Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ, GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT QUẾ PHONG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Lĩnh vực (môn): Quản lý

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUẾ PHONG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ, GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT QUẾ PHONG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Đồng tác giả: Nguyễn Tiến Trung

Nguyễn Văn Thái

Ngô Chiến Thắng

Đơn vị: Trường THPT Quế Phong

Năm thực hiện: Năm học 2022-2023

Lĩnh vực (môn): Quản lý

Quế Phong, tháng 4 năm 2023

MỤC LỤC

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................... 1

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 3

2.1. Cơ sở khoa học ............................................................................................... 3

2.1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................... 3

2.1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................... 6

2.1.3. Thực trạng giáo dục đạo đức học sinh tại Trường THPT Quế

Phong trong giai đoạn hiện nay ......................................................... 8

2.2. Một số giải pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay ................................. 16

2.2.1. Nhóm giải pháp về công tác tư tưởng ............................................. 17

2.2.2. Nhóm giải pháp về công tác tổ chức ............................................... 18

2.2.3. Nhóm giải pháp về công tác phối hợp: Giữa nhà trường, gia đình và các lực lượng an ninh địa phương trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ................................................................ 23

2.2.4. Nhóm giải pháp đặc thù ................................................................... 25

2.3. Khảo sát tính hiệu quả và khả năng ứng dụng của các giải pháp đề xuất .......... 26

2.3.1. Mục đích khảo sát ............................................................................. 26

2.3.2. Nội dung khảo sát .............................................................................. 26

2.3.3. Đối tượng và phương pháp khảo sát ................................................. 26

PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 30

1. Kết luận ........................................................................................................... 30

2. Kiến nghị ......................................................................................................... 30

PHỤ LỤC ............................................................................................................... 32

CÁC VĂN BẢN VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................ 38

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Từ ngàn xưa, ông cha ta đã đúc kết một cách sâu sắc kinh nghiệm về giáo dục “Tiên học lễ, hậu học văn”, “Lễ” là phạm trù chỉ đạo đức. “Lễ” có nghĩa là cách ứng xử, giao tiếp có văn hóa giữa người với người theo chuẩn mực đạo đức được xã hội quy định. Phương châm giáo dục “Tiên học lễ, hậu học văn” là sự phối hợp giữa giáo dục đạo đức và truyền thụ tri thức, trong đó đề cao giáo dục đạo đức.

Ngày nay, cùng với sự phát triển và đi lên của xã hội, mỗi chúng ta được sống trong môi trường văn minh, hiện đại hơn, nhưng kéo theo đó cũng có nhiều vấn đề nảy sinh làm ảnh hưởng ít nhiều đến đời sống xã hội. Một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay, đó là đạo đức học đường của một bộ phận học sinh đang bị xuống cấp, dẫn đến tình trạng bạo lực học đường, những vụ án nghiêm trọng, những hành vi gian lận ở nhiều góc độ xảy ra ngày càng phổ biến. Đây là những biểu hiện lệch lạc trong hành vi, nhân cách đạo đức học sinh. Điều này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về lối sống đạo đức, nhân cách của giới trẻ ngày nay. Do vậy vấn đề đặt ra là phải giáo dục cho thế hệ trẻ một cách toàn diện, đặc biệt là tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống, những giá trị nhân văn cao đẹp.

Nghị quyết TW 2 (Khóa VIII) của Đảng đã đánh giá thực trạng này: “Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước. Trong những năm tới cần tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác- Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh…tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”.

Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII nhấn mạnh: “Xây dựng đồng bộ thể chế, chính sách để thực hiện có hiệu quả chủ trương giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước. Tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giáo dục hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Chú trọng hơn giáo dục đạo đức, nhân cách, năng lực sáng tạo và giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc…”.

Xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, trong những năm học qua, Trường THPT Quế Phong luôn coi trọng vấn đề giáo dục toàn diện cho học sinh, đặc biệt là vấn đề giáo dục đạo đức. Là cán bộ quản lý và tham gia công tác Đoàn - Hội, chúng tôi nhận thấy rằng, công tác quản lý, giáo dục đạo đức cho học sinh luôn là một nhiệm vụ quan trọng và ngày càng phức tạp, đòi hỏi nhiều tâm sức của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên nhà trường trong giai đoạn hiện nay.

1

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số giải pháp quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay” nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại đơn vị.

2

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2.1. Cơ sở khoa học

2.1.1. Cơ sở lý luận

2.1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu

2.1.1.1.1. Khái niệm giáo dục:

Giáo dục là hoạt động hướng tới con người thông qua một hệ thống các biện pháp tác động nhằm truyền thụ những tri thức và kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng và lối sống, bồi dưỡng tư tưởng và đạo đức cần thiết cho đối tượng, giúp hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách phù hợp với mục đích, mục tiêu chuẩn bị cho đối tượng tham gia lao động sản xuất và đời sống xã hội.

2.1.1.1.2. Khái niệm đạo đức:

Đạo đức là một khái niệm hiện đang tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau. Đạo đức được hiểu theo nghĩa chung nhất là một hình thái ý thức xã hội, bao gồm những nguyên tắc, chuẩn mực, định hướng giá trị được xã hội thừa nhận, có tác dụng chi phối, điều chỉnh hành vi của con người trong quan hệ với người khác và toàn xã hôi. Tuy nhiên, trong mỗi lĩnh vực chuyên sâu, đạo đức được hiểu cụ thể hơn.

Theo Từ điển Tiếng Việt, đạo đức là “phép tắc về quan hệ giữa người và người, giữa cá nhân với tập thể, với xã hội”, là “phẩm chất tốt đẹp của con người: sống có đạo đức, rèn luyện đạo đức”. Theo nhóm tác giả Mai Văn Bính (Chủ biên), Lê Thanh Hà, Nguyễn Thị Thanh Mai, Lưu Thu Thủy, đạo đức “là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội” . Như vậy, bản chất đạo đức là những quy tắc, chuẩn mực trong quan hệ xã hội được xã hội thừa nhận và tự giác thực hiện. Với HS, đạo đức được hiểu là trách nhiệm trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân, quyền và nghĩa vụ của HS được thể hiện ở thái độ, hành vi, hiệu quả học tập và rèn luyện.

2.1.1.1.3. Giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường THPT:

Giáo dục đạo đức là quá trình tác động đến đối tượng giáo dục để hình thành trong họ những yếu tố tình cảm, niềm tin, lý tưởng và tất cả được thể hiện thông qua hoạt động thực tiễn của con người. Theo tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt: “Giáo dục đạo đức là quá trình biến các chuẩn mực đạo đức, từ những đòi hỏi bên ngoài của xã hội đối với cá nhân thành những đòi hỏi bên trong của bản thân, thành niềm tin, nhu cầu, thói quen của người được giáo dục” . Tiếp cận khái niệm giáo dục đạo đức trong mối quan hệ thống nhất giữa nhận thức - tình cảm - thái độ - hành vi, nhà nghiên cứu Phạm Minh Hạc cho rằng “giáo dục đạo đức là một quá trình kết hợp nâng cao nhận thức với hình thành thái độ, xúc cảm, tỉnh cảm, niềm tin hành vi và thói quen đạo đức” . Dưới góc độ giáo dục học, giáo dục

3

đạo đức là bộ phận hợp thành của nội dung giáo dục toàn diện nhằm giúp thế hệ trẻ hình thành lý tưởng, ý thức và tình cảm đạo đức, tạo nên những hành vi và thói quen hành vi đạo đức của con người mới, xã hội chủ nghĩa thể hiện ở những phẩm chất đạo đức. Giáo dục hành vi đạo đức là tổ chức cho học sinh lặp đi, lặp lại nhiều lần những thao tác, hành động đạo đức trong học tập, sinh hoạt, trong cuộc sống nhằm có được hành vi đạo đức đúng đắn và từ đó có thói quen đạo đức bền vững. Ngày nay, giáo dục đạo đức cho HS là giáo dục đạo đức xã hội chủ nghĩa. Giáo dục đạo đức chính là nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, đạo đức, pháp luật, làm cho học sinh có tinh thần yêu nước, thấm nhuần lý tưởng xã hội chủ nghĩa, thật sự say mê học tập, có ý thức tổ chức kỷ luật, kính thầy, yêu bạn, có nếp sống lành mạnh, biết tôn trọng pháp luật.

Giáo dục đạo đức cho học sinh là giáo dục lòng trung thành đối với tổ quốc, hiếu với nhân dân, yêu quê hương đất nước, có lòng vị tha, nhân ái, cần cù liêm khiết và chính trực. Đó là đạo đức xã hội chủ nghĩa là đạo đức của cá nhân, tập thể và chủ nghĩa nhân đạo mang tính chân thực, tích cực, khác với đạo đức vị kỷ, cá nhân. Giáo dục đạo đức học sinh gắn chặt với giáo dục tư tưởng - chính trị, giáo dục truyền thống và giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục pháp luật nhà nước xã hội chủ nghĩa, cung cấp cho học sinh những phương thức ứng xử đúng đắn trước vấn đề của xã hội... giúp cho các em có khả năng tự kiểm soát được hành vi của bản thân một cách tự giác, có khả năng chống lại những biểu hiện lệch lạc về lối sống.

2.1.1.1.4. Quản lý giáo dục đạo đức:

Công tác quản lí giáo dục đạo đức học sinh của nhà trường thể hiện trên

các mặt:

- Xây dựng kế hoạch quản lý giáo dục đạo đức: phân tích thực trạng giáo dục đạo đức trong năm học của ngành, trường, địa phương; xác định điều kiện giáo dục như cơ sở vật chất, tài chính, quỹ thời gian, sự phối hợp với lực lượng giáo dục trong trường và ngoài trường.

- Tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức: giải thích mục tiêu, yêu cầu của kế hoạch giáo dục đạo đức; thảo luận giải pháp thực hiện kế hoạch; sắp xếp bố trí nhân sự, phân công trách nhiệm quản lý, huy động nguồn lực, cơ sở vật chất; định rõ tiến trình, tiến độ thực hiện, thời gian bắt đầu, thời hạn kết thúc.

- Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức: lãnh đạo, chỉ đạo các bộ phận trong nhà trường thực hiện những nhiệm vụ để bảo đảm việc giáo dục đạo đức diễn ra đúng hướng, đúng kế hoạch, tập hợp và phối hợp các lực lượng giáo dục sao cho đạt hiệu quả.

- Kiểm tra, đánh giá giáo dục đạo đức: kiểm tra định kỳ, thường xuyên, đột xuất, trực tiếp, hoặc gián tiếp để giúp học sinh hiểu rõ hơn về những hoạt động của mình, khẳng định được mình, từ đó hoạt động tích cực hơn, tự giác hơn, biết tự điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với yêu cầu chung của xã hội.

4

2.1.1.2. Những đặc điểm cụ thể về rèn luyện đạo đức của học sinh ở trường

phổ thông

Quá trình giáo dục, rèn luyện đạo đức học sinh có sự gắn kết chặt chẽ giữa quá trình dạy học trên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; có định hướng thống nhất các yêu cầu, mục đích giáo dục giữa các tổ chức tham gia công tác giáo dục trong và ngoài nhà trường; có tính lâu dài của quá trình hình thành, phát triển nhân cách và các phẩm chất đạo đức của học sinh.

- Mục tiêu giáo dục đạo đức là chuyển hóa những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội thành những phẩm chất đạo đức nhân cách cho học sinh, hình thành ở các em thái độ đúng đắn trong giao tiếp, ý thức tự giác thực hiện các chuẩn mực của xã hội, thói quen chấp hành các quy định của pháp luật.

- Chức năng giáo dục đạo đức là làm cho học sinh thấm nhuần sâu sắc thế giới quan Mác-Lênin, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, chủ trương, chính sách của Đảng, sống và làm việc theo pháp luật, sống có kỷ cương, nền nếp, có văn hóa trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội và giữa con người với nhau.

