Ụ
Ụ
M C L C:
1. ĐÔI NÉT V TÁC GI
Ề Ả Ẩ “TAM LA QUÁN TRUNG VÀ TÁC PH M
Ố QU C Ễ DI N NGHĨA”
1.1.
..................................................................................3
Tác La gi Quán Trung
1.2.
ả ……………………………………………………..3
Tác ph m ố qu c ễ di n nghĩa”
ẩ “Tam ………………………………………….3
1.2.1. Ngu n ………………………………………………………………4
1.2.2. N iộ dung……………………………………………………………………..5
ồ ố …... g c
2. QUAN NI M “ NG L U PH N TÀO”
Ư Ủ Ả Ệ ……………………………………
2.1.
6
ỳ Tóm ố c b i l ờ th i k Tam qu c ố ….
ả ượ c nh …………………………………….6
Ủ “ ng ư L u ả ph n
1
ệ ni m 2.2. Khái Tào”……………………………………………6
ố ủ ư ưở Ủ ư ả ng L u ph n Tào ” trong “Tam qu cố ng “ t
ồ 2.3. Ngu n g c c a t di nễ nghĩa”.............................................................................................................7
Ư Ủ Ủ Ư ƯỞ “ NG L U PH N TÀO” NG
Ể Ố Ệ 3. BI U HI N C A T T Ễ QU C DI N NGHĨA” Ả TRONG “TAM ………………………………………………………
3.1.
8
ư L u ị B và Tào Tháo
………………………………………………………....9
ủ Ủ ư ả ố ng L u ph n Tào” ễ trong “Tam qu c di n
3.3.
ệ ể Bi u hi n c a “ 3.2. nghĩa”………11
ẻ ượ ớ ư ưở Tào Tháo k gian hùng đi ng c v i t t ng chính th ng ố ……..
……….17
Ệ Ậ Ậ Ự 4. NGH THU T XÂY D NG NHÂN V T TRONG
5.
Ễ Ố “TAM QU C DI N NGHĨA” …………………………………………………………………...19
ƯỢ Ị
Ử NG VĂN H C VÀ L CH S ĐÊ CÓ Ậ Ệ NG, NHÂN V T Ố QU C NGHĨA” Ọ Ề Ư ƯỞ Ễ DI N Ế “TAM
PHÂN BI TỆ GI AỮ HÌNH T CÁI NHÌN KHÔNG PHI N DI N V T T TRONG …………………………………………..…21
6. K T LU N……………………………………………………………...…
2
Ậ Ế 23
1.
Ề Ả Ẩ LA QUÁN TRUNG VÀ TÁC PH M “TAM
1.1.
Ố ĐÔI NÉT V TÁC GI Ễ QU C DI N NGHĨA”
ả Tác gi La Quán Trung
ạ i có bi ệ t hi u là
ệ i Thái Nguyên. Ông sinh vào cu i đ i
ườ ừ ể " có th là ng ướ ờ Minh, ế 1300 đ n năm c ch ng vào kho ng năm
ộ ậ ế ả ỏ Nguyên Thu n Đ (Th a Hoàng Thi p M c Nhĩ) và
ế ươ ồ ả "H H i ố ờ Nguyên, m t vào ấ ố ờ ữ 1400 gi a th i th ng Minh Thái Tổ ế ấ ằ ng ), có thuy t còn nói rõ r ng ông sinh năm 1328 và m t
m t
ướ
ệ . Ông là m t trong nh ng ng
ệ ế ằ ộ ườ H H i t n nhân ươ ậ ề ồ ả ả ng", ti c r ng tình hình t ừ ộ gia đình quý t c, tu i thanh niên ông nuôi chí ấ ổ ộ ỏ c; song lúc đó, tri u đình nhà Nguyên đang suy tàn, ông b đi ườ ữ i ế ng t n th nào nay
ừ ở ố c. ng truy n t ng tham gia cu c
ấ ượ ề ươ ng Sĩ Thành. Sau khi Tr ng Sĩ Thành th t b i,
ươ ấ ố
ế dã s .ử
ố ạ ừ ấ câu đ i, l
ỏ ề t i v ể khúc, ế ươ ấ ư
ễ
ườ ạ i tham gia so n và ch nh biên tác ph m
ứ ạ ấ
ọ
ể ộ c dùng làm bút danh c a đ
ủ ố
ượ ệ ấ ắ ư ể ế ị ng phái ti u thuy t l ch s đ i
ố ễ La Quán Trung tên là B nả , tên ch làữ Quán Trung, l ả t n nhân ầ đ u đ i ị ủ tr c a nhà (Chu Nguyên Ch năm 1398. La Quán Trung xu t thân t phò vua giúp n ệ t hi u là phiêu lãng nên có bi ư ồ ự "có chí m u đ s nghi p bá v ể ế không th bi t rõ đ ộ kh i nghĩa ch ng nhà La Quán Trung t ạ Minh Thái Nguyên c aủ Tr ươ Tổ Chu Nguyên Ch ư ẩ ề ngươ lên ngôi, th ng nh t Trung Hoa, ông lui v quy n, s u ể ạ ầ t m và biên so n ti u thuy t ạ k ch, ị ế ả ấ t c các lo i i vi Ông r t có tài văn ch ng, r t gi ể ố ả ủ ề ti u thuy t. Ông là tác gi ế ổ c a cu n ti u nh ng n i ti ng nh t là v ằ ế thuy tế “Tam qu c di n nghĩa” ố và còn có thuy t cho r ng: La Quán Trung cũng là ử , đó là hai cu n ti u ẩ “Th y H ” ỉ ể ố ủ ộ m t ng văn h c cọ ổ ổ ế ẩ ố ế “T đ i danh tác” – b n tác ph m n i ti ng nh t trong thuy t trong ườ ắ ề ử ắ ằ i này là đi n Trung Hoa. Nhi u s gia văn h c không ch c ch n r ng hai ng ử vì tác giả ủ ủ “Th y H ” Thi N i Amạ m t hay là tên ẩ ị ố không mu n b dính líu vào vi c ch ng chính ph nh trong tác ph m này. Ông ử ờ Minh ườ ườ cũng là ng i đóng góp xu t s c cho tr Thanh. 1.2. Tác ph m ẩ “Tam qu c di n nghĩa”
ố
ễ ế ị ế ố cượ La Quán Trung vi ụ t vào ố đ
ỳ ỗ ươ
3
ạ Tam Qu cố (190280) v i kho ng 120 ch ư ấ ầ ớ ự ươ ể ả ả “Tam qu c di n nghĩa” ử m tộ ti u thuy t l ch s Trung Qu c ề v th i k h n lo n ự “b y th c ba h ph ễ nguyên tên là “Tam qu c chí thông t c di n nghĩa” , là kể ế ỷ th k 14 ồ ả ng h i, theo ế ầ ư” (b y ph n th c ba ph n h c u). Ti u thuy t ể ờ ng pháp
ượ ộ ổ ể ẩ ọ c xem là m t trong ố b n tác ph m c đi n hay nh t ấ c aủ văn h c Trung
1.2.1.
này đ Qu cố .
ồ ố Ngu n g c
ố ễ ệ ề v ph
ư ủ ộ ướ ả ủ ế ng di n biên so n ch y u là công lao c a La c sau đã tr i qua m t quá
ươ ộ ể ủ ấ ề ể ậ “Tam qu c di n nghĩa” ự Quán Trung, nh ng th c ra b ti u thuy t trình t p th sáng tác lâu dài c a r t nhi u ng ạ ế này tr ườ i.
(cid:0) ộ ư cướ La Quán Trung, t
ừ ệ lâu chuy n ệ
ạ ậ ề ễ
ượ ừ ậ ề ị ế ị t k ch, ệ t câu chuy n và hình t
(cid:0) Cu i đ i Nguyên đ u đ i Minh, nhà ti u thuy t
ờ ệ “Tam qu c”ố đã l u hành r ng rãi Tr ọ ệ ể trong dân gian truy n mi ng, các ngh nhân k chuy n, các nhà văn h c ữ ệ ngh thu t vi di n k ch, đ u không ng ng sáng t o, làm cho nh ng ế ng các nhân v t phong phú thêm. tình ti ố ờ ế La Quan Trung đã vi
ễ ụ ơ ở ự
ậ ố ể ấ
ế
ả ố
ầ ủ ế ử ầ t s Tr n Th , ơ ư ể ọ
ệ tế ể ầ bộ “Tam qu c chí thông t c di n nghĩa” chính là đã d a trên c s sáng ủ ậ tác t p th r t hùng h u đó c a nhân dân qu n chúng. Dĩ nhiên trong khi ế ử ả ữ t ông có tham kh o nh ng b n ghi chép c a các nhà vi vi t s và các nhà ọ “Tam qu c chí chú” ố c aủ nhà vi văn khác (“Tam qu c chí” ộ ố ầ c aủ Bùi Tùng Chi), nh ng quan tr ng h n là ph n th nghi m cu c s ng phong phú c a b n thân ông và tài năng văn h c ki
ễ ệ
(cid:0) M t trong nh ng b n ữ ượ đ
ọ ả “Tam qu c di n nghĩa” ố ả ệ ầ
ệ ấ ủ t xu t c a ông. ờ ớ ằ ố ấ ị ờ ế ọ
ề ầ
ề ủ ả ữ ộ ra đ i s m nh t hi n nay c là b n in năm Giáp D n niên hi u Ho ng Tr đ i Minh còn gi ừ ồ t. T đó (1494), năm Nhâm Ng Gia Tĩnh (1522) g m có 24 cu n 240 ti ộ ư ư ả “Tam qu c”ố đã l u hành, nh ng n i ề v sau (g n 300 năm) nhi u b n ắ dung đ u không có gì khác nhau l m.
ễ ớ ả ệ ể ủ c aủ La Quán Trung so v i b n truy n k c a
ư ể ạ ặ Truy nệ “Tam qu c di n nghĩa” ố ấ đ iờ nhà Nguyên, đ i khái có m y đ c đi m nh sau:
(cid:0) ữ ả ầ ứ ế "quá c b t m t s ph n mê tín, nhân qu báo ng và nh ng tình ti t
ườ
ướ ớ hoang đ ế ố ề ẽ ấ T ư (cid:0) Vi
t thêm, làm n i dung cu n truy n phong phú thêm r t nhi u, tô v tính ắ ượ ậ ậ cách và hình t
(cid:0) Nâng cao ngôn ng đ n m c ngh thu t, tăng c
ộ ố ng". ệ ộ ng nhân v t cho sâu s c, đ m nét h n. ệ ơ ườ ữ ế ứ ậ ấ ẫ ứ ng thêm s c h p d n
ậ
(cid:0)
t nhân dân tính và xu h ướ ướ ụ ệ Tào Tháo, h ướ ng ố c Th c ch ng ng v ề n
4
ướ ụ ố ệ ủ c a ngh thu t. ộ ổ ậ Làm n i b t lên m t cách rõ ràng và mãnh li ị ư ọ L u B , ghét tính văn h c là yêu iạ n c Ng y trong toàn cu n sách. l
i,ạ La Quán Trung đã đem nh ng ph n phong phú trong truy n
ầ ệ ể ệ ầ
ổ ế ộ ệ “Tam ữ Nói tóm l qu c”ố mà nhân dân qu n chúng và nh ng ngh nhân k chuy n đã sáng tác ra, ữ ọ ớ ẩ nâng cao lên thành m t tác ph m văn h c l n lao n i ti ng.
ầ Mao Lu n,ậ Mao Tôn C ngươ (ng
ạ ắ ầ ễ iườ Tràng . Công
i b t đ u tu đính truy n ả ố ệ “Tam qu c di n nghĩa” ứ ệ ờ Đ u đ i Thanh, hai cha con Châu, t nhỉ Giang Tô) l vi c tu đính này hoàn thành vào kho ng năm Khang Hy th 18 (1679).
