1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Lễ phép là nét đẹp văn hóa từ bao đời ông cha ta để lại, được lưu truyền từ
đời này sang đời khác. Câu tục ngữ "Tiên học lễ, hậu học văn" không còn xa lạ
với mỗi con người Việt Nam chúng ta, đặc biệt là ngành giáo dục nước nhà nói
chung và cấp học mầm non nói riêng. Đến nay, đất nước ta đang trên con đường
hội nhập, giao lưu với nhiều nền văn hóa khác nhau. Thế kỷ 21 được gọi là kỷ
nguyên của kinh tế dựa vào kỹ năng (Skills Based Econmy - thông tin
WorldBank). Theo tổ chức Y Tế Thế Giới, kỹ năng sống (Life Skills) là khả
năng thích ghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu
quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày. Làm thế nào để trong
mỗi chúng ta vẫn giữ được những gì gọi là “Bản sắc văn hóa của dân tộc Việt
trong thời đại mới’’
Giáo dục lễ giáo sẽ là nền tảng vững chắc giúp trẻ phát triển một cách toàn
diện. Hiện nay, tình trạng xuống cấp về đạo đức trong xã hội đã và đang trong
tình trạng báo động, không ít học sinh thiếu lễ phép khiến cho các bậc phụ
huynh, các nhà giáo dục và cả xã hội phải suy nghĩ. Làm thể nào để con em
chúng ta biết “kính trên nhường dưới”? biết nói lời “cảm ơn - xin lỗi” cũng như
những hành động rất nhỏ bé hằng ngày như: Trẻ biết vứt rác đúng nơi quy định,
một số nền nếp thói quen khi đến trường mầm non biết chào cô, cháo các bạn?
… Thực trạng trên cho thấy nếu không giáo dục lễ giáo cho trẻ ngay từ lứa tuổi
mầm non thì sau này những thế hệ trẻ lớn lên khó có thể trở thành những người
có ích cho xã hội. Vì vậy, cần phải giáo dục lễ giáo cho trẻ càng sớm càng tốt,
nhằm hình thành và phát triển ở trẻ nhân cách, đạo đức để trở thành người con
ngoan, trò giỏi, có ích cho xã hội. Muốn trẻ trở thành người có ích cho xã hội,
muốn trẻ giữ được là “Bản sắc riêng của dân tộc Việt Nam” thì trước hết người
giáo viên nói chung và người giáo viên mầm non nói riêng phải dạy cho trẻ
những kiến thức cơ bản về nền “Văn hóa dân tộc Việt Nam”, luôn làm gương
cho trẻ, hướng trẻ đi đến những điều tốt đẹp nhất và phải duy trì được những gì
đang có theo hướng tích cực, phát triển và ngày càng đi lên. Sự đầu tư, giáo dục
trẻ ngay từ, giúp trẻ tiếp thu những cái hay, cái đẹp để trẻ trở thành những người
có hành vi văn minh, lễ phép, có văn hóa trong tương lai, là việc làm hết sức
quan trọng và không thể thiếu trong môi trường giáo dục. Là một người giáo
viên mầm non, tôi nhận thấy tầm quan trọng của giáo dục trẻ trong giai đoạn
này. Bởi vì, giáo dục mầm non sẽ đặt nền tảng đầu tiên trong hệ thống giáo dục
quốc dân, trách nhiệm của ngành học mầm non là chăm sóc nuôi dưỡng và giáo
dục trẻ từ 0 - 6 tuổi. Khả năng tiếp thu, nhận thức của trẻ mần non còn kém, trẻ
dễ nhớ nhưng cũng mau quên. Vì vậy, để bước đầu trang bị những hành trang,
2
kiến thức về cuộc sống, thế giới xung quanh sao cho phù hợp với nhân cách con
người thì đây chính là giai đoạn đầu tiên để hình thành nhân cách con người.
Nên người giáo viên mầm non chính là người giữ vai trò và nhiệm vụ quan
trọng trong quá trình bước đầu giúp trẻ hình thành nhân cách và hoàn thiện mình
trong tương lai.
