chất để ứng dụng vào thực tiễn đời sống, từ đó thể hiện năng lực của mình. Việc hình thành phẩm chất “Trách nhiệm” là một kĩ năng định hướng cho các em để phục vụ cuộc sống thực tế quan trọng và cần thiết hơn là cung cấp kiến thức cho học sinh một cách bị động, chủ yếu là toàn lí thuyết. Qua đó, chúng tôi càng nhận thấy vai trò quan trọng của dạy học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp trong việc hình thành phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh.
2. Kiến nghị
2.1. Với giáo viên
Nâng cao chất lượng cho giờ dạy Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp, từ đó rèn luyện cho học sinh phẩm chất “Trách nhiệm” - và cũng là trách nhiệm của giáo viên, người định hướng cho học sinh trong tương lai. Vì vậy các thầy cô giáo cần quan tâm đến hình thành phẩm chất cho các em qua giờ học hướng nghiệp, qua sinh hoạt lớp, qua hoạt động chào cờ đầu tuần, qua các phong trào của Đoàn trường.
Để dạy học Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp nhằm Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” thành công, giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo. Giáo viên cần chuẩn bị kế hoạch bài dạy dạy, thiết kế bài dạy với những phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với cả nội dung bài học và đặc điểm đối tượng học sinh. Quan trọng hơn hết là giáo viên phải nắm đươc các chủ đề, vận dụng được các chủ đề đó vào thực tiễn để phát huy vai trò trách nhiệm của người học. Các phương pháp, hình thức dạy học được lựa chọn phải đáp ứng tiêu chí phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh.
Ngoài ra, giáo viên phải soạn một số yêu cầu cần thiết cho học sinh làm việc trước ở nhà. Nghĩa là giáo viên biết chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh. Cần lưu ý rằng những yêu cầu về nhà này không nên chỉ đơn giản là những câu hỏi lí thuyết mà học sinh chỉ cần đọc sách giáo khoa là trả lời được. Yêu cầu về nhà có thể chỉ là tìm hiểu một vấn đề nhỏ của bài học nhưng phải có tác dụng khơi gợi ở học sinh khả năng tìm tòi, phải gắn với thực tế ở địa phương, tự nghiên cứu, sưu tầm hoặc đòi hỏi ở học sinh tinh thần làm việc tập thể.
60
Giáo viên cần đổi mới cách dạy, cách kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực phù hợp với tâm lí trình độ người học, tránh gây nhàm chán trong tiết học, phát huy khả năng sáng tạo, kích thích niềm đam mê cho học sinh. Giáo viên cũng nên định hướng cho học sinh những trải nghiệm cụ thể, chỉ ra những cái hay cái đẹp trong thực tế và những lợi ích trong việc hứng thú với môn học này.
2.2. Với học sinh
Cần nâng cao nhận thức cá nhân về vị trí, vai trò của phân môn Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp trong việc phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho bản thân. Từ đó, thay đổi tư duy, cách học để không xem nhẹ Hoạt động trải nghiệm là phân môn bắt buộc để học đối phó.
Chủ động học tập, rèn luyện phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” trước cuộc sống và trong cộng đồng. Trong quá trình học tập phải mạnh dạn giải quyết bài tập, tập vận dụng kiến thức lí thuyết được học vào thực tiễn hằng ngày để giải quyết các tình huống trong thực tế.
Tích cực tham gia các cuộc thi, các phong trào, các câu lạc bộ do lớp, trường phát động, như: Thi tìm hiểu môi trường, Tìm hiểu về lịch sử địa phương, Tuyên truyền những tư tưởng lối sống lành mạnh trong cộng đồng… để bồi dưỡng thêm phẩm chất “Trách nhiệm” bản thân, biết sống nhân nghĩa, sống hòa nhập, sống hợp tác.