ế ữ
ồ ặ i các h i m c, câu đ i, s a ch a l
ướ ố ử ỏ ấ ậ ắ ờ ươ
ờ
ữ ấ ơ ẫ ộ ế ệ ễ
cái tên là "cu n sách đ nh t tài t ". ộ ấ ộ ứ
ả ừ ệ ợ ươ ọ ộ
ế ụ ượ ư ỏ ắ Mao Tôn C ngươ đã gia công, thêm b t, nhu n s c nh ng chi ti ế ớ t nh , s p x p ỗ ư ỏ ữ ụ ạ ữ ạ l i trùng ho c nh ng ch ch a th a i câu, l ậ ữ ề ng t u, nh ng bài bình lu n, tán đáng. Ông đã t c b r t nhi u nh ng ch ầ ể ớ ộ ố ổ ầ ộ r ng trong ph n chú thích, thay đ i m t s câu th l n l n văn k v i văn v n, ồ ạ ặ ồ ữ v.v... và thêm vào đó nh ng l t thành 120 h i, l i đ t cho i bàn, d n 240 ti ử Làm cho truy nệ ố ố bộ “Tam qu c di n nghĩa” ể ọ ỉ càng hoàn ch nh, văn k trong sáng, g t giũa, trên m t m c đ nào đó cũng đã ả ủ Mao Tôn C ng thay ầ làm ti n l i cho m i qu n chúng đ c gi ả ủ La Quán Trung, ti p t c đ b n c a . T đó, b n c a ề ộ c l u truy n r ng rãi.
ỉ ọ ạ ắ ấ ả
ả ệ ự
ế
ỏ ỗ ả
ế ữ ườ ế ộ ộ ặ ủ ả ấ
ầ ầ ử ặ ệ ữ ẫ t nh tên ng ử ạ
ộ ữ ễ ớ
ệ ậ
ế ể
ầ
ữ ệ ế
ế t nhân v t và s ki n.
ệ ạ ễ
ế ỷ ạ ạ ế ươ ổ ủ ả ng Trung Hoa gây ra.Tuy v
ướ ư ế sáng t o l
ề ự ả ỗ t có ch tác gi ự ệ ớ ự ự ị ạ ạ ọ ử ư
i, h c u thêm, nh ng khuynh h ợ ộ ặ ộ ủ ậ ủ ờ ố
5
ộ ồ ợ ợ ồ ặ ố ố ề ằ i nhi u, b ng Năm 1958, Nhân dân Văn h c Xu t b n xã B c Kinh đã ch nh lý l ừ ữ ủ Mao Tôn C ngươ hi u đính r t k t ng câu, t ng ch , ấ ỹ ừ cách d a vào b n c a ớ ả ủ La Quán Trung r i s a ch a l ữ ữ ạ ồ ử ố ừ i nh ng t ng tên riêng có đ i chi u v i b n c a ủ La ủ Mao Tôn C ngươ đã s a h ng, s a sai v i nguyên b n c a ử ả ử ớ ch mà b n c a ươ ư nguyên b m t c a b n Mao Tôn C ng. Quán Trung, nh ng nói chung v n gi ư ả ệ ị i, tên đ t, tên ch đ ... n u c hai Còn nh ng tên l ch s đ c bi ề ế ề ả b n trên đ u sai, thì hi u đính l i theo s sách. Nên các l n in sau h u h t đ u ả ấ l y theo b n in này. ộ 1.2.2. N i dung là tính ch tấ ấ ủ “Tam qu c di n nghĩa” ố M t trong nh ng thành công l n nh t c a ủ ố ể ộ ể quy mô, hoành tráng c a c t truy n và nhân v t. B ti u thuy t này có th chia ỏ mà đa ph n trong s đó có th hoàn toàn d ng ề "truy n nh " ự ố ầ ệ ấ thành r t nhi u ỉ ữ ậ ệ ộ ượ c thành nh ng b phim truy n theo đúng nghĩa. Do v y mà ph n sau đây ch đ ộ ắ ế ứ ơ ượ ố ắ c toàn b truy n theo nh ng nét chính y u mà t h t s c s l c g ng tóm t ự ệ ậ không đi vào chi ti ọ ộ ố “Tam qu c di n nghĩa” i m t th k lo n l c điên đ o do tham v ng tái hi n l ề tranh giành quy n l c và lãnh th c a các đ v ơ ả ư ấ chi ti ng c b n ả cũng nh các s ki n quan tr ng thì căn b n phù h p v i s th c l ch s . Đó là ộ ộ ặ b m t th t c a xã h i th i Tam Qu c, cũng là b m t quen thu c c a xã h i ặ ạ ầ i h u Trung Hoa. Phân r i h p – h p r i phân, v n là tình hu ng l p đi l p l
ọ ư ổ ủ
ướ ế ự ế ướ ng th l c và lãnh th c a v ệ ng Trung Qu c đã gây ra c c di n chi n tranh liên miên, đ t n ươ ng ấ ướ c
ế ứ ừ ượ ử ố m t tác ph m đ
c ti p s c t ộ ề ấ ẩ ể ề
ị
Ủ Ư Ả ậ nh đã thành quy lu t. Tham v ng bành tr ố ụ ầ h u khanh t ổ ố điêu linh, nhân dân kh n kh . ế ộ ễ “Tam qu c di n nghĩa” dã s và truy n thuy t ố ế ộ ậ ể ạ dân gian đ l i cho h u th m t đi n hình có m t không hai v giai c p th ng ố tr Trung Qu c. 2. QUAN NI MỆ “ NG L U PH N TÀO”
ượ ố ả ờ ỳ 2.1. Tóm l ố c b i c nh th i k Tam qu c
ấ 220 đ ờ ỳ t ế 190 đ n năm
ề
ầ nămừ ữ ữ ủ ừ ạ
ự ạ
ằ ụ ủ ụ ầ
ạ ở ự ỗ ượ c đánh d u b i s h n lo n ự trên lãnh thổ ấ ượ ế c đánh 263, đ năm 220 đ n năm ạ ị ủ ố i đ ch còn l ờ ỳ ằ ấ ượ c đánh d u b ng . Ph n cu i cùng c a th i k này đ ụ ế ấ thay th Ng y (năm ụ 265) và t Th c (năm263), nhà Tây T n
ệ ấ ệ ố Trung Qu c th i k ộ ủ c a các cu c giao tranh gi a các phe phái trong r t nhi u khu v c Trung Qu c.ố Ph n gi a c a giai đo n này, t ự ấ d u b ng s giao tranh quân s và ngo i giao c a ba qu c gia thù ố là Ng y, Th c và Ngô ụ vi c Ng y tiêu di t Ngô T n tiêu di ệ (280).
ố ờ ỳ ờ ỳ ẫ ấ ị
ữ ờ ộ ố
ả ố ệ ề ố
ấ ấ ả ố ố ỉ
ư
ố ớ ờ ỳ ầ ớ ế ố ộ
Th i k Tam qu c này cũng là m t trong nh ng th i k đ m máu nh t trong l ch ề ỳ nhà Đông Hán cho con s làố ố ử s Trung Qu c. Đi u tra dân s cu i th i k ỳ ầ nhà ờ ườ kho ng 56 tri u ng i, trong khi đó đi u tra dân s trong th i k đ u ườ ệ ấ i. Tây T n (sau khi T n th ng nh t Trung Qu c) ch còn kho ng 16 tri u ng ủ ơ ở ể ể ố ố Cho dù con s th ng kê có th có sai s l n nh ng hoàn toàn đ c s đ nói ế trong th i k này vì các cu c chi n tranh liên ằ r ng ph n l n dân s đã ch t miên.
2.2. Khái ni mệ “ ng L u ph n Tào”
Ủ ư ả
ả ư Ủ ễ “ ng L u ph n Tào” t ng ố trong “Tam qu c di n nghĩa”
ế ư ưở ề
ờ ố
ỉ ượ ụ ậ ị
ữ
6
ể ấ ậ nói Khi xét đ n t ế ế riêng và trong truy n thuy t dân gian nói chung, nghĩa là chúng ta đang xét đ n ố ậ ế ự ư hai th l c hoàn toàn đ i l p nhau trong th i Tam qu c đó là Tào Tháo và L u ụ ư ậ B , là t p đoàn Tào Ng y và t p đoàn L u Th c (riêng Đông Ngô ch đ c xem ố ượ ủ ủ ả ự ượ ng tranh th c a c hai phía). Trong ng trung gian gi là l c l vai trò là đ i t ậ ượ ụ ả ư Ủ ư ưở “ ng L u ph n Tào” c cho là t p đoàn phi nghĩa, thì Tào Ng y đ ng t t ụ ụ ạ ượ ế ư c x p vào t p đoàn chính nghĩa vì đ u tranh đ khôi ph c i đ còn L u Th c l
ề ề ư ị ứ Ủ ậ “ ng L u” ư là theo v L u B , đ ng trên l p tr ườ ng
ớ ạ ươ ng quy n nhà Hán. l i v ố ầ đ i đ u v i phe Tào Tháo.
ố ầ ằ ễ ệ Tam qu c di n nghĩa”,
ị ơ ầ ư
ố ượ ề ư ệ ứ i đáp ng đ
ề ướ ườ ng l ị
ử ệ
ố ế ề ạ ng đ cao L u B và m t sát Tào Tháo đã có t ể ệ ủ ủ ặ ườ ạ ộ ỉ ữ i dân. Khuynh h ề t, m t tri u đ i mà vai trò c a ng
ướ ế
ị ờ ố ế ổ
ướ ư ả ầ ộ còn bao hàm ý th c dân t c và tinh th n yêu n
ụ ể ủ ộ ở
ộ ư ượ ụ
ề ụ ể ữ ng t ộ ượ ư ơ
ư ị ấ vi c đ cao L u B Tuy nhiên c n th y r ng, trong “ ị ầ không đ n thu n ch vì L u B là dòng dõi nhà Hán mà còn vì L u B g n gũi ủ ọ ườ ớ c nguy n v ng c a v i nhân dân, có nh ng chính sách đ ừ ấ ư ng r t lâu ọ trong dã s và truy n thuy t dân gian. Nó th hi n nguy n v ng c a nhân dân ề ộ ượ c đ t lên hàng v m t ông vua t i dân đ ả ầ ng đó trong tình c nh nhân dân đang đ u. La Quán Trung đã ti p thu khuynh h ướ ổ ố ị ng b quân Mông C th ng tr , đ i s ng nhân dân đói kh . Vì th khuyng h ị ứ ư Ủ “ ng L u ph n Tào” c. L u B ố ữ ờ không còn là m t ông vua c th c a th i Tam qu c n a mà tr thành m t hình ư ề ộ ượ ng tr ng cho m t vì minh chúa. Tri u đình L u Th c cũng không còn t ả là m t chính quy n c th n a mà thành hình nh t ng tr ng cho giang s n xã t c.ắ
Ủ ộ ư ưở t ư i, ạ “ ng L u ph n Tào”
ả ộ ư ưở ề t ng th hi n ni m tin,
ế ự ủ ướ ư ư
là m t t ể ệ ị ể ể ệ
ụ ạ ậ ạ
ượ ứ ể ố ạ ạ ữ ố ệ ạ
ỉ ủ ng không ch c a riêng La Nói tóm l ơ ự ủ ộ c m , s ng h Quán Trung mà là m t t ậ ụ h t m c c a nhân dân dành cho L u B nói riêng và L u Th c – t p đoàn ể ố c quan đi m chính th ng và quan đi m sung chính nghĩa đã th hi n đ i Tào Ng y – t p đoàn phi nghĩa đã bái đ o nghĩa, nhân đ c đ ch ng l ệ ớ làm nh ng vi c trái l i đ o lý chính th ng mà Tào Tháo là đ i di n l n nh t.ấ
2.3. Ngu n g c c a t
ồ ố ủ ư ưở Ủ ư ố ễ ả t ng “Tam qu c di n “ ng L u ph n Tào” trong
nghĩa”
ố ờ ắ ạ ộ
ẻ ể “Nh ng tr em trong xóm ngõ, th
ử ữ ế ư ị
ế ọ Đ an bút ký đã cho ta bi t ngay c tr
ờ
7
ư ợ ị ạ ườ i m t đo n bút ký nói i ghi l Qua sách s Trung Hoa, đ i B c T ng đã có ng ố ệ ạ ườ ằ i nghe k truy n Tam Qu c, ng xúm l r ng: ấ ể ấ th y nói đ n L u B thua thì cau mày không vui, có em khóc. Th y k Tào Tháo ậ ả ướ ừ ạ b i thì khoái chí reo m ng". c khi t p ậ ộ ủ ễ ố “Tam Qu c di n nghĩa” c a La Quán Trung ra đ i, dân chúng đã có m t nh n ế ủ ọ xét riêng c a h : Yêu m n L u B và ghét s Tào Tháo.
