1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ.
1.1. do chọn đề tài
“Cuộc đời ta thay đổi theo hai cách: qua những người ta gặp qua những
cuốn sách ta đọc” Harvey MacKay. Sách sản phẩm văn hóa tinh thần, là kho
tàng tri thức đóng vai trò rất quan trọng, sách vừa bạn vừa người thầy v đại
th p sáng trong m i ch ng ta nguồn tri thức v t n. Dạy cho ch ng ta cách sống,
cách làm người, hướng tới những giá trị nhân văn cao cả. thời đại nào, con
người cũng lấy việc học đọc sách một trong những mục đích để hoàn thiện
nhân cách con người, để tiến bộ trong cuộc sống nhân đóng góp vào sự phát
triển chung của hội. Đọc sách không chỉ đơn thuần để tiếp nh n thông tin,
kiến thức, còn một trong những hoạt động văn hóa. Phát triển văn hóa đọc
trong trường học là yếu tố quan trọng gi p cho học sinh nâng cao phương pháp học
t p hiệu quả, gi p các em thấu hiểu bản thân mình để từ đó góp phần định hình
duy, nhân cách, tâm hồn đẹp và lối sống lành mạnh.
Ngày nay, sự với bùng nổ của công nghệ thông tin đã ảnh hưởng không nhỏ
đến thói quen giải trí, thói quen đọc sách của thế hệ trẻ nói chung học sinh
trường THPT Con Cuông nói riêng. Đa số học sinh không thích đọc sách phụ
thuộc nhiều vào thông tin trên mạng hình thành nhiều thói quen không tốt.
Nhiều em không hiểu được chính bản thân mình muốn gì? Mình cần rèn luyện
những k năng nào để chủ động hơn trong cuộc sống hiện tại? Các em không
mục tiêu hay định hướng nào ràng cho tương lai của mình. Chính v y khi học
t p trường các em thường học với tâm thế hời hợt, học ngày nào biết ngày đó,
được chăng hay chớ.
Làm thế nào để giúp các em thể thấu hiểu được bản thân mình, ước mơ,
tưởng sống định hình nghề nghiệp tương lai của mình. Làm thế nào để
giúp các em thêm động lực để rèn luyện k năng tự học, chủ động hơn trong học
t p khi còn ngồi trên ghế nhà trường? Chúng tôi hiểu rằng ngoài những kiến thức
được chia sẻ bởi các giáo viên trong các giờ lên lớp. Thì sách nguồn tri thức
t n để giúp các em thay đổi duy, thay đổi nh n thức, th m chí thay đổi cuộc đời.
V y phải làm thế nào để thể giúp các em yêu sách, thích đọc sách, biết
cách đọc đ c kết sách rồi từ đó hình thành nên thói quen đọc sách? Đó trăn
trở của người làm công tác chủ nhiệm lớp cán bộ thư viện của trường THPT
Con Cuông. đó cũng do chúng tôi đã chọn đề tài: Một số giải pháp
góp phần thay đổi văn hóa đọc cho học sinh vùng cao Trường THPT Con
Cuông”.
1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích:
Đề tài được nghiên cứu áp dụng trong c ng tác phát triển văn hóa đọc tại
Trường THPT Con Cu ng để đổi mới, khuyến khích việc đọc thường xuyên, liên
2
tục suốt đời nhằm xây dựng phát triển văn hóa đọc trong nhà trường, góp
phần củng cố, nâng cáo kiến thức, kỹ năng, phát triển duy hoàn thiện nhân
cách con người đồng thời tham gia xây dựng phát triển văn hóa đọc trong
trường học.
- Qua các hoạt động nhằm gi p học sinh cảm thấy hứng th yêu thích việc
đọc sách.
- Rèn luyện k năng đọc sách, đ c kết sách v n dụng những bài học trong
những cuốn sách mình đọc vào học t p và cuộc sống.
- Góp phần phát huy tinh thần tự học, tích cực, chủ động.
- Nhiệm vụ:
Để đạt được mục đích trên, chúng tôi xác định các nhiệm vụ nghiên cứu như
sau:
- Nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề lý lu n vvăn hóa đọc, văn hóa đọc
trong nhà trường;
- Phân tích, đánh giá thực trạng văn hóa đọc nói chung tại trường THPT
Con Cuông nói riêng;
- Đề xuất các phương hướng, giải pháp phát triển văn hóa đọc tại trường
THPT Con Cuông.
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Trước hết đề tài sẽ áp dụng cho học sinh ở lớp 10A2 và các học sinh thích đọc
sách nhưng chưa biết cách đọc sách; Các em học sinh có mong muốn thấu hiểu bản
thân để từ đó biết cách xây dựng mục tiêu, định hướng nghề cho bản thân tại
trường THPT Con Cuông.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, nhóm tác giả sử dụng phương pháp nghiên
cứu cụ thể sau:
- Phương pháp phân tích: Phương pháp này sử dụng trong xuyên suốt đề tài
qua việc dựa và cở lu n, dựa vào thực tiễn để đánh giá thực trạng văn hóa
đọc của học sinh trường THPT Con Cu ng.
