MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................ 1
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 1
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 1
4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 2
5. Dự kiến đóng góp mới của đề tài .............................................................................. 2
6. Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm .............................................................................. 2
NỘI DUNG ..................................................................................................................... 3
1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI ......................................................................... 3
1.1. Một số vấn đề lý luận về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm,
hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông ............................................................. 3
1.2. Thực trạng về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp
ở trường trung học phổ thông hiện nay....................................................................... 4
2. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG
NGHIỆP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG L, TỈNH HÀ TĨNH .................. 6
2.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng
nghiệp .............................................................................................................................. 6
2.2. Biện pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường
trung học phổ thông L, tỉnh Hà Tĩnh .............................................................................. 7
2.3. Xây dựng kế hoạch triển khai hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ..................... 9
2.4. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ...................... 14
2.5. Xây dựng cơ sở vật chất, huy động các nguồn lực ................................................. 15
3. THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP “TÌM VỀ
QUÊ HƯƠNG CÁC NHÀ THƠ, NHÀ VĂN TRÊN ĐỊA BÀN NGHỆ AN – HÀ
TĨNH” ........................................................................................................................... 16
4. KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG VÀ TRIỂN KHAI CỦA ĐỀ TÀI .............................. 19
5. Ý NGHĨA MANG LẠI CỦA ĐỀ TÀI ................................................................... 19
5.1. Đối với học sinh ..................................................................................................... 19
5.2. Đối với giáo viên .................................................................................................... 19
5.3. Đối với cán bộ quản lý .......................................................................................... 20
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 21
1. Kết luận .................................................................................................................... 21
2. Kiến nghị .................................................................................................................. 21
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 22
PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 23
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Đảng, Nhà nước ta đã khẳng định giáo dục là quốc sách hàng đầu với mục tiêu
“nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”, đáp ứng yêu cầu đổi
mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, trong đó chuyển mạnh quá trình giáo
dục chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người
học. Giáo dục thế giới trong thế kỷ XXI đang phát triển dựa trên nền tảng của cuộc
cách mạng công nghiệp 4.0 với những triết lý cơ bản về “học để biết, học để làm, học
để chung sống, học để khẳng định bản thân”. Do đó, việc tổ chức hoạt động trải
nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh là một nhiệm vụ, yêu cầu hết sức quan trọng và
cần thiết đối với giáo dục đào tạo nói chung và giáo dục phổ thông nói riêng trong bối
cảnh hiện nay. Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh trung
học phổ thông được các nhà trường thực hiện qua nhiều hình thức, phương pháp khác
nhau. Tuy nhiên, việc tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở các trường trung
học phổ thông không chỉ dừng lại là các hoạt động bề nổi, hoạt động phong trào, mà
phải gắn liền với mục tiêu phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, làm cho các em trở
thành những công dân toàn cầu trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Chính vì vậy,
việc tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông
phải được nghiên cứu, tổ chức dựa trên những cơ sở lý luận để khắc phục những hạn
chế trong thực tiễn, phải có những biện pháp có tính khả thi, hiệu quả về việc quản lý,
tổ chức, đánh giá.
Từ những lý do vừa nêu trên và kết quả của công tác quản lý, tổ chức hoạt động
trải nghiệm ở đơn vị công tác, tôi quyết định chọn đề tài “Một số giải pháp nâng cao
công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường trung học
phổ thông L, tỉnh Hà Tĩnh” với mong muốn góp phần đề xuất những giải pháp nhằm
nâng cao công tác giáo dục toàn diện, phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh
trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Hã Tĩnh.
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Là nội dung, phương pháp quản lý, tổ chức thực hiện
hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông.
- Phạm vi nghiên cứu: Trường trung học phổ thông L và một số trường trung học
phổ thông trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Như tên đề tài đã xác định, mục đích nghiên cứu của đề tài là xây dựng
những phương pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường
trung học phổ thông.
3.2. Với mục đích đó, đề tài đặt ra nhiệm vụ:
2
Thứ nhất, chỉ ra được cơ sở lý luận, thực tiễn để xây dựng nguyên tắc, phương
pháp quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường trung học phổ
thông.
Thứ hai, thực nghiệm và đánh giá kết quả, từ đó, đề xuất những giải pháp có
tính khả thi trong quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp ở trường trung
học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của người học.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, tôi sử dụng đồng thời hai phương
pháp: nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm. Trong đó sẽ áp dụng một số thao tác cụ thể
như: khảo sát, thống kê, miêu tả; phân tích, tổng hợp; so sánh đối chiếu; thực nghiệm...
5. Dự kiến đóng góp mới của đề tài
Đề tài có sự nghiên cứu kĩ càng, công phu, đưa ra những giải pháp tích cực, phù
hợp; tiến hành kiểm nghiệm về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng
nghiệp ở trường trung học phổ thông trong thực tiễn, đạt được hiệu quả cao.
6. Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm
Ngoài phần mở đầu, phụ lục, đề tài nghiên cứu gồm có 2 phần chính:
- Phần 1: Nội dung
- Phần 2: Kết luận và kiến nghị
3
NỘI DUNG
1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Một số vấn đề lý luận về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải
nghiệm, hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông
Từ những năm 90 của thế kỉ XX, vấn đề giáo dục kỹ năng sống (KNS) và hoạt
động trải nghiệm, hướng nghiệp (HĐTN, HN) đã có trong một số chương trình giáo
dục (GD) của UNICEF, trước tiên là chương trình “Giáo dục những giá trị sống” với
12 giá trị cơ bản cần GD cho thế hệ trẻ. Đó là những giá trị sống về Hòa Bình, Tôn
trọng, Yêu thương, Khoan dung, Trung thực, Khiêm tốn, Hợp tác, Hạnh phúc, Trách
nhiệm, Giản dị, Tự do và Đoàn kết.