ư ế ợ ở ị Tâm lý yêu m n L u B và ghét s Tào Tháo gây ra b i hai nguyên nhân:
(cid:0) Quan ni m chính tr c a ng
ườ ả i Đông Ph ng căn b n là sùng bái nhân
ươ ậ ơ ư ệ ể ệ ạ ứ nghĩa đ o đ c, tri ị ủ ề t đ bài bác quy n thu t c m u.
(cid:0) Ch u nh h ị ả
ưở ủ ọ ọ ệ ạ ố ố ng c a b n h c phi t có t ư ưở t ng chính th ng và đ o th ng.
ố ễ ư ậ ệ ạ ộ “Tam qu c di n nghĩa” tuy ph
ủ ủ ế ộ ư
ủ ề ố
ọ ể ệ ậ
ươ ộ ể ễ ệ ư i. ứ ả ộ ặ ủ ơ
ệ ẫ ẵ Nh v y thì b ng di n biên so n ch y u là ế ự ự công lao c a La Quán Trung, nh ng s th c b ti u thuy t này đã có m t quá ấ ườ Ở “Tam qu c di n nghĩa” ta còn th y nhà văn trình sáng tác c a nhi u ng ổ ậ ệ ế ử ụ La Quán Trung s d ng đ n m c tuy t di u ngh thu t văn h c đ làm n i b t ị ươ ng ph n c a Tào và L u, cùng kh i sâu tâm lý yêu B hai b m t thi n, ác t ừ ướ tr ghét Tháo v n s n có t c.
ả Ủ ề ạ i ti p thu quan đi m i sao La Quán Trung l
ạ ế ự ị
ễ ử ậ
ấ ả ậ ẳ ố ể t:
ề ấ V v n đ t ố ể ế “Tam qu c di n nghĩa” đ vi t ệ ớ ị ự s khác bi nhà xu t b n Trung Qu c vi ọ ả ố ệ ữ ộ ả
ế ề ặ ộ ố ấ
ộ ạ ể ườ ọ ộ ệ ả
ậ ườ ọ ả ư ể “ ng L u ph n Tào” ậ ư , xây d ng nên nhân v t L u B và Tào Tháo có ị ủ t v i l ch s thì có th tham kh o nh n đ nh sau. Ban biên t p c a ớ ễ ế “Tam qu c chí di n nghĩa” khác h n v i ụ ủ t v khoa h c xã h i. Nhi m v c a nó không ph i là trình nh ng sách vi ề ậ bày bình lu n ho c phân tích m t cách khách quan trên m t s v n đ lý ự ế trí, mà là dùng ngh thu t sáng t o đ làm c m đ ng ng i đ c, tr c ti p i đ c". đánh vào tình c m ng
ể ế
ử ế ư ả ậ ị
ể ượ
ế ậ ệ ượ ấ ả ế ỉ
ị ế ủ ử
ế ạ
ộ ị ầ ậ ọ
ượ
ạ ố
ự ế ệ ớ
ạ
8
ệ ậ ỉ ạ ố ớ Đ i v i La Quán Trung thì ti u thuy t vi t Tào Tháo không ph i là t o ra nhân ử ể ậ ị v t l ch s Tào Tháo nguyên hình nh cũ, mà là m n nhân v t l ch s đ sáng ứ ạ ạ ng nhân v t và tính cách đi n hình r t phong phú ph c t p. Nói t o ra hình t ự ộ t Tào Tháo th c m t cách khác, trong truy n vi t Tào Tháo không ph i ch là vi ể ủ ế ị ấ ử ề trong l ch s mà là vi t ra r t nhi u Tào Tháo trong l ch s . Ch y u c a ti u ể ạ ể ậ thuy t là sáng t o ra m t nhân v t đi n hình đ v ch rõ thói hung tàn nham ể ứ ể ố ủ ế hi m c a b n th ng tr phong ki n, đ cho nhân dân qu n chúng nh n th c ấ ấ ả ấ ả ữ ượ ụ ể ứ ộ ng tàn ác, b n ch t x u đ t c nh ng hình t c m t cách c th . T c là đem t ạ ế ậ ị ỉ ổ ủ i c a th ng tr phong ki n t p trung l xa b i, khái quát lên, sáng t o ra cái nhân ư ậ ộ ộ ả ả ả ậ v t ph n di n Tào Tháo. Ph n nh nh v y so v i cách tr c ti p b c l càng ẽ ơ ư ưở ớ ự ế ố ắ ơ t ng tính càng m nh m h n, đó là sâu s c h n, so sánh v i tr c ti p t ậ ấ ấ ộ ự ố m t s th ng nh t hoàn ch nh gi a t ng và ngh thu t tính r t cao v y. cáo, t ữ ư ưở t
Ể Ư ƯỞ Ủ Ư Ủ Ả NG “ NG L U PH N TÀO” TRONG
Ệ 3. BI U HI N C A T T Ố Ễ “TAM QU C DI N NGHĨA”
ể ướ ệ ủ ư ưở ư t c khi xem xét các bi u hi n c a t
ế ệ ể ư ả ng t
ậ ặ
ườ ư ậ ậ ị
ễ ấ ế ấ ầ
ượ ầ i Tào Tháo hay L u B . Và thi ể ị ể ừ ng Tào Tháo và L u B đ t ắ đó n m đ
ề ể ị ủ ướ ư ng trên thì nhóm chúng tôi xin l u ý Tr ụ ể ủ ư ưở “ ng L u ph n Tào” Ủ ữ là đang bàn đ n nh ng bi u hi n c th c a t ứ ố trong tác ph mẩ “Tam qu c di n nghĩa” ch không đi sâu vào bàn lu n m t đúng ế sai, ch p nh n hay không ch p nh n con ng t ể nghĩ c n tìm hi u v thân th , tính cách, quan đi m nhân sinh , quan đi m chính ư ị ủ c ph n nào lý do tr c a hai v ch t Ủ ủ ự “ ng L u” c a s ả và “ Ph n Tào”.
ư ị 3.1. L u B và Tào Tháo
ị 3.1.1. L u Bư
ố ủ “Tam qu c di n nghĩa”
ề
c a La Quán Trung là ụ ậ ử ắ ươ ế ọ ễ “ ngỦ ả ị trên c s đó mà kh ng đ nh chính quy n Th c Hán. Hình nh ề ng trăm h , là nhân v t g i g m nhi u ố ẳ t yêu th
ư ưở T t ng xuyên su t trong ư ơ ở ả L u ph n Tào” ị ư L u B là ông vua anh minh bi ướ ọ ả ủ c v ng c a tác gi .
ấ ấ
ờ ư ư ư ế ế ế ệ ả ị ị
(cid:0) Xu t thân: Gia đình xu t thân là dòng dõi vua quan nh ng đ n đ i L u B ề thì gia đình đã phá s n, ông làm ngh đóng dép, d t chi u ki m ăn. L u B m côi cha t
ừ ớ ồ s m.
(cid:0) Ngo i hình: Đ c tác gi
ả ạ ườ là ng
ượ ệ ớ miêu t ườ “mình cao tám th
ặ ẹ ố ọ
ườ ị
ớ
ặ ế ư ư ệ ị ư ở ạ ượ ệ
ứ ỉ ứ ấ i có dáng d p ánh hùng h a ả ướ c, hai tai ch y ỏ ư i anh hùng không thích đ c sách, ra m t, có trí l n, thích ớ t trong thiên h . B i th L u B tuy m i c Tào ị ạ ế “Anh hùng trong thiên h ch có S quân (L u B ) và
9
ả ẹ i đó h n làm nên vi c l n. Con ng ỏ ầ ầ ố xu ng g n vai, hai tay buông kh i đ u g i, m t đ p nh ng c, môi đ ọ Ấ ượ ề ư ư nh son”. ng v L u B là ng n t ớ ườ ề ộ ậ ừ i nói, m ng gi n không h l tính ôn hoà, ít c ị ạ ữ ế k t giao v i nh ng tay hào ki ấ xu t hi n trên vũ đài chính tr ch a làm nên công tr ng gì nh ng đ ư ả Tháo qu quy t: Tháo mà thôi”.
(cid:0) Quan đi m chính tr và nhân sinh: Ph ấ
ị ọ ươ ng châm quán tri
ụ ị ế
ủ ề ờ ệ ở ư ẳ ượ ị ớ ng, th r ng l
ố ố ậ ừ ộ ế ừ ắ
ươ ươ ị ủ ế ế ạ
ợ ị ạ “nhân hoà”. Hình t i chính là đ o
ượ ườ ị ị
i L u B trong l ch s th hi n lý t ườ ậ ư ử ể ệ ề ộ
ạ ộ ể t m i hành đ ng “dĩ nhân vi b n”ả (l y nhân làm g c). B i L u B t ng nói ị ừ ư ủ c a L u B là ể ứ “thà ta ch t, ch không làm đi u ph nghĩa” đ i l p h n v i quan đi m ư ố ng dân s ng c a Tào Tháo. L u B nh có lòng nhân t hai bàn tay tr ng ông làm đ n Hán Trung V ng, lên yêu lính cho nên t ể ư ố ch y u đ L u B giành ngôi Hoàng đ và chia ba thiên h . Nhân t ượ ắ ng nhân v t L u B trong tác th ng l ưở ư ẩ t qua con ng ng, ph m đã v ọ ệ ề ộ ủ nguy n v ng c a nhân dân v m t ông vua chân chính, v m t ng i anh ữ ế ằ em b ng h u h t lòng vì b n bè.
ằ ứ
ể ự ề ệ ủ ự
ị ủ ư ị
ề ấ ư ề ư ị ậ ị Vì th , khi nghe Kh ng Minh nói:
ắ
ị phía Đông có Đ a L i, chúa công ượ ặ ổ ị ữ “Nhân Hòa”. Trong ị ờ ả ổ ư ề ng gây d ng s nghi p, có th có nhi u đi u L u B ph i nh Kh ng ổ ả ợ ế ị ữ “Nhân Hòa” thì L u B không ph i đ i đ n Kh ng ư “Nhân Hòa”, “Phi "Tào Tháo ở ổ ở ữ ợ gi a ư c Kh ng Minh nh cá ờ ư L u B đã th y ngay mình g p đ
ế Bí quy t thành công c a Huy n Đ c n m trong hai ch ườ ạ đo n tr ỉ Minh ch cho. Song, hai ch Minh, mà đi u đó đã là máu th t c a L u B v y. L u B là ế Nhân Hòa b t thành L u B ”. ề ở phía B c có Thiên Th i, Tôn Quy n ấ ấ nên l y Nhân Hòa.” ặ ướ c. g p n
t xa b c La Quán Trung xây d ng v
ạ H n ch : ặ ặ ờ ạ ế Nhân v t L u B đ ị ượ ậ ư ể ử
ố ậ ị ả ậ ủ ị ự ị
ứ ị i có nhân có đ c mà hình nh gi
ư ườ ư
ỗ ấ d i” ở ậ ẫ liên Ngô kháng Tào” d n đ n vi c 40 doanh tr i t
ả ng “ ố ạ ạ ả ụ
ệ ệ ị
ộ
ể
ế ứ ấ ờ
10
ả ố ủ ậ ế ị ộ ượ ự ơ ồ ầ m t th t c a l ch s và đ c đi m th i đ i cho nên có ph n m h và tính ị ư “mu n L u B là chân th c b gi m sút. Cũng chính L T n nh n đ nh ữ ư ư ả ố . Thêm n a L u B dù làm vua ng ứ ố ề còn nhi u b i v y mà mu n báo thù cho em v t nh ng tình c m riêng t ế ệ ỏ ủ ươ i Hào b ch tr ụ ổ ừ ơ La Quán Đình phút ch c ra tro, c nghi p Th c Hán s p đ t đó. Tác gi ố ở ử ờ ấ ộ ề ị cho nên không Trung b chi ph i b i đi u ki n l ch s xã h i lúc b y gi ượ ự ể ố ộ ừ ứ ộ i. Trái đ c đ trong xã h i đen t th xây d ng đ c m t ông vua nhân t ư ậ ể ạ ạ i có th xây d ng hàng trăm nghìn nhân v t đi n hình nh Tào i ông l l ự ệ cho phép ông khái quát h t s c chân Tháo, vì hi n th c xã h i lúc b y gi ố ự ộ ặ th c b m t tàn ác gi ự ộ d i c a t p đoàn phong ki n th ng tr .