Chính vì vậy, trong thời gian qua tôi luôn trăn trở, suy nghĩ và đã mạnh dạn
chọn cho mình đề tài: “Một số biện pháp thực hiện giáo dục kỹ năng lễ giáo,
phép tắc cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường mầm non”.
* Mục đích của đề tài:
Đề xuất “Một số biện pháp thực hiện giáo dục kỹ năng lễ giáo, phép tắc
cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường mầm non” để giáo dục lễ giáo giúp trẻ làm quen
một số hành vi, chuẩn mực đạo đức đơn giản, phổ biến, cần thiết với lứa tuổi
mầm non.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Qua thời gian công tác tại trường mầm non tôi nhận thấy trong công tác nuôi
dạy trẻ mầm non, ngoài việc chăm lo sức khỏe cho trẻ thật tốt, cung cấp những
kiến thức cơ bản theo lứa tuổi thì việc trang bị cho trẻ kỹ năng lễ giáo là vô cùng
quan trọng và cần thiết đối với trẻ 5 -6 tuổi, bởi đây là giai đoạn trẻ chuẩn bị bước
vào lớp 1, trẻ cần được trang bị một hành trang vững vàng, những kỹ năng sống
cơ bản để sẵn sàng bước vào một môi trường mới ở trường Tiểu học.
* Đối tượng nghiên cứu
Trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi trong trường mầm non.
* Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi khảo sát tình hình trẻ đối với phụ
huynh trong lớp.
- Nghiên cứu trực tiếp qua việc thực hiện các biện pháp cụ thể: bằng quan
sát, ghi chép và kiểm định hiệu quả.
- Phương pháp tích lũy kinh nghiệm: Bản thân mỗi cá nhân tự tích lũy kinh
nghiệm cho mình qua thực tế.
- Phương pháp tìm tòi sáng tạo và học hỏi các bạn đồng nghiệp bằng cách
trao đổi, thảo luận trong các buổi họp tổ.
* Phạm vi nghiên cứu:
- Giáo dục rèn kỹ năng lễ giáo, phép tắc cho trẻ 5 - 6 được áp dụng tại
trường mầm non.
- Thời gian nghiên cứu đề tài trong 1 năm học, bắt đầu từ tháng 08/2022 và
kết thúc vào tháng 04/2023.
3
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”
Qua câu nói của Bác Hồ, ta thấy được rằng, giáo dục rất quan trọng khi
hình thành nhân cách của con người. Trong đó, lễ giáo là một trong những kỹ
năng sống cần thiết hình thành nhân cách cho trẻ sau này. Chính vì điều đó, từ
năm 2008, 2009, Bộ GD&ĐT đã phát động phong trào “Xây dựng, trường học
thân thiện, học sinh tích cực”. Trong năm nội dung thực hiện có nội dung rèn kỹ
năng sống cho trẻ. Vì trong thực tế chúng ta nhận thấy việc giáo dục hiện nay
dường như chỉ quan niệm dạy các con kiến thức còn về cách thể hiện thái độ
ứng xử, lễ giáo với mọi mối quan hệ xung quanh (quan hệ với con người, thiên
nhiên) thì chưa được quan tâm sâu sắc.