- Nội dung giáo dục đạo đức học sinh là giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu hoà bình, có tinh thần cộng đồng và quốc tế, có tinh thần lao động sáng tạo, có thái độ xây dựng và bảo vệ môi trường...

- Phương pháp giáo dục đạo đức học sinh là tác động vào nhận thức tình cảm bằng đàm thoại, tranh luận, lồng ghép giáo dục qua các môn học Ngữ Văn, GDCD, Lịch Sử, GDQP-AN, thi kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giảng giải, khuyên răn; tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động tình nguyện, nhân đạo, lao động công ích...; phương pháp kích thích tình cảm và hành vi: thi đua, nêu gương, khen thưởng, trách phạt…

2.1.1.3. Những tác động cơ bản tới việc rèn luyện đạo đức của học sinh ở

trường phổ thông hiện nay

- Về tâm sinh lý học sinh: đây là giai đoạn các em đang phát triển mạnh về thể chất, tinh thần và tình cảm, nhạy cảm, thích thể hiện, thích cái mới, lạ, dễ bị kích động, lôi kéo...Các em có nhu cầu giao tiếp rất lớn đặc biệt là sự giao tiếp với bạn bè, từ đó mà hình thành lên các nhóm bạn cùng sở thích. Nếu không được giáo dục, uốn nắn kịp thời dễ bị sai lệch.

- Về phía gia đình: gia đình là nền tảng, có tính quyết định trong giáo dục đạo đức, lối sống, nhân cách cho học sinh. Hiện nay, có nhiều cha mẹ thiếu sự quan tâm, hoặc nuông chiều thái quá trong việc nuôi dạy; hoặc sử dụng quyền uy của cha mẹ một cách cực đoan, áp đặt cứng nhắc, dùng vũ lực với con; có gia đình thiếu gương mẫu, những mâu thuẫn của bố mẹ, người thân; gia đình có hoàn cảnh éo le...đã tác động không nhỏ đến sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh, gây ra phản ứng tiêu cực về hành vi ...

5

- Về phía nhà trường: một số cán bộ quản lí, giáo viên và bạn bè của học sinh thường có những định kiến, thiếu thiện cảm với những em có lỗi; sử dụng các biện pháp hành chính hơi cứng nhắc; sự lạm dụng quyền lực, sự thiếu quan tâm tới đặc điểm từng học sinh của các thầy cô giáo, nhà quản lý; sự thiếu gương mẫu trong mô phạm giáo dục; việc đánh giá kết quả, khen thưởng, kỷ luật chưa kịp thời; sự phối hợp không đồng bộ giữa các lực lượng giáo dục...đều có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh.

- Về phía xã hội: tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, sự phát triển của khoa học công nghệ, các sản phẩm văn hóa, công nghệ, nhất là mặt trái của nó làm gia tăng xu hướng lối sống thực dụng, hám vật chất, coi thường những giá trị nhân văn, xem nhẹ lời khuyên của cha mẹ, thầy cô cũng dẫn đến những biểu hiện lệch lạc về chuẩn mực đạo đức của học sinh.

2.1.2. Cơ sở thực tiễn

2.1.2.1. Nhận diện đạo đức học đường - những vấn đề thực tiễn đang đặt ra

Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội, mỗi chúng ta được sống trong môi trường văn minh, hiện đại hơn, nhưng kéo theo đó là những vấn đề nảy sinh rất đáng quan ngại như: đạo đức học đường của một bộ phận học sinh đang bị xuống cấp, dẫn đến tình trạng bạo lực học đường xảy ra ngày càng phổ biến, quan hệ thầy trò bị đảo lộn... Điều này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về lối sống, đạo đức, nhân cách của giới trẻ ngày nay.

Dư luận xã hội đã bất bình và lên án về tình trạng bạo lực xảy ra trong học đường, nhưng thời gian gần đây, hiện tượng này không thuyên giảm mà thậm chí còn gia tăng với những hành vi và mức độ bạo lực nguy hiểm hơn trước. Đó không chỉ là những biểu hiện lệch lạc trong hành vi, nhân cách đạo đức như thiếu lễ độ với người lớn, tụ tập gây gổ đánh nhau, thói lười học, ham chơi, sống đua đòi và phạm pháp hình sự từ phía học sinh mà bên cạnh đó còn có cả sự ngược đãi học

sinh và tha hóa từ một số thầy cô giáo.

Về phía học sinh, đáng quan ngại hơn cả là những biểu hiện đạo đức xuống cấp lại tăng theo lứa tuổi và bậc học. Hiện tượng đó đã làm cho các bậc phụ huynh không khỏi băn khoăn.

Mặt khác, nguy cơ xuống cấp đạo đức từ phía một bộ phận thầy cô giáo cũng đang là một thực tế đáng buồn và là một trong những nỗi lo lắng của xã hội đối với môi trường giáo dục hiện nay. Tuy không nhiều, nhưng trong đội ngũ giáo chức, tình trạng bạo hành, ngược đãi học sinh đã xảy ra. Ở bậc mầm non, bậc tiểu học, vẫn có những thầy cô quan niệm: những lời trách mắng, hình phạt sẽ giúp trẻ trưởng thành hơn. Do đó biện pháp răn đe, bạo hành bằng lời nói và hành vi đôi khi đã được áp dụng. Nghiệt ngã thay! Khi mà những lời nói tưởng chừng như vô hại, những hành vi không kiềm chế được đã biến thầy cô trở thành nỗi ám ảnh trong mắt trẻ thơ.

6

Bạo lực học đường mới chỉ là một khía cạnh của hiện tượng đạo đức xuống cấp. Đáng buồn hơn, có những vụ việc mang tính chất vô nhân tính, đã gây sự phẫn nộ trong dư luận xã hội. Cách đây không lâu, dư luận bàng hoàng về vụ nữ sinh trường cao đẳng Truyền hình bị thầy giáo “gạ tình lấy điểm”. Hay ở Hà Giang một thầy hiệu trưởng trường THPT DTNT đã lợi dụng thân xác và tham gia đường dây mua bán dâm trẻ vị thành niên. Tàn nhẫn hơn, một thầy giáo giở trò dâm ô với một học sinh mới hơn 4 tuổi tại Hà Nội. Hay việc thầy giáo ở tỉnh Kiên Giang quan hệ học sinh lớp 10 có bầu. Và gần đây nhất, có học sinh ở một trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An do mâu thuẫn tình cảm, đã dùng dao đâm bạn học cùng lớp trọng thương. Vụ việc học sinh trường THPT chuyên Đại học Vinh tự tử gần đây nhất có liên quan đến bạo lực học đường hay không kèm theo những dư luận trái chiều mà chưa đến hồi kết…

2.1.2.2. Những yêu cầu về giáo dục nhân cách học sinh hiện nay - thực tế

qua dư luận xã hội

Từ thực tế đạo đức của một bộ phận học sinh, sinh viên và cả một số ít thầy cô giáo đang xuống cấp, nguyên nhân chủ yếu vẫn là do vấn đề giáo dục nhân cách cho học sinh trong nhà trường chưa được quan tâm đúng mức. Vậy, giải pháp nào để khắc phục tình trạng trên.

Muốn trở thành người con ngoan trong gia đình và công dân tốt của xã hội, trước hết phải là người có đạo đức nhân cách. Cũng vì thế, từ bao đời nay, ông cha ta luôn lấy câu “Tiên học lễ, hậu học văn” làm đầu để giáo dục cho con cháu. Tưởng rằng lời răn dạy của người xưa luôn được nhận thức đầy đủ, thế nhưng thực tế lời dạy trên đang bị xem nhẹ. Trong phương thức giáo dục chúng ta còn để lại nhiều lỗ hổng, sự kết hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội chưa được nhịp nhàng, đồng bộ. Như chúng ta đã biết, tam giác nhà trường - gia đình - xã hội có quan hệ chặt chẽ với nhau, cùng ảnh hưởng đến sự phát triển hành vi, đạo đức và nhân cách của con trẻ. Hơn bao giờ hết, vai trò của gia đình chiếm một vị trí quan trọng trong việc giáo dục nhân cách học sinh. Cha mẹ phải là người mực thước trong việc giáo dục con cái những giá trị đạo đức làm người đầu tiên. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây của PGS.TS Hoàng Bá Thịnh cho thấy một thực tế đáng báo động, có trên 40% cha mẹ giáo dục con bằng đòn roi, chửi mắng. Trong khi đó chỉ có khoảng 15% cha mẹ biết giáo dục con cái đúng mực.

Nói như vậy, bởi lẽ gia đình là cái nôi để hình thành nhân cách của mỗi con người. Vì vậy cha mẹ phải là những hình mẫu của những chuẩn mực để cho con cái học tập. Nhiều phụ huynh lầm tưởng sự quan tâm con cái nghĩa là chu cấp cho con đầy đủ điều kiện vật chất mà quên rằng, chính sự thiếu quan tâm ở các khía cạnh tâm, sinh lý của con là nguyên nhân khiến cho quan hệ gia đình ngày càng trở nên lỏng lẻo và thiếu bền vững.

Bên cạnh đó, mỗi giáo viên phải là tấm gương sáng về nhân cách đối với sự nghiệp trồng người. Thực tế cho thấy, nhiều sinh viên sư phạm chưa có kỹ năng

7

ứng xử và chuẩn mực của một nhà giáo chân chính. Bởi người thầy không chỉ truyền đạt cho học sinh kiến thức, mà còn dạy cả cách sống, đạo lý làm người cho các em. Bản thân công tác giáo dục đội ngũ sư phạm cũng đã có lỗ hổng ngay từ khi được đào tạo, trong hệ thống chương trình đào tạo sư phạm.

Mặt khác, việc giáo dục nhân cách đạo đức cho học sinh trong nhà trường chủ yếu dựa vào môn Giáo dục công dân, nhưng môn học này lại bị xem nhẹ, nội dung chương trình học còn nặng về lý thuyết, nhẹ giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Chương trình sách giáo khoa môn này còn nhiều bất cập, các phần về triết học, kinh tế chính trị, xã hội thì khô cứng, nặng về lý thuyết, phần giáo dục đạo đức thì quá ít, nhất là chương trình lớp 10. Chưa kể, ở cả cấp THCS và cấp THPT, mỗi tuần học sinh chỉ được học 1 tiết môn Giáo dục công dân. Thêm vào đó, chương trình giáo dục công dân ở cấp bậc phổ thông vẫn chưa được người dạy lẫn người học quan tâm đúng mực. Để nhà trường và xã hội có ý thức về tầm quan trọng của môn Giáo dục công dân, các cơ quan chức năng, các nhà quản lí giáo dục cần cần thay đổi quan niệm, cách nhìn về vị trí, vai trò của môn học này trong chương trình dạy học ở trường phổ thông.

Thiết nghĩ, bên cạnh việc giáo dục đạo đức cho học sinh, gia đình và nhà trường cũng phải có sự phối hợp chặt chẽ trong vấn đề quản lý, giáo dục con em mình, trước hết các bậc làm cha làm mẹ phải là những tấm gương mẫu mực trong xây dựng nếp sống trong gia đình, ở nhà trường, quan hệ thầy trò phải bắt đầu từ tình thương thì mới có thể dẫn dắt được các em. Bên cạnh đó, điều chỉnh chương trình nội dung học hướng đến việc giáo dục nhân cách cho học sinh là điều cần thiết, nhưng điều quan trọng, việc tu dưỡng đạo đức sư phạm trong đội ngũ giáo viên cũng cần phải được nâng cao, mỗi giáo viên phải tự có ý thức về vấn đền này, để học sinh được giáo dục một cách toàn diện hơn cả về kiến thức lẫn nhân cách. Có như vậy, sự nghiệp trồng người mới thật có ý nghĩa, thế hệ mai sau phải là những người có đức có tài.

Như vậy, việc giáo dục rèn luyện đạo đức cho thanh niên trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế thế giới là góp phần đào tạo, giáo dục thế hệ thanh niên vừa "hồng", vừa "chuyên", góp phần xây dựng nước nhà ngày càng phát triển.

