UBND HUYỆN GIA LÂM TRƯỜNG THCS LỆ CHI
Sáng kiến kinh nghiệm
Tác giả: Nguyễn Thị Hoa
Lĩnh vự : Chủ nhiệm
Cấp: THCS
Hà Nội, tháng 3 năm 2018
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
MỤC LỤC Phần I. Mở đầu
1. Lí do chọn đề tài. 2. Mục đích nghiên cứu. 3. Đối tượng và thời gian nghiên cứu. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu. 6. Phương pháp nghiên cứu. 2 2 3 3 3 3
Phần II. Nội dung
Chương I. Cơ sở lí luận 1. Khái niệm đạo đức. 2. Vị trí và chức năng của đạo đức. 3. Vai trò của đạo đức. 4. Khái niệm về giáo dục đạo đức. 5. Giáo dục đạo đức trong nhà trường THCS Lệ Chi. 6. Ý nghĩa của giáo dục đạo đức. 4 4 5 6 6 7
Chương II. Cơ sở thực tiễn.
1. Thực trạng việc giáo dục đạo đức ở trường THCS Lệ Chi. 2. Nguyên nhân của thực trạng.
học sinh.
trường
sinh.
8 8 Chương III. Một số biện pháp chỉ đạo giáo dục đạo đức ở trường THCS Lệ Chi. 1. Nhận thức cho giáo viên về tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho 9 2. Các biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường THCS Lệ Chi 10 3. Đổi mới nội dung phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục trong nhà 11 4. Các nguyên tắc giáo dục đạo đức cho học sinh. 11 5. Nhà trường chỉ đạo làm tốt việc xây dựng chuẩn mực đạo đức cho học 12 12 13 14 14 15
6. Chỉ đạo phong trào thi đua của học sinh trong nhà trường. 7. Chỉ đạo nhà trường làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục. 8. Chỉ đạo nhà trường làm tốt công tác tuyên truyền. 9. Chỉ đạo nhà trường làm tốt công tác giáo dục học sinh chưa ngoan.
Chương IV. Kết quả Phần III. Kết luận và kiến nghị. 1. Kết luận. 2. Một số kiến nghị.
17 17
1
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BGH Ban giám hiệu THCS Trung học cơ sở Tổng phụ trách TPT TNTP Thiếu niên tiền phong
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, công nghiệp hóa – hiện đại hóa ngày
nay đòi hỏi con người phải có tri thức, cần cù lao động, sáng tạo biết hợp tác có
thích ứng. Muốn vậy, phải đổi mới giáo dục đào tạo từ mục tiêu đến nội dung,
phương pháp, phương tiện đến hình thức tổ chức giáo dục nói chung và các môn
học nói riêng. Giáo dục đạo đức cho học sinh là một trong hai nhiệm vụ trọng
tâm của nhà trường. Để đào tạo được những con người “vừa hồng, vừa chuyên”
thì việc trước tiên của người làm công tác giáo dục là phải hết sức quan tâm đến
giáo dục đạo đức, lấy “đạo đức là cái gốc của con người”. Hồ Chủ Tịch nói:
“Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc
gì cũng khó”. Câu nói của Bác như kim chỉ nam giáo dục bao lớp người. Đặc
biệt nó có ý nghĩa to lớn trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ngay từ
khi ngồi trên ghế nhà trường. Giáo dục đạo đức cho học sinh là quá trình nhà Sư
phạm giúp học sinh thực hành những hành vi đạo đức, thực hiện nếp sống văn
minh, văn hóa. Trên cơ sở học tập đã được trang bị về mặt đạo đức: “Đức” tốt
sẽ là cơ sở để phát triển “trí” và “trí” tốt tạo điều kiện hoàn thiện “đức”. Đức là
cái gốc – Trí là hoa trái trên cây.
Vì vậy hoạt động giáo dục đạo đức trong nhà trường là một trong những
hoạt động trọng tâm không thể thiếu được. Đó là lí do tôi chọn đề tài: Một số
biện pháp nâng cao chất lượng đạo đức học sinh trường THCS.
2. Mục đích nghiên cứu.
Trong các nhà trường giáo dục đạo đức cho học sinh giữ một vai trò rất
quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người. Nếu chúng ta thực hiện
2
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
tốt việc giáo dục đạo đức cho học sinh là chúng ta góp phần quyết định vào
chiến lược đào tạo con người mới. Vì vậy việc nghiên cứu “Những biện pháp
giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường THCS” không chỉ là vấn đề riêng bản
thân tôi mà rất nhiều giáo viên ở các trường có cách làm khác nhau song đều có
chung mục đích: Giáo dục được lớp lớp học sinh phát triển theo mục tiêu đào
tạo mà Đảng và Nhà nước ta đề ra. Trong sáng kiến kinh nghiệm này tôi mạnh
dạn trình bày: “Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường
THCS”.
3. Đối tượng và thời gian nghiên cứu
- Đối tượng: Giáo viên và học sinh Trường THCS Lệ Chi.
- Thời gian nghiên cứu: 03 năm ( từ năm 2015 đến năm 2018)
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu chung về hoạt động giáo dục đạo đức trong nhà trường THCS.
