Quyết định số 5183/2021/QĐ-BYT

B Y TỘ Ế

------- C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ

Đc l p - T do - H nh phúcộ ậ ự ạ

---------------

S : 5183/QĐ-BYTốHà N i, ngày 09 tháng 11 năm 2021ộ

QUY T ĐNHẾ Ị

V VI C BAN HÀNH H NG D N CH N ĐOÁN VÀ ĐI U TR NHI M HERPESỀ Ệ ƯỚ Ẫ Ẩ Ề Ị Ễ

SIMPLEX SINH D CỤ

B TR NG B Y TỘ ƯỞ Ộ Ế

Căn c Lu t Khám b nh, ch a b nh năm 2009;ứ ậ ệ ữ ệ

Căn c Ngh đnh s 75/2017/NĐ-CP ngày 20/6/2017 c a Chính ph quy đnh ch c năng, nhi m ứ ị ị ố ủ ủ ị ứ ệ

v , quy n h n và c c u t ch c c a B Y t ;ụ ề ạ ơ ấ ổ ứ ủ ộ ế

Theo đ ngh c a H i đng chuyên môn nghi m thu h ng d n ch n đoán, đi u tr m t s b nhề ị ủ ộ ồ ệ ướ ẫ ẩ ề ị ộ ố ệ

lây truy n qua đng tình d c đc thành l p theo Quy t đnh s 3548/QĐ-BYT ngày 22/7/2021 ề ườ ụ ượ ậ ế ị ố

c a B tr ng B Y t ;ủ ộ ưở ộ ế

Theo đ ngh c a C c tr ng C c Qu n lý khám, ch a b nh- B Y t .ề ị ủ ụ ưở ụ ả ữ ệ ộ ế

QUY T ĐNH:Ế Ị

Đi u 1.ề Ban hành kèm theo Quy t đnh này “H ng d n ch n đoán và đi u tr nhi m Herpes ế ị ướ ẫ ẩ ề ị ễ

simplex sinh d c” thay th bài Herpes sinh d c trong tài li u “H ng d n ch n đoán và đi u tr ụ ế ụ ệ ướ ẫ ẩ ề ị

các b nh da li u” ban hành kèm theo Quy t đnh s 75/QĐ-BYT ngày 13/01/2015 c a B tr ngệ ễ ế ị ố ủ ộ ưở

B Y t .ộ ế

Đi u 2.ề Quy t đnh này có hi u l c k t ngày ký, ban hành.ế ị ệ ự ể ừ

Đi u 3.ề Các Ông/Bà: C c tr ng C c Qu n lý Khám, ch a b nh; Chánh Văn phòng B , Chánh ụ ưở ụ ả ữ ệ ộ

Thanh tra; T ng C c tr ng, C c tr ng, V tr ng các T ng C c, C c, V thu c B Y t ; ổ ụ ưở ụ ưở ụ ưở ổ ụ ụ ụ ộ ộ ế

Giám đc các B nh vi n, Vi n có gi ng b nh tr c thu c B Y t ; Giám đc S Y t các t nh, ố ệ ệ ệ ườ ệ ự ộ ộ ế ố ở ế ỉ

thành ph tr c thu c Trung ng; Th tr ng y t các ngành ch u trách nhi m thi hành Quy t ố ự ộ ươ ủ ưở ế ị ệ ế

đnh này.ị

N i nh n:ơ ậ

- Nh đi u 3;ư ề

- B tr ng (đ báo cáo);ộ ưở ể

- L u: VT; KCB.ư

KT. B TR NGỘ ƯỞ

TH TR NGỨ ƯỞ

Nguy n Tr ng S nễ ườ ơ

H NG D NƯỚ Ẫ

CH N ĐOÁN VÀ ĐI U TR HERPES SIMPLEX SINH D CẨ Ề Ị Ụ

(Ban hành kèm theo Quy t đnh s 5183/QĐ-BYT ngày 09 tháng 11 năm 2021)ế ị ố

1. ĐI C NGẠ ƯƠ

Nhi m herpes simplex sinh d c là m t trong nh ng b nh lây truy n qua đng tình d c ph ễ ụ ộ ữ ệ ề ườ ụ ổ

bi n, di n bi n m n tính, có các đt tái phát t i v trí nhi m trùng. Ng i nhi m vi rút có th có ế ễ ế ạ ợ ạ ị ễ ườ ễ ể

tri u ch ng ho c không và ngay c khi không có tri u ch ng v n có th lây cho b n tình. B nh ệ ứ ặ ả ệ ứ ẫ ể ạ ệ

lây truy n qua quan h tình d c đng âm đo, h u môn ho c mi ng, có th lây cho tr s sinh ề ệ ụ ườ ạ ậ ặ ệ ể ẻ ơ

