1
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến
Nhà giáo dục người Ý, Maria Montessori đã nói: “Giáo dục là một quá
trình tự nhiên được thực hiện bởi trẻ nhỏ và không đạt được nhờ lắng nghe mà
nhờ trải nghiệm trong môi trường ” . Chính vì vậy giáo dục trẻ chính là một quá
trình giúp trẻ học hỏi và trải nghiệm hiệu quả qua các hoạt động.
Tôi nhận thấy việc giáo dục trẻ thông qua việc cho trẻ trải nghiệm hiệu quả
đóng vai trò quan trọng, tuy nhiên làm thế nào để tạo cơ hội tốt nhất cho trẻ học
tập và trải nghiệm khi ở trường mầm non góp phần hình thành nâng cao hiệu quả
giáo dục mầm non lại là vấn đề cần giải quyết.
Năm học 2023-2024, tôi được phân công phụ trách lớp mẫu giáo 3-4 tuổi, tôi
nhận thấy trẻ lớp tôi rất hiếu động và thích khám phá, trải nghiệm thế giới xung
quanh. Tuy nhiên các loại đồ dùng, đồ chơi trong lớp, các đồ dùng dạy học đôi
khi còn có phần hạn chế, chưa tạo ra cho trẻ sự hứng thú và trải nghiệm tích cực.
Mặt khác, trường mầm non nơi tôi đang công tác luôn chú trọng tới việc trang bị,
thiết kế đồ dùng dạy và học cho trẻ, chính vì vậy nhà trường thường xuyên phát
động phong trào thi đua “Thiết kế đồ dùng dạy học” cho đông đảo giáo viên trong
nhà trường tham gia. Bản thân tôi đã suy nghĩ, làm thế nào để tạo ra một bộ đồ
chơi có thể ứng dụng vào nhiều hoạt động khác nhau giúp trẻ thoải mái trải
nghiệm và sáng tạo dựa trên các nguyên liệu đơn giản, có sẵn ở địa phương.
Chính vì vậy, tôi đã nghiên cứu và lựa chọn đề tài: “ Một số biện pháp thiết kế đồ
chơi đa năng và ứng dụng cho trẻ 3-4 tuổi trải nghiệm thông qua các hoạt
động”
2. Mục tiêu của đề tài, sáng kiến
Mục tiêu chung của sáng kiến là giúp trẻ được trải nghiệm một cách tích cực trong các
hoạt động góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.
2
Mục tiêu cụ thể của sáng kiến là tạo ra bộ đồ chơi đa năng để phục vụ cho các hoạt
động của trẻ ở trường mầm non giúp trẻ mạnh dạn và hứng thú hơn khi tham gia vào các hoạt
động.
3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Thời gian nghiên cứu
Đề tài được thực hiện từ tháng 9 năm 2023 đến tháng 4 năm 2024.
3.2. Đối tượng.
Một số biện pháp thiết kế đồ chơi đa năng và ứng dụng cho trẻ 3-4 tuổi trải
nghiệm thông qua các hoạt động
3.3. Phạm vi nghiên cứu.
Lớp mẫu giáo 3 tuổi C2 Trường mầm non Phú Cường.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Hiện trạng vấn đề
Trước đây tôi đã thực hiện nhiều cách khác nhau để tạo ra các bộ đồ dùng,
đồ chơi phục vụ cho các hoạt động của trẻ như: Sáng tạo bộ đồ chơi cho trẻ làm
quen với toán, bộ đồ chơi hình học…Tuy nhiên trong quá trình áp dụng các bộ đồ
chơi này vào hoạt động giáo dục trẻ, tôi nhận thấy có những hạn chế sau:
Các bộ đồ chơi do tôi thiết kế trước đây chỉ có khả năng áp dụng vào 1 hoạt động cụ thể
nên tính linh hoạt chưa cao
Trẻ chưa hứng thú và dễ nhàm chán khi học và chơi với các bộ đồ chơi này
Tôi chưa biết tận dụng các nguyên vật liệu phong phú vào việc sáng tạo đồ
dùng đồ chơi cho trẻ
Chất lượng tổ chức hoạt động có sử dụng đồ dùng đồ chơi do tôi sáng tạo
chưa thực sự cao. Chính vì vậy mà tôi muốn thay đổi bằng những cách làm mới
hơn, vào đầu năm học tôi đã tiến hành điều tra thực trạng giáo viên và trẻ mẫu giáo với
nội dung và kết quả như sau:
3
Bảng khảo sát đầu năm
Đối tượng
điều tra Nội dung
điều tra
Tổng số
Kết quả
Đạt Chưa đạt
Tổng
số
Tỷ lệ
%
Tổng
số
Tỷ lệ
%
Giáo viên
Kiến thức, kỹ năng về làm
đồ dùng đồ chơi.