3.1.2. Tào Tháo
ị
ấ làự M nh Đ c, ạ ử ứ là nhà chính tr , quân s ố . Ông là ng
ố ắ ự ứ ở Tào Tháo (155 – 220) t ố ế ự ậ
ườ i đã có công l n trong vi c d p lo n
ẹ ượ ớ ề ổ
ể ượ ườ ượ ả . Tuy nhiên, hình nh v ông không đ c mang ra làm bi u t
ượ ờ ớ ấ ắ Tam Tào, cùng v i nhóm c đ i sau g i là
Ki n An th t t ờ ư ớ
(cid:0) Xu t thân: ấ ự ệ ị ườ ặ ờ Đông Hán trong l ch s Trung Qu c ki t xu t cu i th i i đ t ề ơ ở c s cho th l c quân s cát c mi n B c Trung Qu c, l p nên chính cượ con trai truy tôn là Thái t quy nề Tào Ng yụ th iờ Tam Qu cố . Ông đ Vũổ ạ “Khăn ệ ế Hoàng Đ . Tào Tháo là ng vàng” và Đ ng Trác c các nhà nho ọ ư ự ố ng cho s d i trá, vô h c a thích và th ng đ ộ nhà thơ xu t s c. Ông và hai con trai ỉ Tào Phi, Tào liêm s . Ông còn là m t ấ ử và nữ ế Th cự đ ọ ạ , g iọ ọ th i Hán m t sĩ Thái Di mễ hình thành nên trào l u m i trong văn h c ố . chung là Ki n An phong c t
ế
(cid:0) ễ ể ố ế “Tam qu c di n nghĩa
ị ả
ắ ướ
ộ ặ ề ư ủ ả "cao 7 th có hình dáng ả ổ ậ ế ẹ
ậ ậ ữ
ậ ệ ủ ạ ị ủ ố ớ
ậ ứ ớ "thiên m nh":
ậ ộ “Th iờ
ứ ị ậ ẻ (cid:0) ượ i gi ờ ộ ệ ầ ề ồ ị
ể ấ ạ
”, nhà văn La Quán Tài năng: Trong ti u thuy t ượ ệ ợ ư c Trung ca ng i L u B và xem Tào Tháo là vai ph n di n. Tào Tháo đ ữ ỏ c", "m t nh râu dài” và có nh ng cá tính mô t ề ấ ư ạ khá n i b t: gian x o, đa nghi, tàn b o nh ng cũng r t thông minh, nhi u "gi c nhà m u m o quy n bi n. Dù không ng h Tào Tháo, coi ông là Hán" nh ngư La Quán Trung qua nh n xét c a nh ng nhân v t trong ử ạ ủ truy n không ph nh n vai trò c a ông đ i v i giai đo n l ch s lo n ệ ừ ạ c nhân dân coi là ng v i l c, th m chí th a nh n ông đ (cid:0) H a Thi u m t ng ườ ị ố ỏ ướ ệ i t ng s nh n đ nh Tào Tháo: ạ ỏ i; Th i lo n, ông là k gian hùng.” tr , ông là b y tôi gi ổ ạ Tào H ng li u m ng h v cho Tào Tháo rút lui khi b thua Đ ng ớ "Thiên h có th không có tôi Trác, trong lúc nguy c p nói v i ông: ể ư nh ng không th không có ông!" (cid:0) Quan đi m cá nhân: ể Tào Tháo có quan đi m: ể ể
ườ ụ
“Thà ta ph ng ệ ườ i ph ta
ố ị
ỉ ủ ạ ạ ủ ổ ậ ị ệ ư ề ế ấ ng c a L u B : "
11
ườ ệ ớ ứ i ch ụ ”. Quan đi m này bi u hi n tính cách ích k h i ỷ ạ không đ ng ế nhân không ch c a Tào Tháo mà còn là c a t p đoàn th ng tr phong ki n ượ c mà Tào Tháo l ủ ươ ớ v i ch tr ", ấ ể ậ chính vì v y Tào Tháo luôn e dè và xem L u B là k thù nguy hi m nh t ủ c a mình. V i quan ni m này, sau khi gi i nhà Lã Bá Sa vì ể ể ủ ậ ể i đ i di n n i b t. Quan đi m này hoàn toàn trái ng ứ thà ch t ch không làm đi u b t nghĩa ẻ ị ư ầ ế t nh m ng
ế ợ ế ẫ ọ ị ng h đ nh gi t mình, ông đã nh n tâm
ọ ấ ế ố
ề ộ
ậ ự ử ề
ậ ề ừ ấ ự ế ượ ượ ủ ấ ề ơ ế t ể
ộ ủ ướ ng… ưở th y h mài dao gi t l n thì t ợ ố gi cáo. t n t Bá Sa vì s Bá Sa đi t ị Quy n thu t v chính tr Tào Tháo th t s là m t nhà quân s tài năng và c ấ ư m u. Ông đã t ng dùng r t nhi u cách x trí tình hình quân bi n. Mà đ c bi ự ệ ủ ấ ế Dùng tóc thay th c p, m n th c p đ đ n nhi u nh t là các s ki n sau: ấ ủ ạ l y lòng t ự ả ề mua lòng quân, không đi u tra s ph n b i c a th h ,
3.2. Bi u hi n c a
ệ ủ ể Ủ ư ố ễ ả Tam qu c di n nghĩa” “ ng L u ph n Tào” trong “
ể ệ
ề ả ủ ẩ ụ
th hi n trong tác ph m ch y u v ậ ộ ủ ế ứ ộ ủ ủ ấ
ế ứ
ượ ự ữ
ả ạ ố ậ nghĩa là không ch p nh n, căm gi n, và ch ng l
ể ệ c l
ề ầ ụ ng c a hai t p đoàn Ng y – Th c mà đ ng đ u ư là ng h tôn th t nhà Hán, ng h và yêu mà L u Bư ị ể ệ “nhân đ c – tài trí” ệ ể ể ệ c La Quán Trung xây d ng đ th hi n ữ ậ ấ “Ph n Tào” i nh ng ể ượ ạ ớ i và vi c làm đi ng i v i quan đi m chính th ng và quan đi m ủ ủ ạ ậ ư ư ưở Ủ ư “ ng L u ph n Tào” t ng Nh đã nói t ệ ư ưở ươ ề ổ ng di n t t b n i, v ph Ủ ị “ ng L u” ư là Tào Tháo – L u B . ữ ườ ữ m n nh ng con ng i, nh ng vi c làm th hi n ầ và nh ng quân th n bên mình đã đ ề đi u đó. ố ườ con ng sung bái nhân nghĩa, đ o lý c a Tào Tháo và t p đoàn c a ông.
ộ ư ị ủ 3.2.1. Nhân dân ng h L u B :
ộ ở ư ư ủ ướ
ễ ố
ủ ụ ư ị
ứ ủ ị ủ ậ ế
ố ể ẫ ậ ổ ớ
ng, tr an đ n đó. T đó, ông r t đ ử ự ộ ưở ư ể ế ị ể ố ớ ữ “Nhân” đ đ i v i trên, L u B là m t ch t Nh đã nói ng luôn dùng ch ậ luôn vang v ngọ “Tam qu c di n nghĩa” quân dân, cũng chính vì v y mà trong ế ị ư ế ố ti ng nhân đ c c a L u B . L u B đi đ n đâu, thì lo ph d dân chúng, c ng c ươ ấ ượ ừ nông l c lòng nhân dân các ch n, th m chí ấ ỏ ấ tiên mà đi v i ông. Có th d n ra đây vài dân ch p nh n b nhà c a, đ t đai t ữ t tiêu bi u cho s c ng h chi ti ị ng gi a L u B và nhân dân.
(cid:0) Ở ồ ứ ố ươ ư ề ứ ắ ố “L u Huy n Đ c d t dân qua sông…”: h i th b n m i m t
ề ề ả ớ
ươ ươ ớ ồ ứ “Huy n Đ c cho Tôn Càng và Gi n Ung rao truy n v i dân trong Phàn Thành ố ằ r ng, mu n đi qua T ng D ng thì bá tính trong thành đ ng thanh hô l n:
ộ
ứ t lòng theo S quân mà thôi. ố ế ườ ắ ợ ọ ồ ẻ ề B n tôi dù có ch t cũng quy t l R i, k cõng con ng ế i d t v , cùng nhau xu ng thuy n.
12
ứ ề ằ Huy n Ð c khóc mà r ng:
ấ ả ạ ỉ ị Ch vì ta b t tài mà nhân dân ph i ch u tai n n…”
ồ ể ề ng D ng di chuy n qua Giang Lăng, Huy n Ð c đ a bá tánh đi,
ừ ươ T ả ạ ậ ỗ ượ ứ ư ườ ươ R i khi t ông già bà c con nít ch m ch p, m i ngày đ ỉ ườ ặ c ch m i d m đ ng.
ư ướ ườ “Ch t ng có ng i khuyên:
ế
ừ ư ạ ớ ị ậ ấ ế Tào Tháo th a th chi m Phàn Thành nên quân nó đang hăng, đu i th t g p, xin Chúa Công l u bá tánh l ổ i Giang Lăng cho k p. i mà mang quân t
ứ ề ả Huy n Ð c kh ng khái nói
ể ỏ ữ ườ ứ ế ể ộ Ta thà ch t ch không th b bá tính gi a đ ng đ đi m t mình cho đành.”
ộ ướ ử ớ ư 3.2.2. Các thu c t ng vào sinh ra t ị v i L u B
ố ớ ị ủ
ướ ạ ự ế ệ
ậ ụ ụ ư ề ấ ủ ư ng và quân s đ u r t trung thành và Đ i v i minh ch L u B c a mình, các t ủ ị ư ậ cúc cung t n t y, th m chí không ti c m ng mình vì L u B và s nghi p c a ậ t p đoàn Th c Hán.
ổ ướ 3.2.2.1. Ngũ h t ng
ề ử ổ ướ ệ "ngũ h t
ị ử ậ ẳ d ượ
ư ươ ứ ụ
ướ ườ Quan Vũ là Ti n t Tr
i: ả ướ ướ ườ ự ỉ
ệ
ị ươ ả ề ướ ề
ề ẫ ạ ị ờ ư ướ i quy n L u B th i Tam ớ ị ứ c đ ng ngang hàng v i 4 v ự ng đã phong 4 ch c v quân s cao ươ ề ướ ữ ng quân, là H u t ng ng Phi ậ ướ ệ ng quân, còn Tri u ng quân và Hoàng Trung là H u t ứ ớ ỉ i 4 ng i đó và ch ngang hàng v i ng quân đ ng d ấ ườ ữ i có công lao kém Tri u Vân r t ổ ướ ệ ờ không có “ngũ h t ng” , khái ni m này ng th i ừ ặ trang i mà đ t (d n t
ng" S sách không xác nh n khái ni m ệ ố Qu c. Các s gia kh ng đ nh Tri u Vân không đ ướ ị ư t ng kia: Khi L u B x ng Hán Trung v ấ nh t cho 4 ng quân, Mã Siêu là T t ướ Vân ch là D c quân t Gi n Ung, My Trúc, Tôn Càn – nh ng ng ư nhi u. D i quy n L u B đ do nhà văn La Quán Trung theo dân gian truy n l Wikipedia).
ườ ươ ứ
ề ư ng và Tr ộ ự ị ưở ế ng còn có c
(cid:0) V Quan Vân Tr ả ứ ị ủ nh ng trên c m c ru t th t c a L u B nên ngoài s tin t ệ tình c m huynh đ keo s n. Ngay t
13
ư ừ ầ ả ơ ng D c Đ c: Đây là anh em k t nghĩa ả ự ế ấ đ u cũng vì m n t m chân tình và chí
ư ườ ị ệ ấ ộ ổ ậ ồ i đã nguy n d n thân đ ng cam c ng kh , l p
ể ớ ủ l n c a L u B mà hai ng ế ế bi t bao chi n công hi n hách.