- Vân dụng lý luận trên vào thực tiễn giáo dục đạo đức ở nhà trường, xem xét
kết quả thực tiễn hoạt động đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện trong giai đoạn
hiện tại và đúc rút kinh nghiệm để ngày càng làm tốt hơn việc giáo dục đạo đức
cho học sinh lớp 7 ở trường THCS LỆ CHI trong đó có học sinh lớp 7d tôi chủ
nhiệm nhằm đáp ứng yêu cầu cần thiết của xã hội đặt ra.
5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Địa bàn trường THCS Lệ Chi - Gia Lâm – Hà Nội
6. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp điều tra tìm hiểu thực trạng.
- Phương pháp thực nghiệm kiểm tra tính khả thi.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
3
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
Sinh thời Bác kính yêu của chúng ta đã dạy “Có tài mà không có đức là
người vô dụng”. Lời dạy đó giúp chúng ta những người làm công tác giáo dục
phải đặc biệt quan tâm tới giáo dục đạo đức . Vậy đạo đức là gì? Tại sao đạo đức
lại có vai trò quan trọng như vậy?
1. Khái niệm đạo đức
Đạo đức là những nguyên tắc, tiêu chuẩn được xã hội thừa nhận, nó quy
định hành vi, quan hệ của con người đối với nhau trong xã hội.
Đạo đức của một người là hệ thống phẩm chất của người đó được biểu
hiện qua hành vi ứng xử trong các mối quan hệ đối với bản thân, công việc,
cộng đồng.
2. Vị trí và chức năng của đạo đức.
Đạo đức có một vị trí đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội, không thể
quan niệm được sự tồn tại của xã hội mà không có đạo đức. Nơi nào không có
hành động tự nguyện, tự giác của con người thì nơi ấy không thể có nhân phẩm
đạo đức, không thể có đời sống xã hội thực sự.
Đặc trưng của đời sống con người và của bản tính người là ở đạo đức.
Đạo đức và luật pháp đề ra nhằm điều chỉnh hành vi chuẩn mực của con người.
Chính vì vậy mà người ta nói rằng: “Pháp luật là đạo đức tối thiểu và đạo đức
là pháp luật tối đa”
Đạo đức có vai trò to lớn giúp con người sáng tạo ra hạnh phúc, giữ gìn
bảo vệ cuộc sống tốt đẹp của xã hội và nâng cao phẩm giá của cá nhân.
Đạo đức được nhìn nhận ở ba chức năng sau:
Chức năng định hướng giáo dục.
Con người muốn làm điều thiện, tránh điều ác, muốn hành vi của mình được
chấp nhận, không bị xã hội lên án thì họ phải nắm được những quan điểm,
nguyên tắc, quy tắc chuẩn mực đạo đức cơ bản. Từ đó con người có thể tự do
lựa chọn những hành vi phù hợp, đồng thời mới có khả năng đánh giá đúng đắn
các hiện tượng hành vi trong quan hệ xã hội theo quan điểm đạo đức tiến bộ. Vì
4
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
vậy công tác giáo dục đạo đức góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân
cách. Người xưa đã dạy: “Tiên học lễ, hậu học văn” hoặc phương tây có câu:
“Người thành đạt trong học thức mà không thành đạt trong đạo đức coi như
không thành đạt”.
Chức năng điều chỉnh hành vi.
Bản chất của sự điều chỉnh hành vi tức là quá trình đấu tranh chiến thắng của
cái thiện với cái ác, của cái tốt với cái xấu, của lương tâm và vô lương tâm…
Như vậy chức năng giáo dục đạo đức và điều chỉnh của đạo đức luôn gắn liền
với nhau trong đời sống đạo đức.
Chức năng kiểm tra đánh giá.
Những tri thức đạo đức và phẩm chất đạo đức tiến bộ không phải tự nhiên
mà có, mà phải thông qua quá trình rèn luyện trong lao động và trong đấu tranh
bền bỉ hàng ngày như Bác Hồ đã dạy: “Ngọc càng mài càng sáng, vàng càng
luyện càng trong” mới có thể giữ vững và nâng cao được phẩm chất tốt đẹp của
cá nhân phù hợp với lợi ích chung của xã hội.
3. Vai trò của đạo đức.
Từ xưa tới nay và cả trong tương lai sau này, việc giáo dục đạo đức là nhiệm
vụ hàng đầu của mỗi xã hội. Từ thế kỷ XVII – XVIII các nhà duy vật pháp cho
rằng việc thực hiện nghĩa vụ đạo đức gắn liền với lợi ích cá nhân trong phạm vi
của mình không xâm phạm đến lợi ích của người khác. “Nghĩa vụ của đạo đức
là cái tất yếu đối với tất cả mọi người thực hiện trách nhiệm của mình cái đó
không tách rời hạnh phúc của họ”.
Đạo đức giữ vai trò quản lí tư tưởng, tình cảm của con người cao hơn
pháp luật “lĩnh vực nào pháp luật không với tới được phải nhờ đạo đức quản
lí”. Ví như khi ta đã chót làm một điều xấu thì chính lương tâm ta day dứt, tự ta
lên án, xã hội lên án... sự dày vò của lương tâm là đáng sợ nhất và chính điều ấy
sẽ ngăn cản ta dừng bước đối với những việc làm sai trái đó.