25
11 44 14 56
Sự tự tin, linh hoạt khi lựa
chọn, tổ chức các hoạt động
giáo dục cho trẻ.
12 48 13 52
Trẻ mẫu
giáo 3 tuổi
lớp C2
Kỹ năng thực hành, trải
nghiệm với đồ dùng dạy
học 24
9 37 15 63
Sự hứng thú, tích cực của
trẻ trong khi tham gia các
hoạt động
10 42 14 58
Từ bảng khảo sát trên cho thấy kết quả “đạt” các nội dung trên chiếm tỷ lệ còn thấp, tỉ
lệ “chưa đạt” vẫn còn cao. Qua kết quả điều tra này tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp
thiết kế đồ chơi đa năng và ứng dụng cho trẻ 3-4 tuổi trải nghiệm thông qua các
hoạt động. Giúp giáo viên có thể tự tin, linh hoạt khi lựa chọn, tổ chức các hoạt động giáo
dục cho trẻ. Giúp trẻ được thực hành, trải nghiệm với đồ dùng dạy học và tạo được sự hứng
thú, tích cực của trẻ trong khi tham gia các hoạt động.
2. Giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề:
2.1. Giải pháp 1: Học tập bồi dưỡng nâng cao kiến thức về cách làm đồ
chơi đa năng
Tôi nhận thấy việc học tập bồi dưỡng nâng cao kiến thức về cách làm đồ chơi đa
năng là một việc làm rất quan trọng.Việc học tập bồi dưỡng tích cực sẽ mang lại hiệu quả cao
trong việc thiết kế các bộ đồ dùng, đồ chơi sáng tạo. Để làm được những bộ đồ chơi đảm bảo
về mọi mặt thẩm mỹ, an toàn, hiệu quả dạy học thì phải nắm chắc kiến thức về các môn học,
nắm chắc các tiêu chí làm đồ chơi đa năng cụ thể như:
- Đảm bảo tính sư phạm
- An toàn và phù hợp với trẻ
- Phổ biến
- Sáng tạo
Để làm được bộ đồ chơi đa năng với những tiêu chí cơ bản trên, bản thân tôi đã không
ngừng học hỏi thông qua việc tìm tòi nghiên cứu các tạp chí giáo dục, sách báo và nhiều tài
liệu khác nhau như: Hướng dẫn thực hiện chương trình các độ tuổi mẫu giáo; Chương trình
4
GDMN; Hướng dẫn làm đồ dùng đồ chơi và đặc biệt là dựa vào kế hoạch dạy học của nhà
trường ...Tham khảo trên mạng Internet, facebook, đồng thời tham quan một số trường trong
huyện, có nội dung về cách làm đồ dùng đồ chơi sau đó quay, chụp, ghi chép lại làm tư liệu
tích lũy và tự bồi dưỡng.
Minh chứng 1: Hình ảnh tài liệu hướng dẫn làm đồ dùng đồ chơi
* Kết quả: Từ đó tìm ra được những cách làm hay, phù hợp để bản thân học hỏi áp
dụng.