Hoạt động trải nghiệm: Là hoạt động giáo dục (GD), trong đó học sinh (HS) dựa
trên sự tổng hợp kiến thức của nhiều lĩnh vực GD và nhóm kỹ năng khác nhau để trải
nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình và tham gia hoạt động phục vụ cộng
đồng dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà GD, qua đó hình thành những phẩm chất
chủ yếu, năng lực chung và một số năng lực thành phần đặc thù của hoạt động này:
năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động; năng lực thích ứng với sự biến động của nghề
nghiệp và cuộc sống.
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp: Là hoạt động giáo dục bắt buộc trong nhà
trường, giúp HS phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu học
và trung học cơ sở. Kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, HS có khả
năng thích nghi với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với
những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản
lý bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn
được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề
nghiệp và trở thành người công dân có ích.
HĐTN, HN có ý nghĩa và tác dụng quan trọng trong việc phát triển phẩm chất,
năng lực cho HS trung học phổ thông (THPT). Qua các hoạt động này, các em biết
mình là ai, mình muốn gì, mục đích của bản thân, biết dung hòa giữa cái tôi và cái ta,
có những quyết định đúng đắn trước những biến cố của cuộc sống. HĐTN, HN giúp
HS trở nên tự tin, tự lập, biết làm chủ bản thân, biết thích ứng với hoàn cảnh và ứng
phó với những tình huống khó khăn trong cuộc sống hằng ngày; các em học cách biết
chia sẻ, lắng nghe, quan tâm tới gia đình, bạn bè và xã hội; tự tin khi tiếp nhận các thử
thách mới; có khả năng tự bảo vệ tinh thần và sức khỏe của chính mình và những
người khác; xác định rõ hơn về giá trị bản thân, có sự định hướng đúng đắn trong xác
định mục tiêu tương lai.
Mục đích, yêu cầu của HĐTN, HN là giúp HS phát triển toàn diện phẩm chất và năng
lực, gắn với định hướng nghề nghiệp. Tăng cường sự phối hợp và đồng thuận giữa nhà
trường, gia đình và xã hội, tạo môi trường thuận lợi để tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm,
4
hướng nghiệp cho HS. Phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của mỗi
trường THPT, đảm bảo an toàn, nghiêm túc, thiết thực, hiệu quả;
Nội dung HĐTN, HN ở trường THPT chú trọng việc rèn luyện những kỹ năng
mà HS đã được học, trung giáo dục những kỹ năng cốt lõi, có ý nghĩa thiết thực cho
người học như: Kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy phản
biện và sáng tạo, kỹ năng giao tiếp và hợp tác, kỹ năng nhận thức và cảm thông, kỹ
năng quản lý cảm xúc và đương đầu với áp lực, kỹ năng tự học, kỹ năng tư vấn cá
nhân về lựa chọn nghề nghiệp. Các hoạt động HĐTN, HN bao gồm hoạt động trải
nghiệm bộ môn trong nhà trường, hoạt động ngoài giờ lên lớp trong nhà trường,
hoạt động HĐTN, HN ngoài nhà trường.
Hình thức, phương pháp tổ chức HĐTN, HN ở trường THPT rất đa dạng, phong
phú và mỗi hình thức có ưu điểm và hạn chế. Để thực hiện hiệu quả hoạt động trải
nghiệm, hướng nghiệp cần phối hợp đồng bộ tất cả các hình thức, bao gồm: thông qua
tích hợp, lồng ghép trong các môn học; thông qua các hoạt động của Đoàn thanh niên,
hoạt động xã hội; thông qua các hoạt động phối hợp với lực lượng khác trong xã hội,
phối hợp nhà trường - gia đình và xã hội. Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm,
hướng nghiệp tùy từng đối tượng để áp dụng phù hợp nhằm mang lại hiệu quả cao
nhất: phương pháp nêu gương, phương pháp giáo dục bằng tập thể, phương pháp
thuyết phục, phương pháp tranh luận, phương pháp luyện tập, phương pháp khích lệ
động viên…
Kiểm tra, đánh giá trong việc HĐTN, HN ở trường THPT cần phải có công cụ
đánh giá phù hợp nhằm đánh giá toàn diện, công bằng, trung thực, có khả năng
phân loại, giúp nhà trường điều chỉnh kịp thời về nội dung, hình thức, phương pháp
tổ chức; đa dạng hóa và phối hợp các hình thức, phương pháp đánh giá; kết hợp
giữa đánh giá giai đoạn và đánh giá quá trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở
trường THPT.
1.2. Thực trạng về công tác quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng
nghiệp ở trường trung học phổ thông hiện nay
1.2.1. Việc quản lý, tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp có nhiều
chuyển biến
Gần đây, chúng ta đã chứng kiến những vụ tai nạn đuối nước thương tâm,
những vụ tai nạn giao thông thảm khốc, những nữ sinh đánh nhau, quay clip tung lên
mạng... của những HS đang ở lứa tuổi học đường, khiến cho chúng ta không thể không
đau lòng, trăn trở, suy nghĩ. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên thì có nhiều, nhưng
nguyên nhân chính là do các em thiếu các hoạt động thực tế, thiếu các kỹ năng tối
thiếu nhất để ứng phó với các tình huống phức tạp đó.