BIỆN PHÁP:
SỬ DỤNG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, THÍ NGHIỆM GIÚP TRẺ
MẪU GIÁO 3 - 4 TUỔI HƯ"NG THU" VỚI KHÁM PHÁ KHOA HỌC
I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài:
Trong công tác giáo dục trẻ mầm non thì việc cho trẻ khám phá khoa học
là không thể thiếu, có tác dụng giáo dục về mọi mặt đối với trẻ như: Đức – Trí –
Thể – Mĩ. Khám phá khoa học là phương tiện để trẻ làm quen với môi trường
xung quanh qua đó trẻ bày tỏ nguyện vọng của mình và mang lại nguồn biểu
tượng vô cùng phong phú đa dạng, sinh động đầy hấp dẫn với trẻ, từ môi trường
tự nhiên (cỏ cây, hoa lá, chim muông,…), đến môi trường xã hội (công việc của
mỗi người trong xã hội, mối quan hệ của con người với nhau …) và hiểu biết về
chính bản thân trẻ. Khám phá khoa học còn đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các
giác quan chính vì vậy sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích,
so sánh, tổng hợp, nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sẽ nhanh nhạy, chính xác,
những biểu tượng, kết quả trẻ thu nhận được trở nên cụ thể, sinh động và hấp
dẫn hơn. Qua những thí nghiệm nhỏ trẻ được tự mình thực hiện sẽ hình thành ở
trẻ những biểu tượng về thế giới tự nhiên, chính là cơ sở khoa học sau này của
trẻ.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc cho trẻ khám phá khoa học và
làm sao để những giờ học đó trở nên thú vị, không khô khan với trẻ nên tôi đã
chọn đề tài là: “Sử dụng hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm giúp trẻ mẫu giáo
3 - 4 tuổi hứng thú với khám phá khoa học”.
II. NỘI DUNG
1. Thực trạng của vấn đề:
1.1. Thuận lợi:
Bản thân tôi là một giáo viên có thời gian công tác trong ngành đươWc 4
năm, luôn nhiệt tình với trẻ, tâm huyết với nghề nghiệp, đươWc phuW huynh tiYn
nhiêWm.
Sĩ số lớp ổn định, trẻ tiếp thu nhanh phát triển tốt cả thể chất và trí tuệ.
Giáo viên ở lớp phối kết hợp và thống nhất phương pháp, biện pháp dạy
trẻ.
BGH nhà trường luôn tạo điều kiện cho giáo viên học tập nâng cao
chuyên môn và mua sắm cũng như bổ sung cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi để
đảm bảo thực hiện tốt chất lượng giảng dạy.
MôWt sôY tre_ đã học qua lớp nhà trẻ nên đã có kiến thức và kĩ năng nhất
định. Trẻ mạnh dạn, tự tin ham học hỏi và thích khám phá tìm hiểu thế giới xung
quanh.
1.2. Khó khăn:
Hâ`u hêYt tre_ trong lơYp coY bôY meW làm nghề nông nên phụ huynh ít có thời
gian chăm sóc con khi ở nhà.
Trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, một số trẻ sinh vào cuối năm,
môWt sôY tre_ chưa qua lơYp nha` tre_ nên khả năng tiếp thu còn chậm hơn các bạn.
Môi trươ`ng tự nhiên co`n haWn chêY như: cây boYng maYt, vươ`n hoa, vươ`n
rau, ... vư`a mơYi đươWc đươWc quy hoaWch.
Cơ sơ_ vâWt châYt ngoa`i trơ`i co`n thiêYu như: GoYc thiên nhiên beY chơi vơYi caYt
nươYc chưa coY, xích đu, cầu trượt quá lâu ngày nên không an toàn.
Vốn hiểu biết về môi trường tự nhiên cu_a tre_ còn hạn chế.
1.3. Khảo sát thực tế
Trước khi thực hiện đề tài này tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng khám
phá khoa học của trẻ lớp mình. Kết quả khảo sát như sau.
