ở ầ ầ 1. Ph n m đ u:
ế ệ ọ 1.1. Lý do ch n sáng ki n kinh nghi m:
ữ ặ ệ ầ Môn Ng văn nói chung và đ c bi ọ t ph n văn h c nói riêng ở
ườ ữ ẩ ượ ọ ọ ừ tr ng THCS đó là nh ng tác ph m đ c ch n l c t trong kho tàng văn
ư ủ ạ ặ ộ ườ hóa dân t c và nhân lo i. Đ c tr ng c a môn văn trong nhà tr ừ ng v a
ệ ấ ậ ừ ừ ọ mang tính ch t ngh thu t ngôn t ấ v a mang tính ch t môn h c. Do đó
ủ ườ ừ ư ừ ạ ệ công vi c c a ng i giáo viên v a mang tính s ph m v a mang tính
ệ ậ ạ ườ ừ ứ ả ọ ngh thu t. D y h c văn trong nhà tr ắ ng v a ph i căn c nguyên t c,
ươ ứ ừ ả ậ ạ ả ph ng pháp v a ph i căn c vào quy lu t, tâm lý sáng t o và c m th ụ
ườ ệ ả ả ồ ồ ờ ọ văn h c. Ng i giáo viên ph i có tâm h n ngh sĩ đ ng th i ph i có tài
ư ươ ư ạ ọ ạ năng s ph m. Trong ph ọ ng pháp d y h c văn, giáo s Phan Tr ng
ụ ạ ứ ề ệ ậ ậ ắ ộ ọ ỉ Lu n đã ch rõ: "M t nh n th c đúng đ n v nhi m v d y h c văn trong
ườ ượ ơ ở ữ ể ế ậ ấ nhà tr ỉ ự ự ng ch th c s có đ c trên c s nh ng hi u bi t th t th u tri ệ t
ề ặ ố ượ ể ấ ụ ề ệ ề ả v b n ch t môn văn, v đ c đi m đ i t ng giáo d c, v nhi m v ụ
ử ụ ể ề ặ ủ ộ chính tr t ị ư ưở t ạ ị ng c a xã h i trong giai đo n l ch s c th , v m t tâm lí
ả ặ ệ ề ẩ ạ ọ ố văn hóa th m mĩ. L i ph i đ t môn văn h c trong m i liên h nhi u môn
ươ ệ ố ể ộ ổ văn hóa khác trong ch ng trình. Có m t quan đi m h th ng t ng th ể
ể ấ ư ậ ệ ố ữ ậ ả nh v y đ th y th t rõ nh ng quan h v n có bên trong b n thân môn
ệ ố ữ ự ữ ộ văn và nh ng quan h v n có bên ngoài môn văn n a. T khép mình m t
ậ ẹ ổ ườ ể ả ạ cách ch t h p trong khuôn kh môn văn ng i gi ng d y không th nào
ữ ụ ệ ả ố ố ạ t o nh ng hi u qu giáo d c mong mu n" (trang 39 Trong cu n ph ươ ng
ạ ọ ườ ộ ọ pháp d y h c văn ). Môn văn trong nhà tr ng là m t môn h c, nó góp
ụ ể ệ ầ ọ ph n hình thành phát tri n và hoàn thi n nhân cách h c sinh theo m c tiêu
ụ ặ ạ ườ ị ự ệ giáo d c. M t khác vi c d y văn trong nhà tr ố ủ ng ch u s chi ph i c a
ươ ứ ả ằ ượ ủ ẩ ươ ph ng th c ph n ánh b ng hình t ng c a tác ph m văn ch ặ ng. Đ c
ệ ơ ữ ụ ạ ẩ ắ ọ bi t là d y h c các tác ph m th tr tình. Nó có tác d ng sâu s c và lâu
ể ạ ượ ờ ố ệ ủ ế ồ ề b n đ n đ i s ng tâm h n và trí tu c a các em. Song đ đ t đ c yêu
ỏ ườ ạ ả ượ ươ ầ c u đó đòi h i ng i giáo viên d y văn ph i tìm đ c ph ạ ng pháp d y
ệ ồ ờ ế ổ ướ ẫ ả ọ h c có hi u qu . Đ ng th i bi t cách t ứ ch c, h ọ ọ ng d n h c sinh h c
ủ ộ ứ ư ự ế ọ ậ t p tích c c, ch đ ng tìm tòi khai thác ki n th c bài h c. Nh ng th c t ự ế
ụ ệ ề ậ ươ ở ườ tr ấ ậ ng THCS còn có nhi u b t c p. Vi c v n d ng các ph ng pháp
ố ượ ụ ề ọ ộ ọ ậ ủ ọ ạ d y h c còn ph thu c nhi u vào đ i t ng h c t p c a h c sinh. Qua
ệ ề ạ ậ ả ỹ ọ quá trình tích lu kinh nghi m d y h c nhi u năm, vì v y b n thân tôi đã
ộ ố ự ươ ạ ọ suy nghĩ và xây d ng m t s ph ng pháp d y h c giúp các em h c t ọ ố t
ơ ữ ặ ươ ẩ các tác ph m th tr tình ở ườ tr ng THCS. Đ c bi ệ ở t ch ng trình văn
ơ ữ ề ẩ ấ ấ ớ l p 9 có nhi u tác ph m th tr tình nh t. Xu t phát t ừ ự ế th c t ả đó, b n
ộ ố ế ạ ạ ươ ạ ụ thân tôi đã m nh d n áp d ng sáng ki n “M t s ph ọ ng pháp d y h c
ọ ố ọ ớ ơ ữ ẩ ữ ộ giúp h c sinh l p 9 h c t t các tác ph m th tr tình b môn Ng văn ở
ườ ấ ượ ệ ằ ầ ệ ả tr ng THCS”, nh m góp ph n vào vi c nâng ch t l ng, hi u qu môn
ữ ặ ệ ầ ả ơ ữ ậ ẩ ớ Ng văn l p 9, đ c bi t là ph n c m nh n tác ph m th tr tình.
ế ể ớ ủ 1.2. Đi m m i c a sáng ki n.
ề ế ớ ườ ứ ư V i sáng ki n này đã có nhi u ng ư ư i nghiên c u, nh ng ch a đ a
ượ ả ố ư ư ệ ả ượ ra đ ữ c nh ng gi i pháp t i u, hi u qu , ch a nâng cao đ ấ c ch t
ượ ơ ữ ạ ẩ ọ ả l ng d y h c các tác ph m th tr ề tình. Chính vì đi u này, b n thân tôi
ữ ứ ấ ả ằ ầ ề nghiên c u và đ xu t nh ng gi ấ i pháp nh m góp ph n nâng cao ch t
ượ ơ ữ ạ ẩ ớ ế l ng d y các tác ph m th tr tình l p 9 ở ườ tr ng THCS. Sáng ki n mà
ớ ậ ụ ể ề ấ ươ tôi áp d ng có r t nhi u đi m m i, t p trung các ph ng pháp và cách
ứ ổ ứ ạ ơ ữ ạ ẩ ọ ớ th c t ầ ch c d y h c trên l p ph n d y các tác ph m th tr ằ tình nh m
ủ ộ ự ạ ướ phát huy tính tích c c, ch đ ng, sáng t o theo h ự ể ng phát tri n năng l c
ư ử ụ ọ ươ ọ t duy h c sinh. Giáo viên cũng s d ng các ph ạ ng pháp d y h c tích
ả ạ ơ ữ ệ ầ ẩ ọ ự c c, góp ph n nâng cao hi u qu d y và h c các tác ph m th tr tình.