2.1.3. Thực trạng giáo dục đạo đức học sinh tại Trường THPT Quế

Phong trong giai đoạn hiện nay

2.1.3.1. Một số đặc điểm, tình hình

2.1.3.1.1. Khái quát chung về trường THPT Quế Phong

Trường THPT huyện Quế Phong được thành lập từ năm 1967, là đơn vị sự nghiệp công lập duy nhất đào tạo học sinh bậc THPT cho con em đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện Quế Phong. Trường đóng trên địa bàn khối Bắc Sơn, thị trấn Kim Sơn, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An, với tổng diện tích khuôn viên là ; cơ sở vật chất nhà trường từng bước được xây dựng: 4 dãy nhà cao 27.200 8

tầng làm phòng học và làm việc của nhà trường, 2 phòng tin học, 3 phòng thực hành Lí- Hóa- Sinh, 1 phòng Lab, các tổ chức đoàn thể đều có phòng làm việc riêng, được trang bị máy tính nối mạng. Quang cảnh trường xanh - sạch - đẹp - thân thiện.

Năm học 2022- 2023, nhà trường có 43 lớp với 1771 học sinh và 100 cán bộ,

giáo viên, nhân viên. Trong đó có: 15 thạc sĩ, 11 GVDG tỉnh.

Đặc biệt, chất lượng đội ngũ giáo viên giỏi, chất lượng dạy học ngày càng cao tạo nên vị thế mới cho nhà trường. Tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT năm học 2021- 2022 đạt 98,8%. Trong đó có 15 em học sinh điểm thi khối đạt trên 27 điểm.

Về chất lượng mũi nhọn: Trong kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh lớp 12, năm học 2022 - 2023, có 23 lượt học sinh dự thi, trong đó đạt 9 giải nhì, 3 giải ba và 7 giải khuyến kích.

Kết quả xếp loại chung: năm học 2021 - 2022, trường THPT Quế Phong được Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An công nhận danh hiệu: Tập thể lao động xuất sắc; Chi bộ đảng và các đoàn thể tron đơn vị đạt danh hiệu xuất sắc tiêu biểu.

2.1.3.1.2. Những thuận lợi, khó khăn trong công tác giáo dục đạo đức học

sinh ở trường THPT Quế Phong

* Thuận lợi:

- Được sự quan tâm chỉ đạo của Sở GD&ĐT, Thường trực Huyện ủy, UBND

huyện; sự phối hợp của các cấp, các ngành hữu quan.

- Ban Giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, chia sẻ, động viên giáo viên và

học sinh; luôn trăn trở để tìm giải pháp nâng cao chất lượng dạy - học, đặc biệt

giáo dục mũi nhọn và đại trà học sinh.

- Nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ, năng động, có năng lực, đoàn kết, nhiệt tình trong công việc. Trong đó, 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn, giáo viên đều sử dụng thành thạo công nghệ thông tin để tìm hiểu, trau đồi chuyên môn và áp dụng vào giảng dạy.

- Các tổ chức đoàn thể trong nhà trường đều xác định rõ tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức học sinh; chất lượng giáo dục ngày càng được nâng cao.

- Cơ sở vật chất của nhà trường ngày càng được trang bị theo hướng chuẩn

hóa để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo dục hiện đại.

- Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương có những bước phát

triển, đổi mới đáng kể.

* Khó khăn:

- Là trường của huyện nghèo biên giới, thuộc diện 30a của Chính Phủ, tình

hình kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, phức tạp.

9

- Trường THPT Quế Phong là trường duy nhất thực hiện nhiệm vụ giáo dục và đào tạo bậc THPT cho con em trên địa bàn huyện Quế Phong, trong đó học sinh dân tộc thiểu số vùng sâu vùng xa, biên giới là chủ yếu (chiếm trên 80% HS toàn trường).

- Học tập chưa trở thành nhu cầu bức thiết trong một số bộ phận dân cư trên địa bàn huyện nên số lượng học viên tuyển vào không đạt chỉ tiêu, chất lượng tuyển sinh vào lớp 10 thấp, đây là một thách thức lớn đối với thầy và trò của nhà trường trong việc nâng cao chất lượng giáo dục; tỷ lệ học sinh bỏ học giữa chừng cao, công tác xã hội hóa giáo dục đạt kết quả thấp; số học sinh ra trọ học xa nhà chiếm phần lớn nên công tác quản lý gặp nhiều khó khăn.

- Hầu hết học viên là con em các gia đình vùng sâu, vùng xa, thuộc diện hộ nghèo, hoàn cảnh kinh tế hết sức khó khăn; địa bàn cư trú của học viên xa, phân tán, trở ngại cho việc phối hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường.

- Đội ngũ giáo viên trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm về giáo dục đạo đức cho học sinh là con em dân tộc ít người, với những đặc điểm riêng biệt về tâm sinh lý dân tộc, nhất là đặc đặc điểm về hủ tục quá phức tạp về tư tưởng, quan hệ…, việc liên lạc với phụ huynh học sinh gặp nhiều khó khăn.

- Việc giáo dục đạo đức cho học sinh có hoàn cảnh như mồ côi, gia đình không hạnh phúc, cha mẹ bất hòa, ly hôn… ít có điều kiện chăm sóc con cái và bản thân gặp nhiều khó khăn; mặt bằng kiến thức một số học sinh có điểm đầu vào thấp, tiếp thu chậm, hổng kiến thức ở các lớp dưới nên khó nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt là giáo dục đạo đức cho các em.

- Không ít học sinh ham chơi, lười học, thiếu chịu khó rèn luyện, tu dưỡng không chỉ làm cản trở kết quả học tập mà còn ảnh hưởng đến chất lượng, kết quả giáo dục đạo đức học sinh của nhà trường.

- Địa bàn khu vực nhà trường đóng là khu vực miền núi, trình độ dân trí chưa cao, nhận thức về việc học, truyền thống hiếu học còn mặt hạn chế, đời sống của một bộ phận dân cư còn nghèo nên tác động nhiều đến việc đạt được các tiêu chí của trường chuẩn quốc gia.

- Quan niệm về việc học và đầu tư cho học tập của con em ở địa phương chưa đồng bộ, một số gia đình vẫn còn thiếu tính chủ động hoặc chỉ đứng ngoài cuộc phó mặc việc giáo dục học sinh cho nhà trường.

- Bên cạnh đó, tranh ảnh, quảng cáo, phim ảnh, báo mạng ảnh hưởng không ít đến tâm lý các em. Các em lại trong thời kỳ “tập làm người lớn” trong khi nhận thức về mọi thứ còn hời hợt, đơn giản dẫn đến một số học sinh có hành vi không đúng mực.

2.1.3.2. Thực trạng công tác giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT

Quế Phong

2.1.3.2.1. Những kết quả đạt được * Công tác lãnh đạo,chỉ đạo về giáo dục đạo đức học sinh:

Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho học sinh. 10

Trong thời gian qua, Ban Giám hiệu nhà trường đã phối hợp và thực hiện tốt các văn bản chỉ đạo cấp trên như:

- Triển khai thực hiện tốt Chương trình hành động thực hiện Chỉ thị số 42- CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 - 2030”;

- Thực hiện Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương Đoàn về các giải pháp tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho đoàn viên, thanh niên; Đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi, giai đoạn 2018 - 2022” gắn với việc cụ thể trong duy trì nền nếp học tập, rèn luyện của học sinh;

- Quán triệt thực hiện Kế hoạch số 178/KH-BGDĐT ngày 16/3/2017 của Bộ GDĐT về triển khai Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Quán triệt chuyên đề học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2021, năm 2022.

- Thực hiện tốt Bộ Quy tắc ứng xử để thực hiện trong cơ sở giáo dục theo quy định tại Thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12/4/2019 của Bộ trưởng Bộ GDĐT ban hành quy định Quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên; chú trọng xây dựng trường học đạt tiêu chuẩn xanh, sạch, đẹp, an toàn, lành mạnh, thân thiện, góp phần đảm bảo môi trường văn hóa trong nhà trường.

- Ban Giám hiệu xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện công tác giáo dục đạo đức học sinh thông qua các chỉ tiêu và giải pháp dựa trên đặc điểm cụ thể từng đơn vị lớp. Trên cơ sở đó, định hướng, chỉ đạo đội ngũ giáo viên chủ nhiệm xây dựng chỉ tiêu, giải pháp cụ thể cho từng đơn vị lớp của mình. Ngoài ra, Chi bộ chỉ đạo các tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh cùng phối hợp thực hiện. Đa số cán bộ, giáo viên đều đánh giá cao chất lượng xây dựng kế hoạch, chỉ tiêu sát thực tế, phù hợp.

* Về công tác quản lý và phối hợp trong công tác giáo dục đạo đức cho học

sinh của nhà trường:

- Nhà trường thực hiện giáo dục thông qua các buổi chào cờ, giờ dạy văn hóa trên lớp, giờ sinh hoạt giáo viên chủ nhiệm, các buổi giáo dục hướng nghiệp, giáo dục ngoài giờ lên lớp...; chuyển tải các nội dung học tập, rèn luyện đến học sinh bằng những hình thức như phát thanh học đường, các cuộc thi, hội thi và sân khấu hóa, hội diễn để trong học sinh để tuyên truyền và thực hiện.

- Hằng năm tổ chức cho học sinh đăng ký các nội dung cụ thể việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực tế của nhà trường; chú trọng những việc làm theo bằng những hành động và việc làm cụ thể,

11

thường xuyên rèn luyện, thực hành các thói quen tốt trong giảng dạy và học tập hàng ngày sát với thực tế của trường.

- Phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc trong học sinh: Tuyên truyền, tổ chức các hoạt động nhân kỷ niệm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/03), các ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng của trường, địa phương, đất nước, tuyên truyền về những hình ảnh đẹp của đất nước, con người Việt Nam, lịch sử dân tộc.

- Tổ chức các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống thông qua các chủ đề ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp, hội thi “Rung chuông vàng” chủ đề giáo dục pháp luật năm học 2022 - 2023 cho học sinh góp phần hình thành thói quen chấp hành luật giao thông trong học sinh. Vận động, giám sát thanh niên trường học sống đẹp, chia sẻ, học tập những câu chuyện đẹp về lối sống trong xã hội, trong học sinh. Đoàn trường đã chủ động, kịp thời tổ chức các hình thức thông tin, trao đổi để học sinh nhận thức đúng trước những biểu hiện chưa tốt về đạo đức, lối sống của thanh niên trong nhà trường, xã hội.

- Tiếp tục triển khai các phong phong trào “Học sinh 3 tốt”, “Khi tôi 18” và tổ chức có hiệu quả các hoạt động, phát huy khả năng sáng tạo của thanh niên trường học, các hoạt động tư vấn hướng nghiệp cho học sinh.

- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trên mạng xã hội trong các hoạt động giáo dục của Đoàn Thanh niên; chú trọng đổi mới phương pháp nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận của học sinh; kịp thời, chủ động định hướng dư luận cho học sinh trước những vấn đề quan trọng, thời sự. Thực hiện chế độ báo cáo định kỳ hàng quý về tình hình tư tưởng và dư luận trong thanh niên trường học đối với các ban ngành liên quan.

- Phối hợp với các Ban đoàn thể trên địa bàn tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật về ATGT như; “An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai”, do sở GD&ĐT Nghệ An phối hợp với Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phát động, cuộc thi online “tìm hiểu hoạt động kiểm soát thủ tục hành chính và cung cấp, sử dụng dịch vụ công”, cuộc thi “Giáo dục pháp luật", “Nét bút tri ân” về chủ đề 20/10, 20/11 và 8/3; Giáo dục lồng ghép qua các môn Ngữ Văn, Lịch Sử, GDCD, qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục phòng chống tệ nạn xã hội, ma túy, HIV/AIDS; giao lưu phối hợp hoạt động với các đơn vị kết nghĩa (Công An huyện Quế Phong, Đồn Biên phòng Hạnh Dichj, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt) đóng trên địa bàn.