Kết quả đánh giá giờ hoạt động khám phá khoa học của trẻ trước khi làm
thực nghiệm (Tổng số: 26 tre_):
NôWi dung kha_o saYt KêYt qua_ kha_o saYt
SôY tre_ %
1. Trẻ chú ý vào nội dung 12/26 46,1
2. Trẻ thích được nói lên ý kiến của
mình. 10/26 38,4
3. Trẻ hiê_u được kiến thức 11/26 42,3
Từ kết quả va` những khó khăn, thuận lợi như trên. Tôi luôn băn khoăn
suy nghĩ tìm nhiều biện pháp để hoạt động khám phá môi trường xung quanh đạt
hiệu quả cao hơn. Từ đó nâng cao dần khả năng quan sát, so sánh và phân loại
cho trẻ, làm phong phú biểu tượng về môi trường xung quanh trong mỗi trẻ.
2. Trình bày biện pháp:
* Biện pháp 1: Khám phá khoa học thông qua thí nghiệm thực hành.
- Nội dung: Cho trẻ làm thí nghiệm và thực hành để phát hiện “khám phá
khoa học mới”
- Cách thực hiện: Cũng như lúc đầu tôi chọn đề tài này để nghiên cứu là vì
trong mấy năm công tác tôi nhận thấy trẻ khám phá khoa học khác nhau, chúng
hứng thú với những gì chưa biết chưa làm, đặc biệt là làm thí nghiệm khám phá
điều mới lạ. Được trực tiếp làm thí nghiệm là điều thích thú đối với trẻ, trẻ được
tự do hoạt động, trải nghiệm, được thử đúng sai, và cùng bạn tìm ra kết quả đó
là điều lí thú đối với trẻ.
VD: Dạy trẻ nhận biết vật chìm nổi.
Tôi cho trẻ làm thí nghiệm với 2 ly nước và 2 quả trứng.
Cho 2 ly thủy tinh đổ nước bằng nhau, và dán kí hiệu số 1, số 2. lần lượt cho
muối vào: Ly số 1 cho 1 thìa muối, ly số 2 cho 2 thìa muối cùng khuấy đều. Cho
trẻ thực hiện thả trứng vào 2 ly nước và xem kết quả.
Kết quả: Ly số 1: Trứng chìm
Ly số 2: Trứng nổi
+ Cho trẻ tìm hiểu nguyên nhân vì sao: “Ly số 1 đổ bao nhiêu thìa muối,
ly số 2 đổ bao nhiêu thìa muối”, từ đó trẻ tìm ra nguyên nhân.
+ Muốn trứng nổi lên thì các con phải làm gì? Trẻ thảo luận cùng với bạn
để đưa ra ý kiến “Đổ thêm muối vào ly số 1”
+ Sau đó cô giải thích cho trẻ hiểu: Vì muối tan trong nước, muối nặng
nên chìm xuống dưới đẩy trứng nổi lên.
- Khi hoạt động kết thúc tôi thấy trẻ vô cùng phấn khởi, reo hò vỗ tay, tôi
thấy rất vui vì trẻ tự chủ động làm thí nghiệm. Tôi đã tác động đến các cháu tính
tự lập, tự tin, tìm ra kết quả nhanh, hoàn thành công việc của mình.
Với hoạt động trẻ làm thí nghiệm tôi đã thành công vì thấy trẻ rất hứng
thú, tự tin, say mê, nhiệt tình. Bên cạnh đó còn mở rộng thêm một số hoạt động
khác như: Hoa đổi màu, nhuộm quả, in hình, ...
* Biện pháp 2: Khám phá khoa học thông qua hình thức trải nghiệm
- Nội dung: Xác định rỏ chủ đề của nội dung tham quan để đưa ra nhiệm
vụ. Trước khi đi tham quan cần đàm thoại với trẻ về mục đích và địa điểm để
tạo hứng thú cho trẻ. Quan tâm đến sức khỏe của trẻ, chuẩn bị trang phục phù
hợp với thời tiết, vận động của trẻ.