Tôi đã nghiên cứu, lựa chọn các nguyên vật liệu phù hợp để làm bộ đồ chơi đa năng cho
trẻ trải nghiệm hiệu quả
2.2. Giải pháp 2: Lập kế hoạch
Ngay từ đầu năm học, thực hiện kế hoạch của ban giám hiệu nhà trường, tôi đã tiến
hành rà soát toàn bộ đồ dùng, đồ chơi trong năm học đã hỏng những gì, còn sử dụng lại những
gì, mua bổ sung như thế nào để nhà trường có kế hoạch mua hoặc làm đồ dùng đồ chơi bổ
sung. Trong quá trình đi rà soát đó tôi đã nắm được lớp có những đồ dùng đồ chơi gì? Còn
thiếu đồ dùng gì? Từ đó chọn lọc ra những môn học còn thiếu những đồ dùng đồ chơi gì cần
thiết sau đó lập ra kế hoạch cụ thể làm bộ đồ chơi đa năng áp dụng cho trẻ lớp tôi phụ trách
như sau:
Thời gian Nội dung kế hoạch
Tuần 1, tuần 2 - Tháng 8 - Lên ý tưởng thiết kế và lựa chọn các nguyên liệu
làm đồ chơi đa năng.
Tuần 3 - Tháng 8 - Tuyên truyền phối hợp với phụ huynh thu thập
các nguyên liệu làm đồ chơi đa năng.
Tuần 4 tháng 8 -> Tuần 1 tháng 9 - Thực hiện làm bộ đồ chơi đa năng
Từ tuần 2 tháng 9 đến hết năm học.
- Đưa bộ đồ chơi đa năng vào sử dụng trong các
hoạt động giáo dục. Cho trẻ trực tiếp trải nghiệm
với bộ đồ chơi đó thông qua các môn học.
* Kết quả: Qua việc xây dựng kế hoạch cụ thể đã giúp tôi chủ động hơn trong việc
nghiên cứu và thiết kế bộ đồ chơi đa năng cho trẻ trải nghiệm hiệu quả
2.3. Giải pháp 3: Thiết kế và làm đồ chơi đa năng
* Lên ý tưởng thiết kế
Căn cứ vào tình hình thực tế về việc thiếu đồ dùng đặc trưng một số môn học ở các lớp
khối mẫu giáo. Căn cứ vào nguồn nguyên liệu, phế liệu sẵn có ở địa phương. Căn cứ vào
nguồn kinh phí hỗ trợ cho các lớp làm đồ dùng đồ chơi còn hạn hẹp. Bản thân tôi luôn trăn trở
mình sẽ phải làm gì? Làm như thế nào để thiết kế được một bộ đồ chơi đa năng mà có thể áp
dụng được nhiều môn học và áp dụng cho nhiều lớp trong khối mẫu giáo có thể học mà vẫn
tận dụng được các nguyên liệu, phế liệu sẵn có ở địa phương. Hạn chế tối đa kinh phí mua
sắm đồ dùng đồ chơi mà lại góp phần bảo vệ môi trường.
Sau nhiều ngày băn khoăn nghiên cứu tôi đã quyết định nên ý tưởng thiết kế bộ đồ
chơi đa năng. Bộ đồ chơi gồm có chiếc hộp, các bảng phụ và các chi tiết đi kèm với bảng phụ.
5
Chiếc hộp được thiết kế với kích thước phù hợp với trẻ. Bên trong hộp thiết kế các khay rãnh
xung quanh hộp có thể cài bảng phụ để học các kiến thức như: Hình học, hình khối, sắp sếp
theo quy tắc, bảng chun học toán, bảng xoáy nắp chai, bảng làm quen chữ cái, vẽ tranh, bảng
luồn dây tạo hình rèn kỹ năng vận động tinh.... Chiếc hộp được thiết kế dễ sử dụng, tháo cất
dễ dàng, gọn gàng. Đảm bảo đồ chơi được thiết kế linh hoạt, sáng tạo có thể trưng bày trang
trí ngay tại các góc của lớp đẹp mắt, hấp dẫn trẻ mà trẻ vẫn học được rất nhiều kiến thức bổ
ích theo từng chủ đề.