“ Lương tâm không phụ thuộc vào điều kiện sống của họ, lương tâm không
phải là cái gì có thể tìm kiếm được. Một con người với tư cách là bản chất đạo
đức mang trong mình cảm giác lương tâm từ lúc mới sinh ra như là người làm
5
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
chứng của chúa trời để phán xử chúng ta” (Kantơ). Xã hội ngày nay trong việc
quản lí nhà nước, Đảng và chính phủ ta luôn lấy “dân làm gốc”, coi trọng đạo lí.
Việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ là trách nhiệm của toàn xã hội trong đó nhà
trường có trách nhiệm to lớn, vì nhà trường là nơi đào tạo những con người “vừa
hồng, vừa chuyên”cho xã hội.
4. Khái niệm về giáo dục đạo đức.
Giáo dục đạo đức là quá trình biến các chuẩn mực đạo đức từ đòi hỏi của
bên ngoài của xã hội đối với cá nhân thành những đòi hỏi bên trong của cá nhân
(niềm tin, nhu cầu, thói quen). Điều đó giúp cho học sinh biết ứng xử theo chuẩn
mực đạo đức và chuẩn mực pháp luật (biết cái gì nên làm cái gì không nên
làm...). Nó là quá trình lựa chọn, đưa vào cuộc sống của học sinh, các loại quan
hệ và hoạt động phù hợp tâm sinh lí nhu cầu lứa tuổi cho học sinh: là quá trình
tổ chức luyện tập thường xuyên cho học sinh trong các hoạt động, hướng cho
học sinh biết yêu, biết ghét, có tình cảm chân thực vận dụng vào cuộc sống thực
tế của mình.
5. Giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS Lệ Chi.
- Đạo đức là hệ thống chuẩn mực biểu hiện đánh giá những quan hệ lợi ích của
bản thân với lợi ích của người khác và lợi ích của xã hội.
- Chuẩn mực đạo đức: là những yêu cầu do con người tự nguyện đưa ra, tự
nguyện thừa nhận để có mối quan hệ với nhau, quan hệ với xã hội.
Công tác giáo dục đạo đức không chỉ là thành phần quan trọng và cơ bản của
giáo dục mà còn là mục đích của toàn bộ công tác giáo dục thế hệ trẻ. Không
những chỉ giáo dục tri thức mà còn phải giáo dục nhân cách đạo đức. Đó chính
là dự báo một nền giáo dục tương lai. Vì vậy công tác giáo dục trước tiên phải
chăm lo bồi dưỡng đạo đức cho người học, coi đó là căn bản cho sự phát triển
nhân cách như năm điều Bác Hồ dạy.
Giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS Lệ Chi là rất cần thiết với
bản thân tôi. Trong tình hình hiện nay ngành giáo dục đào tạo có trách nhiệm
đào tạo và bồi dưỡng giáo dục thế hệ trẻ đáp ứng theo yêu cầu CNH-HĐH đất
nước trong giai đoạn đổi mới. Đó là những con người Việt Nam xã hội chủ
6
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
nghĩa, những công dân có phẩm chất đạo đức, có trí tuệ, khoa học, có khả năng
thích ứng với môi trường sống.
Giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung, học sinh trường THCS trong đó
có lớp 7d nói riêng còn là yêu cầu thực tế hiện nay. Trong nền kinh tế mở cửa,
trong mối quan hệ đa phương trong phạm vi toàn cầu, cần những con người
không chỉ có kiến thức khoa học mà còn có khả năng thích ứng với cuộc sống và
rất cần con người có tâm, có đức biết sống và làm việc vì lợi ích cộng đồng, lợi
ích quốc gia.. Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường
phổ thông lại càng cấp thiết hơn bao giờ hết. Giáo dục bồi dưỡng để học sinh
nhận thức được, thực hiện được những chuẩn mực đạo đức, biết sống và làm
việc theo pháp luật, sống trong sáng và lành mạnh, nhân ái là một việc làm cần
thiết trong tình hình hiện nay.
Giáo dục đạo đức cho học sinh THCS mà trong đó có học sinh lớp 7d do
tôi chủ nhiệm là một mặt hoạt động giáo dục nhằm xây dựng cho học sinh chuẩn
mực, hành vi đạo đức thông qua sinh hoạt tập thể, những tiết giảng dạy văn hóa,
qua các bài dạy Giáo dục công dân ở các khối lớp....
Trong thực tế giáo dục, chúng ta thấy vẫn còn một số ít học sinh chưa đạt
các chuẩn mực về đạo đức như các em còn lười học, lười lao động, cư xử thiếu
lịch sự, thiếu lễ độ, hay bắt nạt bạn bè, ích kỉ, không chấp hành nghiêm chỉnh
nội quy, quy định của nhà trường.... thậm chí một số em còn vi phạm pháp luật...
Đây là vấn đề bức xúc mà cả xã hội đang quan tâm, vấn đề có tính thời sự, cấp
bách đang đặt ra cho các nhà giáo, các bậc cha mẹ học sinh và toàn xã hội.
Vì vậy việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ nói chung và học sinh lớp 7d
trường THCS Lệ Chi nói riêng được xem là nền tảng bền vững cho quá trình
giáo dục khác.