- Phối hợp với Phòng an ninh công an huyện Quế Phong tổ chức ký cam kết không tàng trữ, vận chuyển , buôn bán và sử dụng pháo nổ, ma túy; cam kết tham gia giao thông an toàn trong dịp lễ, tết đảm bảo tính thiết thực và hiệu quả.

- Làm tốt công tác kiểm tra, giám sát thường xuyên thông qua giáo viên trực tuần, đội cờ đỏ của Đoàn trường, Ban an ninh nền nếp, kết quả giảng dạy trên lớp, kết quả thi đua hàng tuần, hoặc theo chủ điểm, theo học kì, năm học cho từng lớp 12

học. Vì thế, nội dung, đối tượng, thời gian kiểm tra, giám sát rất cụ thể và tốt. Kết quả thi đua được công khai, đảm bảo tính công minh, việc nêu gương, khích lệ, khen thưởng kịp thời nên đã kích thích khá tốt phong trào thi đua giữa các đơn vị lớp.

* Kết quả xếp loại đạo đức học sinh năm học 2021 - 2022:

- Kết quả về xếp loai hạnh kiểm học sinh là minh chứng về phân loại chuẩn mực hành vi đạo đức của các em, là cơ sở để các em từng buớc hình thành thái độ tự trọng, tự tin vào khả năng của bản thân, có trách nhiệm với hành động của mình, yêu thương, tôn trọng con người, mong muốn đem lại niềm vui, hạnh phúc cho mọi người góp phần chung vào việc xây dựng một xã hội hài hòa, ổn định và văn minh.

Trong những năm qua, dưới sự quan tâm của Ban Giám hiệu, Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh và các tổ chức đoàn thể, đạo đức học sinh tại trường THPT đã có những chuyển biến tích cực. Cụ thể:

Năm học Nội dung 2018 - 2019 2019 - 2020 2020 - 2021 2021 - 2022

Tổng số HS 1523 1529 1551 1724

Tốt 81,81% 83,19% 87,42% 91,70%

Khá 15,75% 15,1% 12,12% 7,76%

Trung bình 2,23% 1,63% 0,83% 0,36%

Yếu 0,19% 0,06% 0 0

Bảng thống kê xếp loại Hạnh kiểm học sinh các năm học từ 2018 - 2022

Hạnh kiểm loại tốt hàng năm của học sinh trong trường đều chiếm tỷ lệ cao, từ 81,81% (2018- 2019) đến 91,70% (2021 - 2022), trong đó có nhiều lớp tỷ lệ học sinh xếp hạnh kiểm loại tốt đạt 100%. Học sinh xếp loại trung bình và yếu dao động từ 2,5% (2018 - 2019) xuống 0,36% (2021 - 2022).

- Qua đánh giá thực tế các năm gần đây, chúng tôi nhận thấy: Tập thể lãnh đạo trường, các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ giáo viên, nhân viên nhà trường đều nhận thức được vai trò rất quan trọng của công tác giáo dục đạo đức học sinh với các nội dung: Giáo dục đạo đức để phát triển giáo dục toàn diện cho học sinh; Giáo dục đạo đức nhằm phát triển và hoàn thiện nhân cách cho học sinh; giáo dục đạo đức xây dựng nền nếp học tập; xây dựng phong trào thi đua “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”, tạo nền tảng cho nâng cao chất lượng dạy học văn hóa…

Tuy nhiên, cũng còn có một số học sinh nhận thức hời hợt các nội dung giáo dục đạo đức ở trên. Số học sinh vi phạm nội quy, vi phạm đạo đức phải xếp loại trung bình và yếu khoảng 1% số học sinh toàn trường. Qua đó cho thấy, nhà

13

trường cần tiếp tục quan tâm nhiều hơn nữa đến công tác giáo dục nhận thức, đạo đức cho học sinh.

2.1.3.2.2. Một số tồn tại, hạn chế trong giáo dục đạo đức học sinh ở trường

THPT Quế phong thời gian qua

Mặc dù chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh đã có sự biến chuyển

nhưng còn những tồn tại và hạn chế sau đây:

* Về công tác quản lý:

- Công tác xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh có lúc còn bị động, chưa sát với thực tế cơ sở và dự báo theo những biến động về đời sống KT- XH của địa phương chủ yếu dựa vào kế hoạch chỉ đạo từ cấp trên.

- Nội dung và hình thức hoạt động giáo dục đạo đức, vẫn còn chung chung, chưa gắn với đặc điểm diễn biến tâm lí học sinh hiện nay. Chưa có những giải pháp đồng bộ, đột phá để tác động có hiệu quả vào việc nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cũng như tăng cường các biện pháp quản lý kết hợp.

- Một số giáo viên chủ nhiệm mới ra trường, thiếu kinh nghiệm, chưa xây dựng được kế hoạch, giải pháp giáo dục đạo đức phù hợp với đặc thù riêng của lớp. Ngoài ra, một bộ phận không nhỏ học sinh nhận thức và ý thức thực hiện nội quy trường học yếu, nhiều em thường xuyên vi phạm. Một bộ phận học sinh chưa tự giác trong việc rèn luyện bản thân, dễ bị bạn bè xấu lôi kéo.

- Do điều kiện dịch bệnh kéo dài, vừa phải thọc trực tiếp kết hợp trực tuyến nên việc thực hiện các biện pháp kiểm tra công tác giáo dục đạo đức cho học sinh của lãnh đạo nhà trường, của Đoàn Thanh niên có lúc chưa thường xuyên.

- Việc lồng ghép giáo dục đạo đức cho học sinh ở các bộ môn, đặc biệt là môn Giáo dục công dân, tích hợp trong các môn học và hoạt động ngoại khóa còn mang tính hình thức, tuy có thể hiện trên giáo án nhưng ít khi đề cập, chưa được quan tâm đúng mức; mỗi năm học có 09 chủ đề giáo dục ngoài giờ lên lớp nhưng chỉ có 01 chủ đề về giáo dục đạo đức cho học sinh; hình thức giáo dục đạo đức chưa đa dạng, chưa tạo được sức lôi cuốn với học sinh, chủ yếu từ các tiết học được lồng ghép chưa có những trải nghiệm trong nhà trường.

- Một số cán bộ, giáo viên đặc biệt là cán bộ đoàn, giáo viên chủ nhiệm chưa nắm được hoặc chưa nhận thức rõ tinh thần chỉ đạo, chủ trương của cấp trên và nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường hàng năm (theo khảo sát chỉ có khoảng trên 40% giáo viên nắm được).

- Sự phối hợp trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh của cán bộ, giáo viên, các tổ chức như Đội cờ đỏ, Ban an ninh, Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh còn chưa đồng bộ; chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng tham gia giáo dục đạo đức cho học sinh. Trong nhà trường lực lượng chủ yếu là giáo viên chủ nhiệm, tổ chức Đoàn và giáo viên bộ môn.

14

- Việc phân công giáo viên chủ nhiệm lớp của Ban Giám hiệu thường theo mặt bằng lao động mà chưa đặt năng mục tiêu giáo dục đạo đức lên hàng đầu, nên công tác quản lý học sinh của một số giáo viên chủ nhiệm chưa sát thực, chưa đồng bộ.

- Một số gia đình học sinh còn chưa thực sự quan tâm đến giáo dục con cái, còn nuông chiều bênh vực, phó mặc cho nhà trường. Một số phụ huynh chưa có phương pháp giáo dục khoa học, nặng về bạo lực. Thậm chí có phụ huynh còn hoàn toàn bất lực trước việc giáo dục con.

- Công tác kiểm tra, đánh giá kết giáo dục đạo đức hàng năm chưa thường xuyên còn mang tính chủ quan chỉ dựa và xếp hạnh kiểm, chưa rút ra được giải pháp phù hợp cho từng năm học và từng giai đoạn cụ thể.

* Về đạo đức, ý thức học tập của học sinh:

Tổng hợp từ những nhận xét, đánh giá nền nếp học tập, thi đua hàng tuần của lớp trực tuần và Ban an ninh trong năm học 2022 - 2023 cho thấy, hiện tượng phổ biến nổi lên là:

- Học sinh nghỉ học vô lí do, tham gia học không đầy đủ, lười học bài cũ, không ghi bài số lượng lớn, gian lận trong kiểm tra, sử dụng ĐTDĐ trong giờ học, vi phạm về trang phục đến trường…

- Cá biệt có một số nữ sinh có biểu hiện lối sống, quan hệ chưa lành mạnh, nhiều em tham gia giao thông chưa an toàn khi tan trường. Điều này chứng tỏ nhận thức, ý thức thực hiện nội quy, quy định trường học một bộ phận học sinh còn yếu.

2.1.3.2.3. Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý,

giáo dục đạo đức học sinh song chủ yếu do các nguyên nhân cơ bản sau:

* Nguyên nhân từ phía nhà trường:

- Việc xây dựng nội dung, hình thức, giải pháp giáo dục đạo đức học sinh của Ban Giám hiệu, Đoàn Thanh niên, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn chưa linh hoạt, chưa hấp dẫn. Sự phối hợp giữa các đoàn thể (Đoàn Thanh niên, Ban an ninh trường học, Ban đại diện Hôi cha mẹ học sinh...) với giáo viên chủ nhiệm và nhà trường có lúc chưa chặt chẽ, chưa phát huy hết vai trò của mỗi tổ chức.

- Công tác quản lý của nhà trường đôi lúc chưa chặt chẽ, chưa bám sát học sinh,

đánh giá nhận xét còn chung chung.

- Công tác chủ nhiệm lớp của một số giáo viên chưa tốt, chưa hiểu rõ cụ thể về hoàn cảnh học sinh, phong tục tập quán của đồng bào, một số giáo viên thiếu sự quan tâm, gần gũi, động viên các em.

- Một số giáo viên trong các tiết dạy và các hoạt động giáo dục chưa lồng ghép giáo dục đạo đức, giáo dục giá trị sống cho học sinh mà chỉ quan tâm đến việc truyền thụ kiến thức văn hoá, chưa thực sự chú trọng đến việc giảng dạy tốt môn học đạo đức cho các em.

15

* Về phía phụ huynh, gia đình:

- Hầu hết học viên là con em các gia đình dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa, biên giới, thuộc diện hộ nghèo, hoàn cảnh kinh tế hết sức khó khăn, phải trọ học xa nhà nên thiếu sự giám sát, quản lý của phụ huynh, gia đình, trở ngại cho việc phối hợp giáo dục giữa gia đình và Nhà trường.

- Nhiều gia đình chưa thật sự quan tâm đến đời sống tinh thần của con cái. Một số học sinh có hoàn cảnh khó khăn, như mồ côi, gia đình không hạnh phúc, cha mẹ bất hòa, ly hôn hoặc bố mẹ đi làm ăn xa sống với ông, bà nên thiếu sự quan tâm và quản lý các em, bên cạnh đó một số ít học sinh phải phụ việc với gia đình...

- Một số phụ huynh thiếu quan tâm thường xuyên đến sinh hoạt và học tập của con em, không nắm bắt được những biến động xấu trong đời sống của các em để phát hiện ngăn chặn kịp thời. Một số gia đình phụ huynh chưa quan tâm đến con cái, phó mặc cho nhà trường, không biết đến kết quả học tập của con em, không biết con cần gì, muốn gì? Các thành viên trong gia đình chưa thực sự là tấm gương cho con trẻ noi theo.

- Xu thế xã hội ít con nên bố mẹ thường nuông chiều dẫn đến các em chưa

ngoan đối với mọi người xung quanh.

- Quan niệm về việc học và đầu tư cho học tập của con em ở địa phương chưa đồng

bộ; phong tục tập quán, lỗi tư duy của đồng bào dân tộc thiểu số có nét riêng biệt...