2.3.Với các cấp quản lý
- Đổi mới cách thức tổ chức quản lý trong Nhà trường, cách kiểm tra đánh giá vận dụng vào thực tiễn đời sống. Đánh giá cao của người quản lí đối với những giáo viên có đầu tư cao cho chuyên môn, mạnh dạn đổi mới cách dạy học theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất bám vào các hoạt động thực tiễn sẽ giúp giáo viên nhiệt tình hơn với nghề. Khi dự giờ, người quản lí không nên cứng nhắc đánh giá giáo viên theo khuôn mẫu: trình tự các bước lên lớp, dạy đủ nội dung, đúng giờ, lớp học không ồn…mà không nhìn thấy hoặc phủ nhận những đổi mới, dụng công của người đứng lớp thì sẽ dần dần thiêu rụi nhiệt tâm, nỗ lực đổi mới ở người thầy và khiến họ khó lòng thay đổi được mục tiêu, phương pháp dạy học.
- Cơ sở vật chất đầy đủ, sẽ tạo điều kiện thuận lợi ban đầu cho giáo viên
thực hiện các kế hoạch dạy học, học sinh có môi trường học tập tốt.
- Khả năng phát triển mở rộng của đề tài: Với đề tài này nên mở rộng phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 11,12. Bởi với học sinh THPT thì “Trách nhiệm” là một trong những phẩm chất cần có của người học.
Trên đây là những kinh nghiệm nhỏ của chúng tôi, mong được cùng đồng nghiệp chia sẻ, góp ý. Thiết nghĩ, việc đào tạo thế hệ trẻ đáp ứng yêu cầu xã hội, hoàn thiện về năng lực, phẩm chất không phải là công việc của riêng ai. Tôi xin trân trọng cảm ơn những đóng góp của quý vị!
61
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa, sách giáo viên Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10,
bộ Kết nối tri thức với cuộc sống.
2. Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4/1/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện GD và
ĐT.
3. CTGDPT (2018), ban hành theo thông tư 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26 tháng
12 năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
4. Các tài liệu, đề thi trên một số trang Web nguồn từ Internet 5. Địa chí huyện Quỳ Hợp (Ninh Viết Giao biên soạn - 2003) NXB Nghệ An
6. Đỗ Hương Trà (2006). Dạy học tích hợp phát triển năng lực học sinh. Nxb
ĐHSP Hà Nội
7. Phan Trọng Ngọ (2005). Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường.
Nxb ĐHSP.
62
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: (Phiếu điều tra số 1)
PHIẾU ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG (Trước khi tiến hành đề tài, thực
hiện trên google Forms)
(Dành cho giáo viên)
Thông tin cá nhân
Họ tên GV: (Có thể không điền).........................Số năm giảng dạy.................
Đơn vị công tác:................................................................................................
Chúng tôi rất mong quý Thầ y/Cô vui lòng trả lời đầ y đủ các câu hỏi dưới
đây bằng cách đánh dấu x vào ô mà quý Thầy/Cô lựa chọn:
Nội dung trao đổi Ý kiến đồng ý
1. Theo thầy/cô, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực kết hợp các hình thức hoạt động trải nghiệm trong trường THPT hiện nay có cần thiết không?
a. Không cần thiết
b. Cần thiết
c. Rất cần thiết
2. Thầy /cô đã từng tổ chức dạy học Hoạt động trải nghiệm gắn với việc giáo dục phẩm chất trách nhiệm của học sinh THPT chưa?
a. Chưa bao giờ tổ chức
b. Thỉnh thoảng tổ chức
c. Tổ chức thường xuyên
3. Thầy (cô) hiểu biết như thế nào về quy trình tổ chức dạy Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp bằng các phương pháp tích cực kết hợp các hình thức trải nghiệm qua chủ đề:“Tham gia xây dựng cộng đồng”
a. Chưa biết
b.Chưa thực sự hiểu rõ từng bước tổ chức dạy học
c. Đã hiểu rõ đầ y đủ các bước dạy học
4.Theo thầy/ cô, nếu vận dụng phương pháp dạy học tích cực
kết hợp các hình thức trải nghiệm khi dạy Chủ đề 6: “Tham gia xây dựng cộng đồng” sẽ góp phần phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh không?
a. Không hiệu quả
b. Hiệu quả bình thường
c. Rất hiệu quả
5.Thầy cô có hứng thú trong việc chủ động áp dụng các phương pháp dạy học tích cực vào dạy môn Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 không?
a. Không muốn áp dụng
b. Thỉnh thoảng áp dụng
c. Thường xuyên áp dụng
Xin chân thành cả m ơn ý kiến của các thầy cô giáo!