ễ ổ ứ ạ ể ủ ế ắ ố ọ Giúp giáo viên d dàng t ứ ch c d y h c đ c ng c , kh c sâu ki n th c
ọ cho h c sinh.
ủ ế ạ ụ 1.3. Ph m vi áp d ng c a sáng ki n.
ố ượ ọ ớ * Đ i t ng: H c sinh l p 9 ở ườ tr ng THCS
ộ ộ ữ ạ * Ph m vi: Thu c b môn Ng văn 9.
ầ ộ 2. Ph n n i dung:
ứ ự ạ ầ ủ ộ 2. 1. Th c tr ng c a n i dung c n nghiên c u:
ữ ộ ườ ừ ấ B môn Ng văn trong nhà tr ọ ng v a mang tính ch t là môn h c,
ệ ậ ừ ụ ệ ọ ấ ừ v a mang tính ch t ngh thu t ngôn t . Là môn h c, nó có nhi m v góp
ụ ể ầ ọ ph n hình thành và phát tri n nhân cách cho h c sinh theo m c tiêu giáo
ủ ư ặ ầ ộ ườ ụ d c. Đ c tr ng c a b môn yêu c u ng ọ ả i giáo viên ph i làm cho h c
ế ủ ộ ế ẩ ướ ẫ ọ sinh bi ậ t ch đ ng ti p c n tác ph m theo h ng đ c, suy ng m, liên
ưở ệ ụ ộ ơ ữ ể ả ả ẩ ọ t ặ ng. Đ c bi t kh năng đ c, hi u và c m th m t tác ph m th tr tình
ệ ể ả ờ ượ ệ ộ ữ l thu c không ít vào vi c có th tr l i đ ỏ c hay không nh ng câu h i
ở ỉ ầ ứ ữ ấ ấ ấ ộ ặ đ t ra ử ụ nh ng c p đ khác nhau. M c th p nh t là ch c n s d ng
ữ ả ườ ả ờ ợ nh ng thông tin có ngay trong văn b n. Đó là tr ng h p câu tr l i có
ộ ỉ ớ ế ọ ơ ẵ s n trong bài, là trình đ ch m i bi ộ ứ t đ c trên dòng. M c cao h n là bu c
ử ụ ả ườ ữ ph i suy nghĩ và s d ng nh ng thông tin trong bài. Đó là tr ả ợ ng h p ph i
ả ờ ừ ữ ầ ả ố ộ suy ra câu tr l i t nh ng đ u m i có trong văn b n, là trình đ đã bi ế t
ệ ữ ữ ữ ầ ơ ữ ọ đ c gi a các dòng. Cao h n n a là yêu c u khái quát, liên h gi a nh ng
ế ớ ọ ọ ớ cái mà h c sinh đã đ c v i th gi ọ i bên ngoài bài h c; đó là trình đ bi ộ ế t
ượ ể ọ ể ả ỏ ộ v ự ầ t ra kh i dòng đ đ c văn b n. Ph n n i dung này, đ đánh giá th c
ơ ữ ả ọ ế ạ ầ ẩ ạ ắ ượ tr ng d y ph n tác ph m th tr tình và k t qu h c sinh n m đ ế c ki n
ư ế ử ụ ứ ả ươ ạ ọ th c nh th nào, b n thân tôi đã s d ng ph ề ng pháp d y h c truy n
ộ ố ờ ạ ơ ữ ẩ ấ ố ọ th ng. Thông qua m t s gi d y tác ph m th tr tình, tôi th y: H c sinh
ự ể ệ ả ậ ổ ọ ậ h c t p ít sôi n i, vi c phát bi u xây d ng bài ít, cách c m nh n v th ề ơ
ư ư ệ ể ả ơ ự ch a rõ nét, vi c rút ra hình nh trong th ch a rõ. Đ đánh giá th c
ế ử ơ ằ ủ ạ ạ ơ ệ tr ng, sau khi d y xong bài th " B p l a" c a nhà th B ng Vi t, tôi đã
ố ớ ọ ế ể ớ ạ ơ ti n hành ki m tra 15 phút đ i v i h c sinh l p 9 ọ ị i đ n v năm h c
1 t
ắ ế ể ắ ả ả ơ ữ ụ ẩ 20192020 đ n m b t k t qu c m th tác ph m th tr ọ ủ tình c a h c
ả ạ ượ ế ấ ủ ọ sinh. Qua ch m bài c a h c sinh k t qu đ t đ ư c nh sau:
Gi iỏ Khá TB Y uế
Sĩ L pớ SL TL SL TL SL TL SL TL
06 17,1 15 42,9 12 34,3 số 35 02 5,7
91
ừ ế ứ ệ ế ế ả ấ ọ ọ T k t qu trên tôi th y vi c h c sinh ti p thu ki n th c bài h c
ỉ ớ ả ờ ẹ ữ ẵ ớ còn bó h p ch m i tr l ở i nh ng gì có s n trong v ghi chép trên l p. Còn
ự ơ ở ế ể ế ứ ọ ố ọ s h c sinh t trình bày bài làm trên c s ki n th c bài h c đ vi t theo
ụ ủ ấ ả ự ặ ự ả s c m th riêng c a cá nhân còn th p. B n thân đã suy nghĩ và t đ t ra
ế ể ế ả ỏ ọ cho mình câu h i: Làm th nào đ giúp h c sinh ti p thu và c m th t ụ ố t
ơ ữ ữ ạ ọ ộ ớ ẩ các tác ph m th tr tình thông qua d y h c b môn Ng văn l p 9 ở
ườ ệ tr ả ng THCS có hi u qu ?
ổ ớ ươ ế ừ ạ ẫ ọ Cho nên trong đ i m i ph ng pháp d y h c v n k th a, phát
ữ ự ể ặ ươ ề ạ ọ ố tri n nh ng m t tích c c trong ph ặ ng pháp d y h c truy n th ng. M t
ả ọ ỏ ộ ố ụ ậ ươ ọ khác giáo viên ph i h c h i, v n d ng m t s ph ớ ạ ng pháp d y h c m i,
ể ạ ụ ề ệ ệ ả ả ợ ớ ọ ạ phù h p v i hoàn c nh, đi u ki n d y h c đ đ t hi u qu giáo d c cao.
ộ ố ậ ươ ạ ẩ ọ ư Vì v y tôi xin đ a ra m t s ph ng pháp d y h c các tác ph m th tr ơ ữ
ố ớ ọ ớ ư tình đ i v i h c sinh l p 9 ở ườ tr ng THCS nh sau:
ươ ọ ố ọ ớ ẩ 2.2. Các ph ng pháp giúp h c sinh l p 9 h c t t các tác ph m tr ữ
ữ ộ tình b môn Ng văn ở ườ tr ng THCS.
ơ ả ủ ữ ư ế ặ ẩ Đ c tr ng c b n c a tác ph m tr tình. Đó là ti ng lòng, b c l ộ ộ ý
ế ủ ự ứ ườ ủ ế ả ệ th c tr c ti p c a con ng i, là ti ng nói c a tình c m mãnh li ả t, là s n
ấ ộ ủ ữ ẩ ấ ấ ộ ộ ữ ph m c a nh ng rung đ ng đ t xu t nh t đ c đáo nh t. Cái tôi tr tình
ế ặ ệ ộ ẳ ế ủ c a nhà th đ ơ ượ ộ ộ ộ c b c l ự m t cách tr c ti p (đ c bi h n ra) ti ng nói t l
ữ ầ ở ế tr tình tr thành ti ng lòng th m kín.