- Cách thực hiện: Đàm thoại ngắn gọn về mục đích buổi tham quan, hành
vi ứng xử trong quá trình tham quan. Tổ chức cho trẻ quan sát tôi giúp trẻ xác
định những dấu hiệu đặc trưng của sự vật hiện tượng thông qua các biện pháp
như: Đặt câu hỏi, câu đố, bài thơ hướng dẫn trẻ quan sát, khảo sát, sử dụng
phương pháp trò chơi, kể chuyện, giải thích để bổ sung cho quá trình quan sát
của trẻ. Ngoài ra sử dụng các bài hát để lôi cuốn trẻ.
VD: Khám phá các loài hoa
+ Hướng trẻ chú ý vào quan sát các loài hoa đã chuẩn bị. Có cháu tìm đến
hoa cúc, vì ở nhà bố mẹ có trồng, có cháu thì tìm đến hoa hồng, có cháu chưa
chủ động được đang phân vân thì cô gợi ý giúp đỡ, cô nên tôn trọng ý kiến của
trẻ, và tạo điều kiện cho trẻ quan sát bằng cách cô dặt câu hỏi về hoa, gợi ý cho
trẻ quan sát theo nhóm. Cuối cùng tạo cơ hội cho trẻ mô tả những gì mình đã
quan sát được. Vì thời gian ngắn nên cô trao đổi với trẻ mọi lúc mọi nơi. Trong
khi đi tham quan cô cho cháu hát múa bài “hoa trường em”, hoặc nghe cô kể
chuyện “sự tích hoa hồng”, cuối cùng cho trẻ nhặt lá vàng, tưới nước cho hoa
nhằm giúp trẻ có ý thức chăm sóc bảo vệ hoa, yêu thiên nhiên.
+ Sau vài ngày cô tổ chức đàm thoại nhằm giúp trẻ nhớ lại quá trình buổi
tham quan. Kết quả trẻ nói lên được đặc điểm của các loài hoa mình quan sát, vì
đi thực tế nên trẻ ghi nhớ lâu hơn và trẻ tỏ ra hứng thú hơn trong buổi tham
quan.
* Biện pháp 3: Xây dựng góc “thiên nhiên của bé” để trẻ hoạt động
khám phá khoa học:
- Nội dung: Xác định chủ đề để xây dựng góc thiên nhiên, chuẩn bị cây,
cỏ, con vật theo từng chủ đề. Tìm địa điểm không gian hợp lí để xây dựng góc
thiên nhiên của bé.
- Cách tiến hành: Tôi tiến hành xây dựng góc thiên nhiên là vì tôi nhận
thấy trẻ rất ham mê khám phá điều mới lạ. Và tôi thường xuyên thay đổi theo
từng chủ đề, đối tượng để trẻ hứng thú khám phá. Góc thiên nhiên là nơi để trẻ
khám phá môi trường tự nhiên, nơi giành cho hoạt động góc, hoạt động ngoài
trời. Thông qua đó trẻ tri giác, khám phá nhằm phát triển tư duy, so sánh, phân
tích, tổng hợp, qua hằng ngày trẻ nhìn thấy sự hình thành và phát triển của sự
vật hiện tượng và mối quan hệ giữa chúng. Từ đó biết cách chăm sóc, bảo vệ
như: Lau lá cây, nhặt lá vàng, tưới nước cho cây.
VD: Thực hiện chủ đề thế giới thực vật tôi chọn góc thiên nhiên có:
+ Chậu cho trẻ gieo hạt đậu, bắp cho trẻ tự chăm sóc và theo dõi quá trình
phát triển của cây mỗi ngày.
+ Có hộp xốp chứa đất để trồng rau khoai lang, rau mồng tơi.
+ Ngoài ra có các loại hoa, cây xanh xung quanh góc thiên nhiên.
+ Sắp xếp các chậu, giữa đất hoặc ngang tầm với trẻ để trẻ dễ dàng quan
sát và chăm sóc.
Kết quả tôi nhận thấy mỗi giờ hoạt động góc hay hoạt động ngoài trời ở
góc thiên nhiên trẻ vô cùng hứng thú vì được trực tiếp chơi với đất cát, nước,
trồng và chăm sóc các loại cây, hoa khác nhau theo ý mình.