Phụ lục 2:
PHIẾU ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG ( Phiếu điều tra số 2)
(Trước khi tiến hành đề tài, thực hiện trên google Forms)
(Dành cho học sinh)
Thông tin cá nhân
Họ tên HS: (Có thể không điền)..........................Học sinh trường....................
Em hãy vui lòng trả lời các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu x vào ô mà
em lựa chọn
Nội dung trao đổi Ý kiến đồng ý
1.Em đã từng được học tập môn Hoạt động trải nghiệm gắn với vấn đề phát triển trách nhiệm qua các hoạt động trải nghiệp thực tế chưa?
a. Chưa từng tham gia
b. Đã được tham gia nhưng rất ít
c. Tham gia thường xuyên
2.Bản thân em đã từng tham gia các hoạt động trải nghiệm Tham gia xây dựng cộng đồng lần nào chưa?
a. Chưa bao giờ
b. Thỉnh thoảng
c. Thường xuyên
3.Em có thích học tập môn Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10 không?
a. Không thích học
b.Bình thường
c. Thích học
4. Mong muốn của em khi được học Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là gì?
a.Không khí học tập thoải mái, vui vẻ hiệu quả
b.Được tư duy sáng tạo, trải nghiệm thực tế, tự tin làm được báo cáo
c. Biết sử dụng các thiết bị điện tử, phần mềm hỗ trợ học tập
Xin chân thành cả m ơn ý kiến của các em!
Phụ lục 3: ĐỀ KIỂM TRA
I. TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Các hoạt động cộng đồng diễn ra tại địa phương như:
A. Quét dọn vệ sinh đường làng, ngõ xóm.
B. Hỏi thăm và giúp đỡ gia đình thương binh liệt sĩ, người già neo đơn.
C. Trang trí khu vực dân cư nơi mình sinh sống...
D. Tất cả các ý trên đều đúng.
Câu 2. Ý nghĩa của các hoạt động cộng đồng đối với cá nhân là gì?
A. Giúp đỡ được các hoàn cảnh khó khăn ở địa phương.
B. Rèn luyện các phẩm chất như chăm chỉ, có trách nhiệm.
C. Xây dựng được các công trình của thanh niên phục vụ cộng đồng.
D. Phát huy sức mạnh, trí tuệ tập thể của các lực lượng khác nhau trong cộng đồng...
Câu 3. Ý nghĩa của các hoạt động cộng đồng đối với cộng đồng là gì?
A. Rèn luyện các phẩm chất như chăm chỉ, có trách nhiệm.
B. Tạo ra sự kết nối các thành viên trong cộng đồng.
C. Nâng cao được giá trị của bản thân...
D. Hình thành và phát triển các năng lực như giao tiếp, hợp tác, tự chủ, giải
quyết vấn đề
Câu 4. Đâu là các cá nhân, tổ chức, nhóm có thể tham gia hoạt động xã hội?
A. Hội liên hiệp phụ nữ
B. Hội nông dân
C. Nhà hảo tâm, doanh nghiệp
D. Cả A, B, C
Câu 5. Biện pháp nào sau đây là biện pháp mở rộng các mối quan hệ
trong cộng đồng?
A. Đề xuất nội dung các hoạt động phong phú, thiết thực.
B. Tham gia các câu lạc bộ.
C. Đưa ra các hình thức hoạt động đa dạng.
D. Sắp xếp thời gian tổ chức các hoạt động hợp lí.
Câu 6. Biện pháp mở rộng các mối quan hệ trong cộng đồng là?