ẩ ữ ứ ặ ộ ệ ữ Ngôn ng tác ph m tr tình đ ượ ổ c t ch c m t cách đ c bi t khác
ườ ờ ươ ễ ả ệ ệ ừ khác th ng nh ph ng ti n di n c m và bi n pháp tu t ệ ể . Nó bi u hi n
ượ ủ ư ưở ặ ữ ơ ữ ừ đ c cái đ c thái tinh vi c a t t ng. Ngôn ng th tr tình v a có tính
ấ ườ ừ ệ ệ ấ ườ ệ ạ ả ch t c ng đi u v a có tính ch t cách đi u (c ng đi u t o hình nh,
ệ ạ ệ ệ ạ ạ ọ ị ệ cách đi u t o nh p đi u). Nó giàu âm thanh, nh c đi u, t o ra gi ng đi u
ủ ữ ộ ươ ứ ữ ỏ ộ khi êm ái khi tr tình. N i dung c a ph ng th c tr tình đòi h i m t hình
ể ệ ứ ợ ươ ứ ủ ẩ ờ ữ th c th hi n phù h p, t ng ng. L i văn c a tác ph m tr ả tình ph i
ể ượ ữ ế ệ ẩ ị hàm súc, giàu nh p đi u. Chính vì th , tác ph m tr tình có th đ c vi ế t
ơ ẫ ư ứ ặ ơ ừ ằ b ng th ho c văn xuôi, nh ng th v n là hình th c ngôn t ấ ợ phù h p nh t
ơ ữ ữ ậ ạ ạ ơ ộ ỉ ủ c a nó. Th tr tình là thu t ng ch chung các lo i th thu c lo i tr ữ
ữ ả ư ủ ặ ủ ơ tình, trong đó nh ng c m xúc và suy t c a nhà th ho c c a nhân v t tr ậ ữ
ướ ệ ượ ượ ể ệ ự ộ tình tr c các hi n t ờ ố ng đ i s ng đ ế c th hi n m t cách tr c ti p.
ơ ữ ữ ậ ượ ử ụ ằ ệ ớ ơ ự ự Thu t ng th tr tình đ c s d ng nh m phân bi t v i th t ộ s thu c
lo i t ạ ự ự s .
ủ ữ ư ẽ ặ ố ị ơ ữ Nh ng nét đ c tr ng c a th tr tình s chi ph i, quy đ nh ph ươ ng
ế ả ắ ọ ượ pháp chi m lĩnh nó. Ph i làm sao cho h c sinh "l ng nghe cho đ ị c nh p
ệ ủ ự ố ể ằ ả ữ đi u c a s s ng n m im trong ch nghĩa, đ tim mình rung c m tr l ở ạ i
ủ ả ả ậ ươ cái rung c m c a tác gi ồ , cùng vui bu n, căm gi n, th ờ ớ ợ ng nh , đ i ch ,
ẹ ả ớ ượ ạ ơ nâng mình lên xúc c m v i cái đ p trong hình t ng th , nghe nh c mà
ấ ươ ế ấ ấ ộ ị th y mùi h ng, nghe ti ng đ ng mà th y tĩnh m ch, th y bóng đèn mà
ố ạ ế ớ ơ ằ ủ ả bóng t i hóa thâm u... Tóm l i, đi vào th gi i tinh vi c a th b ng c con
ườ ạ ả ữ ễ ng ủ i thông minh, nh y c m, tinh vi c a mình.." (Lê Trí Vi n, Nh ng bài
ở ạ ọ ữ ậ ươ ộ ả gi ng đ i h c, Sđd.). Vì v y, nh ng ph ng pháp phân tích m t bài th ơ
ữ ượ ế ướ tr tình đ c ti n hành theo các b c sau:
ướ ầ ớ ả ế 2.2.1. Ti p xúc b c đ u v i văn b n:
ễ ả ụ ả ẩ ọ ừ ế Đ c di n c m: M c đích là bi n văn b n thành tác ph m trong t ng
ậ ư ơ ử ắ ủ ả ố ọ h c sinh, làm s ng d y tâm t , tình c m c a nhà th g i g m, giãi bày
ứ ệ ả ọ ọ ị ọ trong đó. Ph i nghiên c u kĩ, phân nh p đúng, đ c đúng gi ng đi u, đ c
ọ ừ ồ ừ ễ ễ ể ả ả ả ọ ọ ệ hay, đ c di n c m – đ c v a đ ng c m v a di n c m. Đ c đ tái hi n,
ượ ố ụ ơ tri giác hình t ơ ng th và tìm b c c bài th .
ướ ề ẫ ọ ọ ơ Ví d : Kụ hi h ng d n h c sinh đ c bài th '' Đoàn thuy n đánh cá''
ậ ạ ả ơ ọ ộ ọ ộ ố ủ c a nhà th Huy C n. GV g i m t HS đ c m t đo n kho ng ba, b n kh ổ
ẫ ồ ọ ế ế ế ạ ơ ọ ộ ộ ọ th . GV đ c m t đo n làm m u r i g i m t HS đ c ti p cho đ n h t bài
ơ ư ả Ở ữ ừ ấ ấ ọ ớ ọ ị th . L u ý đ c v i gi ng vui, ph n ch n, nh p v a ph i. nh ng kh ổ
ả ầ ơ ọ ọ ộ ị th hai, ba và b y, đ c gi ng c n cao lên m t chút và nh p cũng nhanh
h n.ơ
ơ ượ ơ ủ ố ụ ế Bài th đ ộ c b c c theo hành trình m t chuy n ra kh i c a đoàn
ổ ầ ề ả ườ ứ ủ ạ thuy n đánh cá. Hai kh đ u là c nh lên đ ng tâm tr ng náo n c c a con
ườ ổ ế ủ ề ả ố ng ữ ạ ộ i, b n kh ti p theo là c nh ho t đ ng c a đoàn thuy n đánh cá gi a
ở ề ể ề ả ả ờ ổ ố khung c nh bi n tr i ban đêm, kh cu i là c nh đoàn thuy n tr v trong
ổ bu i bình minh lên.
ớ ố ụ ư ề ạ ộ ơ V i b c c nh trên, bài th đoàn thuy n đánh cá đã t o ra m t
ả ấ ờ ộ ớ khung c nh không gian và th i gian r t đáng chú ý : không gian r ng l n
ặ ờ ể ầ ớ ờ ị bao la v i m t tr i, bi n, trăng, sao, mây, gió; th i gian là nh p tu n hoàn
ủ ế ờ ủ c a vũ tr ụ ừ t ộ lúc hoàng hôn đ n bình minh, cũng là th i gian c a m t
ể ồ ở ề ủ ặ ờ ề ế ố ể chuy n ra bi n r i tr v c a đoàn thuy n đánh cá: m t tr i xu ng bi n,
ồ ờ ở ặ ờ ả ờ ấ c tr i đ t vào đêm, trăng lên cao, đêm th , sao lùa... r i sao m , m t tr i
ể ể ộ ờ ị ệ ớ ộ đ i bi n nhô lên trong m t ngày m i. Đi m nh p th i gian cho công vi c
ủ ề ầ ị ụ ủ c a đoàn thuy n đánh cá là nh p tu n hoàn c a thiên nhiên, vũ tr .