6. Ý nghĩa của giáo dục đạo đức.
Để nâng cao chất lượng đạo đức cho học sinh, BGH nhà trường đã chỉ đạo
dựa vào mục đích, nội dung, chương trình, nguyên tắc, phương pháp dạy học để
giáo dục học sinh. Chính vì vậy tôi thấy lương tâm, trách nhiệm của mỗi nhà
7
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
giáo dục chúng ta không chỉ đơn thuần là truyền thụ kiến thức cho học sinh mà
còn phải kết hợp giáo dục tư tưởng, tình cảm, lòng nhân ái... cho các em thông
qua các bài học, các giờ thực hành, các hoạt động tập thể.
CHƯƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Thực trạng việc giáo dục đạo đức ở trường THCS LỆ CHI.
Nằm trong thực trạng của giáo dục đào tạo cả nước, trường THCS Lệ Chi
cũng đã quan tâm đến giáo dục đạo đức cho học sinh song chưa mang lại kết quả
như mong muốn. Nhà trường cũng đã có nhiều buổi thảo luận về giáo dục đạo
đức tư tưởng cho học sinh... Tuy vậy do yếu tố chủ quan và khách quan mang lại
nên việc giáo dục đạo đức cho học sinh còn mờ nhạt, giáo điều. Việc chỉ đạo
giáo dục đạo đức cho học sinh cũng nhiều khó khăn, thử thách bởi nhận thức của
phụ huynh học sinh con học giỏi mới có tương lai, mới có cơ hội làm giàu....mà
quên đi việc giáo dục đạo đức cho con, phía thầy cô đôi khi cũng chỉ mải mê
chạy theo dạy chữ mà ít gắn vào dạy người...
Xã hội và gia đình là môi trường giáo dục đạo đức của học sinh cũng có
những vấn đề làm ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục đạo đức của các em. Như
trong gia đình khi bất hòa về kinh tế, lời nói việc làm của người lớn còn chưa
gương mẫu... điều đó ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lí học sinh. Thêm nữa là
phương tiện thông tin đại chúng nói quá nhiều về tiêu cực mà ít nói về cái tốt
gây ngộ nhận cho các em. Cùng với sức ép của thi cử, bệnh thành tích trong giáo
dục...là những thực trạng cần được cải tiến vì nó có hại bởi vô tình thầy cô dạy
cho học trò thiếu tính trung thực.
2. Nguyên nhân của thực trạng.
Nguyên nhân của thực trạng thì có nhiều. Song với sáng kiến này ở cương
vị là người trực tiếp làm giáo viên chủ nhiệm tôi thấy cái tồn tại lớn nhất của
nhà trường là phương pháp giáo dục thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán đối với học
sinh chưa ngoan. Không ít giáo viên chỉ lo dạy chữ mà lơ là chuyện dạy người.
Nhiều giáo viên bộ môn cho rằng: Giáo dục đạo đức cho học sinh là trách nhiệm
của giáo viên chủ nhiệm, BGH, TPT, đội TNTP Hồ Chí Minh, hoặc giáo viên
8
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
chủ nhiệm thì đẩy nhiệm vụ sang BGH và gia đình. Trong đội ngũ giáo viên một
số thầy cô thiếu kinh nghiệm dạy dỗ học sinh, còn nặng nề khiển trách, luận tội,
có khi mạt sát học sinh, chưa đi sâu tìm hiểu tâm tư nguyện vọng, hoàn cảnh của
các em. Cá biệt còn có thầy cô đối xử với học sinh thiếu sự công bằng.
Muốn trò tốt, trước hết người thầy phải tốt “lương sư hưng quốc”. Sự còn
mất, thịnh suy của vận mệnh dân tộc, giống nòi đã được cha ông ta từ ngàn xưa
đặt vào trái tim, khối óc của những người thầy. Do vậy việc giáo dục đạo đức ở
trường THCS cho học sinh lớp 7 trước hết thuộc về trách nhiệm của giáo viên
chủ nhiệm nói riêng, thầy cô trong trường học nói chung trong đó có tôi.
CHƯƠNG III: MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
Ở TRƯỜNG THCS
1. Nâng cao nhận thức của bản thân giáo viên chủ nhiệm về tầm quan trọng
của việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
Thực hiện lời dạy của Bác “Dù khó khăn gian khổ đến đâu cũng phải
tiếp tục thi đua dạy tốt, học tốt.” Trong từng giai đoạn ngành giáo dục đã phát
động nhiều phong trào thi đua, cùng với cuộc vận động “Nói không với tiêu cực
trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục” từ năm 2006. Cuộc vận động
“Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học và tự sáng tạo” từ
năm 2007. Phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008 -2013. Mục tiêu của phong trào
thi đua là huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà
trường để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp
với điều kiện của từng địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội. Hình thành và
phát huy tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập và trong các hoạt
động xã hội. Ngày nay quá trình mở cửa hội nhập và giao lưu giữa các nước
đang diễn ra mạnh mẽ, một điều mà các dân tộc cần quan tâm nhất là làm sao có
đủ bản lĩnh để đứng vững, tồn tại và phát triển mà không phụ thuộc vào các
nước khác mạnh, giàu, văn minh hơn. Vì vậy việc giáo dục cho học sinh về
9
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc ta có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong
nội dung của nhà trường THCS hiện nay nói chung và trường THCS LỆ CHI nói
riêng trong đó có lớp 7d do tôi chủ nhiệm .
