BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: "Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi học tốt môn tạo hình”.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phát triển thẩm mỹ.
3. Tác giả:
Họ và tên: Nguyễn Thị Hiền
Ngày tháng năm sinh: 12/10/1987
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường mầm non Trung lập
Điện thoại: DĐ: 0346409968
4. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường mầm non Trung Lập
Địa chỉ: Thôn 4 xã Trung Lập, huyện Vĩnh Bảo - Hải Phòng
I. Mô tả giải pháp đã biết:
Một số biện pháp giúp trẻ hứng thú tích cực tham gia giờ học tạo hình cho trẻ mà hầu hết giáo viên mầm non sử dụng hiện nay chủ
yếu là cho trẻ thực hiện một cách dập khuôn máy móc theo mẫu của cô hoặc chưa khuyến khích tính sáng tạo của trẻ.
* Ưu điểm: Không mất thời gian chuẩn bị đồ dùng, trẻ vẽ, tô màu, nặn theo ý của cô
* Hạn chế: Trẻ chưa thực sự hứng thú tích cực, chưa phát huy được năng lực của trẻ. Trẻ còn thụ động, chưa sáng atọ.
II. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến.
1. Nội dung giải pháp mà tác giả đề xuất.
Giải pháp 1: Khảo sát ban đầu: Năm 2020- 2021 tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng cho trẻ lúc ban đầu để nắm bắt được khả năng tạo
hình của trẻ, từ đó có biện pháp phù hợp.
+ Tổng số trẻ: 54 trẻ. Tỷ lệ 100 %
+ Số trẻ đạt loại giỏi: 7 = 13%
+ Số trẻ đạt loại khá: 10 = 18,5%
+ Số trẻ đạt loại trung bình: 34 = 63%
+ Số trẻ đạt loại yếu, kém: 3 = 5,5%
Qua khảo sát ban đầu như trên, tôi thấy kết quả trên trẻ chưa cao là điều tôi cần phải suy nghĩ làm thế nào để dạy trẻ đạt hiệu quả
cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái, tự tin, không gò bó, trẻ luôn hứng thú trong giờ học. Tôi tiến hành thực nghiệm:
Giải pháp 2: Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp.
Nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có
nề nếp tốt cùng với sự hướng dẫn khoa học của cô ngay ban đầu trẻ đã say mê với giờ học, luôn thể hiện cảm xúc, trí tưởng tượng cho
hoạt đông nghệ thuật. Tôi đã rèn luyện nề nếp bằng cách: Xếp xen kẽ cháu mạnh dạn với cháu nhút nhát, cháu nam xen cháu nữ. Chia tổ,
đặt tên cho tổ “tổ chim xanh, tổ bướm trắng, tổ ong nâu” và bầu ra tổ trưởng để quán xuyến, nhắc nhở thành viên của mình. Tôi luôn động
viên trẻ trong tiết học, uốn nắn tác phong ngồi học cho trẻ, trẻ ngồi đúng tư thế, không nói chuyện, không nói leo, nói phải xin phép cô,
nói rõ ràng, mạch lạc, đủ câu,… Với những biện pháp trên trẻ đã có thói quen tốt trong việc xây dựng nề nếp học tập.
Giải pháp 3: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ.
Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối
tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách huy động sự tham gia của các giác quan, các qúa trình tâm lí khác nhau để lĩnh hội các khía cạnh
khác nhau của sự vật. Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc và miêu tả) và tự diễn đạt nhận thức cảm xúc
của mình về đối tượng. Tận dụng các thời điểm hợp lí trong ngày cho trẻ tiếp xúc như được ngắm nghía, chăm sóc, vuốt ve, âu yếm với
các con vật gần gũi (thỏ, mèo, gà con…) chơi với các đồ vật, tri giác tranh ảnh nghệ thuật. Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối
tượng tạo hình tôi chỉ cho trẻ thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp lý thú gần gũi trẻ. Đồng thời giúp trẻ phân tích, so
sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương thức thể hiện
trong những tình huống khác nhau.
Ví dụ: vẽ “Vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông cánh tròn, bông cánh nhọn, bông mầu vàng, bông màu đỏ… Nếu trẻ đã được
ngắm vườn hoa trong thực tế thì khi tạo hình trẻ sẽ biết sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét cong, nét cong tròn khép kín, nét xiên, nét
thẳng và tô màu để vẽ vườn hoa sinh động và đẹp hơn.