ả ỏ ữ ướ ề ừ ữ ằ Sau đó giáo viên gi i t a nh ng v ắ ng m c v t ng b ng cách
ướ ẫ ả ộ ố ừ ở ầ h ng d n các em gi i nghĩa m t s t khó ph n chú thích SGK.
ớ ệ ả ờ ủ ả Gi i thi u tác gi ơ và hoàn c nh ra đ i c a bài th .
ề ố ụ ổ ơ ượ Nhìn t ng quát bài th : nhan đ , b c c và hình t ng (khách th ể
ủ ể ữ và ch th tr tình)
ệ ọ ệ ặ ẳ ạ ư Ho c nh bài th ế ử ch ng h n mà vi c đ c và tái hi n ơ “B p l a”
ượ ệ ố ự ả ộ hình t ng không th c hi n t t thì khó thu đ ượ ế quả. C m t dòng c k t
ệ ả ậ ố ưở ơ ế ờ hoài ni m tuôn ch y theo th i gian s ng d y trong tâm t ng nhà th n u
ư ượ ợ ượ ệ ả ộ nh không đ c tái hi n thì khó mà g i đ c rung đ ng c m xúc.
ư ậ ứ ậ ạ ọ Nh n th c nh v y nên khi d y h c bài th ế ử tôi chú ơ “B p l a”
ọ ướ ẫ ọ ọ ả ọ tr ng h ng d n h c sinh đ c tr ướ ở c ế nhà. Đ c và hình dung c nh “B p
ươ ầ ả ư ắ ử l a” quê h ắ ng có Bà t n t o n ng m a, có Bà chăm chút cháu, có Bà g n
ế ử ế ớ ề ướ ọ ớ ẫ ọ ọ li n bên “B p l a”. Đ n l p, tôi h ậ ng d n h c sinh đ c v i gi ng ch m
ồ ằ ủ ề ắ ầ ả ọ ọ ọ ẫ rãi, tr m l ng, r i b ng gi ng đ c truy n c m c a mình, tôi đã đ c m u
ộ ế ử ờ ờ ố ạ ọ cho h c sinh đo n th đ u: ơ ầ “M t b p l a ch n v n ……… s ng mũi
ướ ế ẫ ọ ọ ọ ng d n h c sinh đ c và đ c ti p trong quá trình phân còn cay”, sau đó h
ọ ủ ọ ủ ế ợ ữ ầ ả ọ ậ tích. K t h p đ c c a th y, đ c c a trò, h c sinh đã có nh ng c m nh n
ướ ầ ề ơ ướ b c đ u v bài th theo đúng h ng.
ư ữ ớ ơ ồ V i nh ng bài th khác nh bài “Đ ng chí ” ơ ề ể ộ , “Bài th v ti u đ i
ỏ ế ữ là nh ng bài xe không kính”, “Mùa xuân nho nh ”, “Vi ng lăng Bác”
ơ ượ ạ ặ ạ ổ th đ ệ ế c ph nh c ho c có liên quan đ n bài ca nào đó thì bên c nh vi c
ướ ẫ ướ ư ầ ẫ h ọ ng d n đ c, tôi còn h ng d n cho các em s u t m, nghe băng đĩa
ệ ạ ượ ộ ể nh c, xem băng đĩa hình đ giúp các em tái hi n hình t ng m t cách d ễ
dàng h nơ .
ậ ượ ủ ể ữ ặ 2.2.2. Thâm nh p vào hình t ng ch th tr tình (ho c nhân
ậ ữ v t tr tình)
ượ ộ ố ứ ể ượ Hình t ng khách th là b c tranh cu c s ng đ c tái t o l ạ ạ ằ i b ng
ơ ớ ủ ặ ườ ể ủ ả c m xúc c a nhà th v i các ch ng đ ng phát tri n c a nó.
ượ ủ ể ữ ạ ả ư ủ Hình t ng ch th tr tình là m ch c m xúc và suy t c a nhà th ơ
ế ừ ế ấ ả ặ ộ ộ ự b c l tr c ti p qua ngôn t , hình nh, k t c u và qua các ch ng đ ườ ng
ể ủ phát tri n c a nó.
ủ ư ế ễ ẳ ạ ớ ơ Ch ng h n đ n v i bài th : "Ánh trăng'' c a Nguy n Duy nh là l ờ i
ở ộ ộ ố ả ế ủ nhăc nh m t thái đ s ng ph i bi ứ t ân nghĩa th y chung cùng quá kh .
ướ ự ủ ễ ế ế ẫ Ánh trăng tr c h t là ti ng lòng, là s suy ng m riêng c a Nguy n Duy,
ơ ứ ữ ư ế ơ ỉ nh ng ý nghĩa bài th không ch có th . Nhà th đ ng gi a hôm nay mà
ẫ ạ ờ ừ ạ ơ nhìn ng m l i th i gian đã qua và t ư ế tâm tr ng riêng, ti ng th ông nh là
ộ ờ ả ỉ ờ ắ ầ ướ ẫ ả ậ m t l i c nh t nh, l ở i nh c nh . GV c n h ng d n HS c m nh n đ ượ c
ổ ế ộ ệ ữ ữ ố ớ ộ m i liên h gi a tâm tình riêng và ý nghĩa ph bi n r ng l n, gi a n i
ụ ể ủ ầ ơ ở ỉ dung c th và tính khái quát c a bài th . V ng trăng đây không ch là
ủ ấ ờ ể ượ ữ ả ộ m t hình nh c a đ t tr i thiên nhiên n a mà còn bi u t ng cho quá kh ứ
ộ ố ớ ữ ơ ỉ ấ ệ nghĩa tình. Bài th không ch là chuy n thái đ đ i v i nh ng hi sinh, m t
ủ ế ờ ượ ố mát c a th i chi n tranh khi đ ệ c s ng trong hòa bình mà còn là chuy n
ớ ề ộ ớ ề ữ ả ồ ườ ữ ấ ơ tình c m nh v c i ngu n nh v nh ng ng i đã khu t. H n n a, ánh
ờ ắ ủ ớ trăng còn là l ở ỗ i nh c nh m i con ng ườ ề ẽ ố i v l s ng chung th y v i chính
mình.
ể ể ậ ằ ả ọ Có th thâm nh p b ng gi ng bình đ giúp h c sinh đi t ừ ự ả tr c c m
ữ ụ ả ạ ả ắ ộ sang giai đo n c m th có lí tính. N i dung gi ng bình là nh ng s c thái
ừ ề ữ ừ ự tu t v ng âm, t v ng, cú pháp.
ủ ể ả ằ ầ ờ ọ ề ặ L i gi ng c a giáo viên nh m giúp h c sinh hi u thu n túy v m t
ữ ố ớ ộ ế ậ ượ ệ ngôn ng đ i v i m t chi ti t ngh thu t đ c phân tích.
ể ờ ọ ượ ự ế ệ ổ L i bình là làm cho h c sinh hi u đ ậ ủ c s bi n đ i ngh thu t c a
ậ ủ ừ ệ ả ẩ ị ữ ỉ tác ph m trong văn c nh, ch ra giá tr ngh thu t c a t ạ , ng , câu, đo n,
ủ ứ ệ ỉ ế ệ ậ ch ra s c thông báo nhi m màu c a chi ti t ngh thu t đó.
