BIỆN PHÁP
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 4 - 5 TUỔI TÍCH CỰC THAM GIA
TRONG GIA TRONG GIỜ HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC”
I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
¢m nh¹c lµ lo¹i h×nh nghÖ thuËt, lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®èi víi
®êi sèng con ng-êi. ¢m nh¹c ph¶n ¸nh cuéc sèng con ng-êi b»ng nh÷ng h×nh t-îng ©m
nh¹c, ©m nh¹c cßn ph¶n ¸nh niÒm vui, nçi buån, kh¸t väng -íc mơ cña con ng-êi.
§Æc biÖt ®èi víi trÎ mÇm non, ©m nh¹c cã mét vai trß hÕt søc quan träng. ¢m nh¹c
lµ ph-¬ng tiÖn gióp trÎ nhËn thøc thÕ giíi xung quanh, ph¸t triÓn lêi nãi, quan hÖ giao
tiÕp, trao ®æi t×nh c¶m. ¢m nh¹c lµ thÕ giíi kú diÖu ®Çy c¶m xóc. TrÎ cã thÓ tiÕp nhËn ©m
nh¹c ngay tõ khi cßn n»m trong n«i. Nh÷ng lêi ru µ ¬i cña bµ cña mÑ, những câu hát mộc
mạc, gần gũi đã ngấm vào máu thịt và nuôi lớn tâm hồn trẻ thơ của trẻ. Tình yêu gia
đình, quê hương cũng lớn lên từ tiếng hát, lời ru đó.
Mặt khác, trẻ mầm non dễ xúc cảm, vốn ngây thơ, trong sáng nên rất dễ tiếp xúc
với âm nhạc. Thế giới âm nhạc muôn màu không ngừng chuyển động tạo điều kiện cho
trẻ phát triển toàn diện: Thể chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ.
Để hun đúc cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật yêu thích những
cái hay, cái đẹp trong cuộc sống. là một giáo viên mầm non tôi luôn tâm huyết với nghề,
mong muốn truyền đạt cho các bé thật nhiều kiến thức, giúp trẻ phát triển hết những khả
năng vốn có và điều quan trọng hơn cả là giáo viên phải biết nắm bắt được tâm sinh lý
lứa tuổi của trẻ trong mối quan hệ với âm nhạc. Chính vì điều đó tôi đã luôn trăn trở, tìm
tòi và sáng tạo để tìm ra những cách thức hay, những phương pháp tốt nhất cho bài giảng
của mình đạt hiệu quả cao.
Song trªn thùc tÕ hoạt động âm nhạc chỉ đơn thuần là cho trẻ tập hát và biểu diễn
các bài hát nhằm tạo không khí văn nghệ để gây hứng thú, âm nhạc chỉ diễn ra một cách
dập khuôn, máy móc, không thoải mái, trẻ chưa được sáng tạo cùng cô để tạo ra các vận
động thống nhất cùng thực hiện, đồ dùng nhạc cụ ở góc âm nhạc còn hạn chế không thu
hút được sự hứng thú ở trẻ, rất nhiều trẻ không hứng thú tham gia, trẻ chưa biết thể hiện
các vận động phù hợp với bài hát, chưa cảm nhận được giai điệu của bài hát khi nghe,
chính vì thế mà trẻ chưa tích cực hứng thú tham gia hoạt động âm nhạc.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc trªn nªn t«i ®· chän ®Ò tµi "Mét sè biÖn pháp giúp
trẻ 4 - 5 tuổi tích cực tham gia trong giờ hoạt động âm nhạc" ®Ó nghiªn cøu vµ thùc hiÖn.
2. Đối tượng nghiên cứu:
"Mét sè biÖn pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi tích cực tham gia trong giờ hoạt động âm
nhạc"
3. Mục đích nghiên cứu:
Giúp giáo viên nắm vững được mục đích, yêu cầu của từng tiết học âm nhạc, từ đó
tìm ra được những phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động âm nhạc vừa thu hút được
trẻ tích cực tham gia hoạt động vừa mang lại hiệu quả giáo dục cao.
Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, năng động, sáng tạo trong biểu diễn âm nhạc, rèn luyện
các kĩ năng sử dụng dụng cụ âm nhạc, phát triển khả năng nghe và cảm thụ giai điệu của
các bài hát, hát đúng nhạc, vận động theo đúng tiết tấu của bài hát.