* Lựa chọn và thu thập các nguyên vật liệu cho bộ đồ chơi đa năng
Tôi lựa chọn nguyên vật liệu để thiết kế bộ đồ chơi là gỗ làm khung hộp, các bảng phụ
làm bằng mếch để đảm bảo độ chắc chắn, bền đẹp. Các chi tiết, đồ dùng, nguyên liệu phụ đi
theo bảng là chai nhựa, nắp chai, dây dù, xốp, vải vụn, tranh ảnh, giấy, nhám dính, sơn, đề
can, ốc vít, keo 502, kéo, thước kẻ...
Như chúng ta đã biết, giáo viên mầm non rất vất vả. Vì thời gian chăm sóc, giáo dục trẻ
chiếm phần lớn thời gian trong ngày. Tuy nhiên so với các cấp học khác thì giáo viên mầm
non còn phải thường xuyên làm đồ dùng đồ chơi tự tạo phục vụ cho các hoạt động. Để làm
được nhiều đồ chơi mà vẫn hạn chế thời gian đi tìm kiếm các nguyên vật liệu đòi hỏi giáo
viên sẽ phải làm tốt công tác tuyên truyền huy động bằng nhiều cách khác nhau để thu thập
được các nguyên vật liệu. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn tham mưu ý kiến với nhà trường và
các bậc phụ huynh trong việc sưu tầm nguyên vật liệu để làm bộ đồ chơi đa năng như sau:
* Phối hợp với nhà trường
Tham mưu với ban giám hiệu nhà trường hỗ trợ kinh phí để mua sắm dụng cụ, nguyên
liệu làm đồ dùng đồ chơi: kéo, keo, xốp, đề can, nhám dính… và tạo điều kiện cho giáo viên
về thời gian để nghiên cứu, học hỏi làm đồ dùng đồ chơi.
* Phối hợp với phụ huynh
Để thu thập được nhiều, nhanh và đa dạng các nguyên vật liệu tôi đã thường xuyên
tuyên truyền tới phụ huynh học sinh bằng nhiều hình thức như: Trao đổi qua giờ đón trả trẻ,
họp phụ huynh học sinh đầu năm, qua góc tuyên truyền của lớp đồng thời mời phụ huynh
tham quan, dự giờ các tiết học của trẻ được sử dụng các đồ chơi tự tạo từ nguyên liệu khác
nhau…Từ đó tôi giải thích cho phụ huynh hiểu đối với trẻ mầm non việc học đi liền với trải
nghiệm sẽ tăng khả năng hứng thú, phát triển tư duy, thỏa mãn trí tò mò, khám phá của trẻ và
đặc biệt sẽ giúp trẻ khắc sâu kiến thức lâu hơn. Qua đó phụ huynh hiểu được tầm quan trọng
của việc sử dụng đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động sẽ mang lại lợi ích thiết thực cho chính
con em mình. Trên cơ sở đó tôi đã huy động các bậc phụ huynh cùng kết hợp với giáo viên
thu gom vệ sinh các nguyên vật liệu rồi nộp cho cô làm đồ dùng đồ chơi.
Đặc biệt là dựa vào hồ sơ trẻ của lớp, tôi đã tìm hiểu được nghề nghiệp của phụ huynh
học sinh có 1 nhà làm mộc và 1 nhà làm khung nhôm cửa kính tôi đã vận động họ ủng hộ
những tấm gỗ nhỏ, tấm mếch dư thừa và nhờ phụ huynh đó dùng máy cắt ghép hộ phần khung
của chiếc hộp. Còn những phụ huynh khác ủng hộ vỏ chai, nắp chai, dây dù, xốp, vải vụn,
giấy...Bằng những hình thức vận động trên tôi đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của nhà
trường, phụ huynh trong việc sưu tầm nguyên vật liệu làm đồ chơi đa năng.