SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP TRONG GIẢNG DẠY ĐỂ BỒI
DƯỠNG HỌC SINH NĂNG KHIẾU VÀ YÊU THÍCH MÔN
MỸ THUẬT
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. lí do chọn đề tài
Trong thời gian qua, bộ môn Mĩ thuật ngày càng nhận được sự quan tâm
của các cấp các nghành, không chỉ riêng giới chuyên môn mà còn cả các bậc
phụ huynh học sinh, các em học sinh chú trọng phát triển. Nhiều sân chơi, nhiều
cuộc thi được tổ chức để các em có cơ hội thể hiện năng khiếu và tư duy với bộ
môn Mĩ thuật.
Mĩ thuật nói riêng là môn học có tính sáng tạo, tư duy khá cao, nhằm giáo
dục nhận thức thẩm mĩ cho học sinh, đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã
hội.Trong giáo dục, môn Mĩ thuật cũng giữ một vai trò quan trọng trong việc
cùng với các môn học khác giáo dục hình thành nhân cách hoàn chỉnh cho học
sinh. Chính vì vậy, bộ môn mĩ thuật sẽ làm dung hòa, cân bằng và kéo giãn
nhưng suy tư nặng nề, căng thẳng trong học tập, trong cuộc sống của các em để
các em có cảm giác thoải mái, thư giãn hơn sau những giờ học văn hóa.
Trong nhà trường Trung học cơ sở (THCS), việc giảng dạy bộ môn Mĩ
thuật giúp nâng cao hiểu biết về cái đẹp trong cuộc sống qua cái nhìn của hội
họa. Vì thế mục tiêu khi giảng dạy môn Mĩ thuật ở THCS chính là giúp học sinh
phát triển toàn diện về Đức – Trí – Thể - Mỹ, những kĩ năng cơ bản để hình
thành nhân cách con người, vươn tới sự hoàn thiện Chân – Thiện – Mỹ. Ngoài
ra, còn là cơ sở định hướng nghề nghiệp trong tương lai cho những học sinh
năng khiếu.
Với nhiệm vụ được phân công là một giáo viên giảng dạy, bồi dưỡng
năng khiếu môn Mĩ thuật tại trường THCS Minh Châu trong suốt thời gian qua,
tôi đã cùng với đồng nghiệp luôn tìm tòi, vận dụng các biện pháp nhằm phát
hiện, lựa chọn và bồi dưỡng học sinh năng khiếu thi vẽ tranh các cấp và đạt
được nhiều kết quả rất cao ở các cấp, kể cả cấp quốc gia. Trên sơ sở đó, được sự
hỗ trợ của đồng nghiệp tôi thực hiện đề tài: “Một số kinh nghiệm trong giảng
dạy và bồi dưỡng học sinh năng khiếu thi vẽ tranh các cấp đạt hiệu quả”
1
nhằm chia sẻ những kinh nghiệm của mình, đồng thời mong muốn nhận được sự
góp ý của các cấp để đề tài được hoàn thiện hơn; góp phần nâng cao chất lượng
bồi dưỡng học sinh năng khiếu ở trường THCS Minh Châu nói riêng và huyện
Ba Vì nói chung.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
- Với mong muốn Mĩ thuật sẽ thật sự trở thành môn học có hiệu quả trong
việc giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, hoàn thiện dần nhân cách mỗi cá thể, tạo sự
yêu thích, hứng thú, say mê thật sự khiến các em chủ động tiếp cận kiến thức
của môn học và chuyển hóa thành các tác phẩm đẹp trong các tiết học cũng như
nhận thức “Đẹp” về ‘Chân – Thiện – Mỹ” trong cuộc sống.
- Giúp học sinh thư giãn sau những tiết học văn hóa căng thẳng. Thông qua
tranh ảnh và những câu chuyện của hội họa để các em tiếp thu kiến thức căn bản
của mĩ thuật một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. Góp phần nâng cao chất lượng dạy
học. Hướng học sinh rèn luyện tính tập trung, biết quan sát kĩ, biết khám phá, vận
dụng, tạo ra và thưởng thức các đẹp xung quanh mình một cách đúng đắn.
- Bước đầu đào tạo, bồi dưỡng được những năng khiếu, những thiên tài
trong tương lai về hội họa, giúp các em tham gia các cuộc thi vẽ tranh đạt chất
lượng và kết quả tốt. Thông qua các cuộc thi, góp phần cùng xã hội phản ánh
được những thực trạng tiêu điểm của xã hội cũng như thể hiện mong muốn ước
mơ của mình bằng ngôn ngữ của hội họa. Kết nối và định hướng được nghề
nghiệp trong tương lai của các em.