khi m b b nh.ẹ ị ệ

Nguyên nhân gây b nh do vi rút Herpes simplex (Herpes simplex virus - HSV) gây ra. HSV có 2 ệ

type là HSV-1 và HSV-2. Herpes sinh d c ch y u do HSV-2. Tuy nhiên, HSV-1 hi n nay đang ụ ủ ế ệ

có xu h ng tăng do quan h mi ng - sinh d c. Nhi m HSV là tình tr ng m n tính su t đi, có ướ ệ ệ ụ ễ ạ ạ ố ờ

th có các đt tái phát. H u h t các tr ng h p nhi m HSV không có tri u ch ng ho c tri u ể ợ ầ ế ườ ợ ễ ệ ứ ặ ệ

ch ng không đi n hình, do đó ph n l n ng i nhi m HSV-2 không đc ch n đoán.ứ ể ầ ớ ườ ễ ượ ẩ

B nh th ng g p ng i tr , trong đ tu i ho t đng tình d c, đc bi t các đi t ng có hànhệ ườ ặ ở ườ ẻ ộ ổ ạ ộ ụ ặ ệ ố ượ

vi tình d c nguy c cao. Theo c tính c a T ch c Y t th gi i năm 2016, có kho ng 491,5 ụ ơ ướ ủ ổ ứ ế ế ớ ả

tri u ng i nhi m HSV-2 trong đ tu i t 15 đn 49 trên toàn c u, trong đó n gi i m c nhi u ệ ườ ễ ộ ổ ừ ế ầ ữ ớ ắ ề

h n nam gi i.ơ ớ

Herpes simplex sinh d c có th gây ra các bi n ch ng ngoài sinh d c nh viêm r th n kinh, ụ ể ế ứ ụ ư ễ ầ

viêm màng não vô khu n, bí ti u, viêm niêm m c tr c tràng (đc bi t đi t ng nam quan h ẩ ể ạ ự ặ ệ ở ố ượ ệ

đng gi i).ồ ớ

Tr s sinh b nhi m HSV, m c dù hi m g p nh ng v n có t l tàn t t n ng và t vong.ẻ ơ ị ễ ặ ế ặ ư ẫ ỷ ệ ậ ặ ử

Ng i nhi m HSV-2 có nguy c m c HIV cao g p 3 l n. Ng i đng nhi m HIV và HSV-2 có ườ ễ ơ ắ ấ ầ ườ ồ ễ

th tăng nguy c lây HIV cho ng i khác. Nhi m HSV-2 trên ng i HIV có th gây các bi n ể ơ ườ ễ ườ ể ế

ch ng nghiêm tr ng nh nhi m trùng m t, não, ph i.ứ ọ ư ễ ắ ổ

2. CH N ĐOÁNẨ

2.1. Tri u ch ng lâm sàngệ ứ

Ng i b nh m c b nh l n đu tiên đc g i là nhi m HSV sinh d c tiên phát. Tuy cách lây ườ ệ ắ ệ ầ ầ ượ ọ ễ ụ

truy n HSV-1, HSV-2 khác nhau và gây b nh nh ng v trí khác nhau nh ng bi u hi n lâm sàngề ệ ở ữ ị ư ể ệ

c a nhi m HSV-1 và HSV-2 sinh d c th ng khó phân bi t v m t lâm sàng mà ch có th phân ủ ễ ụ ườ ệ ề ặ ỉ ể

bi t b ng xét nghi m.ệ ằ ệ

H u h t b nh nhân nhi m HSV-2 sinh d c tiên phát có tri u ch ng sau đó s b nh ng đt tái ầ ế ệ ễ ụ ệ ứ ẽ ị ữ ợ

phát. Nhi m HSV-1 sinh d c th ng ít tái phát h n. Tri u ch ng c a các đt tái phát th ng nhễ ụ ườ ơ ệ ứ ủ ợ ườ ẹ

h n đt tiên phát.ơ ợ

Sau đt nhi m HSV-2 tiên phát, th ng xu t hi n nh ng đt th i vi rút t các t n th ng sinh ợ ễ ườ ấ ệ ữ ợ ả ừ ổ ươ

d c m c dù không có tri u ch ng lâm sàng. Vì v y HSV-2 th ng lây truy n t nh ng ng i ụ ặ ệ ứ ậ ườ ề ừ ữ ườ

không bi t mình b nhi m ho c nh ng ng i không có tri u ch ng th i đi m quan h tình ế ị ễ ặ ữ ườ ệ ứ ở ờ ể ệ

