1
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài:
Thực hiện tinh thần công văn số 3350/BTNMT của Bộ Tài Nguyên và môi
trường ngày 22/8/2005 về việc tổ chức chiến dịch “ Làm cho thế giới sạch hơn”, đòi
hỏi mỗi nhà trường cần quan tâm tích cực hơn trong việc xây dựng môi trường cảnh
quan sư phạm ở trường học cũng như khu vực xung quanh và chỉ thị số 40/2008/CT –
BGDĐT, ngày 22/07/2008 về phát động phong trào thi đua “ Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực”. Trường học hiện nay không những cung cấp cho học
sinh những tri thức khoa học một cách có hệ thống mà còn rèn cho các em những kĩ
xảo, kĩ năng sống cần thiết để hình thành và phát triển phẩm chất tốt đẹp. Đào tạo con
người mới Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và
nghề nghiệp ổn định.
Căn cứ vào mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018 về phát triển phẩm
chất, năng lực cốt lõi cho học sinh trung học phổ thông và công văn của Sở giáo dục
Nghệ An (6/2020) về việc tổ chức hoạt động “ Tháng hành động về môi trường”, tiếp
tục thực hiện phong trào thi đua xây dựng trường học xanh, sạch, đẹp, an toàn gắn với
môi trường văn hóa trong trường học hiện nay.
Cảnh quan môi trường là một trong những vấn đề rất cần thiết của toàn xã hội
đặc biệt quan tâm, nó ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của con người. Tạo cảnh quan
xây dựng trường học xanh – sạch – đẹp là một nội dung giáo dục không thể thiếu trong
nhà trường. Trong những năm học ở trường phổ thông cũng là bước ngoặc sẽ để lại ấn
tượng khó phai trong kí ức của các em học sinh. Kỷ niệm gắn bó của cuộc đời học sinh
chính là ngôi trường. Một ngôi trường xanh – sạch – đẹp sẽ là sân chơi với không khí
trong lành, là niềm tự hào của thầy cô và các em. Trường học xây dựng cảnh quan hài
hòa, phù hợp với thực tế môi trường nơi học sinh học tập sẽ có giá trị giáo dục rất lớn
đối với các em học sinh. Từ đó, đề cao trách nhiệm của thầy và trò trong việc chăm
sóc, giữ gìn và bảo vệ môi trường tự nhiên. Đặc biêt, giáo dục tạo cảnh quan môi trường
nhằm trang bị cho học sinh tri thức , kĩ năng và thái độ giữ gìn, bảo vệ môi trường, góp
phần xây dựng môi trường sống trong sạch, lành mạnh trong trường học nói riêng và
cộng đồng nói chung. Tạo được cảnh quan môi trường xanh – sạch - đẹp trong trường
học góp phần quan trọng thực hiện tốt mục tiêu giáo dục toàn diện “ đức – trí – thẩm –
mĩ ’’ cho mỗi học sinh.
Cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp tạo sự hứng thú, phấn khởi, tươi vui,
sáng tạo, tâm lí thoải mái cho thầy cô, học trò mỗi khi đến trường, đặc biệt là các hoạt
động ngoài giờ của học sinh. Đây cũng là nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi một cán bộ
quản lí để góp phần hình thành và phát triển ở học sinh một số kỹ năng, thói quen bảo
vệ môi trường , thói quen sống vệ sinh , ngăn nắp, gọn gàng, tiết kiệm, biết yêu quý và
2
tôn trọng cảnh quan thiên nhiên xung quanh cuộc sống của mình. Chính vì giáo dục
môi trường cho học sinh trong nhà trường nói riêng và cuộc sống bên ngoài nói chung
là việc làm hết sức cần thiết, cấp bách hiện nay. Đó là những lí do tôi nghiên cứu và
tiến hành thực hiện đề tài: “ Biện pháp tạo cảnh quan môi trường nhằm nâng cao
hiệu quả xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
II. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức quản lí giáo
dục để tìm ra biện pháp nâng cao chất lượng, giáo dục toàn diện học sinh: hình thành
và phát triển một số phẩm chất và năng lực nói chung cho học sinh như phẩm chất nhân
ái và khoan dung, làm chủ bản thân, thực hiện nghĩa vụ học sinh, giúp học sinh phát
triển kĩ năng học tập, lao động, tự chiếm lĩnh kiến thức, kích thích hứng thú nhận thức
cũng như phát triển trí tuệ, giáo dục nhân cách cho các em: Giáo dục tình cảm yêu mến,
tự hào, trân trọng về mái trường - nơi học tập của mình.