Trước tiên chúng ta cần phải hiểu khái niệm về giáo dục lễ giáo: “Là những
kỹ năng cần cho hành vi lành mạnh, cho phép bạn đối mặt với những thách thức
của cuộc sống hàng ngày”. Thực tế cho thấy nền giáo dục của nước ta đôi khi còn
nặng về truyền thụ kiến thức, mà thiếu cung cấp cho trẻ những kỹ năng sống cần
thiết. Như vậy, có thể hành trang vào đời của trẻ còn thiếu hụt vì việc giáo dục trẻ
về lễ giáo là rất quan trọng, để giúp trẻ làm chủ suy nghĩ, cảm xúc và hành động
của mình, quan trọng hơn cả là hành trang để trẻ vận dụng kỹ năng ấy vào cuộc
sống. Đặc biệt, giáo dục kỹ năng sống về lễ giáo cho trẻ mẫu giáo bé 5- 6 tuổi là
cách giúp trẻ tự tin khi đến trường mầm non cũng như trong mối quan hệ phức tạp
khác. Giáo dục lễ giáo cho trẻ bao giờ cũng là môn học đầu tiên mà trẻ phải làm
quen khi bắt đầu có sự nhận thức và hiểu biết cơ bản. Trẻ biết lễ phép không chỉ có
tác dụng uốn nắn nền nếp từ nhỏ, mà còn có tác dụng giúp cho trẻ ngoan ngoãn,
biết nghĩ tới mọi người hơn thay vì chỉ nghĩ tới cái “tôi” cá nhân của trẻ. Chính vì
vậy, ngay từ khi trẻ chập chững làm quen với môi trường đi đến lớp nhà trẻ thì bố
mẹ cần chú ý cùng cô giáo dạy cho trẻ những lễ phép căn bản ngay từ đầu.
Vì vậy, nhiệm vụ cần nhất trong các mục tiêu phát triển con người toàn diện
hiện nay là hình thành cho trẻ những cơ sở ban đầu của nhân cách con người: Khỏe
mạnh, nhanh nhẹn, phát triển hài hòa, cân đối, giàu lòng yêu thương biết quan tâm,
nhường nhịn giúp đỡ mọi người, biết yêu thích và giữ gìn cái đẹp, thông minh, ham
hiểu biết, thích khám phá và tìm tòi một số kỹ năng cơ bản như: Nhẹ nhàng, khéo
léo, biết xin lỗi và nhận lỗi khi mình có lỗi. Để trẻ có được những kỹ năng lễ giáo ở
lứa tuổi này. Đồng thời, trong môi trường giáo dục, cô giáo cần nhẹ nhàng, linh
hoạt, sáng tạo, lồng ghép các hoạt động giáo dục lễ giáo để truyền thụ các kỹ năng
cho trẻ vào hoạt động trong ngày, mọi lúc, mọi nơi.
4
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
1. Đặc điểm chung:
Trường Mầm non A thị trấn Văn Điển nằm trên địa bàn Khu Chợ Thị trấn
Văn Điển. Trường có bề dầy thành tích cao như: đạt chuẩn quốc gia mức độ 1,
đạt cờ thi đua xuất sắc dẫn đầu Thành Phố năm 2014, Bằng khen của Thủ tướng
Chính Phủ năm 2018, Bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2019, Bằng
khen của UBND Thành phố Hà Nội năm 2021, nhiều năm liên tục đạt tập thể
lao động xuất sắc. Đặc biệt năm học 2013-2014 làm điểm Thành phố đón đoàn
cán bộ, giáo viên cốt cán toàn quốc về “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm”; năm học 2015-2016 làm điểm cấp huyện chuyên đề “Đổi mới
hình thức xây dựng môi trường giáo dục”
Năm học 2022-2023 trường có tổng số 55 cán bộ, giáo viên, nhân viên,
toàn trường có 15 lớp với 536 trẻ. Trong đó có 4 lớp mẫu giáo lớn với tổng số
143 trẻ.
2. Thuận lợi:
- Ngay từ đầu năm học Phòng giáo dục & Đào Tạo, nhà trường xây dựng
kế hoạch chỉ đạo sát sao phù hợp thực tế để giáo viên có những văn bản căn cứ
hoạt động và triển khai.
- Giáo viên có trình độ Đại học sư phạm mầm non, chuyên môn nghiệp vụ
vững vàng, bản thân và đồng cùng lớp có nhiều năm kinh nghiệm dạy trẻ mẫu
giáo lớn.
- Phụ huynh học sinh tích cực phối hợp với giáo viên trong quá trình chăm
sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ.