- Phương pháp tổng hợp: được nhóm tác giả sử dụng khi đánh giá nhằm r t ra
những kết lu n tổng quan, những quan điểm, đề xuất và kiến nghị thay đổi văn hóa
đọc cho học sinh trường THPT Con Cuông.
3
- Phương pháp quan sát khoa học: Tìm hiểu thực trạng đọc sách tại trường
THPT Con Cu ng th ng qua quan sát hoạt động của học sinh trong giờ sinh hoạt
15 ph t và giờ ra chơi.
- Phương pháp thu th p số liệu: Phát phiếu điều tra khảo sát thói quen, s
thích đọc sách của học sinh ở nhà.
- Phương pháp thực nghiệm khoa học: Th ng qua các hoạt động tổ chức cho
học sinh đọc sách, đ c kết sách theo từng giai đoạn khác nhau.
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2.1. Cơ sở khoa hc
2.1.1. Cơ sở lí lun
- Văn hóa đọc là một khái niệm hai ngh a một ngh a rộng, một ngh a
hẹp. Ở ngh a rộng đó là ứng xử đọc, giá trị đọc và chuẩn mực đọc của m i cá nhân,
của cộng đồng hội của các nhà quản quan quản nhà nước. Như
v y, văn hóa đọc ở ngh a rộng sự hợp thành của ba yếu tố, hay chính xác hơn
ba lớp như ba vòng tròn kh ng đồng tâm, ba vòng tròn giao nhau. Còn ở ngh a hẹp
đó ứng xử, giá trị chuẩn mực đọc của m i nhân. Ứng xử, giá trị chuẩn
mực này gồm ba thành phần : Thói quen đọc sách, sở thích đọc và kỹ năng đọc. Ba
thành phần này cũng ba lớp, ba vòng tròn kh ng đồng tâm, ba vòng vòng tròn
giao nhau. ng xử, gtrị chuẩn mực đọc nh mạnh của m i nhân trong
hội thói quen đọc, sở thích đọc kỹ năng đọc lành mạnh của họ. Đó chính
nền tảng của một hội học t p, của việc học suốt đời, một yêu cầu ng một
thách thức của xã hội hiện đại. (Thư viện quốc gia Việt Nam).
- Thư viện nói chung và thư viện trường học nói riêng từ rất lâu đã được Đảng
Nhà nước quan tâm và khẳng định vài trò chức năng, nhiệm vụ của thư viện trong
quá trình bảo tồn xây dựng và phát triển về mọi l nh vực của đất nước.
- Ngày 15 tháng 3 năm 2017 Phó Thủ tướng Đức Đam đã quyết định
số 329/QĐ-TTg về phê duyệt Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến
năm 2020, định hướng đến năm 2030 đã nêu quan điểm: Phát triển văn hóa đọc
là một trong những nội dung quan trọng của sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục
của đất nước. Phát triển văn hóa đọc trên sở khai thác có hiệu quả và không
ngừng phát triển nguồn vốn tri thức, văn hóa của con người dân tộc Việt Nam,
đồng thời tiếp thu có chọn lọc tinh hoa tri thức của nhân loại. Nhà nước h trợ phát
triển văn hóa đọc, đồng thời đẩy mạnh việc đa dạng hóa, huy động mọi nguồn lực
hội tham gia phát triển văn hóa đọc. Các cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể, tổ
chức hội, các cơ sở giáo dục và các tổ chức khác liên quan cùng gia đình, cộng
đồng trách nhiệm tham gia tạo điều kiện thu n lợi để phát triển văn hóa đọc.
Đồng thời đề ra mục tiêu chung: Xây dựng phát triển thói quen, nhu cầu, kỹ
4
năng và phong trào đọc (xuất bấn phẩm in và điện tử) trong mọi tầng lớp nhân dân,
nhất trong thanh niên, thiếu niên, học sinh, sinh viên ch trọng tới người dân
vùng n ng th n, vùng điều kiện kinh - hội k khăn; cải thiện m i
trường đọc; góp phần nâng cao dân trí, phát triển duy, khả năng sáng tạo, bồi
dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp hành pháp lu t, hình thành lối
sống lành mạnh trong con người, hội Việt Nam, đẩy mạnh xây dựng hội học
t p.