ấ ế ườ n đào” ộ “k t nghĩa v
ả ế ệ ề
ầ ế M ch Thành”, ị
(cid:0) Quan Vũ: Xu t hi n t ở ạ ủ ạ ề
ồ ươ u còn nóng (h i 5); chém Nhan L
ỷ ế ướ ượ ủ
ố ạ ả
ở đây đ c xét theo quan h
ạ ấ ướ ộ ố ự ệ i. Tác gi
ằ ặ
ầ ư ờ ể ủ ặ ạ ả ặ l p đi l p l ờ ủ ả ổ ướ
ụ ủ
ậ
ượ ố ạ ẫ ở ị ườ c đ i đãi h u hĩnh Quan Vân Tr ư bên L u B ”,
doanh tr i Tào mà tâm v n ụ ẫ
ề ấ ẫ ướ ng v n h ế cho đ n khi sa c l ộ ạ “Ng c khọ ỷ ộ ấ ạ ả ả
ả ả ượ ấ ụ ắ ắ
ượ ư ầ ổ ượ ẳ c gióng th ng). K t nghĩa v
ư ỷ ượ ế ủ
ậ c nh ng không hu đ ổ ạ ố ớ ư ườ ị i th k t nghĩa v
ấ ị ữ ậ
ề ế ệ ủ i B ch Mã, chém hai t
ạ ạ ạ ạ ế ư
ạ ọ ụ ướ quá ngũ quan chém l c t ng” “Bỏ ồ ế ệ ừ ồ đ n h i 77 h i m t ồ ạ ố m ng đã thêu d t nhi u chi n công su t 77 h i, tác gi ở ậ ẫ ừ l y l ng c a v anh hùng chi n tr n này. Chém đ u Hoa Hùng, quay tr ế ng, gi t doanh tr i v khi chén r ạ ệ Văn Sú hai viên t ng c a Viên Thi u; dùng Thu Chi n đánh b i Bàng ứ Đ c kiêu hùng… Bên c nh lòng dũng c m La Quán Trung còn mu n tô ệ ượ ậ đ m cái nghĩa khí c a Quan Vũ. Trung nghĩa ằ i m t s s ki n nh m nh n m nh lòng trên d ươ : “G ng trung v ng v c soi trung nghĩa dũng c m vô b c a Quan Công ớ tr i b Nghĩa khí âm th m n i gió m a…” c sau đ u trung thành v i tr ế ề ớ nhà Th c Hán, đó là tình nghĩa c a Quan Công. Khi th t th v v i Tào ị ề ư ỵ ng v L u B , Ngu , dù đ ơ ỡ ở “thân ả ọ ậ v n b n Đông Ngô d hàng, Quan Công v n m t lòng m t d ế (Ng cọ t” toái nhi b t kh c i kì b ch, trúc kh ph n nhi b t kh hu kì ti ố c s c tr ng, trúc đ t cháy c nh ng không sao đ i đ tuy đ p v n đ ườ ế đ n đào, không thay lòng đ i d , s ng ch t có nhau là tín nghĩa c a Quan Vũ. Quan Vũ ư ớ ờ n đào nh ng trung thành v i L u B , trung thành v i l ả ề ạ i quy thu n Tào Tháo trong nh ng đi u ki n nh t đ nh. Quan Vũ gi l i ữ ệ ướ ứ ng c a Viên Thi u, suýt n a làm c u Tào Tháo t ư ớ ị ỏ ạ L u B b m ng t i h t lòng v i i doanh tr i h Viên; nh ng Quan Vũ l ị ch dâu, “ .
ị ế ươ ươ ố ố ươ i s ng c ng tr c quy t đ nh l
ố
ế ắ
ư ự ố ủ
ủ ự
(cid:0) V i Tr ớ ự ng Phi: Lòng c ươ ườ ẳ Tr ng hoàng, không dung hoà nhân nh ng Phi s ng ngay th ng, đ ẳ ấ không quanh co gi u gi m, th ng nh làn tên b n, trong sáng nh g ươ ướ soi. Tr p trên 150 con ng a t ng Phi c ả ơ “Sao tao c ướ gi n đ n: ủ Châu c a anh tao sao mày không nói”. ư ườ n đào nh ng quan ni m v nghĩa v
14
ế ứ p ng a c a mày thì mày bi ữ Cũng là nh ng ng ươ ủ ệ ự ng tr c. ượ ng, ư ươ ng ế ứ ố ơ t c a Lã B v í lý do h t s c ừ ướ p T t t c, mày c ế ườ i anh em k t ọ ng Phi rành r t ề “nghĩa” c a Tr
ứ ư ứ
ươ
ị ế ụ ị
ươ ứ ế
ơ t Hán Tào đã rõ nh ng Tr ế i Th S n thì ch c h n Tr ả ệ ẹ ủ ả
ứ ự ữ ị ơ h n Quan Vũ, d t khoát h n L u B . Quan Vũ hàng Hán ch không hàng ơ ư ệ ng Phi còn phân b êt rõ h n, Tào, phân bi ầ ẻ ươ ệ ng ông quan ni m đã là k trung th n thà ch t không ch u nh c. N u Tr ẳ ố ạ ị ắ ổ ơ ị Phi b kh n t ng Phi ch u ch t ch không ươ ự ị ng Phi là hình nh tuy t đ p c a con ng t a Tào hình nh Tr ch u n ư ế ế ợ ườ ượ ườ t k t h p gi a m u mô và s c l c. i th ng ươ i anh hùng bi ng võ, ng
ổ ướ ng” “ngũ h t
ọ ạ ướ ng còn l ượ ả c c m hóa t
ư ị
ậ ả ị
ẳ ướ ướ i tr ố ầ ướ ư
ớ ấ ự ộ ượ ỏ rõ nh t s đ l
(cid:0) V i các t ớ ư i trong nh Hàn Trung, Mã Siêu thì ừ ệ là do đ chính cái nhân nghĩa, lòng kính tr ng các b c ki n ế ạ ủ ứ ướ ng trong thiên h c a L u B , ch không h n vì tình th ph i quy t ấ ế ệ ư ủ ế ứ ế ậ ng c a L u B . Vi c thu n, cũng đã h t s c h t lòng chi n đ u d ữ ướ ố ạ c đ i đ u v i mình vào h ng ng v n tr L u B phong cho nh ng t ọ ứ ậ ng” “ngũ h t ng và kính tr ng thân c n đã ch ng t ị ư ườ i tài c a L u B . ng
ị ổ ướ ủ
(cid:0) V i riêng Tri u Vân, m t t
ả ừ ầ ớ ặ
ề ệ ư ắ i đã nh g n bó t
ệ ổ ậ
ộ ướ ừ ấ ầ ứ ị
ị ị ủ ư ầ
ạ ầ ườ ế ế ậ ả ng B n, anh dũng gi
ướ ề ể
ố
ấ ế
ả
3.2.2.2. Quân sư
ị ấ ư ấ ệ ọ ừ ự ầ ớ l n đ u m i g p nhau, c hai ng mà ngay t ớ ế ệ ườ lâu. V sau Tri u Vân h t lòng trung thành v i ng ộ ế ư t Tri u Vân m t mình phá vòng L u B . Mà n i b t nh t chính là chi ti ư ẩ ề ồ vây c a Tào Tháo, hai l n đo t con v cho L u B là A Đ u (h i th 41 và ữ ệ ở ồ h i 41, sau khi Tri u Vân gi a 61). L u B cũng chính trong l n đ u tiên ươ ộ ế ươ ng, m t t ch t 54 t tr n chi n Đ ng D ng Tr ư ấ ượ ấ mình phò u chúa v t vòng vây quân Tào đ mang u chúa v , thì L u ẻ ừ ứ ẩ Vì đ a tr này mà suýt làm ta B đã t ng ném A đ u xu ng đ t mà nói: “ “chiêu trò” c aủ ằ ộ đ iạ t ỉ ngướ ”. Dù có ý ki n cho r ng đây ch là m t m t ấ ư ế ị L u B hòng làm Tri u Vân c m m n, nh ng suy cho cùng thì đ y cũng ố ớ ử s xem tr ng đ i v i T Long. xu t phát t
ư ầ
ượ ượ ế ự ệ “L u B ba l n đ n l u c ” ị ư ế ề ọ ự ủ
ư ể
15
ệ ấ ả ọ ư ể ượ ươ ư ư ế ầ ấ ầ ị ề ỏ để ễ ng, ch c n di n bi n s vi c V Gia Cát L ư ủ ể ờ m i Gia Cát L ng v làm quân s cũng đ đ nói lên s kính tr ng c a L u ị ủ ị B . Ch a k , trong su t s nghi p binh đao c a mình, L u B luôn kính n Gia ế ng k (duy có l n L u B nh t quy t Cát L ỉ ầ ề ố ự ng, g n nh trong t t c m i ph
ả ủ
ầ ấ ượ ư ư ặ
ư ị ệ ả ở
ư ế ế ố
ẻ ư ừ ượ ng thì t ả ủ ướ ủ ấ ế ẫ
ế đánh Đông Ngô tr thù cho Quan Vũ mà không nghe theo k sách c a Gia Cát ọ ả ệ ng). Sau này khi g n m t, L u B còn d n con là L u Thi n ph i kính tr ng L ượ ng đ m trách. Quân s nh cha đ và giao công vi c dang d cho Gia Cát L ị ứ ờ ề ngày r i l u tranh đã c ng hi n h t tài s c phò tá L u B Gia Cát L ụ và sau này khi c minh ch m t ông v n h t lòng lo cho an nguy c a n c Th c Hán.
ị ầ ượ ư ng thì L u B l n l
ừ ượ ố ố i, là T Th và Bàng Th ng. V i t
ọ ể ừ ớ ấ ả ư ế t c , L u B đ u đ i đãi b ng t ư
ề ư ố ờ ộ ế ị
ứ ề ơ ướ ư ọ ố
ề ấ ậ ớ ị
ả ử ậ ư ị
3.2.2.3.
ươ ướ ư ề ấ c và sau khi có Gia Cát L Tr t có hai quân s đ u r t ấ ả ứ ỏ ằ ị ề tài gi t c ả ỏ ư ứ lòng kính n và trân tr ng. T Th vì gian k mà ph i b L u v Tào nh ng đã ề “su t đ i không thi hành m t k nào cho Tào Tháo” ừ . L u B chia tay và t ng th ế ế ắ ặ ạ ừ c m t trân tr ng, l u luy n. Bàng Th ng cũng h t g p l i T Th đ u r i n ổ ỡ ư ứ s c giúp đ L u B , nh t là trong tr n Xích Bích. Sau vì ganh hi m v i Kh ng ư ấ tr n. Nghe tin Bàng quân s m t, L u B đã òa lên mà khóc Minh mà ph i t ồ ng (h i 63). th
ướ ố ị Các t ng lĩnh các phe đ i đ ch
ướ ướ ủ
ư ặ
ố ầ ấ ị ị ồ ế ư ề ườ ự i t
ị ộ ấ ầ ề ướ ứ ủ ớ ỉ ớ ng các phe đ i đ u, khi Không ch v i các quân, t ng c a mình mà v i quân t ề ị ị ắ ch u quy hàng ho c b b t, L u B m t là ch u hàng hai là tha cho đi r t nhi u. ư ế R i đ n các m u sĩ phe khác cũng r t nhi u ng quy v phe L u B vì m n ị ề ư ư ể ẫ ng v L u B : cái tâm đ c c a ông. Có th d n ra đ y vài m u sĩ đã quy h
(cid:0) ổ ừ
ườ ứ ạ ố h i 39, Kh ng Dung đã t ng th t lên câu sau, khi nghe Tào Tháo mu n i nhân đ c thì i đi đánh ng
ố ị: “Ôi, k b t nhân l ẻ ấ ạ ả Ở ồ kéo binh đánh L u Bư ỏ tránh sao kh i th m b i?”
(cid:0) Ở ồ ị ả ư h i 63, khi L u B th Lãnh Bào:
ả ắ ế ế ắ
“Ng y Diên nói: N u chú công th h n ra, th nào h n cũng đi luôn không bao gi ụ ờ ở ạ tr l i đâu.
ứ ề Huy n Đ c nói:
ấ ườ ụ Ta l y nghĩa đãi ng ườ ắ i, t ng i không ph ta.”