d c.ụ

2.1.1. Nhi m HSV sinh d c tiên phátễ ụ

- Th i gian b nh kho ng 4-7 ngày.ờ ủ ệ ả

- T n th ng là các m n n c trên n n dát đ, t p trung thành đám b ph n sinh d c ngoài, ổ ươ ụ ướ ề ỏ ậ ở ộ ậ ụ

quanh h u môn, mông. Các m n n c ti n tri n thành m n m , v t tr t b đa cung, đóng v y ậ ụ ướ ế ể ụ ủ ế ợ ờ ả

ti t và lành không đ l i s o trong vòng 2-3 tu n. T n th ng t i niêm m c có th tr t, loét mà ế ể ạ ẹ ầ ổ ươ ạ ạ ể ợ

không có bi u hi n m n n c tr c đó.ể ệ ụ ướ ướ

- T n th ng không đi n hình c a nhi m HSV-2 sinh d c có th g p nh v t loét, v t n t nh , ổ ươ ể ủ ễ ụ ể ặ ư ế ế ứ ỏ

khó ti u, viêm ni u đo mà không có t n th ng.ể ệ ạ ổ ươ

- Tri u ch ng t i ch : đau, ng a b ph n sinh d c ho c bí ti u.ệ ứ ạ ỗ ứ ộ ậ ụ ặ ể

- Tri u ch ng toàn thân: có th s t, nh c đu, đau c , h ch b n s ng đau, viêm c t cung.ệ ứ ể ố ứ ầ ơ ạ ẹ ư ổ ử

2.1.2. Nhi m HSV sinh d c tái phátễ ụ

- Ti n tri u: đau, b ng rát, d c m tr c khi xu t hi n m n n c.ề ệ ỏ ị ả ướ ấ ệ ụ ướ

- Lâm sàng: các t n th ng tái phát th ng ít h n, m t bên và không đau nhi u nh nhi m ổ ươ ườ ơ ở ộ ề ư ễ

HSV tiên phát, th ng t lành sau 5-10 ngày.ườ ự

- H u nh không có tri u ch ng toàn thân.ầ ư ệ ứ

- nh ng b nh nhân suy gi m mi n d ch, b nh nhân HIV, các đt tái phát di n ra th ng xuyênỞ ữ ệ ả ễ ị ệ ợ ễ ườ

h n và có tri u ch ng r m r , nh h ng nhi u đn th ch t và tinh th n.ơ ệ ứ ầ ộ ả ưở ề ế ể ấ ầ

2.2. C n lâm sàngậ

Các ph ng pháp xét nghi m ch n đoán HSV-2 g m phát hi n tr c ti p t t n th ng và gián ươ ệ ẩ ồ ệ ự ế ừ ổ ươ

ti p qua huy t thanh:ế ế

- Xét nghi m huy t thanh: có th áp d ng sàng l c HSV-2 đ phát hi n kháng th đc hi u. ệ ế ể ụ ọ ể ệ ể ặ ệ

Kháng th đc hi u xu t hi n sau khi nhi m vi rút vài tu n và t n t i vĩnh vi n.ể ặ ệ ấ ệ ễ ầ ồ ạ ễ

- Nuôi c y vi rút: tr c đây đc coi là tiêu chu n vàng ch n đoán HSV-2, nh ng đ nh y khôngấ ướ ượ ẩ ẩ ư ộ ạ

cao, đc bi t các t n th ng b t đu lành và các đt tái phát.ặ ệ ở ổ ươ ắ ầ ợ

- Xét nghi m khu ch đi axit nucleic (Nucleic Acid Amplification Test - NAATs, trong đó có xét ệ ế ạ

nghi m PCR v i HSV-1 và HSV-2): so v i nuôi c y vi rút, xét nghi m NAATs có đ nh y cao ệ ớ ớ ấ ệ ộ ạ

h n, b nh ph m d thu th p và v n chuy n, cho k t qu nhanh h n nên ngày càng đc u tiên ơ ệ ẩ ễ ậ ậ ể ế ả ơ ượ ư

h n.ơ

- Trong tr ng h p không có các xét nghi m trên, có th làm xét nghi m ch n đoán t bào ườ ợ ệ ể ệ ẩ ế

Tzanck: nhu m Giemsa ho c Wright d ch m n n c th y t bào gai l ch hình và t bào đa nhân ộ ặ ị ụ ướ ấ ế ệ ế

kh ng l . Tuy nhiên, xét nghi m này không đc hi u đ ch n đoán nhi m herpes simplex sinh ổ ồ ệ ặ ệ ể ẩ ễ

d c.ụ

2.3. Ch n đoán xác đnhẩ ị

- Ch n đoán ch y u d a vào lâm sàng: m n n c t p trung thành đám trên n n dát đ, sau vài ẩ ủ ế ự ụ ướ ậ ề ỏ

ngày v đ l i các v t tr t hình đa cung; niêm m c, bán niêm m c, da vùng sinh d c.ỡ ể ạ ế ợ ở ạ ạ ụ

