Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại trường mầm non
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Cấp học mầm non là cấp học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, là
khâu đầu tiên trong quá trình giáo dục nhằm hình thành những cơ sở cho nhân
cách con người mới. Muốn thực hiện được mục tiêu đó phải tổ chức hướng dẫn
cho trẻ tham gia vào các loại hình hoạt động phong phú đa dạng. Là một giáo
viên mầm non hơn ai hết tôi rất hiểu trọng trách lớn lao của mình, tôi hiểu rằng
việc nuôi dậy trẻ không chỉ là cho trẻ ăn, chăm trẻ ngủ mà còn là người thầy
giúp trẻ hiểu được những tri thức đơn giản, đầu tiên của các sự vật hiện
tượng và thế giới xung quanh trẻ. Nuôi dưỡng trẻ để sau này trẻ trở thành
những con người có tâm hồn trong sáng, thể lực cường tráng và một trí tuệ tinh
thông. Chỉ có những con người đó mới đủ nhân cách để dựng xây đất nước.
Chính vì những lẽ đó mà ngay từ khi bước vào nghề tôi đã tự nhủ phải cố
gắng, phải lỗ lực, phải học hỏi và sáng tạo trong công việc để nuôi dạy trẻ
cho tốt. Tôi đóng vai trò là người mẹ trong bữa ăn giấc ngủ của trẻ và là
người thầy khi cho trẻ tham gia các hoạt động học tập và vui chơi. Mỗi đứa trẻ
là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã hội, trí tuệ,
hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú, cách học
và tốc độ học tập khác nhau và chúng đều có thể thành công. Trẻ học bằng chơi
tốt nhất khi có người lớn hỗ trợ và mở rộng những gì chúng đang hứng thú và
đang thực hiện. Song song với việc lập kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm,
mỗi nhà trường cũng cần phải xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ được trải
nghiệm. Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện
tự nhiên – xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo
dục trẻ ở trường mầm non. Hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần
thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Việc phân loại môi
trường có thể khác nhau, song đều quan trọng đối với giáo dục mầm non. Theo
tôi, môi trường đó cần phải cung ứng các điều kiện cần thiết để kích thích và
phục vụ trẻ hoạt động một cách tích cực, chăm sóc trẻ tốt… qua đó, nhân cách
trẻ sẽ được phát triển tốt và thuận lợi.
Đối với nhà giáo dục, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là
phương tiện, là điều kiện để họ phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi.
Đối với phụ huynh và xã hội, quá trình xây dựng môi trường giáo dục sẽ thu hút
được sự tham gia của các bậc phụ huynh và sự đóng góp của cộng đồng xã hội
để thỏa mãn mong đợi của họ đối với sự phát triển của trẻ trong từng giai đoạn,
trong từng thời kì. Vì thế đối với trẻ mầm non, việc thiết lập, xây dựng và khai
thác có hiệu quả môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được xem như một
2
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại trường mầm non
trong những nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sự hình
thành và phát triển nhân cách toàn diện của trẻ.
Nhưng trên thực tế, việc thực hiện xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm vẫn tồn tại nhiều khó khăn, bất cập. Mỗi đơn vị, mỗi giáo viên
thực hiện theo cách thức và quan điểm riêng của mình cho nên việc thực hiện
chưa thật sự đi vào chiều sâu và đúng hướng. Mặt khác, vẫn còn một số giáo
viên mầm non chưa đầu tư suy nghĩ, tìm tòi, còn ngại đổi mới, ngại sáng tạo nên
hiệu quả thực hiện xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm chưa
cao.
Là một cán bộ quản lý, hàng ngày trực tiếp chỉ đạo giáo viên thực hiện
nhiệm vụ chuyên môn của mình nên bản thân tôi luôn trăn trở, suy nghĩ phải xây
dựng môi trường giáo dục như thế nào để trẻ được hoạt động một cách trung tâm
nhất, tích cực nhất, thoải mái nhất mà lại đạt được hiệu quả cao nhất luôn là vấn
đề mà bản thân tôi đặc biệt quan tâm. Vì vậy trong năm học 2017-2018 tôi đã
nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non”
2. Mục đích nghiên cứu:
+ Giúp đội ngũ giáo viên trong nhà trường nâng cao nhận thức và năng lực
về quản lý, tổ chức chăm sóc, giáo dục trẻ, thực hiện Chương trình Giáo dục
mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp điều kiện cụ
thể của nhóm, lớp và địa phương.
+ Giúp đội ngũ giáo viên và học sinh xây dựng môi trường giáo dục mang
tính “mở”, kích thích sự tập trung chú ý, tư duy và cảm xúc tích cực của trẻ, thúc
đẩy trẻ tham gia hiệu quả vào các hoạt động chơi và trải nghiệm đa dạng.
+ Tạo cho trẻ cơ hội học tập qua chơi và bằng nhiều cách khác nhau phù hợp
với nhu cầu, hứng thú và khả năng của bản thân trẻ.