Giúp phụ huynh có cái nhìn đúng đắn hơn về ý nghĩa và hiệu quả giáo dục của các
giờ hoạt động âm nhạc nói riêng và chương trình giáo dục mầm non nói chung. Từ đó
tích cực, nhiệt tình hợp tác, ủng hộ giáo viên và nhà trường để nâng cao chất lượng giáo
dục.
II. NỘI DUNG
1. Thực trạng
Qua khảo sát thực tế tại lớp 4TB1 trường mầm non Trung Lập, tôi thấy rằng đa số
trẻ ở lớp đều tỏ ra mạnh dạn, tự tin, hăng hái tham gia vào các hoạt động âm nhạc, tuy
nhiên vẫn còn nhiều trẻ nhút nhát, hát nhỏ, hát ngọng, hát chưa đúng nhạc, kĩ năng biểu
diễn, kĩ năng sử dụng các đồ dùng âm nhạc còn nhiều hạn chế.
Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động âm nhạc tuy đã được đầu tư nhưng còn
hạn chế về số lượng, chưa phong phú đa dạng và hấp dẫn trẻ.
1. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của biện pháp
2.1.Cơ sở lí luận
Hoạt động âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Hoạt động âm
nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, tổ quốc, tình yêu thương con người. Không
chỉ vậy, giáo dục âm nhạc còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể
chất, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức của trẻ qua học tập, vui chơi.
Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như học hát, nghe hát, vận động theo
nhạc, chơi trò chơi âm nhạc…sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát
triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì
vật, hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng.
Giáo dục âm nhạc đối với trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, đồi hỏi người giáo
viên phải có trình độ chuyên môn, yêu nghề. Trong quá trình dạy và học, cần cho trẻ làm
quen với âm nhạc trong tất cả các hoạt động.
2.2. Cơ sở thực tiễn
Qua nghiên cứu thực tế tại trường mầm non Trung Lập, tôi nhận thấy có những
thuận lợi và khó khăn như sau:
a.Thuận lợi
Trẻ được tham gia nhiều hoạt động văn nghệ của nhà trường, giúp trẻ được thể
hiện và nâng cao tính tự tin. Những hoạt động này vô cùng ý nghĩa với trẻ, nó giúp trẻ có
cơ hội rèn luyện và thỏa sức thể hiện, vì thế mà trong các tiết học trẻ mạnh dạn và nhiệt
tình hơn.
Hầu hết giáo viên đều có trình độ trên chuẩn, được đào tạo kỹ lưỡng vì thế mà
giáo viên ở lớp nắm vững phương pháp, có khả năng âm nhạc, giọng hát tốt.
Trẻ thích hát từ khi còn rất nhỏ, gần như khi biết nói là trẻ bắt đầu học hát, trẻ
được người lớn dạy cho nhiều bài hát, cũng như hiều nội dung bài hát. Chính điều này
mà một phần nào đó trẻ đã được làm quen với môn âm nhạc. Điều đó giúp giáo viên dễ
dàng hơn trong việc chuyển tải kiến thức
Phụ huynh luôn quan tâm và ủng hộ cho các phong trào văn nghệ, hay hoạt động
chung ở lớp, điều đó tạo cơ hội thuận lợi cho giáo viên xây dựng được những tiết học
hay, chất lượng.
b. Khó khăn
*Về phía phụ huynh
Quan điểm của một số phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy trẻ đếm số hoặc tô
màu các hình được học mà chưa chú ý đến kỹ năng ca hát của các cháu đúng hay sai. Một
số phụ huynh đi làm ăn xa để các cháu ở nhà với các anh chị hoặc ông bà đã già, thời
gian phụ huynh quan tâm đến trẻ còn ít, không dành thời gian trò chuyện để tìm hiểu tâm
tư nguyện vọng của trẻ để giáo dục trẻ mà chỉ biết chiều theo mọi đòi hỏi của trẻ, trẻ
được đáp ứng quá đầy đủ về nhu cầu trẻ cần. Một số phụ huynh còn chưa có hành vi
đúng đắn và lời nói mẫu mực.