ụ ư ướ ơ ứ ẫ Ví d nh khi h ạ ng d n HS phân tích đo n th th 3 trong bài th ơ
ủ ể ể ễ ọ ả Ánh trăng c a Nguy n Duy thì giáo viên có th bình đ giúp h c sinh c m
ơ ư ắ ề ạ ậ nh n sâu s c v đo n th nh sau:
ủ ầ ư ự ượ ễ Vâng , s vô tình c a v ng trăng năm x a đã đ ơ c nhà th Nguy n
ễ ả ủ ổ Duy di n t ơ trong kh ba c a bài th .
ừ ồ ề t h i v thành ph ố
ệ quen ánh đi n, c a g ử ươ ng
ầ v ng trăng đi qua ngõ
ư ườ ư ườ nh ng i d ng qua đ ng
ự ườ ậ ả ổ ợ ố ổ ủ S thay đ i c a lòng ng i th t đáng s . Hoàn c nh s ng đ i thay,
ườ ễ ẻ ễ ở ể ở ổ ở con ng i d thay đ i, có lúc đ tr nên vô tình, có k d tr thành "ăn
ừ ở ừ ố ượ ề ế ư ạ b c". T ắ r ng, sau chi n th ng v thành ph , đ ệ c tr ng di n và xài
ở ử ươ ệ ố sang: buynđinh, cao c, quen ánh đi n, c a g ầ ng... và "v ng trăng tri
ầ ị ườ ư ữ ỉ k ", "v ng trăng tình nghĩa" đã b con ng i lãng quên, d ng d ng. Cách so
ặ ắ ộ ạ ề ấ ườ sánh, nhân hoá đ c s c đã làm th m thía ch t d nhi u ng i:
ầ v ng trăng đi qua ngõ
ư ườ ư ườ nh ng i d ng qua đ ng
ượ ặ ẽ ườ ư ườ "Trăng" đ c nhân hóa, l ng l đi qua đ ng, "trăng" nh ng i
ẳ ẳ ớ ườ ươ ư d ng đi qua, ch ng còn ai nh , ch ng còn ai hay. Ng i có l ng tâm,
ươ ớ ế ố ế ố ể ự ệ ự l ng tri m i bi t sám h i. Bi t sám h i đ t hoàn thi n nhân cách, t
ươ ướ ề ả ồ v n lên, h ng tâm h n v ánh sáng và cái cao c .
ễ ả ấ ư ữ ự ơ Hai dòng th đã di n t th m thía s lãng quên, vô tình , d ng d ng
ườ ố ớ ầ ư ầ ủ c a con ng i đ i v i v ng trăng tình nghĩa khi x a. V ng trăng tình
ờ ở ư ữ ạ ắ nghĩa ngày nào gi tr nên d ng d ng xa l . Nghe sao mà xót xa đ ng
ờ ơ ư ế ử ươ ứ ẹ ệ chát, l i th nh ti ng n c ngh n ngào, chua xót, ánh đi n ,c a g ng,
ố ườ ậ ẹ ữ ử ộ nhà cao c a r ng, ph ph ng ch t h p đông đúc cùng nh ng toan tính
ườ ấ ầ ấ ẫ ấ ờ đ i th ng đã che l p m t v ng trăng tình nghĩa. Trăng v n đ y mà sao
ườ ữ ư ẽ ạ ờ lòng ng i xa quá, nh t nh o quá, d ng d ng vô tình quá.Trăng bây gi
ư ộ ậ ể ả ầ ề ộ ờ ủ nh m t v t th thi tho ng đi qua đ u ngõ bên ngoài l cu c đ i c a con
ng i. ườ
ế ằ ặ ở ờ ư ẫ D u bi ớ t r ng nh quên là l ẽ ườ th ng g p đ i nh ng lãng quên quá
ự ộ ạ ứ ầ ỉ kh nghĩa tình, lãng quên tri k thì là s b i b c. Không c u kì, không
ữ ề ạ ớ ạ ườ r m rà v câu ch , Không đao to búa l n, không đ i ngôn, mà trái l i,
ơ ầ ự ư ệ ọ ơ gi ng th th m thì nh trò chuy n, giãi bày tâm s , nhà th đang trò
ự ộ ư ệ ắ ấ ớ chuy n v i mình nh ng sao mà nghe đ ng đót, xót xa th m thía s b i
ấ ữ ủ ế ế ắ ơ ở ạ b c lãng quên đ n th . Ch t tr tình c a th ca tr nên sâu l ng, chân
thành.
ủ ề ư ưở ủ ẩ 3.2.3. Khám phá ch đ , t t ng c a tác ph m
ề ượ ở ụ ơ ấ V n đ đ ặ c đ t ra ộ ử đây ra sao? Ví d bài th trên :Thái đ x lí
ư ế ề ề ỏ ố ơ ấ v n đ đó nh th nào? Đi u sâu kín mà nhà th mu n bày t ? Ý nghĩa
ừ ượ ơ khách quan toát ra t hình t ng th ?
ể ấ ạ ỗ ơ ộ ộ T t nhiên, m i bài th là m t sáng t o đ c đáo, nên không th áp
ụ ể ụ ậ ạ ừ ụ d ng máy móc quy trình trên. Tùy t ng bài c th mà v n d ng sáng t o
ế ậ cách ti p c n.
ơ ằ ủ ụ ơ ớ ệ ế ử Ví d : V i bài th ''B p l a" c a nhà th B ng Vi t GV h ướ ng
ư ẫ d n HS khám phá nh sau;
ơ ượ ế ử ả ở ớ ừ ợ ề ữ Bài th đ c m ra v i hình nh b p l a, t đó g i v nh ng k ỉ
ơ ố ệ ệ ả ổ ni m tu i th s ng bên bà tám năm ròng, làm hi n lên hình nh bà v i s ớ ự
ấ ả ươ ứ ế chăm sóc, lo toan, v t v và tình yêu th ng trìu m n dành cho đ a cháu.
ừ ỉ ệ ưở ể ấ ẫ ứ T k ni m, đ a cháu này đã tr ề ộ ng thành suy ng m và th u hi u v cu c
ề ẽ ố ủ ả ố ị ườ ờ đ i bà, v l s ng gi n d mà cao quý c a bà. Cu i cùng, ng i cháu
ề ớ ủ ử ề ả ạ ớ ố ơ mu n g i ni m nh mong v v i bà. M ch c m xúc c a bài th là đi t ừ
ệ ạ ừ ỉ ệ ế ế ơ ồ ưở h i t ng đ n hi n t ẫ k ni m đ n suy ng m. Bài th là m t l ộ ờ ủ i c a i, t
ườ ở ơ ớ ề ỉ ệ ữ ớ ng i cháu n i xa nh v bà và nh ng k ni m v i bà, nói lên lòng kính
ữ ề ẫ yêu và nh ng suy ng m v bà.
ữ ể ạ ẩ 2.2.4. Tìm hi u tâm tr ng trong tác ph m tr tình
ế ẩ ữ ế ả Ti ng nói trong tác ph m tr ủ tình là ti ng nói c a tình c m mãnh
ệ ứ ầ ơ ữ ủ ả ẩ ấ ạ ạ li t nh t là s n ph m c a tâm tr ng. Th tr tình ch a đ y tâm tr ng nên
ơ ữ ệ ể ầ ượ ạ vi c tìm hi u tâm tr ng trong bài th tr tình c n đ ứ c chú ý đúng m c.