Mặt khác, việc tạo cảnh quan môi trường nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực góp phần không nhỏ vào việc giáo dục ý thức
trách nhiệm của bản thân đối với cảnh quan môi trường trong trường học nói riêng và
cộng đồng nói chung. Đặc biệt, thực hiện đề tài nghiên cứu này nhằm mục đích góp
phần phát triển một số năng lực và kĩ năng sống cho học sinh như: Năng lực giao tiếp,
hợp tác, tìm kiếm, kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng, kĩ
năng tư duy, kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng đạt mục tiêu, kĩ năng quản lí thời
gian...
Xác định được những nguyên tắc , đề xuất các hình thức, một số biện pháp tạo
cảnh quan môi trường nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực ở trường học một cách hợp lí, khoa học, phù hợp với yêu cầu đổi mới
giáo dục toàn diện hiện nay. Không những thế, đề tài còn nhằm mục đích chứng minh
tính cần thiết và tính khả thi của việc tạo cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp nhằm
nâng cao hiệu quả xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực .
Giúp học sinh mở rộng hiểu biết về môi trường sống của con người, quan hệ giữa
con người và môi trường, hiểu biết một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và
biện pháp bảo vệ môi trường.
Giáo dục tình cảm yêu quý, tôn trọng thiên nhiên góp phần hình thành và phát
triển ở học sinh một số kĩ năng, thói quen sống vệ sinh, ngăn nắp, gọn gàng, tiết kiêm,
biết trồng cây xanh và làm cho môi trường của nhà trường, của cộng đồng xã hội luôn
xanh- sạch- đẹp.
3
Trang bị cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh tri thức, kĩ năng và thái độ gìn
giữ , bảo vệ môi trường, góp phần xây dựng môi trường sống trong sạch, lành mạnh
trong trường học nhằm giáo dục toàn diện : Đức – Trí – Thể - Mĩ cho học sinh.
Giáo dục học sinh có ý thức yêu thích, giữ gìn vệ sinh . Biết trân quý thành quả
lao động và những gì thiên nhiên ban tặng.Hình thành thái độ tình cảm đạo đức về thẩm
mĩ và phát triển tốt về sức khỏe, thể chất cho học sinh và một số kĩ năng như: Biết yêu
thương, đoàn kết, cảm thông, chia sẻ...
III. Đối tượng nghiên cứu của đề tài.
Biện pháp tạo cảnh quan môi trường phù hợp với đối tượng cán bộ quản lí, giáo
viên, nhân viên, học sinh ở trường học hiện nay .
IV. Kế hoạch nghiên cứu
STT
Thời gian
Nội dung công việc
Sản phẩm
1
Từ 14/10 đến
1/12/2019
- Đọc tài liệu về tình hình môi
trường hiện nay
- Khảo sát tình hình thực tế tại
các trường học hiện nay --
Tổng hợp số liệu thực tế.
-Tuyển tập các
dạng tài liệu.
-Các số liệu đã
được xử lý.
2
Từ 01/12/2019 đến
30/12/2019
- Trao đổi với đồng nghiệp về
đề tài của mình.
- Đọc tài liệu tham khảo về
giáo dục kĩ năng sống, xây
dựng trường học hạnh phúc.
- Nắm được ý kiến
của đồng nghiệp
- Nắm chắc kết cấu
chung của sáng
kiến kinh nghiệm.
- Viết phần mở đầu
- Viết cơ sở lý luận
3
- Thực nghiệm tại trong toàn
trường và trao đổi cách thức
thực nghiệm với một số trường
bạn
- Hoạt động cụ thể
- Viết phần trọng
tâm của đề tài: Giải
pháp và hiệu quả đề
tài
4
Từ 25/01/2021 đến
25/02/2021
- Khảo sát thực tiễn và kết quả
thực nghiệm
- Viết phần kết
luận
- Hoàn thiện đề tài
4
V. Phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu lý thuyết:
Tài liệu về lý luận như phương pháp giữ gìn và bảo vệ môi trường, những vấn
đề chung về đổi mới giáo dục toàn diện, tài liệu về giáo dục kĩ năng sống, trường học
hạnh phúc và các tài liệu có liên quan.
- Nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp điều tra sư phạm:
Tiến hành thực nghiệm kiểm tra và so sánh kết quả đánh giá qua từng giai đoạn
để kiểm chứng các biện pháp tạo cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp và mang lại
kết quả tốt như thế nào.
+Phương pháp đàm thoại.
Trao đổi với cán bộ quản lí, thầy cô giáo, nhân viên, đồng nghiệp và học sinh.
Xử lý thông tin
Rút ra kết luận khoa học, điều tra thực tế qua việc tổ chức tiến hành thực nghiệm
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiêm cụ thể ở các nội dung : Công tác lao động, công tác vệ
sinh, công tác trực tuần, tổ chức thiết kế và xây dựng vườn hoa trong khuôn viên nhà
trường, xử lí rác thải để kiểm chứng, rút ra biện pháp đúng, loại trừ biện pháp không
hợp lý qua việc tạo cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp. Đối chiếu kết quả thực
nghiệm với lý luận để rút ra những kết luận khái quát, khoa học, mang tính phổ biến.
VI. Đóng góp mới của đề tài.
Tính mới
Sáng kiến góp phần phát huy tính tích cực, chủ động và phát triển năng lực phẩm
chất toàn diện cho học sinh.
Trang bị cho mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh ý thức trách nhiệm chung
tay thường xuyên bảo vệ môi trường, tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp nơi công tác, địa
bàn cư trú, cộng đồng xã hội. Đồng thời, tạo ra cơ hội để hiểu biết về môi trường, hiểu
biết các quyết định về môi trường của con người, để sử dụng tất cả các kỹ năng liên
quan đến cuộc sống của con người trong hiện tại và tương lai.
Chứng minh tính khả thi và tính cần thiết của việc tạo cảnh quan môi trường
xanh- sạch- đẹp trong trường học nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực.
5
Khẳng định tầm quan trọng của việc tạo cảnh quan môi trường xanh- sạch- đẹp
trong trường học nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực.
Tính khoa học
Sáng kiến đã dựa trên những cơ sở lí thuyết, dựa trên tình hình thực tiễn
hiện nay của các nhà trường nhằm đưa ra những biện pháp, giải pháp phù hợp để việc
tạo cảnh quan môi trường xanh- sạch- đẹp trong trường học nhằm nâng cao hiệu quả
xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực
Tính hiệu quả
Phạm vi ứng dụng: Đề tài áp dụng trong trường trung học phổ thông nói riêng
và nhà trường các cấp học nói chung.
Đối tượng ứng dụng: Tất cả các trường học, có thể làm mô hình tham khảo cho
các trường học và các địa phương, cơ quan khác.
Kết quả ứng dụng: Xây dựng được cảnh quan môi trường xanh- sạch- đẹp trong
trường học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực.
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BIỆN PHÁP TẠO CẢNH QUAN MÔI
TRƯỜNG NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ XÂY DỰNG TRƯỜNG HỌC
THÂN THIỆN, HỌC SINH TÍCH CỰC.
1.1. Cơ sở lý luận
Giáo dục môi trường là một quá trình thông qua các hoạt động giáo
dục nhằm giúp con người có được sự hiểu biết, kỹ năng và giá trị tạo điều kiện cho họ
tham gia vào phát triển xã hội bền vững về sinh thái. Mục đích của giáo dục môi trường
nhằm vận dụng những kiến thức và kỹ năng vào gìn giữ, bảo tồn, sử dụng môi trường
theo cách thức bền vững cho cả thế hệ hiện tại và tương lai. Nó cũng bao hàm cả việc
học tập cách sử dụng những công nghệ mới nhằm tăng sản lượng và tránh những thảm
họa môi trường, xóa nghèo đói tận dụng cơ hội và đưa ra những
quyết định khôn khéo trong sử dụng tài nguyên. Hơn nữa, nó bao hàm cả
việc đạt được những kỹ năng, có những động lực và cam kết hành động, dù
với tư cách cá nhân hay tập thể, để giải quyết những vấn đề môi trường hiện
tại và phòng ngừa những vấn đề mới nảy sinh.