Bên cạnh những nội dung giáo dục của nhà trường đã làm được, đó là giáo
dục những giá trị đạo đức như: tinh thần yêu nước, độc lập tự chủ, đoàn kết,
thân ái, cần kiệm....thì những đức tính như: lòng hiếu thảo đối với ông bà, cha
mẹ, tôn sư trọng đạo, hiếu học, tình anh em, tình bạn bè, sự gắn bó với gia đình
với cộng đồng...chưa được quan tâm đúng mức. Trước thực tế đó, tôi đã nhận
thức được vai trò trách nhiệm của mình, có nhiệm vụ giáo dục những giá trị đạo
đức tốt đẹp đó của dân tộc cho học sinh, nhằm làm cho học sinh có đủ bản lĩnh
đứng trước sự tấn công của các mặt tiêu cực trong xã hội hàng ngày diễn ra và
tham gia tích cực vào việc cải tạo xã hội.
Để làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ở lớp 7d nói riêng và
học sinh trường THCS nói chung thông qua hoạt động giáo dục đòi hỏi mỗi giáo
viên không chỉ làm tốt nhiệm vụ giảng dạy, trau rồi cho học sinh những tri thức,
kĩ năng, kĩ xảo về các lĩnh vực khoa học tự nhiên, xã hội mà còn phải làm tốt
nhiệm vụ giáo dục. Từ nhận thức đúng đắn này mà tôi và giáo viên của trường
đã tự hoàn thiện mình về kiến thức cũng như kĩ năng tổ chức các hoạt động giáo
dục nhằm mang lại hiệu quả như mong muốn.
2. Các biện pháp giáo dục đạo đức cơ bản cho học sinh ở trường THCS
- Để giáo dục đạo đức cho học sinh được tốt, giáo viên đã phối hợp tốt,
đồng bộ các biện pháp cơ bản sau:
- Không ngừng tăng cường kỉ cương trường học.
- Thông qua các bộ môn văn hóa để giáo dục đạo đức.
- Chú trọng đổi mới dạy học bộ môn Giáo dục công dân gắn chặt lí thuyết
với thực hành.
- Đẩy mạnh giáo dục đạo đức lồng vào hoạt động ngoại khóa, hoạt động
Đoàn Đội.
- Giáo dục đạo đức bằng gương người tốt việc tốt xung quanh các em, đặc
biệt là tấm gương sáng của tất cả các thầy cô giáo trong trường.
10
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
- Chú ý giữ gìn môi trường sư phạm xanh, sạch, đẹp.
- Gắn kết chặt chẽ ba lực lượng: gia đình – nhà trường – xã hội cùng
chung tay giáo dục đạo đức cho học sinh.
3. Đổi mới nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục
Việc tổ chức hoạt động giáo dục trong nhà trường có tác dụng quyết định
đến việc hình thành cho học sinh những hiểu biết tri thức về các giá trị đạo đức, .
nó là bước khởi đầu trong quá trình xây dựng cho học sinh những hành vi, thói
quen đối với các giá trị đạo đức. Nội dung phương pháp tổ chức hoạt động giáo
dục đạo đức cho học sinh được nhà trường đổi mới đảm bảo sự đa dạng về hình
thức, phong phú về nội dung nhằm thu hút sự tham gia đông đảo của học sinh.
Cụ thể nhà trường tăng cường thêm nội dung giáo dục đạo đức truyền
thống vào các hoạt động giáo dục của nhà trường. Lựa chọn những nội dung giá
trị đạo đức phù hợp với thời đại hiện nay, đặc biệt phải phù hợp với tâm lí lứa
tuổi học sinh ở THCS....đặc biệt là học sinh lớp 7.
Ngoài việc dạy tốt các nội dung trong chương trình nhà trường còn tổ
chức các hoạt động ngoài giờ, các hoạt động trong và ngoài nhà trường đặc biệt
các hoạt động văn nghệ, tham quan du lịch nhằm làm cho các em có điều kiện
bộc lộ các hành vi đạo đức để các em có dịp rèn luyện những phẩm chất tốt,
ngăn ngừa những cái xấu qua hoạt động thực tiễn. Trên cơ sở đó hình thành cho
các em những tri thức hành vi, thói quen đối với các chuẩn mực đạo đức đáp
ứng yêu cầu giáo dục trong giai đoạn phát triển của xã hội hiện nay.
4. Các nguyên tắc giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 7.
Trong môi trường sư phạm, việc giáo dục đạo đức cho học sinh cũng rất
cần sự tôn trọng của thầy cô đối với các em theo một số những nguyên tắc sau:
- Tôn trọng nhân cách của các em, hướng các em có suy nghĩ, lựa chọn
phương pháp hành động đúng đắn.
- Dùng lời lẽ có tình, có lí để thuyết phục các em.
- Bằng tình yêu thương thực sự của mình và là tấm gương tốt cảm hóa các
em.
- Nhắc nhở các em cách chọn bạn bè tốt, đoàn kết thân ái.