ậ ấ ả ạ ộ ơ ồ Huy C n nói: "bao trùm lên t ế ữ t c là m t tâm tr ng, tâm h n, h n th n a
ơ ể ở ộ ạ ư ầ ổ ở ứ là m t tr ng thái tâm th n và c th c i m , th thái mà sôi n i, hào h ng
ộ ạ ư ệ ắ mà l ng trong, m t tr ng thái toàn di n trong đó ý và tình nh đang sinh
ọ ấ ả ộ sôi, đang nhú lên, tình đang đ ng thành ý, ý còn mang t ủ t c rung đ ng c a
ộ ạ ạ tình, m t tr ng thái tinh khôi sáng t o".
ạ ạ ệ ố ằ ở ỏ ợ Giáo viên b ng h th ng câu h i g i m , đàm tho i, t o không khí
ớ ả ủ ả ả ạ ọ ồ ả tho i mái giúp h c sinh đ ng c m v i c m xúc, tâm tr ng c a tác gi .
ủ ụ ế ạ ơ ơ ễ Ví d : Khi d y bài th : '' Vi ng lăng Bác" c a nhà th Vi n
ươ Ph ng.
ơ ượ ủ ả ạ ễ ả ự ờ M ch c m xúc c a bài th d c di n t theo trình t ễ th i gian di n
ậ ữ ạ ộ ủ ế ừ ề ra ho t đ ng vào vi ng lăng Bác c a nhân v t tr tình: t xa nhìn v lăng
ướ ẩ ạ ị ứ đ ng tr ộ ủ c lăng – vào lăng – chu n b chia xa. Tâm tr ng và thái đ c a
ồ ộ ị ượ ẩ ổ ơ ỗ ộ nhà th cũng thay đ i theo: n i xúc đ ng h i h p khi chu n b đ c vào
ừ ự ấ ợ lăng (t ứ xa nhìn th y hàng cây xanh quanh lăng); s choáng ng p khi đ ng
ướ ạ ủ ề ầ ụ ặ tr c lăng, nghĩ v t m vóc vĩ đ i c a lãnh t ờ ư ộ (Bác nh m t m t tr i
ấ ỏ ả ầ ế ỗ trong lăng r t đ ); c m giác g n gũi, thân thi t và n i đau nhói trong tim
ượ ủ ấ ằ ấ ằ khi vào lăng, đ c nhìn th y Bác n m trong gi c ng vĩnh h ng (Bác nh ư
ề ỗ ồ ị ươ ướ ệ ầ v ng trăng sáng d u hi n); n i bu n th ng và c nguy n chân thành khi
ả ấ ấ ả ị ờ ữ ẩ ượ chu n b r i xa Bác. T t c nh ng tình c m y đã đ c tác gi ả ễ ả di n t
ạ ộ ộ ế ễ ế ạ ộ m t cách m c m c, chân thành, tha thi ấ t theo m t di n bi n tâm tr ng r t
ợ h p lí.
ế ố ơ ữ ể 2.2.5. Tìm hi u các y u t thi pháp th tr tình
ơ ờ ế ế ấ ơ ệ ệ ơ ị ị Nói đ n th là nói đ n ch t th , l i th , nh p đi u (nh p đi u tâm
ế ớ ả ậ ầ ầ ả ộ ồ h n, c m nh n th gi ơ i m t cách th m kín) cách gieo v n, hình nh th ,
ữ ơ ộ ngôn ng th cô đ ng hàm súc.
ữ ượ ệ ố Hay nói cách khác ngôn ng đó đ c trau chu t, mài dũa, đan d t và
ủ ả ơ ườ ả ượ ồ ph vào đó linh h n c a nhà th . Ng i phân tích ph i tìm cho đ c ý
ủ nghĩa sâu xa c a nó.
ừ ệ ệ ế ề ậ ơ ọ V ngh thu t, bài th ''Vi ng lăng Bác" có gi ng đi u v a trang
ớ ề ọ ế ề ụ ạ ừ ế ợ tr ng, phù h p v i đ tài vi t v lãnh t i v a tha thi l ắ t, sâu l ng, phù
ủ ề ư ưở ớ ủ ả ẩ ượ ợ h p v i ch đ t t ng c a tác ph m (c m xúc khi đ ế c vào vi ng lăng
ạ ể ễ ả ự ơ ọ ổ Bác). Gi ng th cũng có s thay đ i linh ho t đ di n t ậ các cung b c
ứ ườ ồ ộ ả c m xúc. Khi thì h i h p, náo n c (trên đ ế ng vào lăng vi ng Bác), khi thì
ự ứ ướ ạ ế t hào, thành kính (đ ng tr c lăng), có lúc l ộ i xúc đ ng thi t tha (nghĩ t ớ i
ệ ấ ể ạ ọ ả ế ợ ả c nh chia xa). Đ t o nên gi ng đi u y, tác gi ề đã dùng k t h p nhi u
ư ể ơ ự ạ ố ữ ừ ế ố y u t nh th th t ầ do (linh ho t s ch trong t ng câu), gieo v n
ơ ế ố ị ề ổ ị không c đ nh (có khi li n, có khi cách), nh p th bi n đ i (lúc nhanh, lúc
ậ ậ ồ ả ch m, lúc dàn tr i, lúc d n d p)...
ộ ệ ố ặ ắ ử ụ ả ơ ế Ngoài ra, bài th còn s d ng m t h th ng hình nh đ c s c, k t
ự ữ ữ ả ộ ợ h p m t cách hài hòa gi a nh ng hình nh th c (hàng tre xanh quanh lăng,
ặ ờ ườ ả ớ m t tr i đi qua trên lăng, dòng ng ữ i vào lăng) v i nh ng hình nh có ý
ụ ượ ư ặ ờ ẩ nghĩa n d , t ng tr ng mang tính khái quát (m t tr i trong lăng, vòng
ươ ả ờ ệ ố ầ hoa dâng b y m i chín mùa xuân, v ng trăng, tr i xanh). Chính h th ng
ủ ị ầ ấ ả ọ ồ hình nh y đã góp ph n phác h a thành công chân dung Ch t ch H Chí
Minh.
ặ ọ ả ướ ạ Ho c khi d y h c bài ọ ng h c sinh “Mùa xuân nho nh ”ỏ , ph i h
ơ ể ấ ố ả ệ ế ậ ồ ị ượ chú ý đ n nh p đi u d n d p, h i h trong bài th đ th y đ c khí th ế
ấ ướ ủ ư ừ ộ ị ệ vào xuân t ng b ng nh n nh p c a mùa xuân đ t n ặ c. Đ c bi t trong
đo n:ạ
ườ ầ Mùa xuân ng i c m súng
ắ ầ ư ộ L c gi t đ y trên l ng
ườ ồ Mùa xuân ng i ra đ ng
ộ ả ươ ạ L c tr i dài n ng m
ấ ả ư ố ả T t c nh h i h
ấ ả ư T t c nh xôn xao…
ơ ự ế ệ ả ả ớ ị ề Cùng v i nh p đi u là hình nh. Hình nh trong th tr c ti p truy n
ế ớ ậ ơ ườ ủ ả ộ ạ ự ả đ t s c m nh n th gi i m t cách ch quan. Hình nh th th ợ ng g i
ưở ả ơ ợ ự s ngâm ng i và liên t ng. Hình nh trong th là y u t ế ố ượ ử ụ c s d ng đ
ữ ứ ề ố ự ớ v i nhi u ch c năng khác nhau (có khi là nh ng nhân t ế ủ ộ tr c ti p c a n i
ộ ố ỏ ủ ứ ượ ự dung, là b c tranh nh c a cu c s ng, có khi có đ c qua s so sánh). Khi
ơ ữ ệ ầ ọ ạ d y các bài th tr tình, c n cho h c sinh phát hi n và phân tích các hình
ả ạ ủ ụ ộ ị ể ể ả ả nh, giá tr bi u đ t c a các hình nh đ các em c m th n i dung đ y đ ầ ủ
h n. ơ
ữ ệ ề ề ấ ầ ư ả Còn r t nhi u đi u các em c n ph i phát hi n và phân tích n a nh :
ữ ệ ừ ế ấ ạ ờ ngôn ng , các bi n pháp tu t ủ ừ , k t c u. Trong ph m vi th i gian c a t ng
ế ọ ẫ ủ ẽ ủ ầ ỗ ố ti t h c, d ướ ự ướ i s h ệ ng d n c a th y qua m i bài s c ng c , rèn luy n
ệ ố ỏ ướ ằ ẫ ằ ươ thêm cho các em. B ng h th ng câu h i h ng d n, b ng ph ng pháp
ề ả ế ợ ụ ủ ứ ầ ớ ớ ợ g i tìm, nghiên c u k t h p v i quá trình truy n c m th c a th y và v i
ự ượ ẽ ượ ế ụ ố ơ tính tích c c đ c phát huy, các em s có đ ả ả c k t qu c m th t t h n.