- Xét nghi m: trong đi u ki n không th c hi n đc nuôi c y vi rút, xét nghi m khu ch đi gen ệ ề ệ ự ệ ượ ấ ệ ế ạ

(trong đó có PCR) đc xem xét là xét nghi m có giá tr cao trong ch n đoán herpes simplex sinh ượ ệ ị ẩ

d c.ụ

- Trong tr ng h p không làm đc các xét nghi m trên, có th làm xét nghi m t bào Tzanck ườ ợ ượ ệ ể ệ ế

đ h tr ch n đoán.ể ỗ ợ ẩ

2.4. Ch n đoán phân bi tẩ ệ

- Săng giang mai

- H cam m mạ ề

- B nh áp tệ ơ

- B nh Behcetệ

- N m Candidaấ

- D ng thu c…ị ứ ố

3. ĐI U TRỀ Ị

3.1. Nguyên t c đi u trắ ề ị

- Đi u tr càng s m càng t t trong vòng 72 gi sau khi xu t hi n t n th ng đi v i nhi m HSV ề ị ớ ố ờ ấ ệ ổ ươ ố ớ ễ

tiên phát mà không c n ch k t qu xét nghi m. Thu c kháng vi rút đng u ng làm gi m th i ầ ờ ế ả ệ ố ườ ố ả ờ

gian và m c đ n ng c a b nh, gi m tri u ch ng và kh năng phát tán vi rút. Tuy nhiên, sau 72 ứ ộ ặ ủ ệ ả ệ ứ ả

gi v n nên s d ng thu c kháng vi rút đng u ng n u b nh nhân v n xu t hi n t n th ng ờ ẫ ử ụ ố ườ ố ế ệ ẫ ấ ệ ổ ươ

m i và/ho c tri u ch ng đau đáng k .ớ ặ ệ ứ ể

- Ch y u đi u tr ngo i trú, ch đi u tr n i trú trong tr ng h p b nh n ng (viêm loét sinh d c ủ ế ề ị ạ ỉ ề ị ộ ườ ợ ệ ặ ụ

n ng, s ng đau nhi u…) ho c có bi n ch ng (viêm r th n kinh, viêm màng não vô khu n, bí ặ ư ề ặ ế ứ ễ ầ ẩ

ti u, viêm niêm m c tr c tràng…).ể ạ ự

- T v n đi u tr cho b n tình và phòng tránh nhi m các b nh lây truy n qua đng tình d c ư ấ ề ị ạ ễ ệ ề ườ ụ

khác, trong đó có nhi m HIV.ễ

- N u có b i nhi m, dùng kháng sinh ph r ng.ế ộ ễ ổ ộ

- Nâng cao th tr ng.ể ạ

3.2. Đi u tr c thề ị ụ ể

L a ch n m t trong các phác đ d i đây, u tiên aciclovir do t ng đng v hi u qu và t i ự ọ ộ ồ ướ ư ươ ươ ề ệ ả ố

u chi phí đi u tr .ư ề ị

V thành niên, ng i tr ng ị ườ ưở

thành và ph n có thaiụ ữ Ng i nhi m HIV và suy gi m ườ ễ ả

mi n d chễ ị

Herpes sinh d c ụ

tiên phát

• Aciclovir 400 mg u ng 3 l n/ngày trong 10 ngày (li u chu n)ố ầ ề ẩ

• Aciclovir 200 mg u ng 5 l n/ngày trong 10 ngàyố ầ

Herpes sinh d c táiụ

phát

Đi u tr nên đc ề ị ượ

b t đu trong vòng ắ ầ

24h k t khi có ể ừ

tri u ch ngệ ứ

• Aciclovir 400 mg u ng 3 ố

l n/ngày trong 5 ngày, ho c 800ầ ặ

mg u ng 2 l n/ngày trong 5 ố ầ

ngày, ho c 800 mg u ng 3 ặ ố

l n/ngày trong 2 ngàyầ

• Valaciclovir 500 mg u ng 2 ố

l n/ngày trong 3 ngàyầ

• Famciclovir 250 mg u ngố

2l n/ngày trong 5 ngàyầ

• Aciclovir 400 mg u ng 3 ố

l n/ngày trong 5 ngàyầ

• Valaciclovir 500 mg u ng 2 ố

l n/ngày trong 5 ngàyầ

• Famciclovir 500 mg u ng 2 ố

l n/ngày trong 5 ngàyầ

Đi u tr d phòngề ị ự

Cho b nh nhân tái ệ

phát 4-6 đt/năm ợ

ho c h n.ặ ơ

• Aciclovir 400 mg u ng 2 ố