16
(cid:0) Ở ồ ỗ ố ớ h i 58, Khi L Túc nghe v i Bàng Th ng tính sang Tào Tháo:
ấ ỗ ộ “L Túc th t kinh v i can:
ẳ ế ọ ố ứ
ư ầ ượ ắ
ậ t v t vào xó rác. V y Túc này ọ c tr ng t tiên sinh đ ngay.
ườ ỉ Tiên sinh làm th ch ng khác nào ng c t khuyên tiên sinh nên qua Kinh Châu đ u L u Hoàng thúc, ụ d ng ố Bàng Th ng m m c i nói:
ứ ấ ộ ơ ị
ề Nói đùa m t câu y ch i, ch ý ta cũng đ nh sang Kinh Châu theo Huy n Đ c.”ứ
(cid:0) ạ ố ng Tùng, Pháp Chính, Minh Đ t v n d
ươ ữ ự ề ị ươ ng, cũng đã t ướ i ậ nói lên nh ng nh n đ nh v Tào Tháo
ư Ở ồ h i 60, ba m u sĩ Tr ư ủ ướ ng c a L u Ch tr ị ư ư và L u B nh sau:
(cid:0) ươ ươ “Mình mu n đem các châu huy n Tây X ng Tùng:
ố ờ ắ ệ ư ế ườ
ứ ỡ ỏ
ạ ộ ế ạ ạ ỉ
ỏ ắ ưở ế ng mà Tr ề i nh th …”; “ Huy n dâng cho Tào Tháo, ai ng h n khinh ng Đ c khoan nhân đ i đ th này, ta n nào b cho đành..”; “ Tào ạ ứ Tháo là đ a khinh hi n m n sĩ, ch có th cùng lo trong ho n n n, ể không th cùng h ể ề ng trong thành công, vì th tôi đã b h n…”
(cid:0) ươ ụ ẻ ố t L u Ch ng là k vô d ng, nên mu n tìm
ư ế ư Pháp Chính: “Tôi bi ề ế đ n L u Huy n đã lâu…”
(cid:0) Minh Đ t:ạ “Phi L u Huy n Đ c thì không xong.”
ứ ư ề
ướ ươ ướ ướ i tr ư ng, nh ng
(cid:0) Hay nay t
ở ồ ự c d ế ư ế ị ư ố ng L u Ch h i 65, khi Lý Khôi v n tr mình tìm đ n L u B xin đi thuy t khách Mã Siêu.
ị ư “L u B :
ướ ế ờ ư ươ c đây ông đã h t l i can gián L u Ch ng, sao hôm nay l ạ i
Nghe nói tr theo ta?
17
Lý Khôi nói:
ư ế c đây tôi can ngăn L u Ch
ướ ấ ứ ạ ọ ệ ớ ươ ấ ụ ắ ớ ộ
ng là h t lòng vì chúa, tr n đ o làm tôi. Tôi Tr ứ ả th y s quân nhân đ c r i kh p đ t Th c, s m mu n gì vi c l n cũng thành, ế nên tôi tìm đ n quy hàng.”
(cid:0) ổ ừ
ườ ứ ạ ố h i 39, Kh ng Dung đã t ng th t lên câu sau, khi nghe Tào Tháo mu n i nhân đ c thì i đi đánh ng
ố ẻ ấ ị: “Ôi, k b t nhân l ạ ả Ở ồ kéo binh đánh L u Bư ỏ tránh sao kh i th m b i?”
ỏ ủ ữ
ề ướ ứ ủ ề ư ị ư ả ậ ư ị ng quân, m u sĩ khác n a, cũng b ch cũ mà theo v L u B “trí – dũng – đ c”ứ c a phe L u B . Nh ị ư
3.3.
ươ Và còn nhi u t vì cái nhân đ c c a B và c t p đoàn ụ Hoàng Trung, Mã Siêu, Ng y Diên, Nghiêm Nhan, Kh ủ ng Duy…
ố ễ ẻ “Tam qu c di n nghĩa” Tào Tháo k gian hùng trong
ế ả
ả ớ ả i miêu t ng m o nhìn ng
ố ủ ử ầ
ượ ớ ộ ủ ị ỷ ầ (b n d ch c a Phan K Bính Bùi K ). ậ ạ ườ ủ i c a chính tác gi v i nhân v t ả ố ả ế i hành x khi đã c m quân l ấ ắ ể ệ c m t cách xu t s c
ố ả “Gian hùng mà không ph i gian th n” ướ ớ Đó m i là l qua t ế trung tâm c a mình. Tuy th , ph i đ n lúc mô t ủ ủ ọ c a h Tào, ngòi bút c a La Quán Trung m i th hi n đ ề đi u ông mu n nói.
ớ ố ệ ư
ộ ầ vi ộ ữ ẻ ộ ẻ
ả ả ế ế
ễ ượ phò Hán L u mà t ổ ả ớ c hình thành do nh h
ế ố ủ ủ ọ ớ ả
ườ ị
ớ ế ư ộ ươ
ượ ố ướ ủ ệ ọ ị ể c s ng trong hòa bình và d
ộ c mô t
ư ả “ ng L u ph n Tào” ng
ượ ố t
ề ủ ả ượ ị ng nhiên k đ i ngh ch là Tào Tháo ph i đ Ủ đã đ ng c a La Quán Trung khi vi ủ ế ươ ầ chính t ế ẻ ố ư ưở t ủ ồ ể ư ưở t ậ ng c a nhân dân đã có t ớ ư ưở t
18
ướ ả ế ề t v Tào Tháo thì Tào Nh ng cu i cùng v i nh ng vi c làm tàn ác mà tác gi ẫ ể ậ ẫ Tháo v n mang dáng v m t k gian th n ác đ c, m t m u nhân v t có th ườ ờ ế i đ i ph i khi p đ m khi nghĩ đ n ông ta. Tác gi La Quán Trung khi n ng ể "chính th ng"ố ư ư ố t ế “Tam qu c di n nghĩa” v i quan đi m vi ế ả ế ưở ưở ủ ế ng c a h c thuy t Kh ng giáo k t t ng ch y u đ ậ ạ ọ ớ ợ c a Ph t giáo và Đ o giáo. V i ông, h Tào không ph i dòng h p v i vài y u t ượ ọ ư ố c xem là đ i ngh ch v i L u B và ng dõi h L u (Hán) nên đ i dòng dõi ứ ơ Trung S n Tĩnh V ng. Đ ng trên quan đi m ti n b , La Quán Trung nói lên i tri u c a m t ông nguy n v ng c a nhân dân đ ả vua anh minh. Vì th , đ ể ư ộ c bi u nh m t tên gian th n. Có th nói t ế “Tam qu c di n ễ ừ ầ ệ hi n ng m ngay t ừ nghĩa” (chính xác là ti p nh n và đ ng tình v i t tr c).
ườ
ể ớ ẳ ạ ề ườ
ụ ể ồ
ế ả ươ
t Đ ng Phi... hay tiêu bi u nh t là vi c ị ượ ư c L u B và Đào Khiêm, bèn trút t c gi n lên dân th ng đ
ả ạ
ề ườ ủ ự ộ ơ ươ ấ ở ạ
ỉ ả ườ ụ ườ i còn i": "Thà ta ph ng ượ ầ t c nhà Lã Bá Sa, m n đ u ố ầ t c lính h u, u ng ế ả ạ t c v n bá ng, gi ệ Tào Tháo vây đánh nhi u ngày ể ậ ứ ườ ở i 5 thành Th L , Tuy ươ ng tr n s thu c. Không ạ vì tránh n n Lý Thôi, ể ở Thi m Tây i dân
ề ị ạ ế "ch t ng Các giai tho i v Tào Tháo v i châm ngôn ạ ụ ơ ế ả i ph ta". h n đ ng Ch ng h n, Tháo gi ủ ả ờ ể ậ ươ V ng H u đ yên b ng quân, gi v ng say đ r i gi ồ ế ổ ộ ồ ế ư ượ i r i gi t L u Phúc, đ t r t quan trông l u say r i gi ấ ể ổ ế tính, gi không sao phá đ ệ tr thù cho cha. Ông ra l nh tàn sát h n 10 v n ng Lăng, H Khâu, Bành Thành, Phó D ng cùng các h ch b n dân 5 thành mà nhi u ng ề Quách Dĩ kéo v đó cũng b h i.
ủ
ợ ế
ề ẳ
i đ
ố ạ ượ ướ ấ
ơ ừ ụ ạ ạ ườ ế ỏ ị ạ ấ ấ ng võ trang c a mình có tính ch t phá ho i r t ghê ấ ầ ừ lúc đ u, khi tr n áp quân t ghê tay, v sau khi ế ế ế ể ộ : “gi t ch t đ n rõ ủ ự ệ c không ch y. Các huy n Th L , ng không còn
ườ ự ượ Tào Tháo cùng cái l c l ớ ế g m khi n nhân dân khi p s và căm ghét. Ngay t ế ắ H c S n, quân Khăn Vàng đã th ng tay tàn sát không bi ấ ự c bi u l đánh T Châu, tính ch t c c kì tàn kh c l ả ủ ở ứ T Th y làm cho n m y ch c v n gái trai ề Huy lăng, H Khâu…đ u b làm c , chó gà cũng h t, ngoài đ ng i đi.”
ự ả ượ ư ễ tác gi
ả ả ộ ố a ủ “Tam qu c di n nghĩa”, ộ ố
m n Tào Tháo ả m t cách khái quát và s ng đ ng tính gian hùng, đa nghi, tàn ác, x o ủ ị ươ ờ ạ ề ấ ố ờ Trong cái "b y th c ba h " c ể đ mô t ệ ủ quy t c a giai c p th ng tr đ ng th i và c a nhi u th i đ i.
ữ ế
ể ằ ườ
ườ ờ ấ ấ ả
ụ ắ t thái y Cát Bình, ớ ả i đ c có ác c m v i ự ằ i đ i T n là ư ầ "Tuy công lao c a Tào Tháo đ y kh p c cõi Trung Hoa, nh ng
ế ư chèn ép vua Hán đ , gi ệ ủ Nh ng vi c làm c a Tào Tháo nh : ườ ọ ề ổ ổ treo c Đ ng Quý Phi đang mang thai… đ u làm cho ng ề ự ủ ố ể ủ ng hi u r ng đó là đ c ng c quy n l c c a mình b ng s Tào Tháo và th ạ ượ ệ ớ ủ ẻ ư ồ tàn ác. T t c vì m u đ nghi p l n c a k hùng tài đ i l c. Ng ả ơ L c C có nói: ạ ông ta l ủ i tàn ác vô cùng, dân chúng ai ai cũng oán ghét".
ể ườ
ỳ ị ạ ớ ọ ọ ị
ệ ạ ở
ươ ả ị ễ ả ở
19
ủ ạ ủ “Tam qu c di n nghĩa”, ượ ng ch đ o c a ườ Tào Tháo ch ế ớ ư ưở t ế ố ầ ộ i hi u rõ gan ru t mình mà D ng Tu, Tuân Úc sau này Tào Tháo k th ng ề đ u là các n n nhân. La Quán Trung đã dành tr n ác c m v i h Tào qua bài h ch ẩ ầ ồ hùng h n do Tr n Lâm so n khi Viên Thi u chu n b kh i binh đánh Tào Tháo... ữ ố Ph i chăng v i t ớ ế ụ ơ “nhân” y u t c xem là thi u h t h n h t so v i ủ đ u tiên c a Ngũ th ng, đ
ặ ả ứ ả ớ ế i thích khi ch ng ki n ác c m v i ông ta
ề ề các m t khác. Đi u này không khó gi ế ệ ườ ọ ủ c a nhi u th h ng i đ c.
ạ ừ ủ ữ ướ ề ề đó t o cho ng ể i đ c nghiêng v chi u h
ể
ậ ả ườ ọ ế ơ ủ ể ổ ơ
ấ ậ
ạ ủ ư ề ướ ư ớ
ề ố ưở ủ ư ị ặ ậ Chính vì La Quán Trung đã dùng cách t p trung hóa và đi n hình hóa nh ng m t gian ác c a Tào Tháo nên t ng căm ợ ề gi n, kinh s v nhân cách Tào Tháo. Bi n Tào Tháo tiêu bi u cho tính cách ạ ự ệ ph n di n, là s phát tri n cao h n, sâu h n cái tàn b o c a Đ ng Trác và cái ữ ố ở ủ tráo tr c a L B . Cũng vì tính ch t tàn b o c a Tào Tháo cùng t p đoàn ông ị ớ ậ ệ ạ ng L u B v i đ i di n mà lòng nhân dân và nhi u b c m u sĩ m i ngã v h ạ ậ t p đoàn lý t ng c a L u B , ch ng l i phe Tào Tháo.