A. Tham gia các câu lạc bộ.
B. Thiết lập mạng lưới cộng đồng, kết nối không gian mạng.
C. Thiết lập quan hệ với các tổ chức cá nhân, cộng đồng.
D. Tất cả các ý trên đều đúng.
Câu 7. Biện pháp nào sau đây là biện pháp thu hút cộng đồng tham gia
các hoạt động xã hội?
A. Đề xuất nội dung các hoạt động phong phú, thiết thực.
B. Tham gia các câu lạc bộ.
C. Thiết lập quan hệ với các tổ chức cá nhân, cộng đồng.
D. Thiết lập mạng lưới cộng đồng, kết nối không gian mạng.
Câu 8. Các biểu hiện nào là biểu hiện của giao tiếp, ứng xử có văn hóa?
A. Ăn mặc phù hợp trong đám hiếu.
B. Hành vi xâm phạm các công trình văn hóa, mỹ thuật công cộng.
C. Hành vi ứng xử thiếu văn hóa, có những lời nói, hành động khiếm nhã ở
nơi công cộng.
D. Tình trạng chen chúc, xô đẩy, không nhường nhịn khi mua hàng.
Câu 9. Tích cực tham gia các hoạt động “Uống nước nhớ nguồn” và “Đền ơn đáp nghĩa” là biểu hiện nào dưới đây về trách nhiệm của công dân với cộng đồng?
A. Biết ơn. B. Nhân đạo.
C. Lòng thương người. D. Nhân nghĩa.
Câu 10. Các biểu hiện nào là biểu hiện của giao tiếp, ứng xử có văn hóa?
A. Nói lời cảm ơn khi được người khác quan tâm, giúp đỡ.
B. Trẻ em, thiếu niên, thanh niên chào hỏi lễ phép người lớn khi gặp nhau.
C. Quan tâm, hỏi han những người xung quanh khi họ có chuyện buồn.
D. Tất cả các ý trên đều đúng.
II. TỰ LUẬN
Câu 1. (2 điểm) Chia sẻ những hoạt động cộng đồng mà em có thể tham gia
tại địa phương. Từ đó phân tích ý nghĩa của các hoạt động cộng đồng.
Câu 2. (1 điểm) Là học sinh, em cần làm gì để bảo vệ môi trường tự nhiên,
bảo tồn di tích lịch sử ở địa phương nơi em đang sinh sống ?
Phụ lục 4:
PHIẾU KHẢO SÁT VỀ TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA ĐỀ TÀI: “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục 2022.
(Dành cho giáo viên)
Thông tin cá nhân
Họ tên GV: (Có thể không điền).........................Số năm giảng dạy.................
Đơn vị công tác:................................................................................................
Kính mong thầy/cô vui lòng dành thời gian đọc kỹ và trả lời chính xác, khách quan các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu ( X ) duy nhất vào ô của phương án trả lời được lựa chọn.
Mức độ
Ít cấp thiết Cấp thiết Rất cấp thiết
Không cấp thiết
Câu 1: Theo thầy/cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời
điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không?
Không khả thi Ít khả thi Khả thi Rất khả thi
Câu 2: Theo thầy/cô việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?
PHIẾU KHẢO SÁT VỀ TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA ĐỀ TÀI: “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục 2022.
(Dành cho học sinh)
Thông tin cá nhân
Họ tên HS: (Có thể không điền)...................................................
Học sinh trường................................................................................................
Rất mong các anh/chị vui lòng dành thời gian đọc kỹ và trả lời chính xác, khách quan các câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu (X ) duy nhất vào ô của phương án trả lời được lựa chọn.
Mức độ
Ít cấp thiết Cấp thiết Rất cấp thiết
Không cấp thiết
Câu 1: Theo anh/chị việc “Phát triển phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có thực sự cấp thiết không ?
Câu 2: Theo anh/chị việc “Phát triển Không Ít khả Khả thi Rất khi
khả thi thi thi
phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh lớp 10 Trường THPT Quỳ Hợp bằng một số hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, câu lạc bộ, hoạt động thiện nguyện”qua chủ đề 6 - “Tham gia xây dựng cộng đồng” - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục, 2022 trong thời điểm hiện tại có tính khả thi không?