* Về phía xã hội:

- Sự thay đổi của đời sống trong cơ chế kinh tế thị trường ngày càng ảnh hưởng xấu đến nhận thức, lối sống, ứng xử trái với chuẩn mực đạo đức xã hội của học sinh. Số học sinh có hành vi vi phạm đạo đức tăng. Ngoài ra, một số giáo viên chưa thực sự nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cho học sinh.

- Trong xã hội ngày nay, phần lớn mọi người còn coi việc giáo dục ở các trường là kết quả học tập văn hóa nhiều hơn là chất lượng về đạo đức, thiếu các hình thức tuyên truyền về giáo dục đạo đức cho giới trẻ.

- Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình xã hội có lúc chưa được chặt chẽ, nhịp nhàng. Công tác giáo dục đạo đức còn gặp nhiều trở ngại do một bộ phận cha mẹ HS ít sâu sát con cái, quản lý lỏng lẻo, nhất là giao tiền cho con không kiểm tra để các em có cơ hội đua đòi về ăn mặc, đầu tóc, điện thoại, chơi games...

- Ngoài ra, do đặc điểm tâm, sinh lý tuổi dậy thì, tình cảm của các em chưa bền vững, không ổn định, khả năng làm chủ bản thân còn yếu trước những tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài mà vượt qua ranh giới đạo đức cho phép.

2.2. Một số giải pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học

sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay

Công tác giáo dục đạo đức là một đòi hỏi cấp thiết cho thế hệ trẻ. Giáo dục đạo đức cho học sinh là công việc khó khăn phức tạp đòi hỏi phải có nhiều thời 16

gian, công sức với sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Từ thực tế nhà trường, chúng tôi xác định nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh hết sức quan trọng và ngày càng khó khăn hơn. Để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh, theo chúng tôi, cần phối hợp thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

2.2.1. Nhóm giải pháp về công tác tư tưởng

2.2.1.1. Nâng cao hơn nữa nhận thức của đội ngũ cán bộ giáo viên và học

sinh về tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức

Mục đích của giải pháp này là làm cho các thành viên trong nhà trường nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong công tác giáo dục và rèn luyện đạo đức học sinh. Từ đó giúp cho việc phối hợp các lực lượng giáo dục đạo đức học sinh được tiến hành một cách đồng bộ, chặt chẽ và có hiệu quả. Cụ thể:

- Chi bộ, Ban Giám hiệu và các đoàn thể chính trị như Đoàn Thanh niên, Công đoàn Nhà trường cần phải nhận thức đúng, đầy đủ tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ, phải khẳng định giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan trọng, đòi hỏi phải có sự quan tâm, đầu tư thích đáng. Đầu tư cho giáo dục, trong đó có giáo dục đạo đức cho học sinh là đầu tư cho tương lai của đất nước. Để thực hiện được giải pháp này, Chi bộ, Ban Giám hiệu, các đoàn thể chính trị phải bám sát các giải pháp gắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 05-CT/TW với thực hiện Nghị quyết 33-NQ/TW về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, và Nghị quyết 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” đáp ứng yêu cầu sự nghiệp CNH - HĐH và hội nhập quốc tế.

- Nhà trường tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, phụ huynh, học sinh nhận thức rõ về vai trò, trách nhiệm của từng cá nhân, tập thể trong công tác giáo dục và rèn luyện đạo đức học sinh; nắm bắt kịp thời tình hình diễn biến tư tưởng học sinh để điều chỉnh nội dung, giải pháp giáo dục. Muốn giáo dục tốt học sinh, nhà trường phải giữ vững kỷ cương, nền nếp dạy học, tạo môi trường tốt đẹp cho các em rèn luyện, hình thành và phát triển nhân cách.

- Thường xuyên đấu tranh chống các quan điểm sai trái, chống tư tưởng cơ hội, thực dụng, cục bộ, chủ nghĩa cá nhân, chia bè kéo cánh, vi phạm chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; những biểu hiện mất dân chủ, gia trưởng, độc đoán, quan liêu, thiếu tinh thần trách nhiệm, tinh thần hợp tác và ý thức tổ chức, kỷ luật; phòng, chống sự suy thoái về phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, giáo viên, học sinh.

2.2.1.2. Tiếp tục đẩy mạnh và thực hiện tốt việc “Học tập và làm theo tư

tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” sâu rộng trong học sinh

- Thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh. Đặc

17

biệt thực hiện tốt Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” Chuyên đề toàn khóa nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng với chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”

Đội ngũ cán bộ, đảng viên, giáo viên phải là người tiên phong thực hiện tốt

công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống. Mỗi tổ chức, cá nhân trong cơ quan phải thấm nhuầm nguyên tắc tu dưỡng đạo đức suốt đời của Bác.

- Hàng năm vào những ngày lễ như kỷ niệm như: Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30/4, ngày sinh nhật Bác 19/5, ngày Quốc khánh 2/9, ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày thành lập Đoàn thanh niên 26/3, ngày toàn dân ra quân làm thủy lợi 16/10, … Nhà trường cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh sâu rộng trong học sinh, bằng những câu chuyện, việc làm cụ thể của Người nhằm làm cho toàn thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhận thức sâu sắc những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, thúc đẩy mạnh mẽ việc học tập và làm theo Người từ những việc làm trong cuộc sống hàng ngày. Việc tuyên truyền phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, thiết thực và có những đợt cao điểm hợp lý bằng các phong trào thi đua bằng các cuộc thi cho học sinh trong Nhà trường.

- Tăng cường giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh trong các hoạt động ngoại khoá, các tiết chào cờ. Kết hợp giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh với giáo dục truyền thống, bản sắc văn hoá Việt Nam cho học sinh. Đồng thời, chú ý xây dựng các diễn đàn để trao đổi, tranh luận, giải đáp thắc mắc các vấn đề về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong Nhà trường thông qua các hoạt động trên lớp nhằm giáo dục học sinh truyền thống yêu nước, lòng nhân ái, vị tha, trung hiếu, cần, kiệm, liên, chính; các giá trị đạo đức mới như chủ động, sáng tạo, tự lập, tự chủ, vượt khó.

2.2.2. Nhóm giải pháp về công tác tổ chức

2.2.2.1. Nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện giáo dục

đạo đức cho học sinh

- Lãnh đạo trường căn cứ vào tình hình đặc điểm của nhà trường xây dựng kế hoạch cụ thể. Tổ chức quán triệt cho cán bộ, giáo viên các văn bản của Đảng, của Nhà nước, của Ngành; quán triệt cho học sinh về nội quy của nhà trường vào đầu năm học, vào giờ chào cờ đầu tuần và giờ sinh hoạt lớp. Trực tiếp kiểm tra, nắm tình hình triển khai thực hiện kế hoạch của các bộ phận để đánh giá, rút kinh nghiệm trong toàn trường.

- Lãnh đạo nhà trường phải làm cho mọi thành viên trong trường nắm được về các phương pháp, hình thức tổ chức để phối hợp chặt chẽ có hiệu quả các lực lượng tham gia giáo dục đạo đức cho học sinh. Giúp học sinh chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục và tự mình rèn luyện đạo đức.

18

- Các tổ chuyên môn, Công đoàn, Đoàn Thanh niên, giáo viên chủ nhiệm căn cứ vào kế hoạch của nhà trường, xây kế hoạch và giải pháp thực hiện. Ban an ninh nền nếp phải làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá, xếp loại thi đua các lớp hàng tuần, hàng tháng; nắm bắt kịp thời tình hình diễn biến tư tưởng học sinh để điều chỉnh nội dung, giải pháp giáo dục. Muốn giáo dục tốt học sinh, nhà trường phải giữ vững kỷ cương, nền nếp dạy học, tạo môi trường tốt đẹp cho các em rèn luyện, hình thành và phát triển nhân cách.

- Bí thư Đoàn trường xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện các nội dung giáo dục của nhà trường. Triển khai các hoạt động ngoài giờ, tổ chức các buổi giao lưu, các hoạt động văn nghệ, thể thao, giờ chào cờ đầu tuần, chỉ đạo Đội cờ đỏ, đánh giá chính xác, công bằng hoạt động thi đua ở các lớp, giáo dục ý thức chấp hành nội quy nhà trường, giữ gìn, bảo vệ tài sản chung. Chỉ đạo Ban an ninh tăng cường kiểm tra, tuần tra, giữ nghiêm an ninh trật tự, thực hiện tốt Luật ATGT đối với học sinh…

- Giáo viên chủ nhiệm trực tiếp xây dựng kế hoạch, chỉ tiêu giáo dục đạo đức cho lớp mình, phối hợp chặt chẽ với Ban Giám hiệu, Đoàn Thanh niên, giáo viên bộ môn và cha mẹ học sinh để giáo dục và đánh giá xếp loại học sinh của lớp.

2.2.2.2. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các thành viên, tổ chức trong

nhà trường trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh

- Hàng năm, Nhà trường xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, quán triệt, chỉ đạo, phối hợp thực hiện công tác giáo dục đạo đức học sinh tới các tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên, tổ Chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh và học sinh. Trong đó, vai trò đội ngũ giáo viên chủ nhiệm là hết sức quan trọng. Bởi vì giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt nhà trường chịu trách nhiệm về toàn bộ các mặt hoạt động giáo dục của lớp. Giáo viên chủ nhiêm là cầu nối tin cậy nhất với nhà trường và phụ huynh. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm cần đề cao Kỉ cương - Tình thương - Trách nhiệm, đồng thời phải gần gũi, chủ động, sáng tạo nắm bắt đặc điểm tâm lí học sinh để hiểu các em, từ đó mới giáo dục các em có hiểu quả, nhất là đối tượng chậm tiến. Giáo viên chủ nhiệm phải có kế hoạch giáo dục học sinh hàng tuần, hàng tháng phải có nhận xét, đánh giá xếp loại cụ thể về từng mặt cho từng học sinh, chỉ cho mỗi học sinh thấy được từng mặt mạnh mặt yếu và có khen chê kịp thời; không nên có định kiến, hẹp hòi với học sinh có lỗi; vì những định kiến hẹp hòi ấy dể làm cho các em mất niềm tin, rơi vào bi quan, chán nản, dễ tái phạm.

- Hiệu trưởng chỉ đạo Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn ngoài việc quản lý chất lượng văn hoá, còn quản lý chất lượng giáo dục đạo đức thông qua bộ môn đặc biệt là môn GDCD và các môn xã hội khác.

- Phân công một Phó Hiệu trưởng đặc trách quản lý các hoạt động giáo dục đạo đức, pháp luật, nền nếp dạy học, các hoạt động hướng nghiệp, giáo dục ngoài giờ lên lớp, khuyến học; thành lập Ban an ninh trường học (do một Phó Hiệu trưởng đứng đầu, nòng cốt là Ban Thường vụ Đoàn trường và một số giáo viên trẻ

19

có năng lực và trách nhiệm đảm nhiệm) nhằm tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời các vụ việc học sinh vi phạm.

- Bên cạnh đó, giữa Giáo viên chủ nhiệm, Ban Giám hiệu và Ban đại diện Hội

cha mẹ học sinh phải có mối quan hệ mật thiết, thường xuyên cập nhật thông tin về tình hình học tập, rèn luyện, nhất là những biểu hiện bất thường của học sinh để tìm giải pháp phối hợp giáo dục. Tổ chức cho học sinh - giáo viên chủ nhiệm - Cha mẹ học sinh - Đoàn Thanh niên ký cam kết thực hiện các nội quy nhà trường vào đầu năm; kí cam kết tuân thủ và không vi phạm Luật ATGT, không tàng trữ, vận chuyển, buôn bán, đốt pháo nổ trong các dịp tết.