*Về phía giáo viên
Bản thân giáo viên chưa chú ý đến nhiều đến việc trẻ hát đúng giai điệu chưa hay
khi trẻ hát đã mạnh dạn tự tin chưa, ít tiết dạy kỹ năng ca hát cho trẻ mà chỉ dạy lồng
ghép vào một số tiết học khác. Giáo viên chưa linh hoạt, chưa sáng tạo nên chưa kích
thích tối đa sự hứng thú của trẻ và sự tham gia nhiệt tình của phụ huynh.
*Về phía trẻ
Trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, trẻ nhút nhát nên không tự tin khi
tham gia vào các hoạt động, một số trẻ lại quá hiếu động nên khi hoạt động chưa chú ý
vào sự hướng dẫn của cô, kỹ năng ca hát của trẻ còn nhiều hạn chế.
*Kết quả khảo sát ban đầu
Căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường, qua quá trình tiếp xúc và tìm hiểu tôi
đã đánh giá được vốn kỹ năng âm nhạc của trẻ như sau:
Bảng 1: Khảo sát ban đầu
Nội dung khảo sát
Số trẻ đạt
Kĩ năng hát đúng nhạc của trẻ
18/30 = 60 %
Kĩ năng biểu diễn của trẻ
20/30 = 67%
Từ khảo sát ban đầu tôi rất lo lắng và trăn trở và quyết tâm tìm ra các biện pháp tối
ưu nhất để giáo dục kỹ năng hát cho trẻ với mong muốn từ những biện pháp của mình sẽ
giúp trẻ mạnh dạn tự tin, có kỹ năng ca hát và biết mạnh dạn tự tin khi hát biết thể hiện
tình cảm của mình qua giai điệu của bài hát, giao tiếp và hợp tác với bạn bè.
3.Áp dụng biện pháp
Biện pháp 1: T¹o m«i tr-êng kÝch thÝch høng thó häc tËp cña trÎ tham gia
ho¹t ®éng âm nhạc
Nh- chóng ta ®· biÕt, trẻ 4 -5 tuổi có khả năng tri giác toàn vẹn hình tượng âm
nhạc cùng với những kinh nghiệm được tích luỹ từ trước như nghe hát cùng đàn đệm,
xem động tác, điệu bộ. Trẻ có thể chuyển đổi điệu bộ theo âm điệu, biết kết hợp khăng
khít giữa thời gian với âm nhạc, vận động phối hợp toàn thân với một trình tự tương đối
phức tạp trong các điệu múa hay tái hiện một số tiết tấu khó. Trẻ có ấn tượng sâu sắc khi
nghe nhạc qua đài, xem băng đĩa, trẻ rất hào hứng muốn vào góc âm nhạc để tự mình thể
hiện mình, hát vận động bằng các nhạc cụ, trang phục. Vì vậy muốn trẻ thích thú hào
hứng thì bản thân tôi luôn làm mới góc nghệ thuật bằng nhiều hình thức để kích thích
hứng thú của trẻ. Tôi thường xuyên chú ý sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường
học thoải mái cho trẻ.
* Ví dụ: Khi thực hiện các hoạt động âm nhạc mà trọng tâm là dạy múa minh hoạ
thì bằng mọi cách tôi phải bố trí trong lớp không gian rộng rãi để kích thích trẻ thực hiện
các động tác thoải mái, giúp trẻ hoạt động tích cực hơn.
Ngoài ra tôi luôn thay đổi cách bày trí góc âm nhạc thật sinh động theo chủ điểm
để gây sự thu hút tới trẻ.
* Ví dụ: Chủ điểm “ Thế giới động vật”: Tôi trang trí bằng những hình ảnh các
con vật sống động, con thì cầm đàn đánh, con thì thổi kèn, con thì đánh trống, con thì
cầm micrô hát…
Từ những hình ảnh vui nhộn do cô và trẻ cùng trang trí trẻ rất muốn mình có thể
làm được như các bạn, được thể hiện tài năng của bản thân mình.
Chính vì lẽ đó góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để thể hiện khả năng âm nhạc
của mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát triển các kỹ năng âm
nhạc qua các trò chơi, các hoạt động sáng tạo. Tại đây trẻ tự hát hay tự vận động theo
nhạc biểu diễn một mình hay cùng một nhóm bạn một cách thích thú.