(cid:0) ổ ừ
ườ ứ ạ ố h i 39, Kh ng Dung đã t ng th t lên câu sau, khi nghe Tào Tháo mu n i nhân đ c thì i đi đánh ng
ố ị: “Ôi, k b t nhân l ẻ ấ ạ ả Ở ồ kéo binh đánh L u Bư ỏ tránh sao kh i th m b i?”
ụ ạ ấ
(cid:0) Năm 208, khi Tào Tháo t n công Kinh Châu, m y ch c v n nhân dân Kinh ị ỗ ng theo L u B
ấ ờ ỏ ồ ạ ươ ư ế
ạ ề Châu, đ đ c có đ n hàng nghìn c xe, thà r i b quê h ch y v Nam.
(cid:0)
ế ủ ị ố ề ả ư ạ ố ề ạ ậ Tr n Xích Bích, th c a Tào v n m nh vì lòng quân, dân Kinh Châu đ u ướ h ố i Tào Tháo, đó là nguyên nhân then ch t. ng v c L u B ch ng l
(cid:0) ươ ề ơ
ươ ưở ứ ả ứ
ở ng, nhi u n i phía nma H a X ng kh i ng ng Quan Vũ, không ph i là không có ệ ố ệ ớ ư ủ ả Khi Quan Vũ đánh Phàn, T ạ i Tào Tháo, h binh ch ng l ớ quan h v i nguyên nhân v i vi c “ ng L u ph n Tào.
(cid:0) ứ ưỡ ể ấ
ế ị ấ ng l y đ
ượ ớ ề ụ ố Tào Tháo c ng b c nhân dân Hán Trung di chuy n xa, nhân dân r t oán ượ ư ậ h n, đ n khi L u B , Gia Cát L c Hán Trung, nhân dân so ẫ sánh đôi bên và cu i cùng lòng v n mãi nh v Th c Hán.
4.
……
Ệ Ự Ậ Ậ “TAM QU CỐ
20
Ễ NGH THU T XÂY D NG NHÂN V T TRONG DI N NGHĨA”
Ủ ư ả ể ệ ệ “ ng L u ph n Tào” ể Có th nói, t ư ưở t ng ậ ủ còn th hi n trong ngh thu t c a
̃ ́ ̃ ́ ̀ ự ̣ ̣ ̣ ̣ tuy đat thanh t u nghê thuât trong cac măt tác ph m.ẩ Bô ̣ “Tam quôc diên nghia”
ỏ ư ố
ệ ộ ố ư ế ư ấ ể ườ ế ụ ằ ng nh m m c đích
t h c u, hoang đ ́ ́ ư ̉ ̣ ̣ ̉
̀ ̀ ̃ ́ ́ ế ấ ự ự ̣ ̉ ̣
ư nh ng La Quán Trung ch a thoát kh i quan đi m phong ki n chính th ng và đ a ị ư ''tôn L u B vào truy n m t s chi ti ́ ̀ phê Tào Tháo''. Nh ng thông qua kê lai cac cuôc đâu tranh khung khiêp vê chinh ̀ ̀ ượ tri va quân s , tac gia đa xây d ng thanh công k t c u và hang loat hinh t ng nhân vât.̣
ầ ễ
ướ ng”
ủ ưở ả ủ ng c a tác gi
ướ ế ủ c h t do khuynh h
ả ứ ng yêu ghét rõ ràng c a tác gi ỉ ư
ố
ụ ấ ấ ư ả
ng trung gian. M c dù còn d u n khá đ m c a t ư ế ầ ủ ế ố
ộ “ông vua t
ệ ự ề ộ ự ệ ộ là câu chuy n g n m t trăm năm, s vi c và có khả c a La Quán Trung. Tính ả ướ đ ng v phía L u Th c lên án Tào Ng y, còn Tôn Ngô ch là ậ ng chính th ng và ư ế “ ng L u ph n Tào” ề ử ố ư ế ề ờ ề ướ ng v n có c a h u h t các truy n thuy t v th i Tam Qu c l u t”ố bi tế ọ ộ ấ ướ ệ “nhân chính”, m t đ t n c ng dân và vì dân, m t tri u đình th c hi n
ươ ố ấ ệ ấ , “Tam qu cố di n nghĩa” ứ Th nh t ố ư ề “tính khuynh h nhi u nh ng không r i là do ngòi bút tài tình có ườ ọ ắ ẫ i đ c theo ý t năng d t d n ng ẩ ạ ủ ạ m ch l c c a tác ph m tr ụ ề ạ t o nên. Tác gi ủ ư ưở ặ ự ượ l c l t Ủ ẳ ự ự ị s th c l ch s không h n nh th , nh ng truy n thuy t là khuynh h ả hành trong nhân dân. Nó ph n ánh nguy n v ng có m t th th ng nh t và hòa bình.
ế ể ể
ệ ậ ạ ệ ư ụ ậ
ự ủ
ụ ụ ưở ự ậ c đ i chi u v i nh ng nét tính cách tích c c, th m chí là lý t
ế ự ữ ượ ị ớ ư ố ậ Ti p đ n, chính là vi c La Quán Trung dùng bi n pháp đi n hình hóa đ xây d ng các nhân v t đ i diên cho hai t p đoàn L u Th c – Tào Ng y; trong đó, nh ng nét tính cách tiêu c c c a Tào Tháo nói riêng và phe Tào Ng y nói chung ư ủ ữ ế ng c a L u đ ụ B và t p đoàn L u Th c.
ố ậ ễ “Tam qu c di n nghĩa”, ng
ứ ườ ệ ng nói có
ệ ề ệ ườ ổ ệ ệ ố
ự ơ ả ọ
ổ ặ
ườ ề ọ
21
ế ậ ề ứ ạ ủ ừ ạ ự ể i ta V vi c xây d ng đi n hình nhân v t trong “tam tuy t”,ệ t c là “Tào Tháo gian tuy t, Quan Vũ nghĩa tuy t và th ể ọ Kh ng Minh trí tuy t” (Quan Vũ tr ng nghĩa tuy t đ i, Tào Tháo nham hi m ề ườ i). La Quán Trung đã ch n ra nhi u hành gian gi o, Kh ng Minh trí l c h n ng ủ ọ Ở ờ ọ ể ể ư ộ đ ng có tính đ c tr ng trong đ i h đ đi m xuy t cho tính cách c a h . đây ấ ắ ộ có m t đi u đáng chú ý là khi kh c h a nhân v t, La Quán Trung th ng xu t ộ ố ừ nhi u khía c nh c a tính cách nhân phát t ủ tính ph c t p c a cu c s ng và t
ấ ả ơ i v i m t tính cách đ n nh t, mà t
ườ ớ ổ ậ ặ
ượ ẹ ặ ề ậ nhi u m t v t. Ông không miêu t ặ ụ ồ ủ c a tính cách, đ ng th i làm n i b t m t m t nào đó, có chính ph , có n ng nh , làm cho hình t ộ ả con ng ộ ờ ế ứ ng đó h t s c rõ nét.
ậ ể ư ữ ượ
ễ
ắ ự ấ ố ủ ộ
ậ
ệ ắ ộ ấ ổ ậ ậ
ộ ọ ắ c m t m i ng ấ ử ra s
ề
ả ả
ố ườ
ộ ắ ạ ạ ứ ượ ả ư ế ờ ữ ấ ủ ấ đã kh c h a m t cách rõ nét b ng l i nói, s
ư ể ỏ ế ề ộ i, t o nên m t đi n hình x u c a giai c p bóc l ị ừ ủ c b n ch t x u xa c a giai c p th ng tr t ằ ọ ng tài, m u sĩ gi
ụ
ượ ị
ượ
ệ ạ ớ
ạ ế ươ nhi h u k " Gia Cát L
ả ờ
ị
ầ ứ ự ạ ấ ủ ả c m t c a b n thân. Th ư ệ ờ ệ ủ ầ ế ặ
ắ ị ấ ượ ng này là tài d đoán chu n xác, sách l
ơ i Tào doanh, tâm t
c đúng đ n và chu đáo. ạ ộ ữ “Trung”… Và còn nhi u hình t ự ng ch ằ ể ờ
ể ệ ộ
5.
ư ị ng… là nh ng nhân v t đi n hình Tào Tháo, L u B , Quan Vũ, Gia Cát L ậ ữ thành công c aủ “Tam qu c di n nghĩa” . Khi xây d ng nh ng nhân v t này, La ư ơ ả ủ ặ ứ Quán Trung tuân th m t nguyên t c, t c là n m l y cái đ c tr ng c b n c a ươ ắ ạ tính cách nhân v t, làm n i b t m t khía c nh nào đó, thêm th t, dùng ph ng ườ ớ ướ i v i tính cách rõ pháp so sánh, làm cho nhân v t xu t hi n tr ự ả ề ỏ ấ ộ ụ nét và sinh đ ng. Ví d : Tào Tháo gian gi o thì nh t c nh t đ ng đ u t ấ ả t c nh ng truy n thuy t v Tào Tháo gian gi o. La Quán Trung đã gom góp t ộ ậ ấ ể t, làm cho gian gi o, t p trung l ấ ấ ậ ấ ậ nhân v t r t ng i ta nh n th c đ ự ả ấ x u xa này. Cũng nh th , tác gi ể ộ ậ ữ ị ướ ự ệ ki n đ xây d ng nên nh ng v t i tiêu bi u cho m t t p “ nhân – trí – dũng” m t ộ “xã t c lýắ ư ệ ướ ạ i đ i di n cho đoàn L u Th c trên d ầ ề ố ư ưở ng”: t L u B chính th ng hi n quân; Gia Cát L ng t m nhìn cao xa, đoán ươ ừ ỏ ư ầ ắ ố ệ vi c nh th n: h a thiêu Tân Dã, l a m n tên Tào Tháo, b t s ng Tr ng ấ ầ ế ắ Nhi m, m ng ch t V ng Lãng, th t c m M nh Ho ch v i lòng trung thành ộ ậ ỷ khi n h u th sùng bái. ậ ụ ử ượ ậ ế "Cúc cung t n t y, t ng là m t ượ ế ề ư ể đi n hình v m u trí. C đ i ông mang h t tinh th n s c l c v ch sách l c cho ứ ườ ớ ự ượ ư ự s nghi p c a L u B , ít khi nghĩ t ng đ ng i s đ ộ ủ ắ ơ n i tuy n đ u cu c đ u tranh và th ng đ ch nh trí tu . Đ c tr ng c a hình ẩ ự ượ Quan Vũ t ả ạ ụ ướ i ng, đ n đao phó h i”, “thân t “quá ngũ quan tr m l c t ậ ươ ể ề ượ ộ ờ Hán”, m t đ i bi u d ng nhân v t ủ ộ ẩ ữ i nói, hành đ ng c a các đi n hình khác n a mà n đ ng sau cách xây d ng l ậ ừ ưở “ ngỦ ầ nhân v t, La Quán Trung đã ng m th hi n thái đ yêu – ghét, t ng t ả L u ph n Tào”.