11
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
Chính những điều nói trên giữa thầy và trò trong công tác giáo dục đạo đức
cho học sinh sẽ giúp mối quan hệ giữa thầy và trò cởi mở hơn. Học trò dám thổ
lộ tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của mình với thầy cô để mong tìm ở thầy cô
lời khuyên dạy hữu ích, kịp thời trong những hành động, hay việc làm sai trái
của mình.
5. Xây dựng chuẩn mực đạo đức cho học sinh.
Chuẩn mực đạo đức là thước đo định lượng, định chuẩn cho học sinh vươn
tới. Các chuẩn mực được xây dựng dựa trên nội dung năm điều Bác Hồ dạy và
yêu cầu cụ thể thực tế của nhà trường đề ra.
Xây dựng tiêu chuẩn đạo đức, xây dựng tiêu chuẩn con ngoan trò giỏi,
đội viên tốt. Việc xây dựng các chuẩn mực về đạo đức, các nội quy, quy định
của trường nhằm giúp học sinh hiểu được các quy định mà mọi học sinh phải
thực hiện và rèn luyện theo. Bởi đó là khuôn mẫu mà các em phải học tập. Đây
là vấn đề về nhận thức làm cho học sinh trong nhà trường hiểu và cùng thực
hiện.
6. Dựa vào phong trào thi đua của học sinh trong nhà trường.
Là biện pháp hữu hiệu nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học
sinh. Bản tính của con người vốn là thích khen, không thích chê, mỗi cá nhân
tập thể đều thích khen hơn chê... Do vậy việc tổ chức phong trào thi đua trong
nhà trường đối với lứa tuổi thiếu niên là một việc rất cần thiết không thể thiếu
được cho việc phát triển nhân cách và đạo đức của các em. Thực tế trường
THCS Lệ Chi và bản thân lớp tôi chủ nhiệm đã tổ chức phong trào này. Ngay
bước vào đầu năm học Hội đồng thi đua nhà trường đã phối hợp với đội sao đỏ,
đội thiếu niên Tiền phong định ra các biểu điểm thi đua của từng nội dung thi
đua cụ thể:
* Về nề nếp.
- Đảm bảo sĩ số: 5 điểm.
- Đồng phục đúng quy định: 5 điểm.
- Vệ sinh lớp học sạch sẽ: 5 điểm
- Tập thể dục giữ giờ đều, đẹp: 5 điểm
12
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
- Xếp hàng ra vào lớp nhanh, thẳng: 5 điểm.
* Về học tập: Biểu điểm chung : 10 điểm
Xếp loại thi đua theo bốn mặt sau: loại tốt, loại khá, loại trung bình, loại kém.
Mỗi lớp đều có sao đỏ theo dõi và chấm điểm. Cuối buổi ngày thứ sáu sao đỏ
cùng lớp làm công tác trực tuần xếp loại thi đua các lớp theo khối. Kết quả này
được công bố vào sáng thứ hai đầu tuần. Làm tốt công tác này là hữu hiệu việc
giáo dục đạo đức cho học sinh có tác dụng nâng cao trí dục. Đến cuối mỗi học kì
hoặc cuối năm học có xếp loại thi đua theo từng khối lớp và lớp đạt kết quả xuất
sắc nhất sẽ được thưởng. Những lớp, những cá nhân chưa hoàn thành tốt được
nhắc nhở kịp thời. Làm tốt vấn đề này công bằng và khách quan có tác dụng rất
lớn đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh,
7. Làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục.
Công tác xã hội hóa giáo dục là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân...vì vậy
giáo dục học sinh trở thành những công dân tương lai, những người lao động
hữu ích cho xã hội lại càng có ý nghĩa to lớn vô cùng. Bởi vậy nhà trường đã
huy động mọi lực lượng xã hội như: tập thể cán bộ giáo viên, Đoàn thanh niên,
cơ quan đóng trên địa bàn, Hội cha mẹ học sinh quan tâm đến sự nghiệp giáo
dục.
Sự tham gia của đông đảo các lực lượng xã hội đã giúp cho nhà trường về
nhiều mặt trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục. Từ đó tạo ra môi
trường sống rộng khắp thuận lợi, giúp cho việc giáo dục đạo đức đạt hiệu quả
cao. Học sinh có điều kiện gặp gỡ, giao lưu, được mắt thấy tai nghe về những
điều đã học, có điều kiện thể hiện những kiến thức thái độ, những quan điểm đã
được học trong nhà trường. Đồng thời việc kết hợp và huy động toàn xã hội
tham gia vào quá trình giáo dục đã giúp cho nhà trường và những người làm
công tác giáo dục khắc phục những khó khăn về tài chính về cơ sở vật chất. Tuy
vậy việc tham gia đông đảo và có hiệu quả giáo dục của các lực lượng xã hội và
quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh đòi hỏi nhà trường phải chú ý tới khả
năng tổ chức, kĩ năng giao tiếp, tiếp cận để huy động các lực lượng giáo dục.