- Đối với giáo viên bộ môn, đổi mới phương pháp dạy học, dạy học có hiệu quả môn mình phụ trách, chú ý đối tượng học sinh, lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống... qua môn học của mình. Giáo viên dạy các môn Ngữ văn, Lịch Sử, Địa lí, GDCD, GDQP-AN... phải trang bị cho các em những hiểu biết cơ bản về phẩm chất, đạo đức, quyền và nghĩa vụ công dân, ý thức chấp hành luật pháp, như Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn:“Thông qua dạy chữ để dạy người”, từ đó giúp các em có thái độ tích cực và thực hiện hành vi phù hợp với chuẩn mực xã hội, có khả năng “tự miễn nhiễm” trước những cám dỗ bên ngoài nhà trường.

2.2.2.3. Xây dựng môi trường sư phạm mẫu mực, “Trường học thân thiện,

học sinh tích cực"

Mục đích của giải pháp này là giúp học sinh thấy được nhà trường là môi trường học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức tích cực, an toàn và thân thiện. Ở đó, có những tấm gương sáng của thầy cô, của bạn bè để các em noi theo và sẵn sàng giúp các em học tập, rèn luyện xây dựng nhân cách.

- Để thực hiện mục đích trên, nhà trường cần phát động và thực hiện tốt cuộc vận động lớn của ngành Giáo dục “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học, sáng tạo”; phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” có hiệu quả để giáo dục truyền thống tôn sư trọng đạo, ý thức trách nhiệm xây dựng, bảo vệ cơ sở vật chất, môi trường xanh - sạch - đẹp - thân thiện, giáo dục các em có ý thức bảo vệ tài sản, môi trường, tạo niềm tự hào, tự tôn về nhà trường. Ngoài ra, trường cần tổ chức nhiều hoạt động thực tiễn giúp học sinh rèn luyện và phát triển các kĩ năng sống để các em vững vàng hơn khi hòa nhập với cuộc sống bên ngoài. Giáo dục nhà trường giữ vai trò chủ đạo vì nó định hướng cho toàn bộ quá trình giáo dục hình thành nhân cách của học sinh, khai thác có chọn lọc những tác động tích cực và ngăn chặn những tác động tiêu cực từ gia đình và xã hội. Thực hiện tốt phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Xây dựng môi trường văn hóa chuẩn mực trong nhà trường, tiếp cận các tiêu chí tiến tới thực hiện “Trường học hạnh phúc”.

- Nhà trường, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội tích cực tuyên truyền, quán triệt chủ trương xây dựng môi trường cảnh quan sư phạm cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, phụ huynh, học sinh. Giao cho giáo viên chủ nhiệm, tập thể lớp tự 20

quản lý cơ sở vật chất lớp học, trang trí lớp học; thường xuyên tôn tạo bồn hoa, cây xanh để giáo dục ý thức xây dựng và bảo vệ môi trường giáo dục xanh - sạch - đẹp - thân thiện.

- Về chất lượng dạy học, tăng cường đổi mới phương pháp, tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động “Mỗi thầy giáo cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học, sáng tạo”, thực hiện“Kỷ cương - Tình thương - Trách nhiệm”, tôn trọng và sẵn sàng giúp đỡ học sinh.

2.2.2.4. Đổi mới các hình thức hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh

- Tuổi trẻ học đường ngày càng mờ nhạt trong nhận thức những giá trị quan trọng của văn hóa dân tộc. Vì thế, nhà trường cần tăng cường giáo dục các nội dung về truyền thống yêu nước, tôn sư trọng đạo, tình cảm gia đình, tương thân tương ái, lòng trắc ẩn của con người... Giáo dục học sinh phẩm chất, năng lực, tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng sống; biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống, điều chỉnh các hành vi đạo đức, lối sống đúng chuẩn mực xã hội.

- Ban Giám hiệu xây dựng kế hoạch, họp liên tịch thảo luận, góp ý và phổ

biến cho các tổ chức và các đơn vị lớp phối hợp thực hiện.

Thông qua giờ chào cờ đầu tuần, Ban giám hiệu nhận xét, chú trọng nội dung nêu gương, khen thưởng trước rồi mới nhắc nhở phê bình các tập thể, cá nhân đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt trong tuần. Rút kinh nghiệm những mặt làm được, những tồn tại, biện pháp giải quyết và phổ biến kế hoạch, nhiệm vụ của tuần tiếp theo. Tránh lối nhận xét phê bình dài dòng, nặng nề trong giờ chào cờ đầu tuần.

Thông qua các giờ học văn hóa, bài kiểm tra trên lớp, giáo viên luôn lưu ý lồng ghép, tích hợp giáo dục học sinh về môi trường, giáo dục truyền thống, giáo dục kỹ năng sống.

Thông qua đổi mới các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: đổi mới hình thức dạy học các chủ đề giáo dục ngoài giờ, phân công cho các nhóm bộ môn Ngữ văn, Lịch Sử, GDCD phát huy lợi thế của đặc thù bộ môn Ngữ Văn, Lịch Sử, GDCD... trong giáo dục truyền thống, giáo dục lí tưởng sống, lí tưởng cách mạng. Chi bộ, Đoàn Thanh niên phụ trách các chủ đề về giáo dục lí tưởng sống...

- Phối hợp các tổ chức đoàn thể trong trường hàng năm tổ chức các hình thức hoạt động giáo dục phù hợp với tuổi trẻ: TDTT, thi hóa trang, nữ công khéo tay, thi sáng tác, biểu diễn các tiểu phẩm theo chủ đề, thi hát dân ca, thi “Nét chữ yêu thương” (tháng 10) “Hội thi làm báo tường” (tháng 11), thi “Rung chuông trường”, (từ tháng 12- 1), “Hội diễn văn nghệ” (tháng 2 và 3) nhằm kích thích sự sáng tạo, phát hiện tài năng, tinh thần thi đua giữa các tập thể lớp. Đây là những hình thức hoạt động lành mạnh, bổ ích thu hút học sinh, giúp các em tránh dần sự lôi kéo các tệ nạn xã hội...Trong hoạt động này cần lưu ý kết hợp hài hòa giữa: “Học mà chơi, chơi mà học” theo đúng định hướng giáo dục.

21

2.2.2.5. Phát huy hơn nữa vai trò Đoàn Thanh niên trong giáo dục đạo đức

học sinh

- Nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục đoàn viên thanh niên có những nhận thức đúng đắn về tư tưởng chính trị, về hành vi, lối sống theo các chuẩn mực đạo đức; giúp học sinh duy trì tốt nền nếp và thực hiện các nội quy, quy định của nhà trường.

- Tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, hành vi, lối sống... cho học sinh. Tổ chức các tốt các hoạt động phong trào: văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, giao lưu công trình thanh niên, tình nguyện hè, hiến máu nhân đạo, từ thiện...; các hội thi: cắm trại, học sinh thanh lịch, cắm hoa, hóa trang, làm đồ dùng học tập, nghiên cứu khoa học; phát động các phong trào thi đua, qua đó nắm bắt kịp thời tình hình diễn biến tư tưởng đoàn viên thanh niên để điều chỉnh nội dung cách thức giáo dục.

- Đoàn trường xây dựng kế hoạch hoạt động tổng thể, chỉ đạo, phân công thực hiện từng hoạt động trong năm học, báo cáo với chi bộ Đảng nhà trường và Đoàn cấp trên để được phê duyệt thực hiện. Duy trì tốt nền nếp, kỷ cương trường học và giáo dục đạo đức cho đoàn viên thanh niên. Phối hợp với các tổ chức khác lựa chọn những chủ đề, những hình thức hoạt động bổ ích, sôi nổi, gắn với tâm lí lứa tuổi để phát huy sức sáng tạo, năng động, trách nhiệm của tuổi trẻ.

- Tổ chức cho học sinh ký cam kết không vi phạm nội quy Nhà trường vào đầu năm học, ký cam kết không tham gia các tệ nạn xã hội vào dịp nghỉ Tết Nguyên đán. Cho học sinh đăng ký việc làm tốt, đăng kí tuần học tốt vào những dịp lễ, cuối tháng, cuối kỳ có đánh giá, sơ kết, tổng kết để biểu dương và nhân rộng các điển hình tiêu biểu trong học sinh.

- Hàng năm, xác định và hoàn thành một công trình thanh niên trong trường hoặc ngoài trường có nghĩa giáo dục về chính trị, tư tưởng, tình cảm cho đoàn viên thanh niên. Chú trọng công tác tổng hợp kết quả thi đua, nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm, biểu dương khen thưởng, phê bình, nhắc nhở kịp thời…

2.2.2.6. Phát huy vai trò tự quản của tập thể và ý thức tự giác trong rèn

luyện đạo đức của học sinh

- Mục đích chính là nhằm giúp học sinh tăng cường công tác tự quản, tự giác của các tập thể lớp, chi đoàn thông qua vai trò cố vấn của giáo viên chủ nhiệm để biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục. Từ đó, giúp các em tự thể hiện, tự đánh giá, tự điều chỉnh trong học tập và tu dưỡng đạo đức.

- Giáo viên chủ nhiệm phải chọn ra được Ban cán sự, Ban Chấp hành Chi đoàn có năng lực, uy tín, có năng lực tổ chức, có khả năng lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động tập thể. Giáo viên chủ nhiệm, Đoàn trường tăng cường bồi dưỡng cho các em một số kỹ năng về xây dựng kế hoạch, xác định giải pháp, cách kiểm tra, đánh giá; kỹ năng diễn đạt trước tập thể, biết cách cảm hóa bạn bè có lỗi..., giúp các em tự tin, trưởng thành về phương pháp làm việc, rèn luyện bản lĩnh trước tập thể.

22

- Vận động học sinh thực hiện tốt tinh thần phê và tự phê bình để giúp bạn cùng tiến bộ. Phát động học sinh tự giác bỏ phiếu kín phát giác những đối tượng có hành vi vi phạm đạo đức nhưng chưa được phát hiện qua hộp thư góp ý của nhà trường. Thực hiện đánh giá xếp loại hạnh kiểm theo đúng quy định, công khai trước tập thể học sinh hàng tuần, hàng tháng, học kỳ và năm học.

2.2.2.7. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục đạo đức

học sinh

- Mục đích của công tác này là giúp cho cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh và bản thân học sinh thấy được những ưu điểm, nhược điểm, rút kinh nghiệm, tìm ra những nguyên nhân, biện pháp để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức học sinh. Do đó, nhà trường cần bám sát thực tế từng lớp học để xây dựng các chỉ tiêu, tiêu chuẩn, tiêu chí, hình thức đánh giá, xếp loại đạo đức học sinh.

- Ban Giám hiệu, Đoàn trường tổ chức tuyên truyền, quán triệt rõ mục tiêu đánh giá xếp loại giáo dục đạo đức học sinh cho các thành viên của nhà trường; Xây dựng các tiêu chí đánh giá cụ thể, làm cơ sở cho phấn đấu phấn đấu rèn luyện; Thường xuyên kiểm tra các kênh thông tin để phối hợp giáo dục; Kịp thời tuyên dương, khen thưởng các cá nhân, tập thể tiêu biểu, phê bình, nhắc nhở và xử lí thích đáng những tập thể, cá nhân thực hiện chưa tốt hoặc vi phạm quy định của nhà trường; Tìm ra các nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, điều chỉnh các biện pháp giáo dục phù hợp hơn.

- Vấn đề xử lý kỷ luật học sinh cần phải thực hiện để giữ nghiêm kỷ cương, nền nếp dạy học. Việc xét kỷ luật cần kịp thời, đúng mức, có tác dụng vừa răn đe những học sinh vi phạm kỷ luật, nhắc nhở những em khác, vừa phòng ngừa các biểu hiện xấu có thể xảy ra. Bên cạnh đó, cần có sự khen thưởng động viên những tập thể và cá nhân tiêu biểu trong các phong trào thi đua. Lưu ý đến việc giúp đỡ, khích lệ học sinh sau khi xét kỷ luật, tránh thái độ phân biệt, ác cảm của giáo viên, tập thể lớp đối với các em này, vì dễ đẩy các em vào mặc cảm, phản ứng tiêu cực. Nếu các em tiến bộ, cần kịp thời biểu dương.