Đặt và xắp xếp các vật liệu sao cho trẻ có thể thấy rõ và lấy được dễ dàng để thực hiện hoạt động tạo hình vào bất cứ lúc nào trẻ
thích và có thể trưng bày các sản phẩm của mình. Tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: bầy đồ chơi đẹp, xắp xếp các nguyên
vật liệu, đồ dùng một cách hợp lý đẹp mắt,...Từ đây tạo cho trẻ cảm giác thích thú và mong muốn được tái tạo.
Giải pháp 4: Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm:
Trong giờ học nói chung và giờ học tạo hình nói riêng hãy để trẻ tự thể hiện, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo.
Trẻ cần được động viên để thể hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa chọn. + Cái
trẻ muốn làm (nội dung) + Làm thế nào để đạt được (quá trình) + Cái hoàn thành sẽ như thế nào (kết quả, sản phẩm)
Mong muốn của trẻ cần được tự thể hiện với những phương tiện tạo hình khác nhau. Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ luôn
tiếp cận theo đặc tính riêng của mình. Chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “Trường Tiểu học” một nhóm trẻ được khuyến khích hoạt động
tạo hình, một trẻ vẽ trường Tiểu học, 5 trẻ khác lắp ghép, trẻ thì xé dán trường Tiểu học. Mỗi trẻ tự lựa chọn bằng cách được phản ánh
bằng xé dán, vẽ, lắp ghép và các hình thức khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ. Tăng cường các câu hỏi gợi ý giúp
trẻ củng cố và áp dụng những kinh nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ suy nghĩ, thăm dò, tìm cách giải quyết
vấn đề của trẻ. Hãy để tự trẻ miêu tả những gì trẻ biết và có thể làm. Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Nếu như vậy thì sao”, “Vì sao cháu
lại biết”, “Cháu có suy nghĩ gì”, “Còn gì để”, “ Hay có cách nào khác để”,… Với những cử chỉ, hành động, lời nói tạo ra cho trẻ thấy là
trẻ được đánh giá tốt (khá) qua việc làm của trẻ. Ví dụ: “Ôi cô rất thích tô màu ngôi trường này”, “Bức tranh này trông đẹp quá!”
Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và càng ít sử dụng vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy và tìm
kiếm cách thể hiện. Thực tế cho thấy các sản phẩm mẫu sẽ làm tê liệt các cảm xúc đã có trước của trẻ, làm giảm tính tích cực hoạt động
trí tuệ của trẻ, vì các hoạt động cần thiết để tạo hình đã được làm mẫu đầy đủ, trẻ luôn ghi nhớ, bắt trước. Nếu có trường hợp yêu cầu làm
mẫu, phải gợi ý chứ đừng nên làm ngay. Bắt đầu xé từ đâu, xé hình gì, xé như thế nào,… Tạo tình huống để trẻ làm giúp. Ví dụ: “Để đất
mềm ra chúng ta làm như thế nào?”. Trong khi làm mẫu tôi luôn coi trọng quan điểm của trẻ, làm cho trẻ phát triển khả năng so sánh, phân
tích, suy nghĩ về nhiệm vụ. Động viên kích thích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong khi thể hiện.
Giải pháp 5: Sử dụng nguyên vật liệu tạo hình:
Khi thực hiện hoạt động tạo hình, nguyên vật liệu không thể thiếu được. Vậy để hoạt động tạo hình có hiệu quả, việc sử dụng
nguyên vật liệu tạo hình là vô cùng quan trọng. Nguyên vật liệu là những loại đồ dùng, dụng cụ dễ kiếm. Có thể trẻ tự kiếm như lá cây,
phế liệu hư, vỏ hộp, thùng catong, quần áo cũ, bông, vải vụn,… Chúng có thể được sản xuất như: giấy, hồ dán, kéo, … Sự đa dạng của
nguyên vật liệu tạo hình để lựa chọn để khuyến khích khả năng sáng tạo của trẻ. Hoạt động tạo hình phải thể hiện qua mầu sắc như: tô,
cắt, dán, vẽ, nặn, … Để đảm bảo khi sử dụng nguyên vật liệu tạo hình tôi cần cân nhắc những điểm sau:
+ An toàn (không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại,…) + Rẻ tiền (những nguyên vật liệu mua ở địa phương) + Dễ kiếm: Ví dụ: vỏ
ốc, hến, hạt na, bưởi, len, …) + Dễ bảo quản hay cất giữ + Dễ cầm: (phù hợp với tầm tay của trẻ) + Dễ cung cấp kinh nghiệm bao gồm cả
giác quan. + Dễ sửa chữa + Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp nguyên vật liệu + Luôn quan sát sự tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh
hoạt Vì từng đồ dùng, đồ chơi còn nhiều hạn chế tôi luôn huy động trẻ tìm kiếm nguyên vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương. Ví dụ:
Bằng những hạt gạo, hạt đỗ, rơm, rạ, lá cây, vỏ hến, giấy vụn, … tôi có thể tạo ra nhiều con vật nghộ nghĩnh, sinh động, những bức vẽ,
các đề tài khác nhau.