ộ ệ 2.2.6. Sau đây là m t vài vi c làm trong m t ti ộ ế ạ ụ ể t d y c th .
ớ ủ ươ ế c a Y Ph ng ( ti t 124,125 ). Bài “Nói v i con”
ủ ươ ơ ằ ả ộ c a Y Ph ứ ng là m t bài th n m trong c m h ng ớ “Nói v i con”
ổ ế ươ ế ệ ph bi n là lòng th ố ế ứ ố ng yêu con cái, mong mu n th h sau n i ti p x ng
ủ ổ ề ố ươ ả ố đáng, phát huy truy n th ng c a t tiên, quê h ng v n là tình c m cao
ườ ệ ừ ươ ẹ ủ đ p c a con ng i Vi t Nam t ờ bao đ i nay. ơ Ở bài th , Y Ph ng đã có
ứ ộ ộ ườ ủ m t cách nói xúc đ ng c a riêng mình. Hình th c ng ặ i cha tâm tình, d n
ố ớ ạ ệ ế ế ấ dò đ i v i con đã đem l ơ ọ i cho bài th gi ng đi u thi t tha trìu m n, m áp
ể ệ ậ ạ ả ớ ơ ọ ỹ và tin c y. V i bài th này khi d y – h c, đ rèn luy n k năng c m th ụ
ộ ố ệ ế ọ ở ộ ố ạ cho h c sinh, tôi đã ti n hành m t s vi c làm m t s “công đo n” nh ư
sau:
ể ạ ứ ể ơ ướ ẫ ị Đ t o h ng thú tìm hi u bài th , khi h ẩ ng d n chu n b bài tôi
ế ọ ướ ề ả ộ ầ ẫ ọ ọ ợ ớ ti n hành đ c tr c m t l n. V i gi ng đ c m u truy n c m, tôi g i cho
ứ ể ả ọ ả ọ h c sinh h ng thú nghe. Đ các em thích đ c, tôi có gi ng gi i cho các em
ề ơ ượ ề ủ ồ ề ầ đôi đi u s l c v cách nói c a đ ng bào mi n núi xoá d n cho các các
ệ ả ắ ơ ọ em c m giác “bài th này trúc tr c, khó đ c”, sau đó tôi giao nhi m v c ụ ụ
ầ ở ể ọ ể ọ ế ầ ầ ọ th : đ c th m 2 3 l n, đ c to 2 3 l n ( nhà). N u có th đ c theo trí
ở ớ ầ ớ ọ ọ ộ ạ nh 1 2 l n ( l p) và đ c thu c lòng khi h c xong bài. Và khi d y
ế ọ ế ể ầ ớ ọ ọ h c trên l p, tôi có cho đi m đ c. Vì th h c sinh, đ u tiên là quy t tâm
ể ọ ộ ọ ơ ọ ể đ c đ có đi m cao, sau đó là h c thu c và thích đ c bài th .
ờ ọ ể ệ ạ ể ạ ứ Cũng đ t o h ng thú, trong gi h c (ngo i khoá) tôi k chuy n cho
ộ ố ủ ề ề ả ồ ớ các em v cu c s ng c a đ ng bào mi n núi, dùng hình nh gi ệ i thi u
ể ố ộ ố ủ ả ộ cu c s ng c a dân t c thi u s (cho các em xem hình nh, băng đĩa). Vì
ế ộ ố ạ ủ ườ ề th các em bi ế ựơ t đ c cu c s ng sinh ho t c a ng i mi n núi, giúp các
ư ủ ề ể ồ ơ ể em hi u cách t duy c a đ ng bào mi n núi, hi u các câu th trong bài,
ể ẩ ỡ không ng ngàng khi tìm hi u tác ph m.
ướ ể ẫ ơ ợ Khi h ng d n các em tìm hi u bài th , tôi g i ý cho các em tìm
ớ ủ ườ ặ là khúc tâm tình c a ng ể ệ i cha d n dò con, th hi n hi u: ể “Nói v i con”
ươ ủ ườ ề lòng th ng yêu con c a ng ề ố i mi n núi mong mu n con phát huy truy n
ố ươ ộ ượ ắ ớ ủ th ng c a quê h ng. N i dung này đ ộ c g n v i n i dung bài th ơ
ể ữ ư ớ ố ẹ đ các em so sánh, đ i “Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m ”
ạ ủ ề ế ể ộ ườ ề ướ chi u hi u thêm v sinh ho t c a các dân t c ít ng i và ni m c mong
ọ ạ ề ệ ả ự ủ c a h , t o đi u ki n cho các em hình thành c m xúc t ệ hào, ý nguy n
ủ ề ố phát huy truy n th ng c a cha ông.
ầ ủ ặ ạ ợ ơ Ho c khi phân tích đo n đ u c a bài th tôi g i ý cho các em phân
ụ ể ợ ầ ấ ả ạ ở tích hình nh c th g i không khí gia đình đ m m, h nh phúc mà đó
ể ệ ừ ề ẹ ướ cha m chăm chút con, th hi n ni m vui trên t ng b ủ c đi c a con “
ộ ướ ế ạ ướ ớ ế ườ , giúp các em hi uể M t b c ch m ti ng nói, hai b i ti ng c c t i ”
ự ạ ớ và có thêm tình yêu gia đình và t hào v i gia đình h nh phúc.
ể ệ ệ Đ các em có kĩ năng phát hi n và phân tích các bi n pháp tu t ừ ủ c a
ầ ơ ạ ữ ệ ệ ể bài th , tôi yêu c u các em ôn l i các bi n pháp đi p ng , so sánh đ tìm
ỏ ậ ụ ủ ể ạ ơ hi u tác d ng c a chúng trong đo n th ; các câu h i t p trung khai thác
ụ ể ừ ứ ả ề v cách nói giàu hình nh, phóng khoáng và c th , v a giàu s c khái
ừ ệ ạ ấ ộ ơ ọ ế quát, v a m c m c giàu ch t th , gi ng đi u thi ế t tha trìu m n và sau khi
ầ ậ ơ ọ ọ h c xong bài th , tôi yêu c u các em h c sinh suy nghĩ làm bài t p v ề
ư ể ậ ớ ỏ ế ườ nhà.Giáo viên có th ra bài t p v i câu h i nh sau i con : N u em là ng
ư ế ừ ẽ ẹ ơ ớ ớ ỏ trong bài th , em s nói v i cha m nh th nào? V i câu h i này t ng cá
ọ ư ủ ả ả nhân h c sinh s t ẽ ự ộ ộ ữ b c l nh ng tâm t tình c m c a mình theo c m xúc mà
ượ ả ậ ở các em đã đ c c m nh n ơ bài th .