2.2.3. Nhóm giải pháp về công tác phối hợp: Giữa nhà trường, gia đình và

các lực lượng an ninh địa phương trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh

Mối liên hệ giữa nhà trường với gia đình và xã hội được thể hiện tại Điều 93, Luật Giáo dục: “Nhà trường có trách nhiệm chủ động phối hợp với gia đình và xã hội để thực hiện mục tiêu, nguyên lí giáo dục”. Giải pháp này giúp cho học sinh có môi trường thuận lợi, an toàn để rèn luyện đạo đức; ngăn chặn kịp thời các hành vi, thói quen xấu, những hiện tượng tiêu cực từ bên ngoài thâm nhập vào trường học.

2.2.3.1. Đối với lãnh đạo nhà trường

- Đầu năm học mới, nhà trường đã tổ chức Hội nghị phụ huynh thống nhất về nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh. Nhà trường chủ động làm rõ để các bậc cha mẹ học sinh thấy được những khả năng, ưu

23

thế của giáo dục gia đình, giúp họ nhận thức một cách sâu sắc trách nhiệm, nghĩa vụ trong việc nuôi dạy con cái. Gia đình tạo môi trường thuận lợi cho việc giáo dục toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, đồng thời phối hợp cùng nhà trường để nâng cao hiệu quả giáo dục.

- Phối hợp giữa Ban Giám hiệu nhà trường và Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh của trường, cũng như Ban đại diện Chi hội cha mẹ học sinh các lớp với phụ huynh, để có sự trao đổi nắm bắt diễn biến, tâm tư cũng như các vấn đề khác một cách kịp thời thông qua tin nhắn điện thoại và điện tử của từng học sinh gửi đến phụ huynh hàng tuần, hàng tháng.

- Phối hợp hợp chặt chẽ giữa Ban an ninh trường học, công an các xã, thị trấn cũng như công an Huyện Quế Phong, thông qua đường dây điện thoại nóng để xử lý kịp thời nạn bạo lực học đường, nhất là tình trạng thanh niên ngoài trường uống rượu vào càn quấy, gây rối, đánh người. Đây là biện pháp cần thiết vì ngày càng xuất hiện nhiều bạo lực học đường có dấu hiệu vi phạm pháp luật vượt quá khả năng nhà trường.

2.2.3.2. Đối với giáo viên chủ nhiệm Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp thay mặt Nhà trường giáo dục học sinh, là người thực hiện sự phối hợp, liên kết bền chặt với giáo viên bộ môn, các đoàn thể trong nhà trường, giữa “Gia đình - Nhà trường - Xã hội”. Giáo dục đạo đức học sinh là một công việc đòi hỏi sự kiên trì, cần phải có tâm huyết với nghề; có phương pháp chủ nhiệm tốt với một kế hoạch toàn diện, hợp lý. Từ việc tìm hiểu, nắm bắt hoàn cảnh gia đình, năng lực từng học sinh, học sinh có hoàn cảnh khó khăn…đến việc xử lý tình huống. Đòi hỏi cần có sự nghiêm khắc của người thầy đồng thời phải có tấm lòng yêu thương, thể hiện trách nhiệm, lòng vị tha như một người cha đối với con cái; thông cảm chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, giúp đỡ các em vượt qua khó khăn, dành thời gian để tâm sự và cho các em những lời khuyên bảo chân tình; tạo được niềm tin động lực cho học sinh phấn đấu hoàn thiện. Hình ảnh người thầy ảnh hưởng không nhỏ đến học sinh, chính vì vậy giáo viên chủ nhiệm không những cần năng lực chuyên môn, mà còn đòi hỏi phải thật sự là tấm gương sáng về tác phong, tư cách đạo đức; chuẩn mực trong trang phục, lời nói, cách ứng xử…như vậy lời nói của giáo viên chủ nhiệm mới có trọng lượng đối với học sinh.

2.2.3.3. Đối với giáo viên bộ môn Mỗi một giáo viên bộ môn, hãy phấn đấu dạy tốt môn học của mình, chú ý đến mọi đối tượng học sinh, để tận tình giúp đỡ các em tiếp thu tốt nhất kiến thức mình truyền đạt. Tích cực nâng cao chất lượng giờ dạy, chú trọng yêu cầu hiệu quả việc lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức học sinh trong môn học, giờ học. Trong đó các môn Khoa học xã hội và nhân văn như : Ngữ văn, Lịch sử, Điạ lý, Sinh học có vị trí quan trọng đối với việc trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản về phẩm chất, đạo đức về quyền và nghĩa vụ công dân sẽ giúp học sinh có thái độ tích cực và thực hiện những hành vi phù hợp chuẩn mực đạo đức.

24

2.2.3.4. Đối với tổ chức Đoàn Thanh niên

Tăng cường vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc tuyên truyền các nghị quyết của Đoàn, tổ chức thực hiện “Nền nếp - Kỷ cương”; các phong trào thi đua trong học tập - sinh hoạt; các hoạt động nội, ngoại khoá; các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa - Uống nước nhớ nguồn”…nhằm thu hút học sinh đến tập thể, đến những hoạt động bổ ích; để giáo dục về lòng nhân ái, truyền thống, đạo lý con người Việt Nam qua đó để giáo dục đạo đức học sinh.

2.2.3.5. Đối với cha mẹ học sinh

Cần trở thành gương tốt cho con trẻ học tập; có trách nhiệm tham gia đầy đủ các buổi họp phụ huynh học sinh; thường xuyên phối hợp tốt với giáo viên chủ nhiệm - Nhà trường để kịp thời nắm bắt các thông tin, trong công tác quản lý việc học tập, chăm lo giáo dục rèn luyện đạo đức của con em mình. Mỗi cha mẹ học sinh cần quan tâm xây dựng tổ chức hội cha mẹ học sinh vững mạnh, có mối quan hệ thường xuyên với Nhà trường; phát huy vai trò, chức năng của hội động viên, răn dạy con, cháu chấp hành nội quy của Nhà trường, các chủ trương của Đảng và Nhà nước.

2.2.3.6. Đối với tổ chức chính trị - xã hội (Chính quyền địa phương, làng,

bản...)

Cần chú trọng xây dựng mối quan hệ phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh,

làng, bản, công an xã và chính quyền địa phương nơi đơn vị đóng. Hàng năm, thông qua các văn bản, công văn, báo cáo định kỳ, nhà trường trao đổi thông tin đồng thời triển khai kế hoạch với chính quyền địa phương; tham mưu đưa công tác giáo dục đạo đức học sinh vào tiêu chí xây dựng, bình chọn “Gia đình văn hóa” có đánh giá nhận xét của chính quyền địa phương về “Sinh hoạt hè” của học sinh; tổ chức ký cam kết trách nhiệm giữa “Nhà trường - Chính quyền địa phương”…tạo được sự hỗ trợ tích cực của các lực lượng ngoài nhà trường thành quá trình khép kín trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh.

2.2.4. Nhóm giải pháp đặc thù

2.2.4.1. Phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ, giáo viên Nhà trường

Để giáo dục đạo đức cho học sinh, chúng ta phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp với sự tham gia của toàn xã hội, song vai trò quan trọng nhất vẫn là người giáo viên. Hồ Chí Minh đã nói “một tấm gương sáng sống có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vai trò của các cô giáo, thầy giáo đối với xã hội. "Những người thầy giáo tốt là những người vẻ vang nhất, là những người anh hùng vô danh". Muốn được như vậy, các cô giáo, thầy giáo, trước hết, phải trau dồi đạo đức cách mạng, không ngừng rèn luyện chuyên môn, phải là tấm gương trong sáng để học sinh noi theo, phải gương mẫu từ lời nói đến việc làm, phải thương yêu chăm sóc học sinh như con em ruột thịt của mình, phải thật sự yêu nghề, yêu trường, phải không ngừng học hỏi để tiến bộ mãi. Vì vậy,

25

mỗi cán bộ, giáo viên Nhà trường cần xác định bản thân phải là một tấm gương sáng. Cùng với việc việc thực hiện cuộc vân động “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” do Công đoàn ngành giáo dục phát động, các thầy cô giáo phải nhận thức rõ trách nhiệm nêu gương, tự giác đi đầu trong học tập và làm theo Bác, coi đây là một trong những giải pháp cơ bản để đẩy mạnh hơn việc giáo dục đạo đức cho học sinh.

2.2.4.2. Coi trọng sự tu dưỡng của bản thân

Dù có đề ra các giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh thế nào đi chăng nữa nhưng nếu thiếu sự tu dưỡng của bản thân mỗi học sinh cũng sẽ khó thành công. Vì vậy, phải chú trọng sự tự giác tu dưỡng, rèn luyện của mỗi người thông qua hoạt động thực tiễn. Các tổ chức Đảng, các Đoàn - Hội phải tạo điều kiện để cho học sinh thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện cũng như cái chưa tốt, cái xấu, cái ác của mình để khắc phục. Đó là phải giúp cho học sinh sống có lý tưởng, thấy rõ được mục đích, ý nghĩa cao đẹp của cuộc sống, từ đó đem tài năng, trí tuệ của mình để phục vụ cho bản thân và cho xã hội. Khi đã hình thành lý tưởng sống tốt đẹp học sinh cũng sẽ biết đâu là điểm mạnh của bản thân để phát huy và đâu là điểm yếu để hạn chế khắc phục.

Sống có lý tưởng cao đẹp các em cũng sẽ tự nâng mình lên tới tầm cao của thời đại. Đồng thời, chú trọng bồi dưỡng tình cảm yêu thương con người, phải luôn xác định đây là một trong những chuẩn mực đạo đức cao đẹp của người cách mạng, của con người có nhân cách tốt, có đạo đức. Từ sống có lý tưởng, có tình thương yêu con người sẽ dẫn đến những hành động tích cực, thiết thực cho bản thân, cho mọi người, cho xã hội, cho đất nước, đó cũng chính là đích đến để mỗi học sinh luôn có “Tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn” như sự kỳ vọng, tin tưởng mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại Đại hội Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ X nhiệm kỳ 2012 - 2017.

2.3. Khảo sát tính hiệu quả và khả năng ứng dụng của các giải pháp đề xuất

2.3.1. Mục đích khảo sát

Nhằm khẳng định tính cấp thiết, mức độ khả thi của các giải pháp quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay để có cơ sở được áp dụng rộng rãi tại các cơ sở giáo dục.

2.3.2. Nội dung khảo sát

Các giải pháp quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học

sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay.

2.3.3. Đối tượng và phương pháp khảo sát

2.3.3.1. Đối tượng khảo sát

Để khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất, chúng tôi

26

sử dụng phương pháp lấy phiếu trưng cầu ý kiến của các cán bộ quản lý, cán bộ đoàn và giáo viên. Cụ thể như sau:

TT Đối tượng khảo sát Số lượng

1 Cán bộ quản lý 3

2 Cán bộ Đoàn 10

3 Giáo viên chủ nhiệm 43

4 Tổ trưởng CM, Giáo viên bộ môn 50

5 Cán bộ địa phương 10

6 Phụ huynh học sinh 30

Tổng số người khảo sát: 146

Bảng 2.3.3.1. Đối tượng khảo sát

2.3.3.2. Phương pháp khảo sát Để đánh giá về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất nêu trên chúng tôi tiến hành khảo nghiệm bằng phiếu trưng cầu ý kiến, lựa chọn khách thể điều tra, lấy ý kiến khảo sát và xử lý kết quả theo các bước sau:

Bước 1: Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến Xuất phát từ thực trạng các nhà trường, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay theo 2 tiêu chí: Tính cấp thiết ở 2 mức độ: Rất cần (RC); Cần (CT) và tính khả thi ở 3 mức độ: Khả thi (KT); Có mức độ (CMĐ) và Hạn chế (HC) của các biện pháp đưa ra.