III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Sau khi áp dụng biện pháp trên, kết quả khảo sát cho thấy:
NôWi dung kha_o saYt KêYt qua_ kha_o saYt
SôY tre_ %
1. Trẻ chú ý vào nội dung 24/26 92,3
2. Trẻ thích được nói lên ý kiến của
mình. 21/26 80,7
3. Trẻ hiê_u được kiến thức 23/26 88,5
Dựa vào kết quả khảo sát trên:
* Đối với trẻ: Thông qua các hoạt động trải nghiệm ,làm thí nghiệm nhận
thấy được khả năng khám phá khoa học của trẻ tốt hơn.Lúc này trẻ biết nói lên
được ý tưởng của mình , biết cách tự mình làm thí nghiệm và biêt được kết quả
của thí nghiệm mình vừa làm xong.Không những thế mà trẻ còn phát huy được
tính chủ động ,tự tin,mạnh dạn hơn trong mọi việc.
* Đối với phụ huynh:Bên cạnh đó phụ huynh còn tạo mọi điều kiện tốt
nhất cho trẻ trong các buổi thực hành ,thí nghiệm.Họ vui mừng khi biết được
con e mình đến trường không những được học tập qua sách vỡ,bài giảng của cô
mà còn được học thông qua trải nghiệm,thực hành.
IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
1. Kết luận:
Qua việc thực hiện đề tài nghiên cứu“Một số biện pháp tạo hứng thú cho
trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi khám phá khoa học” tôi rút ra được kết luận như sau:
Giáo viên cần có tinh thần trách nhiệm trong công tác chăm sóc giáo dục
trẻ.
Không ngừng tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo ra nhiều hình thức tổ chức
hoạt động phong phú để lôi cuốn trẻ tham gia.
* Bài học kinh nghiệm:
Giáo viên phải nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 – 4 tuổi. Quan
tâm đến từng cá nhân và hiểu được một số tâm tư nguyện vọng riêng biệt của
từng trẻ. Luôn tôn trọng trẻ. Từ đó cuốn hút trẻ vào các hoạt động một cách tự
nguyện.
Giáo viên phải năng động, linh hoạt, sáng tạo trong giảng dạy. Tìm hiểu
tài liệu tự học tự nâng cao trình độ bằng nhiều hình thức.
Không chỉ tạo đồ dùng đồ chơi trực quan sinh động mà giáo viên phải tạo
được những bài giảng tốt, thiết thực, phù hợp với trẻ và kích thích được sự tò
mò của trẻ. Bên cạnh những bài giảng thông thường thì cũng rất cần tạo được
những bài giảng điện tử để tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với công nghệ
thông tin.
Biết khai thác tiềm năng tiềm ẩn trong trẻ và khơi gợi những tiềm năng đó
phát triển.
Muốn làm được những điều trên đòi hỏi người giáo viên phải luôn trau
dồi đạo đức nghề nghiêp, tác phong nhà giáo và nhất là lòng yêu mến trẻ thơ.
Luôn mong muốn trẻ phát triển hài hoà hoàn thiện.
2. Kiến nghị đề xuất:
Để đạt được hiệu quả cao trong việc thực hiện đề tài“Một số biện pháp
tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi khám phá khoa học” ở lớp tôi đang phụ
trách. Rất cần được sự quan tâm của nhà trường nhiều hơn nữa:
Đầu tư máy vi tính để những hoạt động ở lớp sẽ đạt hiệu quả cao hơn.
Bên cạnh một số đồ chơi, đồ dùng học tập của giáo viên tự làm thì cần bổ
sung thêm những đồ dùng đồ chơi ở các góc.
Nhà trường tổ chức những buổi tham quan để trẻ được đi thực tế hơn.
Trên đây là những giải pháp kinh nghiệm của bản thân tôi trong đề tài “Một
số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi khám phá khoa học” trong
năm học này. Vẫn còn nhiều thiếu sót rất mong được sự tham khảo góp ý của ban
giám hiệu nhà trường cũng như bạn bè đồng nghiệp để tôi có thể vận dụng tốt hơn
trong sự nghiệp trồng người của mình.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Lê Thị Hiệp
Hải Sơn, ngày tháng 12 năm 2021.
NGƯỜI TRÌNH BÀY
Lê Thị Nga