13
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
Ở trường THCS Lệ Chi tiềm năng các lực lượng xã hội tương đối lớn, xã
hội hóa giáo dục đã hoạt động nhiều năm có hiệu quả tốt. Hàng năm đã tổ chức
phong trào hiếu học phát quà cho học sinh giỏi, học sinh tiên tiến vào dịp cuối
năm và đầu năm học. Mỗi thôn đều có Hội khuyến học, các gia đình, các dòng
họ gặp gỡ tặng quà cho học sinh thi đỗ vào các trường Đại học.
Nhà trường tổ chức tốt các hoạt động giáo dục đạo đức đền ơn đáp nghĩa
nhân ngày thương binh liệt sĩ, ngày 22/12 như: Noi gương anh bộ đội, Ngôi nhà
đại đoàn kết...các hoạt động này được tổ chức chặt chẽ và đạt kết quả tốt.
8. Giáo viên chủ nhiệm kết hợp với nhà trường làm tốt công tác tuyên
truyền.
Tuyên truyền trên các phương tiện truyền thanh thông qua buổi phát thanh
của liên đội, giờ chào cờ đầu tuần là việc làm thường xuyên của nhà trường.
Những gương sáng được biểu dương, những việc làm chưa tốt bị phê phán.
Hàng năm cuộc thi giới thiệu sách, thi kể chuyện được nhà trường chỉ đạo cụ
thể. Câu chuyện được thể hiện qua các cuộc thi đều có ý nghĩa giáo dục đạo đức
cho học sinh.
Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm còn làm tốt công tác tuyên truyền tới
phụ huynh học sinh trong từng hoạt động giáo dục, quản lý học sinh thông qua
sổ liên lạc nhận xét hàng tháng gửi tới cha mẹ học sinh, điều này được phụ
huynh đồng tình ủng hộ tạo ra môi trường giáo dục đồng bộ giữa gia đình – nhà
trường và xã hội.
Tuyên truyền giáo dục đạo đức cho học sinh bằng việc xây dựng dư luận
cộng đồng là việc được nhà trường chú ý thông qua dư luận tập thể để điều
chỉnh hành vi của những học sinh thiếu khả năng tự điều chỉnh, xây dựng dư
luận, tạo ra dư luận lành mạnh thể hiện sự nhận thức chính trị, đạo đức, lòng
nhân ái, ý thức công dân, lương tâm trách nhiệm, hành vi của mỗi người trong
quá trình duy trì đạo đức truyền thống của dân tộc. Để làm được việc này các
thầy cô giáo và những người lớn tuổi trong gia đình các em học sinh trường
THCS Lệ Chi đã đóng vai trò hướng dẫn chỉ bảo học sinh đạt kết quả cao.
9. Làm tốt công tác giáo dục học sinh chưa ngoan.
14
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
Giáo dục học sinh chưa ngoan là một hoạt động giáo dục mang tính cá thể
tác động đến từng cá nhân học sinh. Trong hoàn cảnh cụ thể, người làm công tác
giáo dục phải có trách nhiệm cao trong công tác giáo dục học sinh chưa ngoan.
Khi giáo dục học sinh chưa ngoan tôi phải tìm hiểu rõ những nguyên nhân dẫn
đến học sinh chưa ngoan. Là giáo viên chủ nhiệm phải tìm hiểu rõ đúng, sai.
Trong giáo dục học sinh chưa ngoan tôi đã thực hiện những điều sau:
+ Nghiêm khắc mà lại bao dung độ lượng.
+ Ân cần chu đáo khi các em gặp khó khăn hoạn nạn.
+ Tâm lí với các em khi các em vướng mắc về tình cảm, tâm tư.
+ Tin tưởng khi giao việc cho các em, nhưng cần kiểm tra đánh giá nhận xét.
+ Phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm của các em.
CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
TRONG 3 NĂM QUA.
Lớp
Năm học
Học sinh
Hạnh kiểm
Học lực
Ghi chú
chậm tiến
Tốt
Khá
Giỏi
Khá
9d - 2015 – 2016 1 25 hs 6 15 12
Chưa áp dụng SKKN 31hs (lớp chọn)
6d - 2016 – 2017 Đầu năm:7 hs 25 hs 8 hs 7hs 11hs
Đã áp dụng SKKN 40hs (lớp thường) Cuối năm:2 hs 30 hs 6 hs 10 hs 8 hs
7d-
2017 – 2018
Đầu năm: 3 hs
25 hs
10 hs
10 hs
8 hs
Đã áp dụng SKKN
38hs
(lớp thường)
Cuối kì 1: 1 hs
37 hs
1 hs
12 hs
11hs
Trong 3 năm qua, tôi thấy việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà
trường luôn được duy trì ổn định và ngày càng chặt chẽ, chất lượng giáo dục đạo
đức của học sinh có những bước khởi sắc TRONG ĐÓ HỌC SINH LỚP 7D của
tôi giữ một phần quan trọng không nhỏ. Số học sinh chưa ngoan giảm hẳn, chất
lượng giáo dục đạo đức qua xếp loại hàng năm đã cho thấy hiệu quả giáo dục
của nhà trường ngày càng phát triển năm sau cao hơn năm trước.
15
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
* Nguyên nhân thành công.
- Có sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, BGH nhà trường đã thống nhất về quan
điểm chỉ đạo, tạo điều kiện về vật chất, tinh thần để làm tốt công tác giáo dục
đạo đức.