Ệ Ữ Ử ƯỢ Ị
Ọ Ề Ư ƯỞ NG VĂN H C VÀ L CH S ĐÊ CÓ Ậ Ệ NG, NHÂN V T
22
Ố PHÂN BI T GI A HÌNH T Ế CÁI NHÌN KHÔNG PHI N DI N V T T Ễ “TAM QU C DI N NGHĨA” TRONG
ễ ư
ng trong ư “Tam qu c di n nghĩa” ứ ả
ư
ị ộ ả
ố ả ậ ủ ề ị ứ i nhân đ c, v vua lý t ể ằ ươ
ằ ễ ử ưở ộ ể ộ ớ
ệ ử ở ự ạ
ọ
ố ớ ạ ộ
ố ả ấ ấ
ệ ườ ự ự ố
ớ ư ậ ị ụ ể ừ ể “th tài” ố s Trung Qu c. Qu th c, ng ử ớ cách nhân v t l ch s v i m t Tào Tháo trong t
ả cách nhân v t l ch s
ứ
ớ
ệ
ầ ớ ự ự ệ ử ọ ặ ố “s ng”ố
mà La Quán Trung đ aư ố ư ưở t Nh đã trình bày, t ị ố ư ậ Ủ ụ ể “ ng L u ph n Tào”, vào và c th hóa là đ ng v phía t p đoàn L u B ch ng ườ ị ạ ậ ng, Tào Tháo là l i t p đoàn Tào Tháo. L u B là ng ế ủ ư ẻ k gian hùng, đ c ác, b lên án. Nh ng, ph i hi u r ng b ti u thuy t c a La ễ ủ Quán Trung (b n qua tu nhu n c a Mao Tôn C ng) r t cu c là cách di n c a ữ ư ố ớ ị nhà văn đ i v i l ch s . Di n nghĩa đó là không b ng lòng v i kí, chí, th , ng , ể ộ ả ế ề thuy t, biên, truy n kì, chí truy n, gi ng s , bình tho i... mà kh i d ng m t th ự ự ử ấ “văn s b t phân” trong b i c nh văn hóa Trung cách t s riêng. Cái g i là ộ ỉ ố ừ ộ m t góc đ nào đó mà nói chính là ch tình tr ng b t phân đ i v i m t Qu c t ờ lo t ạ “th tài” trên. Đây là nh ng ữ ể c th t ng xu t hi n qua các th i ả ự ề ạ i ta đã không đ i trong truy n th ng văn xuôi t ộ ệ ư cách t Tào Tháo v i t phân bi ậ ị ử ớ ư ọ ượ ng văn h c. Ngay c khi phân tích Tào Tháo v i t hình t ệ ự ườ ộ ườ ầ t m t Tào Tháo ng i th c i ta cũng không có ý th c phân bi thu n túy ng ườ th i ờ “Hán m t tam phân” ư ạ v i cũng chính ông ta nh ng d n đã thành con ng i ử ộ ầ ố ộ trong s sách, ho c nói m t Tào Tháo đã s ng m t l n v i s nghi p riêng trên ờ ộ ờ đ i th i Tam Qu c và m t Tào Tháo đang cùng s nghi p s h c qua ờ ạ các th i đ i.
ị ử ể ượ
ế ộ ứ ị ề ệ
ấ ờ ạ ạ ử ả ộ ị ướ ố
ệ ọ
ẳ ự c xem là m t nhà quân s , nhà chính tr kiêm ố ư t cát c , ba phe L u, Tôn, Tào đ u c ố i góc đ l ch s , b n thân hành đ ng đó v n ộ ự ạ ế ử Ch ng h n ộ ộ ự ự t s .
v trung tính khách quan cho đúng v i phong cách vi ề ế ơ ể ớ “Bàn v Tào Tháo”: Trong l ch s , Tào Tháo có th đ thi nhân ti ng tăm. Th i đ i quân phi ắ g ng nh t th ng thiên h . Nhìn d không có cái g i là thi n, ác. Hoàn toàn có th xem đó là m t s th c, m t s ữ ẻ ự th c gi ộ M ng Bình S n vi t trong
ộ
ỉ ớ ư ưở t ơ i m i vào c quan lãnh đ o t
ệ ị ủ ề ng m t chi u c a bè lũ ạ ấ t nhiên ứ ạ ấ t đã l y đ o đ c
ườ ng tình đ g n cho Tào Tháo cái t ọ ộ ấ i y.”
ư ủ ậ ể ắ ễ nhà văn La Quán Trung cũng dùng nghệ
ậ ấ ớ
ớ ử ư ạ c v i l a là Tào Tháo. Tháo b o ta
23
ư ộ “Tam qu c di n nghĩa”, ố ễ ả Tào Tháo v i tính ch t gian hùng. ị ườ ng nói: “ ấ ố ả ặ ế ộ i Tào Tháo gian hùng, ph n t c ch là t “K t t ườ ộ ớ ị ố th ng tr cũ mà thôi. Đ a m t l p ng ố ả ặ ứ g p s c ph n kháng c a t p đoàn th ng tr cũ. B n môn phi ẹ h p hòi và th ế Đ n nh b thu t di n t ư ướ Nay khác ta nh n L u B th ậ nhân. Tháo c p ta khoan. Tháo d i ta th t”.
ớ ớ i Tào Tháo v i tính cách: ị ớ ể i ch đ ng “Thà ta phụ “Thà Còn L u B thì lúc nào cũng v i tính cách:
ườ ề ấ ụ i ph ta”. ụ
ả ừ ử ế ớ ị
ử ư ể ử ằ ỉ ự
ị ậ
ạ ế ế ế
ạ ậ ị ả ử ể ẽ t Tào Tháo không ph i là t o ra nhân v t l ch s ượ ượ
ứ ạ
ử ữ ỉ ị
ả ể ậ ố ỏ ườ ứ rõ L u B là ng “Mu n t
ườ ề d i, mu n hình dung Gia Cát L
ị ng là ng ị
ư ượ ậ ư ữ ẫ
ằ ỗ ể ế ặ
ự ị ậ
ố ế
ư ư ạ ộ ị ng nh L u B đã thi u c s
ẫ ẻ ố ố ộ ố ự ệ i có nhân đ c, mà ư ố i nhi u m u trí mà ậ ư Th c ra mà nói , nhân v t L u B không làm cho ta th t a ượ ng, Quan ư ị ố ủ t c a L u B , nh ng ệ ẽ trong hi n th c l ch ầ t c v y, cho nên khi qu n chúng và ế ơ ở ượ ng
6.
ượ ậ ườ Ở ỗ ch nào chúng ta cũng th y con ng ườ ư ng ế ch t không làm đi u ph nghĩa”. ể ầ Tuy nhiên, chúng ta đ ng hi u l m ti u thuy t v i l ch s . Ph i nói r ng nghiên ộ ậ ị ứ ị c u l ch s , đánh giá nhân v t l ch s Tào Tháo hay L u B mà ch d a vào n i ị ể dung ti u thuy t này không thôi thì rõ ràng s không nh n đ nh chính xác. Vì ử “nguyên ậ ị ể ttrong ti u thuy t vi ậ ư hình nh cũ” ng nhân v t mà là m n nhân v t l ch s đ sáng t o ra hình t ế ệ ể và tính cách đi n hình, phong phú và ph c t p. Nói cách khác trong truy n vi t ậ ề v Tào Tháo không ph i ch là Tào Tháo trong l ch s . Nh ng nhân v t khác ệ ư ế trong truy n cũng nên hi u nh th . ừ ư ỗ ấ Nh L T n đã t ng nh n xét: ư ả ố hình nh gi ự ư ế ầ g n nh y u quái”. ậ ấ ừ thích v a lòng, không h p d n ta b ng nh ng nhân v t Gia Cát L ư ế t cái t Vũ… M c dù trong ti u thuy t ch nào cũng vi ạ ế ự ờ nhân v t này v n m nh t y u đu i không chân th c. Có l ố ả ậ ị ử s không có k th ng tr phong ki n nào t ưở ậ La Quán Trung mu n sáng t o m t nhân v t lí t ự chân th c trong cu c s ng hi n th c, nên không cách nào làm cho hình t ậ nhân v t này đ c chân th t.
Ậ Ế K T LU N
ở ữ
Ủ ậ ể ệ ị ứ ề ng
ụ ả ự ượ
ả ướ ư ề ằ ị khuynh h
ử ế
ề ộ ượ ề ạ
24
ể ệ ế ấ ệ ủ ươ ế ẩ ể ằ ể Qua nh ng lu n đi m đã phân tích trên, ta có th nhân đ nh r ng La Quán ư ưở ư ụ “ ng L u ph n Tào”, Trung đã th hi n rõ t t yêu và đ ng v phía Th c ộ ề ỉ Hán lên án Tào Ng y (còn Tôn Ngô ch là l c l ng trung gian). Có m t đi u ừ ấ ạ r t ph i chú ý r ng, ng đ cao L u B và m t sát Tào Tháo đã có t ể ệ ề ủ ệ ọ lâu trong dã s và truy n thuy t dân gian. Nó th hi n nguy n v ng c a nhân ặ ủ ộ ố c đ t lên t, m t tri u đ i mà vai trò c a ng dân v m t ông vua t i dân đ hàng đ u.ầ La Quán Trung đã ti p thu và th hi n khuynh h ế ề ấ qua r t nhi u ng đó ệ ệ ể ậ ừ Mà bi u hi n rõ r t tình ti ph ườ ướ t, k t c u, nhân v t… ng di n c a tác ph m, t
ậ ữ
t ng
ấ ế
ậ ụ ệ ượ ạ ướ
ệ
ề ộ ị ươ ấ ố ế ư ộ ng m t lòng ng Quan Vũ, Tr ỗ t xu t thân hàn vi, bi
ươ ậ ề ế t th ố ộ ấ ướ
c th ng nh t và hoà bình. Đ c bi ạ ộ ự ố ả ủ ờ
ư ả ị “ ng L u ph n Tào” ư ưở t
ẩ ng ế ừ ộ ị
ể ệ ườ ể ị ố ạ ổ
ướ Ủ ư “ ng L u ph n Tào” i Hán.
Vì th khuyng h ầ ướ ủ ộ ấ nh t chính là thông qua tính cách và hành đ ng c a các nhân v t. Nh ng nhân ụ ị ớ ư ưở ư ậ ủ "Nhân hòa L y dân làm v t c a Th c Hán nh hoàng đ L u B v i t ớ ế ừ ướ g c",ố th a t "cúc cung t n t y, đ n ch t m i thôi" ng Gia Cát L ứ ả ề ng Phi, Tri u Vân ra s c x thân phò tá tri u đình, các đ i t ọ ủ ệ ả ệ ơ ể ả đ b o v c nghi p nhà Hán... m i nhân v t đ u ph n ánh nguy n v ng c a ộ ề ng dân và vì dân, m t tri u nhân dân v m t v vua t ặ ệ ấ ệ đình th c hi n “nhân chính”, m t đ t n t, ổ ố trong b i c nh tác ph m ra đ i, khi nhà Nguyên c a ngo i t c Mông C th ng ủ ọ Ủ còn th hi n khát v ng c a nhân tr Trung Hoa, t ư ấ ộ i Hán (L u B v n thu c dân có m t v vua k th a dòng máu hoàng th t ng ấ ạ ề ư ạ ộ i tri u đ i dòng dõi hoàng th t nhà Hán), đánh đu i ngo i t c đ trung h ng l ả ế ườ ị ủ c a các v vua ng còn bao ng ộ ứ hàm ý th c dân t c và tinh th n yêu n c.
ộ ặ ả ệ ế Ủ ệ ư ưở t
ệ ủ ể ệ ư ưở ụ ẩ t
ủ ị
ậ ụ ự ủ ị ạ ứ ố
ấ ạ ạ ụ ể
ụ ủ
ấ
ụ ặ ặ ặ
ế ề ệ ậ
25
Ủ ư ễ ả ố Tam qu c di n nghĩa”. “ ng L u ph n Tào” ả ư ể “ ng L u ph n ng Cũng ph i nói đ n m t m t khác trong vi c bi u hi n t ẫ “khách quan” và “rõ ràng” trong Tào” trong tác ph m, đó là La Quán Trung v n ư ư ề ậ ng. Ông ng L u và nghiêng v t p đoàn Th c Hán nh ng vi c th hi n t ứ ữ ư ệ ố tính chân th c c a l ch không tuy t đ i hóa đ c tính c a L u B và cũng đã gi ấ ử “chân s là t p đoàn Th c Hán cu i cùng đã th t b i và ch m d t tình tr ng ữ v c”ạ là t p đoàn Tào Ng y sau này. Bên c nh đó, tuy t p trung đi n hình nh ng ậ ậ ị ư ượ nét tính cách trái ng c nhau c a L u B Tào Tháo, phe Th c Hán – phe Tào ể ệ ữ ượ ẽ ư c La Quán Trung cũng th hi n nh ng Ng y nh ng xen k trong đó ta th y đ ủ ự ề ự ế m t khi m khuy t ho c m t tích c c trong tính cách, tài năng, ti m l c…c a ể ệ ư ủ đôi bên. Đây là đi u đáng ghi nh n c a La Quán Trung trong vi c th hi n t ưở t trong tác ph m “ẩ ng
H TẾ
26