- Trẻ đi học từ đầu năm, cùng lứa tuổi và là giai đoạn cuối cấp nên trẻ có
sức khỏe tốt, thích tham gia nhiều hoạt động.
3. Khó khăn:
- Trẻ được tuyển sinh từ nhiều xã trong Huyện Thanh Trì, phường giáp
ranh với Quận Hoàng Mai nên đối tượng giáo dục trẻ rộng.
- Nhiều phụ huynh có những quan điểm chăm sóc giáo dục trẻ, hướng dẫn
con chưa thật sự tập trung, quan tâm đến việc giáo dục lễ giáo, phép tắc cho trẻ.
- Đối với học sinh thì trẻ được phát triển theo năng lực nên đôi khi trẻ thích
thể hiện cá tính sẽ khó khăn trong việc uốn nắn trẻ.
III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Biện pháp 1: Khảo sát và nghiện cứu tài liệu về giáo dục lễ giáo,
phép tắc cho trẻ mầm non.
1.1/ Khảo sát:
Giáo dục lễ giáo cho trẻ là một phần quan trọng trong nội dung giáo dục
5
trẻ,
đó là khâu đầu tiên hình thành nhân cách cho trẻ đặc biệt là lứa tuổi mầm non.
Vì vậy, trong mục tiêu Giáo dục và Đào tạo ghi rõ hình thành cho trẻ những cơ
sở ban đầu của nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa: Khỏe mạnh, nhanh
nhẹn, phát triển hài hòa, cân đối, giàu lòng yêu thương biết quan tâm, nhường
nhịn, giúp đỡ mọi người, biết yêu thích và giữ gìn cái đẹp, thông minh, ham hiểu
biết, thích khám phá. Việc giáo dục lễ giáo nhằm tăng cường hiểu biết, mối quan
hệ giao tiếp với cộng đồng, đưa trẻ vào môi trường sư phạm thật lành mạnh.
* Cách thực hiện:
Để thực hiện khảo sát mức độ trẻ đạt các tiêu chí giáo dục lễ giáo, phép tắc
của trẻ cần có quá trình thu thập thông tin về trẻ một cách hệ thống và phân tích,
đối chiếu với mục tiêu của Chương trình GDMN nhận định về sự phát triển của
trẻ nhằm điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo dục trẻ một cách phù hợp.
Trước khi xây dựng kế hoạch lồng ghép giáo dục lễ giáo trong các hoạt
động cụ thể, tôi đã tiến hành khảo sát 37/37 phụ huynh tại lớp như sau:
* Nội dung:
- Lựa chọn các tiêu chí lễ giáo, phép tắc phù hợp với trẻ 5 - 6 tuổi tại lớp
mẫu giáo lớn A4.
- Sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi để khảo sát tình hình trẻ đối
với phụ huynh trong lớp. Đảm bảo tính khách quan và có cơ sở cho việc xây
dựng các biện pháp.
* Hình thức:
- Trao đổi, phát phiếu trực tiếp cho phụ huynh trong giờ đón, trả trẻ.
- Trao đổi qua Zalo, gửi Mail phiếu điều tra cho những phụ huynh không
có thời gian đưa, đón trẻ.
BẢNG TỔNG HỢP KẾT QUẢ NỘI DUNG KHẢO SÁT ĐẦU NĂM
STT Nội dung khảo sát
Tổng
số học
sinh
Tổng kết đánh giá
Đạt Tỷ lệ
%
Chưa
đạt
Tỷ lệ
%
1Biết vâng lời, giúp đỡ bố mẹ, cô
giáo, bạn bè những việc vừa sức 37 25 67,6 12 32,4
2Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, chào
hỏi lễ phép 37 27 73 10 27
3Biết nhắc nhở người khác giữ gìn
đồ dùng và bảo vệ môi trường. 37 26 70 11 30
4Biết yêu quý, quan tâm, chia sẻ với
người thân và bạn bè 37 30 81 7 29
5 Biết biểu lộ cảm xúc: vui, buồn, sợ 37 28 75,6 9 24,4