- Kế hoạch số 519/KH-UBND ngày 31 tháng 8 năm 2017 của UBND tỉnh
Nghệ An về việc phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định
hướng đến năm 2030, trên địa bàn tỉnh Nghệ An với mục tiêu chung: Xây dựng và
phát triển thói quen, nhu cầu, kỹ năng và phong trào đọc (xuất bản phẩm in và điện
tử) trong mọi tầng lớp nhân dân, nhất là trong thanh niên, thiếu niên, học sinh, sinh
viên; ch trọng tới người dân vùng n ng th n, vùng điều kiện kinh tế - hội
khó khăn; cải thiện m i trường đọc; góp phần nâng cao dân trí, phát triển duy,
khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp hành
pháp lu t, hình thành lối sống văn minh, lành mạnh trong con người, hội Việt
Nam, đẩy mạnh xây dựng xã hội học t p.
- Sở Giáo dục Đào tạo Nghệ An đã ban hành kế hoạch số 2008/KH-
SGD&ĐT ngày 30/9/2021 kế hoạch đổi mới hoạt động thư viện trường học và
phát triển văn hóa đọc trong các trường mầm non, phổ th ng trên địa bàn tỉnh
Nghệ An đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Mục tiêu chung đổi mới hoạt
động thư viện theo hướng thiết thực, hiệu quả để phục vụ c ng tác dạy học, giáo
dục trong trường mầm non, phổ th ng, góp phần nâng cao dân trí, nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện phục vụ hiệu quả chương trình giáo dục mầm non
Chương trình Giáo dục phổ th ng 2018. Xây dựng phát triển thói quen, nhu
cầu, kỹ năng phong trào đọc trong học sinh người đọc khác trong trường
học; ch trọng tới học sinh n ng th n, vùng có điều kiện kinh tế - hội khó khăn;
cải thiện m i trường đọc; góp phần nâng cao dân trí, phát triển duy, khả năng
sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp hành pháp lu t,
hình thành lối sống văn minh, lành mạnh trong học sinh, đẩy mạnh xây dựng
hội học t p và hội nh p quốc tế.
2.1.2. Cơ sở thực tiễn
- Trường THPT Con Cuông thuc mt huyn nghèo miền n i, hơn 50% hc
sinh dân tc thiu số, đa số các em phi tr xa gia đình, hoàn cảnh gia đình
khó khăn về kinh tế thiếu s quan tâm, động viên, chăm sóc ca b m trong vic
hc t p và rèn luyn. Cơ s v t cht ti các khu nhà tr hiện nay chưa đm bo cho
vic hc t p, s ng hc sinh ti các khu nhà tr thường đ ng và nhiu thành
phn. Chính vì v y đa số các em rt không hứng th đ hc và chưa xác định được
5
mc tiêu học đ làm gì? Vic hc quan trọng như thế nào đi với tương lai của bn
thân? Tviệc c em kh ng yêu sách, kh ng thích đc sách ch thích được
gii trí trên các thiết bng ngh là điều không th tránh khi.
TT
Năm học
S hc sinh toàn
trường
S hc sinh
dân tc
T l
1
2017- 2018
1085
646
59.54%
2
2018-2019
1177
715
60.75%
3
2019-2020
1234
728
59.00%
4
2020-2021
1255
701
55.86%
5
2021-2022
1296
747
57.64%
(Bng s liu th hin t l hc sinh dân tc)
- Thư viện trường THPT Con Cuông mặc cũng được nâng cấp, sửa chữa.
Tuy nhiên vẫn chưa đạt chuẩn, các đầu ch còn nghèo nàn, kh ng gian đọc chưa
hấp dẫn. Nên chưa thu h t học sinh, giáo viên đến đọc sách.
- Nhiều giáo viên học sinh chưa thực squan tâm đến việc phát triển văn
hóa đọc.
- Trên địa bàn địa phương thư viện huyện thì nhưng kh ng hoạt động,
được đóng cửa tmấy năm nay, kh ng bạn đọc, không nhà sách nào hoạt
động.
Trước tình hình đó, ch ng t i đề xut cách t chc các hoạt động đọc sách,
lan tỏa văn hóa đọc để truyn cm hứng đọc, to hng thú đọc sách tinh hoa trong
hc sinh. Dần hình thành thói quen đọc sách, đ c kết sách, v n dng các bài hc t
sách vào các hoạt động hàng ngày, giúp các em có tinh thn hc t p, rèn luyn tích
cực hơn.
2.2. Thực trạng vấn đề
2.2.1. Thc trng phát triển văn hóa đọc trong trường hc hin nay.
- Văn hóa đọc của người Việt nói chung văn hóa đọc của giới trẻ trong
trường học nói riêng còn rất thấp. M i năm một người Việt chỉ đọc chừng một
quyển sách. Một khảo sát của báo n Trí nh m vào đối tượng là giới trẻ cho thấy
kết quả đáng quan ngại. 98% giới trẻ cho biết họ kh ng hề đọc quyển sách nào
trong tuần; 80% bạn trẻ kh ng đụng đến sách suốt một năm qua và chỉ 12% bạn trẻ
trong nhóm 20-30 tuổi cho biết bản thân đọc sách, truyện khác ngoài sách