Sau khi nhận kết quả thu được, chúng tôi tiến hành phân tích, xử lí số liệu trên bảng thống kê theo ssó lượng, tính % của các biện pháp đã được khảo sát để nhận xét, đánh giá với các giải pháp đề xuất.

Bước 3: Phát phiếu điều tra, lấy ý kiến khảo sát - Số phiếu phát ra: 146 - Số phiếu thu về: 146 Bước 4: Thu phiếu điều tra, xử lý kết quả Để đánh giá về tính cấp thiết và tính khả thi của giải pháp quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay, thống kê ý kiến và tính %.

Cách tính toán: Lập bảng thống kê, xử lý số liệu và tính % cho tất cả các biện

pháp đã được khảo sát, xếp theo thứ bậc và đưa ra kết luận.

27

2.3.3.3. Kết quả khảo sát đánh giá tính cần thiết và tính khả thi nhóm giải pháp

Tính khả t hi Mức độ cần thiết

Sự lựa chọn TT Rất cần Cần Khả thi Hạn chế nội dung Có mức độ

SL % SL % SL % SL % SL %

137 93,8 9 6,2 132 90,4 14 9,6 0 0

1 Nhóm giải pháp về công tác tư tưởng

1.1

140 95,8 6 4,2 128 87,6 18 12,4 0 0

Nâng cao hơn nữa nhận thức của đội ngũ cán bộ giáo viên và học sinh về tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức.

1.2

Tiếp tục đẩy mạnh và thực hiện tốt việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” sâu rộng trong học sinh

141 96,6 5 3,4 133 91,1 13 8,9 0 0

2 Nhóm giải pháp về công tác tổ chức

2.1

142 97,3 4 2,7 136 93,1 10 6,9 0 0

Nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện giáo dục đạo đức cho học sinh

2.2

140 95,8 6 4,2 143 97,9 3 2,1 0 0

Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các thành viên, tổ chức trong nhà trường trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh

2.3

143 97,9 3 2,1 143 97,9 3 2,1 0 0

Xây dựng môi trường sư phạm mẫu mực, “Trường học thân thiện, học sinh tích cực"

144 98,6 2 1,4 144 98,6 2 1,4 0 0

2.4 Đổi mới các hình thức hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh

2.5

141 96,6 5 3,4 139 95,2 7 4,8 0 0

Phát huy hơn nữa vai trò Đoàn Thanh niên trong giáo dục đạo đức học sinh

2.6

Phát huy vai trò tự quản của tập thể và ý thức tự giác trong rèn luyện đạo đức của học sinh

28

144 98,6 2 1,4 141 96,6 5 3,4 0 0

2.7

Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục đạo đức học sinh

3

136 93,1 10 6,9 135 92,5 11 7,5 0 0

Nhóm giải pháp về công tác phối hợp: Giữa nhà trường, gia đình và các lực lượng an ninh địa phương trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh

144 98,6 2 1,4 143 97,9 3 2,1 0 0

3.1 Đối với lãnh đạo nhà trường

141 96,6 5 3,4 140 95,8 6 4,2 0 0

3.2 Đối với giáo viên chủ nhiệm

3.3 Đối với giáo viên bộ môn

142 97,2 4 2,8 142 97,2 4 2,8 0 0

Đối với tổ chức Đoàn Thanh niên

143 97,9 3 2,1 139 95,2 7 4,8 0 0

3.4

136 93,1 10 6,9 136 93,1 10 6,9 0 0

3.5 Đối với cha mẹ học sinh

3.6

Đối với tổ chức chính trị - xã hội (Chính quyền địa phương, làng, bản...)

140 96

6

4 140 96

6

4

0 0

4 Nhóm giải pháp đặc thù

4.1 Phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ, giáo viên Nhà trường

4.2 Coi trọng sự tu dưỡng của bản thân 141 96,6 5 3,4 141 96,6 5 3,4 0 0

2.3.3.4. Đánh giá kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các

biện pháp quản lý đã đề xuất

Thông tin thu được qua các phiếu đảm bảo được tính khách quan, có trách

nhiệm đáp ứng được yêu cầu nghiên cứu khoa học của đề tài.

Đánh giá của người ghi phiếu về mức độ Rất cần phải thực hiện các giải pháp và các giải pháp khi thực hiện có tính Khả thi đều đạt tỷ lệ khá cao, phần lớn đạt trên 90%; trong đó, các giải pháp liên quan đến các hoạt động giáo dục, tổ chức đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm được đánh giá rất cần thiết và mang tính khả thi rất cao.

Có thể khẳng định: Các giải pháp đề xuất của đề tài cơ bản đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn trong công tác quản lý, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay.

29

PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Đạo đức là gốc, là nền tảng của sự phát triển nhân cách con người. Giáo dục đạo đức là công việc quan trọng luôn được quan tâm và là trách nhiệm của mọi nhà, của toàn xã hội và nhất là của ngành Giáo dục và Đào tạo. Mục tiêu của nhà trường THPT hiện nay là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, đảm bảo các yếu tố về đức, trí, thể, mĩ. Do đó, công tác quản lý, giáo dục đạo đức học sinh là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng và đầy khó khăn trong tình hình mới.

Công tác giáo dục đạo đức học sinh trong giai đoạn hiện nay đang đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ cao hơn, cần thiết hơn khi toàn Đảng, toàn Dân ta đang tích cực đẩy mạnh việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức phong cách Hồ Chí Minh” góp phần hình thành nhân cách, đạo đức một con người không chỉ giáo dục trong nhà trường phổ thông là đủ. Nhân cách của mỗi cá nhân trong xã hội ít nhiều đều bị chi phối bởi cách mà xã hội đó đang hành xử với nhau. Nếu được sống trong một môi trường nghiêm minh về pháp luật, chuẩn mực về đạo đức, mọi người hành xử với nhau một cách có tình có lý, chắc chắc đó sẽ là một môi trường giáo dục lý tưởng trong việc hình thành nhân cách đạo đức của học sinh.

Trường THPT Quế Phong đã xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả 4 nhóm giải pháp trong công tác quản lý, giáo dục đạo đức học sinh. Đa số học sinh phấn đấu, rèn luyện tốt, các em biết ứng xử có văn hóa hơn trong môi trường học đường cũng như trong cuộc sống hằng ngày. Cán bộ, giáo viên nhà trường đã nhận thức đầy đủ hơn về vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cho học sinh nói riêng và giáo dục toàn diện nói chung nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội, tạo môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, tích cực, nâng cao vị thế, uy tín của nhà trường trong lòng cán bộ và đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện Quế Phong.

Hi vọng rằng, đề tài này có thể coi là một tài liệu tham khảo nhằm giúp chúng ta nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tại Trường THPT huyện Quế Phong nói riêng cũng như học sinh ở các trường THPT nói chung trong giai đoạn hiện nay.

2. Kiến nghị

2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo

Tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động giáo đạo đức cho học sinh; đổi mới nội dung chương trình phù hợp với đặc điểm người học; có giải pháp nâng vị thế các môn KHXH&NV; tăng cường giáo dục phẩm chất đạo đức nhà giáo, coi trọng rèn luyện kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm, nhất là kỹ năng công tác chủ nhiệm cho sinh viên sư phạm.

2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An

Tăng cường chỉ đạo, kiểm tra các nhà trường việc thực hiện phong trào thi 30

đua xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Xây dựng những điển hình tiên tiến làm tốt công tác giáo dục đạo đức học sinh để các đơn vị học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong công tác quản lý giáo dục đạo đức học sinh.

2.3. Đối với nhà trường

- Tăng cường sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng, phát huy sức mạnh của đội ngũ cán bộ đảng viên, các tổ chức đoàn thể, các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để tạo sự đồng thuận trong công tác giáo dục đạo đức học sinh; thường xuyên đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức để giáo dục cho học sinh, nhằm thu hút người học tham gia học tập rèn luyện một cách tích cực.

- Tăng cường giáo dục phẩm chất đạo đức, lối sống gương mẫu của nhà giáo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trẻ làm công tác chủ nhiệm lớp, nâng cao hơn nữa vai trò của công tác Đoàn và phong trao thanh niên trong và ngoài trường trường học.

- Việc kiểm tra đánh giá kết quả của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh

phải đảm bảo công bằng, công khai, khen thưởng, phê bình, nhắc nhở kịp thời.

2.4. Đối với gia đình và các tổ chức xã hội

- Cần quan tâm hơn nữa về công tác giáo dục đạo đức cho học sinh, không nên xem việc đi học chủ yếu là lĩnh hội kiến thức khoa học mà còn là sự phát triển về nhân cách con người.

- Giáo dục đạo đức là trách nhiệm phối kết hợp của toàn xã hội, của mọi

người, ở mọi lúc, mọi nơi không chỉ riêng ở nhà trường và ở các thầy cô giáo…

- Thường xuyên giữ mối quan hệ chặt chẽ, nhà trường, gia đình và giáo viên

chủ nhiệm lớp nắm bắt tình hình lớp.

31

PHỤ LỤC

HÌNH ẢNH MINH HỌA

VỀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG

GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH TẠI TRƯỜNG THPT QUẾ PHONG

Sinh hoạt tập thể “Tuổi trẻ trường THPT Quế Phong nhớ lời Di chúc theo chân Bác”

và phát động cuộc thi tìm hiểu lịch sử 90 năm Đảng Cộng sản Việt Nam

1. Cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”

32

Chương trình “Gặp gỡ và tri ân những cựu binh bị địch bắt và tù đày”

và tìm hiểu Di tích lịch sử Đền Chín gian (Quế Phong)

2. Hoạt động giáo dục truyền thống gắn với các sự kiện lịch sử

33

Tuổi trẻ trường THPT Quế Phong hướng về ngày thương binh liệt sĩ 27/7

3. Hoạt động đền ơn đáp nghĩa và tri ân các anh hùng, liệt sĩ

34

Hưởng ứng cuộc vân động “Thanh niên với văn hoá giao thông”

và tổ chức phiên tòa giả định: “Xét xử đối tượng vi phạm pháp luật về ma túy”

4. Hoạt động tuyên truyền phổ biến pháp luật

35

Chương trinh tư vấn hướng nghiệp

và tham gia hướng dẫn, giúp đỡ thiếu niên nhi đồng trong học tập.

5. Phong trào “Học sinh 3 tốt”

36

Chương trình “Tuổi trẻ chung ta xây dựng nông thôn mới”

và phong trào “Tình nguyện vì an sinh xã hội”

6. Hoạt động tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng

37

CÁC VĂN BẢN VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Thực hiện Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” Chuyên đề toàn khóa nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng với chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”

- Kết luận số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

- Quyết định số 50/2007/QĐ-BGDĐT ngày 29/8/2007 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Quy định về công tác giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên trong các trường đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp.

- Quyết định số 3296/QĐ-BGDT ngày 30/8/2018 phê duyệt Đề án “Tăng cường quản lý, giáo dục chính trị tư tưởng đối với học sinh, sinh viên trên môi trường mạng đến năm 2025”

- Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học” (Quyết định số 1299/QĐ-TTg ngày 03/10/2018 của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định số 1506/QĐ-BGDĐT ngày 31/05/2019 ban hành kế hoạch thực hiện Đề án trong ngành Giáo dục).

- Bộ Quy tắc ứng xử để thực hiện trong cơ sở giáo dục theo quy định tại Thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12/4/2019 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành quy định Quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên; chú trọng xây dựng trường học đạt tiêu chuẩn xanh, sạch, đẹp, an toàn, lành mạnh, thân thiện, góp phần đảm bảo môi trường văn hóa trong nhà trường.

- Thông tư số 26/2017/TT-BGDĐT ngày 18/10/2017 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định tổ chức hoạt động văn hóa của học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục.

- Nghị quyết Đại hội Chi bộ trường THPT Quế Phong khóa XXXII (nhiệm kỳ 2020 - 2025) vê “Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Quế Phong trong giai đoạn hiện nay”.

38