- Bản thân tôi là giáo viên chủ nhiệm đã thực hiện tốt khẩu hiệu “kỷ cương,
tình thương, trách nhiệm” và “mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức tự học, tự
sáng tạo” cho học sinh noi theo.
- Vai trò trọng tâm của công tác giáo dục đạo đức cho học sinh mà người làm
trực tiếp công tác này là các giáo viên trong trường. Đặc biệt là giáo viên chủ
nhiệm lớp, gia đình đã có sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể xã hội
trong và ngoài nhà trường.
- Giáo viên chủ nhiệm tổ chức nội dung thi đua, động viên khen thưởng kịp
thời, đánh giá công bằng chính xác nội dung thi đua qua các phong trào hoạt
động của học sinh. Quan tâm sâu sát cụ thể đến học sinh cá biệt, làm tốt công tác
giáo dục học sinh chưa ngoan.
* Một vài hạn chế.
- Bản thân tôi vẫn chưa đều tay trong công việc, ít tổ chức được nhiều hoạt
động sôi nổi.
- Sự phối kết hợp giữa lớp tôi chủ nhiệm với các lớp khác, với các ban ngành
đoàn thể còn chưa đồng bộ.
- Thực tế tôi chưa phát huy được thế mạnh của giáo dục gia đình một số ít
gia đình không hợp tác, gây khó khăn.
16
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận.
Giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS nói chung và giáo dục đạo đức
cho học sinh lớp 7 trường THCS Lệ Chi nói riêng là sự cần thiết cho việc hình
thành và phát triển nhân cách của học sinh diễn ra trong quá trình học sinh tích
cực tham gia các loại hình hoạt động và mối quan hệ muôn màu, muôn vẻ trong
xã hội nhằm tiếp thu các khái niệm xã hội, các giá trị văn hóa tư duy của loài
người. Quá trình hoạt động này được diễn ra dưới sự chỉ đạo của nhà trường
không chỉ là ở các giờ lên lớp mà ở tất cả các hoạt động, các mối quan hệ giữa
học sinh với giáo viên, giữa học sinh với học sinh, cha mẹ và người lớn tuổi đối
với học sinh..
Nhà trường là nơi đào tạo những con người mới, đó là những con người có
tài, có đức kế tục sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trong đó đức được đánh giá
là cái gốc của nhân cách con người.
Bởi vậy Giáo dục đạo đức cho học sinh là yêu cầu quan trọng cho sự tồn
tại và sự phát triển của nhà trường và xã hội.
Để làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh được tốt thì trước hết
thầy cô giáo chủ nhiệm cần có nhận thức đúng và quan tâm chỉ đạo giáo dục đạo
đức sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của lớp, của trường để đạt hiệu quả
ngày càng cao như mong muốn.
2. Một số kiến nghị.
- Đối với nhà trường: làm tốt công tác thi đua, công tác xã hội hóa giáo dục,
xây dựng kế hoạch theo từng chủ đề, từng tháng để giáo dục hành vi đạo đức
chuẩn mực cho học sinh.
- Đối với gia đình: Cần có sự quan tâm đến việc học tập và rèn luyện đạo đức
cho con em mình. Tạo điều kiện về mọi mặt cho trẻ tham gia các hoạt động cộng
đồng xã hội. Xây dựng lối sống văn hóa lành mạnh trong gia đình, tạo môi
trường tốt để giáo dục các em.
17
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
- Đối với địa phương: Tạo môi trường văn hóa lành mạnh, xây dựng phong trào
văn hóa ở địa phương, đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục. Coi giáo dục thế
hệ trẻ là trách nhiệm nghĩa vụ của toàn dân góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện cho học sinh.
Trên đây là một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo
đức cho học sinh trường THCS Lệ Chi mà tôi từng áp dụng đã đạt những kết
quả tốt.
Có lẽ với tôi cần nhiều hơn nữa kinh nghiệm trong việc giáo dục đạo đức
cho học sinh nên rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các cấp lãnh đạo, của
đồng nghiệp để tôi có những biện pháp tốt hơn trong công tác Giáo dục đạo đức
cho học sinh trong nhà trường THCS.
Hà Nội, ngày 20 tháng 03 năm 2018
18
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
1. Đổi mới nội dung phương pháp dạy học ở trường THCS của Bộ GD – ĐT.
2. Những tài liệu hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học từ năm 2010 -2013.
TÀI LIỆU THAM KHẢO.
3. Các tạp chí giáo dục, báo giáo dục, tạp chí khoa học phổ thông.
4. Sách giáo dục công dân lớp 6-7-8.
5. Bài giảng về quản lí giáo dục đạo đức của trường BDCBGDHN.
6. Những tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lí...trong nhà trường.
7. Gia đình nhà trường và xã hội – Nguyễn Trọng Bảo.
8. Tâm lí trẻ em – Ngô Công Hoan.
9. Các nguyên tắc và phương pháp giáo dục trẻ em ở độ tuổi thiếu niên –
Nguyễn Đình Xuân.
10. Tài liệu phục vụ công tác chính trị tư tưởng.
11. Tài liệu học tập tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh....
12. Báo thiếu niên Tiền phong và tạp chí Hoa học trò.