Giải pháp 6: Tích hợp các môn học khác:
Tích hợp là phương pháp đòi hỏi ở giáo viên sự sáng tạo linh hoạt và khéo léo khi vận dụng, quá trình vận dụng tích hợp, cần lựa
chọn nội dung phù hợp, logic, tránh quá trình hoạt động trở lên rời rạc, chắp vá.
Ví dụ: Đối với tiết học “Vẽ phương tiện giao thông” (đề tài) tôi chuẩn bị rất nhiều phương tiện giao thông (đồ chơi) và chuẩn bị từ
2 – 4 tranh vẽ phương tiện giao thông cho bé quan sát. Khi vào bài cho trẻ hát bài “Em tập lái ôtô”. Sau đó tôi hỏi trẻ; Cả lớp vừa hát bài
gì? - Vậy trong lớp có những đồ chơi gì là phương tiện giao thông. - Cho trẻ nói tên và đếm các phương tiện giao thông.
*. Sau đó tôi cho trẻ quan sát các bức tranh mà trẻ vừa được mô tả qua đồ chơi trong lớp.
*. Giới thiệu và đàm thoại với trẻ về các bức tranh mẫu (từ 2 – 4 tranh)
*. Trẻ thực hiện: Tôi mở băng có các bài hát trong chủ điểm gợi cho trẻ say mê làm việc trong khi trẻ thực hiện, tôi đến từng bàn động
viên khuyến khích đối với những cháu còn lúng túng, gợi ý cho trẻ làm từ đơn giản đến phức tạp. Đối với trẻ khá tôi gợi ý để trẻ có nhiều
sáng tạo trong bài vẽ.
* Nhận xét sản phẩm: Cho trẻ để bài theo tổ, theo bàn và làm đoàn tầu đi quanh quan sát, nhận xét để trẻ chọn bức tranh mà trẻ thích nhất:
con thích bài nào nhất? Vì sao con thích? Sau đó cô phân tích ưu điểm của từng bức tranh ở từng nét vẽ, màu sắc, bố cục, hình dáng, …
cho trẻ đếm phương tiện đã vẽ được, những bài đã vẽ được.
* Kết thúc: Cho trẻ vận động bài “Đoàn tàu nhỏ xíu”.
Với một tiết học như vậy, tôi đã thu được kết quả rất đáng mừng, xuyên suốt tiết học là chủ điểm phương tiện giao thông, trẻ rất hứng
thú và tích hợp được MTXQ, toán, âm nhạc. Như vậy, thường cuối một tháng thực hiện chương trình tạo hình tôi lại tổ chức một cuộc thi
“bé khéo tay” ngay tại lớp mình. Muốn vậy tôi phải tổ chức tốt khâu chuẩn bị, chuẩn bị phông màn dán chữ, trang trí thật giống một cuộc
thi, cũng có những phần thưởng (là chiếc đồng hồ, chong chóng, làm bằng lá dừa hay những con vật nghộ nghĩnh bằng lá cây, …) cho
những ai đạt giải. Điều đó sẽ khuyến khích trẻ thi đua thực hiện. Trong suốt tiết này cô đóng vai trò người dẫn chương trình cho hội thi.