Và điều quan trọng hơn nữa để tạo hứng thú cho trẻ hoạt động âm nhạc thì phải
chuẩn bị rất nhiều loại nhạc cụ, băng đĩa nhạc mầm non thuộc các chủ đề để bật cho trẻ
nghe trong góc, các trang phục được sắp xếp một cách khoa học ở góc âm nhạc để trẻ dễ
sử dụng, nhưng để có nhiều đồ dùng phong phú thì giáo viên phải tận dụng những
nguyên vật liệu phế thải sẵn có dễ tìm để cô và trẻ có thể tự tạo ra các dụng cụ âm nhạc
hay trang phục biểu diễn.
* Ví dụ: Tôi đã tận dụng những vỏ hộp sữa bột để làm trống cơm, những mảnh
xốp màu và giấy gói quà sinh nhật làm những chiếc quạt múa, những lon bia, vỏ thạch
làm sắc xô cho trẻ gõ, giấy báo cũ bản rộng cắt thành những trang phục để trẻ biểu diễn.
Từ những đồ dùng tự tạo của cô, trẻ nhìn vào đó trẻ sẽ cảm thấy rất hứng thú càng
muốn được tham gia hoạt động âm nhạc.
Bên cạnh việc tạo môi trường cho trẻ hoạt động âm nhạc trong lớp ở góc nghệ
thuật thì môi trường ngoài lớp học cũng rất quan trọng đối với trẻ như góc thiên nhiên,
sân vườn trường, trong giờ đón trả trẻ, giờ thể dục sáng…
* Ví dụ: Ở góc thiên nhiên: Cô có thể tổ chức cho trẻ trồng hoa, chăm sóc hoa, trẻ
có thể vừa làm vừa hát “Màu hoa”
Trong giờ thể dục sáng, giờ đón, trả trẻ cô có thể mở cho trẻ nghe băng đài tạo cho
trẻ không khí của một ngày mới sinh động.
Cho nên việc tạo môi trường phù hợp, thoải mái không gò bó đã giúp trẻ yêu
thích, hứng thú, tích cực tham gia hoạt động âm nhạc.
Biện pháp 2: Âm nhạc kết hợp với các môn học khác, trong giờ đón trẻ, ngày
lễ, ngày hội và các trò chơi mọi lúc mọi nơi
Với chương trình giáo dục mầm non mới hiện nay thì phương pháp dạy tích hợp
các bộ môn âm nhạc có thể lồng ghép, kết hợp với tất cả các bộ môn khác trở nên sinh
động hơn. Giáo viên luôn tạo cơ hội để trẻ nói ra những suy nghĩ của mình và thường
xuyên động viên khen ngợi trẻ kịp thời. Khi trẻ nhận ra rằng cô giáo tôn trọng và hoan
nghênh các biểu hiện cá nhân của mình thì trẻ sẽ tự tin hơn, đồng thời giúp trẻ say sưa,
thích thú hơn trong những giờ hoạt động khác.
Giờ đón trẻ: Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì
các trẻ còn chưa tự giác, giai đoạn này trẻ tạm thời bứt ra những tình cảm âu yếm mà bố
mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Vì thế là một
giáo viên mầm non đã công tác trong ngành 10 năm tôi đã thấu hiểu tâm sinh lí trẻ bằng
cách chọn và mở các ca khúc phù hợp lôi cuốn trẻ thích đến trường như ca khúc: “Em đi
mẫu giáo” sáng tác Dương Minh Viên; “ Cháu đi mẫu giáo” của Phạm Thanh Hưng, “Vui
đến trường” của Hồ Bắc, “ Trường chúng cháu là trường mầm non” của Phạm Tuyên…
Ngoài giờ âm nhạc, còn tổ chức nghe nhạc trong các giờ hoạt động khác như:
Hoạt động làm quen với toán, với văn học, hoạt động khám phá khoa học, hoạt động tạo
hình…
Ví dụ: Hoạt động làm quen với văn học, khi giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu
chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung…Để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp
của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt nam nối tiếp
nhau.
Thông qua việc dạy trẻ bài thơ: “Đàn gà con” của tác giả Phạm Hổ, sau khi trẻ đọc
thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Đàn gà trong sân” do Nguyễn Văn Hiến phổ