ậ ươ ự ạ ọ ượ ụ Qua v n d ng các ph ng pháp d y h c tích c c đ ế ợ c k t h p
ể ầ ẩ ọ ữ ơ ạ nhu n nhuy n trong d y h c các tác ph m tr th tình nói trên, tôi đã
ấ ượ ả ủ ế ể ằ ọ kh o sát ch t l ng ti p thu bài c a h c sinh b ng bài ki m tra 15 phút
ở ớ ạ ơ ị ớ ỏ ầ l n 2 l p 9 i đ n v v i câu h i:
1 t
ậ ủ ệ ả ị ậ ủ ề ộ Trình bày c m nh n c a em v n i dung và giá tr ngh thu t c a
ủ ế ễ ơ ơ ươ bài th ''Vi ng lăng Bác" c a nhà th Vi n Ph ng?
ả ạ ượ ế K t qu đ t đ ư c nh sau:
L pớ Sĩ số Gi iỏ Khá TB Y uế
35 SL 06 TL 17,1 SL 12 TL 34,3 SL 14 TL SL 03 40,0 TL 8,6 91
ớ ế ọ ậ ủ ả ấ ọ ệ V i k t qu trên cho th y vi c h c t p c a h c sinh đã có b ướ c
ổ ấ ố ệ ổ ứ ạ ệ ẩ ọ thay đ i r t t t, thông qua vi c t ớ ch c d y h c trên l p và vi c chu n b ị
ở ề ấ bài ậ nhà và hình thành kĩ năng, tôi nh n th y đây là đi u đã phát huy t ố t
ả ệ ệ ổ ớ ươ ế ế ả ạ ố ọ hi u qu vi c đ i m i ph ng pháp d y h c. Qua đ i chi u k t qu hai
ệ ử ụ ể ố ươ ọ ấ bài ki m tra tôi th y vi c s d ng t t các ph ạ ng pháp d y h c đ ể
ướ ế ậ ữ ệ ẫ ẩ ọ h ng d n h c sinh phân tích, ti p c n các tác ph m tr tình có hi u qu ả
ọ ậ ứ ọ ộ ố ơ ế ọ giúp h c sinh có h ng thú h c t p b môn t ế t h n. H c sinh ti p thu ki n
ự ứ ế ề ể ả ọ ơ th c bài h c có nhi u chuy n bi n tích c c và kh quan h n.
ầ ậ ế 3. Ph n k t lu n:
ự ứ ệ ệ ế ấ Qua vi c nghiên c u th c hi n sáng ki n này, tôi th y giáo viên
ọ ỏ ạ ế ớ ừ ệ ề ả ồ ấ ph i tâm huy t v i ngh , không ng ng h c h i b n bè, đ ng nghi p, nh t
ổ ể ừ ệ là các giáo viên trong t ụ đ không ng ng nâng cao chuyên môn nghi p v .
ế ữ ứ ề ả ạ ơ ọ ả ạ H n th n a, trong gi ng d y ph i t o cho h c sinh ni m h ng thú, say
ờ ọ ẹ ạ ả ơ mê trong gi ế h c, t o cho các em tho i mái và nh nhàng h n trong ti p
ả ọ ậ ẽ ố ơ ứ ậ ế nh n tri th c thì k t qu h c t p s t t h n.
ả ổ ậ ậ ớ ươ ạ ọ Th t v y, giáo viên ph i đ i m i ph ng pháp d y h c, luôn tìm
ạ ế ế ờ ả ớ ừ ố ượ ợ tòi, sáng t o thi t k gi gi ng sao cho phù h p v i t ng đ i t ọ ng h c
ủ ộ ẽ ơ ờ ọ ự sinh thì các em s tích c c, ch đ ng h n trong gi h c.
ả ả ạ ượ ế ạ ẽ ế ụ ứ Qua k t qu gi ng d y đã đ t đ c tôi s ti p t c nghiên c u, áp
ệ ế ả ả ộ ơ ạ ụ d ng sáng ki n này m t cách có hi u qu cao h n vào quá trình gi ng d y
ấ ượ ấ ượ ộ ụ ể đ nâng cao ch t l ng b môn và ch t l ng giáo d c trong nhà tr ườ ng
ữ ế ế ề ể ẫ ầ ổ nh ng năm ti p theo. Sáng ki n này v n còn nhi u đi m c n b sung
ệ ấ ậ ượ ự ế hoàn thi n, nên tôi r t mong nh n đ ủ c s đóng góp ý ki n góp ý c a
ệ ể ệ ế ầ ầ ồ quý th y cô và đ ng nghi p đ tôi hoàn thi n sáng ki n và góp ph n nâng
ấ ượ ữ ộ cao ch t l ng b môn Ng văn ở ườ tr ng THCS.
Ụ M C LUC
ộ N i dung
ầ Ph n m đ u
ở ầ ọ ệ
ế ủ ế ệ
ủ ộ
ạ Ph m vi áp d ng c a sáng ki n kinh nghi m ầ ộ Ph n n i dung ạ ự ươ ứ ọ ố ọ ớ ẩ TT 1 1.1 Lý do ch n sáng ki n kinh nghi m ụ 1.2 2 2.1 Th c tr ng c a n i dung c n nghiên c u 2.2 Các ph ầ ng pháp giúp h c sinh l p 9 h c t t các tác ph m th tr ơ ữ Trang 1 1 2 2 2 4
ữ ướ ầ ng THCS ả ế ở ườ ộ tình b môn Ng văn tr ớ c đ u v i văn b n Ti p xúc b 2.2. 5
ậ ượ ủ ể ữ ặ 1 2.2. Thâm nh p vào hình t ậ ữ ng ch th tr tình (ho c nhân v t tr 5
ủ ề ư ưở ủ ẩ 2 2.2. tình) Khám phá ch đ , t t ng c a tác ph m 6
ữ ể ạ ẩ 3 2.2. Tìm hi u tâm tr ng trong tác ph m tr tình 7
ế ố ể ơ ữ 4 2.2. Tìm hi u các y u t thi pháp th tr tình 8
ầ ậ 5 3 9 ế Ph n k t lu n
Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O
ữ 1. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - Sách giáo khoa Ng văn 9.
ữ 2. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - Sách giáo viên Ng văn 9.
ữ 3. Nhµ xuÊt b¶n §ång Nai - ThiÕt kÕ gi¸o ¸n Ng văn 9.
4. Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o - ChuÈn kiÕn thøc m«n Ng vănữ
THCS.
5. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - Mét sè vÊn ®Ò ®æi míi ph¬ng
ữ ph¸p d¹y häc Ng văn 9 .
6. Së GD&§T Qu¶ng B×nh- Tµi liÖu tËp huÊn tích h p ợ kĩ năng
ữ ọ ố s ng trong môn h c Ng văn THCS.
. ươ 7. Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o - Ch ng trình môn Ng vănữ
