SỞ GD VÀ ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 2
---------- ----------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
Phát triển năng lực tự học cho học sinh
trong dạy học phần "Quang hình học" Vật
lý 11 THPT theo mô hình B-Learning
Tác giả: Lê Thị Thao, Lê Tiến Hào
Lĩnh vực: Vật lý
MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................... 2
2.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 2
2.2. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 3
4.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết ................................................................. 3
5. Những đóng góp của đề tài ............................................................................... 3
PHẦN II. NỘI DUNG
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
............................................................................................................................. 4
1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................. 4
1.1.1. Dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học của học sinh ...................... 4
1.1.2. Dạy học theo B- Learning ........................................................................... 4
1.1.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học của học sinh theo B-
Learning .............................................................................................................. 7
1.1.4. Nguyên tắc thiết kế nội dung dạy học theo B- Learning ............................. 9
1.1.5. Quy trình tổ chức dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy
học Vật lí THPT theo B- Learning ....................................................................... 10
1.1.6. Đánh giá năng lực tự học ............................................................................ 11
1.2. Cơ sở lí luận của hoạt động dạy và học vật lí theo định hướng phát triển năng
lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho học sinh ............................................... 15
1.2.1. Thực trạng vấn đề tự học của học sinh trong việc học môn Vật lý ở trường
phổ thông hiện nay .............................................................................................. 15
1.2.2. Thực trạng vấn đề phát triển năng lực tự học của học sinh trong việc dạy học
phần Quang hình học trong chương trình Vật lí 11 .............................................. 17
CHƯƠNG II: TỔ CHỨC DẠY HỌC PHẦN QUANG HÌNH HỌC VẬT LÝ 11
THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC
SINH THÔNG QUA MÔ HÌNH B-LEARNING ................................................. 18
2.1. Hệ thống B- Learning phần Quang hình học Vật lí 11 THPT ........................ 18
2.2. Một số biện pháp phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Vật lý
theo B- Learning..................................................................................................... 20
2.2.1. Tạo động cơ, hứng thú và tăng cường sự tham gia tích cực của học sinh vào
quá trình tự học...................................................................................................... 20
2.2.2. Rèn luyện cho học sinh kỹ năng thu thập thông tin..................................... 21
2.2.3. Rèn luyện cho học sinh kỹ năng xử lý thông tin ......................................... 22
2.2.4. Rèn luyện cho học sinh kỹ năng vận dụng................................................... 23
2.2.5. Rèn luyện kỹ năng tự kiểm tra và đánh giá ................................................. 24
2.3. Thiết kế giáo án dạy học phần Quang hình học Vật lý 11 THPT theo định
hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh theo B- Learning ......................... 24
2.4. Tổ chức dạy học phần Quang hình học Vật lý 11 THPT theo định hướng phát
triển năng lực tự học cho học sinh theo B- Learning............................................. 28
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .............................................................. 31
3.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................... 31
3.2. Nội dung thực nghiệm .................................................................................. 31
3.3. Tiến hành thực nghiệm .................................................................................. 31
3.4. Kết quả thực nghiệm ..................................................................................... 31
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ................................................................ 33
1. Kết luận ............................................................................................................ 33
2. Ý nghĩa của đề tài ............................................................................................. 33
3. Phạm vi áp dụng..................................................................................................34
4. Kiến nghị............................................................................................................ 34
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 35
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt
Cụm từ
ĐC
Đối chứng
DH
Dạy học
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
KN
Kỹ năng
NL
Năng lực
TH
Tự học
SGK
Sách giáo khoa
NLTH
Năng lực tự học
PPDH
Phương pháp dạy học
THPT
Trung học phổ thông
TN
Thực nghiệm
TNSP
Thực nghiệm sư phạm
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Cùng với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là sự phát triển
mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, sự tăng nhanh chóng và thường xuyên của lượng
thông tin, đòi hỏi con người phải thường xuyên cập nhật, tự nghiên cứu tìm tòi để lĩnh
hội tri thức của nhân loại. Tuy nhiên, thời gian học ở trường lại có hạn nên giáo viên
không thể truyền hết lượng kiến thức cho học sinh. Hơn nữa, việc tiếp thu kiến thức
ở trường là chưa đủ, học sinh cần phải tìm kiếm nguồn thông tin ở nhiều kênh khác
nhau. Vì thế, trong quá trình dạy học, người giáo viên không chỉ cung cấp kiến thức
mà phải hình thành cho học sinh thói quen tự học để làm giàu tri thức của mình nhằm
đáp ứng yêu cầu của việc học tập trước mắt và khả năng làm việc sau này. Chính vì
vậy, ngoài việc giáo viên cung cấp cho học sinh kiến thức, giáo viên cần phải hình
thành và phát triển năng lực lực tự học cho học sinh.
1.2. Để bồi dưỡng năng lực cho người học thì vai trò của công nghệ thông tin
rất quan trọng. Nó giúp cho người học có thể tự bồi dưỡng các năng lực trong đó có
năng lực tự học. Nhận thức được điều đó, Bộ Giáo dục và đào tạo đã có chỉ thị số
29/2001/CT- BGD&ĐT về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
Một trong bốn mục tiêu đặt ra là: “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong
công tác giáo dục và đào tạo ở các cấp học, bậc học và ngành học theo xu hướng
công nghệ thông tin như là công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp
giảng dạy, học tập ở tất cả các môn học”
1.3. Định hướng đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nước ta trong giai đoạn
hiện nay là chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát
triển toàn diện năng lực người học. Đứng trước yêu cầu đó, cùng với sự phát triển
mạnh mẽ của công nghệ thông tin, đặc biệt là Internet đã làm xuất hiện nhiều hình
thức tổ chức dạy học mới như dạy học từ xa, dạy học E-Learning, online learning...
bên cạnh hình thức tổ chức dạy học truyền thống. Tuy nhiên, cần phải lựa chọn
phương thức phù hợp. Mỗi hình thức tổ chức dạy học đều có những ưu điểm và hạn
chế nhất định.
Với hình thức dạy học trực tiếp, kiến thức chỉ truyền thụ theo một chiều, tài
liệu được tìm kiếm chủ yếu ở thư viện, sách vở…, thí nghiệm Vật lí được biểu diễn ở
lớp với thời gian quan sát hạn chế là một trong những khó khăn không nhỏ đối với
học sinh. Với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin trong dạy học sẽ góp phần khắc phục
được những khó khăn trên. Đồng thời, phát huy khả năng tự học, tự tìm kiếm kiến
thức và phát triển nang lực tự học của học sinh, qua đó góp phần nâng cao được chất
lượng dạy học Vật lý ở trường phổ thông.
1.4. Để đáp ứng nhu cầu học tự học mọi nơi, học mọi lúc, học mọi thứ, học
mềm dẻo, học một cách mở và học suốt đời của mọi người và trở thành một xu thế tất
yếu trong giáo dục và đào tạo, cần có sự kết hợp giữa dạy học truyền thống và dạy
học có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin. Một trong những giải pháp dạy học kết hợp