Ngoài ra với tiết học này tôi cũng còn có các môn học khác. Sau đây là một số ví dụ đối với tiết học nặn (theo đề tài) mẫu giáo lớn. “Nặn
các loại đồ chơi”, tôi chuẩn bị đầy đủ như trên, ngoài ra tôi còn chuẩn bị một cửa hàng trưng bầy đồ chơi trẻ em và một số đồ chơi cô nặn
mẫu đẹp. Trước khi ổn định tổ chức tôi cho trẻ đi thăm quan cửa hàng trưng bày đồ chơi ngay tại lớp. Trẻ vừa quan sát vừa nhận xét so
sánh sự giống nhau và khác nhau, sự đa dạng, phong phú, muôn hình ngộ nghĩnh của đồ chơi. Sau phần này từ 2 – 3 phút tôi cho trẻ ngồi
vào bàn để thu hút trẻ vào chủ đề giờ học, cô nói: Loa loa loa … ngày mai nhà máy sản xuất các loại đồ chơi trẻ em sẽ mở cuộc triển lãm
những đồ chơi đẹp. Vì vậy hôm nay trường mầm non sẽ tổ chức hội thi “Bé khéo tay” để chọn ra những “bác thợ” và “nghệ nhân” tài giỏi
nhất, khéo tay nhất nặn được nhiều đồ chơi đẹp sẽ được gửi đi triển lãm ở nhà máy sản xuất đồ chơi và có phần thưởng cao nhất, cũng có
những phần thưởng cho đồng đội nữa. Vậy các “nghệ nhân” tí hon hãy cùng trổ tài xem thí sinh nào nặn giỏi nhất, tổ thợ nào khéo tay
nhất. Đề thi hôm nay là: “Nặn các loại đồ chơi”. Sau đó tôi cho trẻ đàm thoại hướng tới đề tài bằng các câu hỏi, cho trẻ kể tên các loại đồ
chơi mà trẻ đã biết qua buổi tham quan cửa hàng đồ chơi mẫu (được trưng bày hàng ngày ở lớp). Trẻ kể đến đâu cô đưa các mẫu đồ chơi
cô nặn ra đến đó cho trẻ xem và kết hợp phân tích đặc điểm, hình dáng phong phú của các loại đồ chơi,… Tôi cho trẻ đếm số đồ chơi cô
nặn sau đó cất các đồ chơi đó đi cho trẻ thực hiện. Trong quá trình trẻ nặn cô nói những câu vui tươi, dí dỏm (ngôn ngữ nghệ thuật, biểu
cảm) cùng với cử chỉ, điệu bộ, nét mặt để tạo hứng thú, hấp dẫn trẻ say mê với hoạt động. Phần kết thúc nhận xét và phần trao thưởng cho
các giải là những chiếc đồng hồ, chong chóng lá dừa, các con vật ngộ nghĩnh bằng lá cây,…
Giải pháp 7: Dạy tạo hình thông qua các môn học khác:
Môn làm quen với toán: Ví dụ: Cho trẻ trang trí hình vuông và hình chữ nhật. - Môn làm quen với môi trường xung quanh: Ví dụ
cho trẻ vẽ các con vật, các loại quả hay các phương tiện giao thông, và người thân trong gia đình,… - Môn văn học: Ví dụ sau khi học
xong bài thơ “cây dừa” cho trẻ vẽ cây dừa.
Môn họa Ví dụ: vẽ các con vật trong truyện.
Môn làm quen với chữ cái. Ví dụ: trẻ tô màu vào chữ in rỗng, vào vở tập tô.
Giải pháp 8: Học tạo hình mọi lúc, mọi nơi
Trẻ được làm quen với môi trường xung quanh khi đi dạo chơi trẻ được ngắm nhìn vật thật, đựơc sờ nắm, khi cho trẻ họat động
ngoài trời cô có thể phát phấn để trẻ có thể vẽ lên nền. Ví dụ: trẻ dùng phấn để in cánh hoa, lá hoa, vẽ những biểu tượng mà trẻ thích. Khi
hoạt động ngoài trời tôi yêu cầu trẻ lượm lá khô, cành khô để làm vật liệu cho trẻ hoạt động tạo hình. + Giờ sinh hoạt chiều: Ví dụ: tôi cho
trẻ kể về những con vật mà trẻ thích và cho trẻ vẽ những con vật đó. + ở các hoạt động góc: Góc học tập trẻ có thể chơi dậy vẽ, nặn, xé,
dán. Góc nghệ thuật trẻ: Ví dụ: Một nhóm trẻ có thể tạo nên một bức tranh xé dán “ Ngôi nhà của bé”. Bên cạnh dạy tạo hình ở lớp tôi