+ Huy động sự tham gia của nhà trường, gia đình và xã hội, tạo sự thống nhất
cùng quan tâm xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ trong trường mầm non góp
phần thực hiện có hiệu quả chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy lấy trẻ
làm trung tâm”.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm đạt hiệu quả cao tại trường mầm non
3
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại trường mầm non
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
Có thể nói việc xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non là
thực sự cần thiết và quan trọng. Nó được ví như người giáo viên thứ hai trong
công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt
động của trẻ, thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn
diện. Một môi trường sạch sẽ, an toàn, có sự bố trí khu vực chơi và học trong
lớp và ngoài trời phù hợp, thuận tiện có ý nghĩa to lớn không chỉ đối với sự phát
triển thể chất của trẻ, mà còn thỏa mãn nhu cầu nhận thức, mở rộng hiểu biết của
trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo. Môi trường giao tiếp cởi mở, thân
thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với môi trường xung quanh sẽ
tạo cơ hội cho trẻ được chia sẻ, giãi bày tâm sự, nguyện vọng, mong ước của trẻ
với cô, với bạn bè, nhờ vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt động
phối hợp nhịp nhàng hơn nên hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu trường,
yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè hơn. chương trình giáo dục mầm non tốt là một
chương trình lấy trẻ làm trung tâm. Có nghĩa là nó được xây dựng dựa trên hứng
thú, nhu cầu, kinh nghiệm và khả năng của trẻ. Chương trình này sẽ tạo cơ hội
cho trẻ được phát triển toàn diện, không chỉ chú trọng tới sự phát triển trí tuệ mà
còn nuôi dưỡng tâm hồn, phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của trẻ.
Một chương trình tốt là chương trình không chỉ quan tâm tới trẻ "học được cái
gì" mà còn chú trọng "học như thế nào", tức là cho trẻ những trải nghiệm học
tập tích cực để phát triển đam mê ham học hỏi của trẻ và khả năng tự học .
Môi trường giáo dục ở trường mầm non bao gồm: môi trường vật chất và
môi trường xã hội. Môi trường vật chất bao gồm môi trường trong và ngoài lớp
học. Môi trường xã hội chính là bầu không khí giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ
với trẻ, nó được tạo ra trong quá trình tương tác.
Môi trường giáo dục theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đòi
hỏi những yêu cầu cơ bản gì?
Thứ nhất, là môi trường giáo dục mà trẻ được tham gia xây dựng cùng
giáo viên. Cụ thể: trẻ có thể bổ sung thêm học liệu, đồ chơi; sắp xếp và vệ sinh
gócchơi…
Thứ hai, có học liệu đa dạng hấp dẫn, khuyến khích trẻ có thể sử dụng theo
nhiều cách sáng tạo khác nhau.
Thứ ba, các góc học tập trong và ngoài lớp đa dạng, phong phú
Thứ tư, các nguyên vật liệu sẵn có của địa phương được tận dụng hợp lý
Thứ năm, tạo nhiều cơ hội cho trẻ lựa chọn học liệu và hoạt động
Thứ sáu, giáo viên trò chuyện, chơi với trẻ, kích thích trẻ tư duy
4
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại trường mầm non
Thứ bảy, trẻ có thể chủ động tích cực: vui chơi, tìm tòi khám phá, trải
nghiệm,thực hành, sáng tạo, hợp tác, trò chuyện và chia sẻ ý tưởng.
Môi trường xã hội và môi trường vật chất tác động đến việc cô và trẻ cảm
nhận như thế nào, đến việc sử dụng các nguồn học liệu, vật liệu và phương tiện,
đến bản chất tự nhiên của hoạt động vui chơi của trẻ và đến sự tương tác giữa cô
và trẻ. Nghĩa là cách thức mà môi trường giáo dục trong trường mầm non được
thiết kế, sắp xếp sẽ ảnh hưởng đến: việc học của trẻ, cách học của trẻ và cách mà
giáo viên dạy.
Môi trường vật chất cung cấp nhiều cơ hội học tập và vui chơi khác nhau
cho trẻ. Cụ thể:
- Môi trường trong lớp, do khoảng không gian thường xuyên bị giới hạn
giúp trẻ dễ tập trung hơn, phù hợp với tổ chức các hoạt động học cần có tính hệ
thống, “hàn lâm”, có nhiều cơ hội phát triển vận động tinh.
- Môi trường ngoài trời, khoảng không gian rộng mở, trẻ được tự do khám
phá, sử dụng các giác quan hòa mình vào thế giới tự nhiên, có nhiều cơ hội hơn
cho phát triển vận động thô.
Trẻ em sẽ tham gia vào các hoạt động và các loại trò chơi khác nhau tùy
thuộc vào môi trường mà trẻ đang ở đó. Vì vậy trẻ cần có nhiều cơ hội để chơi
và học ở cả bên trong và ngoài lớp học.
Một môi trường xã hội thân thiện cùng với một môi trường vật chất được
thiết kế tốt sẽ cho phép trẻ tham gia một cách tích cực, chủ động và càng độc lập
hơn.
2 Cơ sở thực tiễn
2.1. Đặc điểm tình hình chung:
Trường mầm non chúng tôi là trường công lập, nằm ven bờ sông Hồng.
Hiện nay trường có 10 nhóm lớp, trong đó 8 lớp mẫu giáo, 2 nhóm nhà trẻ với
tổng số cháu là 395 cháu. Toàn trường có 39 CBGV- CNV đều đạt trình độ
chuẩn, trên chuẩn. Trong đó giáo viên đứng lớp là 22 cô, có trình độ như sau:
TSGV Đại học Cao
đẳng
Trung
cấp
Sơ cấp
Không CM
Đang học
ĐH
22 13 6 3 0 6
TL% 59% 27% 14% 0 27%
Trong mấy năm gần đây, chất lượng toàn diện nhà trường đã vươn lên và
có nhiều khởi sắc: kết quả xếp loại thanh tra toàn diện, thanh tra nghiệp vụ giáo
5