- Tranh đề tài là một phân môn tổng hợp các kiến thức kĩ năng vẽ từ các
phân môn còn lại như vẽ hình chuẩn, nhận biết được màu sắc và phối màu hài
hòa, biết sắp xếp bố cục, biết chuyển hóa những đề tài trong cuộc sống vào tranh
vẽ một cách hoàn chỉnh nhất. Vì thế tôi mong muốn qua đề tài này học sinh sẽ
nắm vững hơn về phân môn vẽ tranh, áp dụng tốt trong trong các cuộc thi vẽ
tranh các cấp nói riêng và trong môn mĩ thuật nói chung.
- Ngoài ra, việc nghiên cứu đề tài này cũng nhằm làm tốt công tác bồi
dưỡng học sinh năng khiếu môn Mỹ thuật của trường THCS và bồi dưỡng nhân
tài cho quê hương đất nước trong tương lai.
III. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
- Đối tượng: Học sinh khối Trung học cơ sở (lớp 6,lớp 7, lớp 8, lớp 9), cụ
thể là trường THCS Minh Châu
2
- Thời gian: Năm học 2020-2021, năm học 2021 – 2022, năm học 2022 – 2023.
IV. NỘI DUNG, TÍNH KHẲNG ĐỊNH CỦA SÁNG KIẾN:
- Với đề tài này, chủ yếu tôi muốn giới thiệu những kĩ năng cơ bản trong
quá trình dạy học và bồi dưỡng học sinh năng khiếu trong thời gian qua đạt được
hiệu quả thông qua chất lượng học tập của bộ môn và các giải của những kì thi
vẽ tranh các cấp trong những năm vừa qua:
+ Áp dụng linh hoạt một số phương pháp giảng dạy mới tăng khả năng tư
duy sáng tạo cho học sinh.
+ Lồng ghép việc bồi dưỡng học sinh năng khiếu vào các tiết học mĩ
thuật trên lớp.
+ Cung cấp và rèn luyện kiến thức cơ bản phân môn vẽ tranh cho học sinh
+ Cung cấp các kỹ năng cơ bản cho học sinh ở nhiều chất liệu khác nhau
+ Bồi dưỡng vẽ tranh đề tài qua các cuộc thi
- Tính mới và sáng tạo của sáng kiến: Nếu trước đây việc dạy và học của
giáo viên và học sinh chỉ trong khuôn khổ giới hạn của chương trình, thầy cô chỉ
lên lớp theo đúng trình tự và quy định chuẩn của một giáo án, thì ở sáng kiến
này học sinh được tiếp xúc với nhiều phương pháp vẽ mới từ sự thay đổi về
không gian, cách tiếp cận, sự kết hợp của các loại hình nghệ thuật khác, cũng
như việc áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học để khai thác khả năng sáng
tạo, sự tưởng tượng phong phú của học sinh nhằm tạo ra những tác phẩm mĩ
thuật đẹp, có ý nghĩa.
- Khả năng áp dụng của sáng kiến kinh nghiệm: Đối với sáng kiến kinh
nghiêm này có thể áp dụng với nhiều đối tượng học sinh ở các cấp, đặc biệt với học
sinh cấp 2 vì tính thiết thực cao. Thông qua việc cho học sinh được quan sát, trải
nghiệm thực tế nhiều, cộng với việc áp dụng công nghệ thông tin trong môn mĩ
thuật, giúp học sinh tích lũy thêm nhiều hình ảnh về thực tế, trau dồi khả năng tưởng
tượng và liên hệ để áp dụng vào tranh vẽ phong phú, vẽ ra những tác phẩm như ý.
- Lợi ích thiết thực của sáng kiến: HS được tham gia ngoại khóa vẽ thực
tế ngoài trời nhiều hơn, được thỏa trí tưởng tượng và tham gia vẽ tranh bằng
nhiều chất liệu, nhiều hình ảnh trong cuộc sống, mở rộng tầm hiểu biết, nâng
cao niềm đam mê với bộ môn mĩ thuật.
3
- Qua quá trình giảng dạy, bồi dưỡng và áp dụng các biện pháp nghiên cứu
cũng như tham khảo ý kiến đồng nghiệp, quá trình khảo nghiệm thực tế, tôi đã
thấy được hiệu quả của việc tăng cường “Một số kinh nghiệm trong giảng dạy và
bồi dưỡng học sinh năng khiếu thi vẽ tranh các cấp đạt hiệu quả”. Bản thân tôi
đã tìm hiểu những khó khăn cũng như đưa ra các biện pháp cụ thể để giải quyết
những vướng mắc mà học sinh hay gặp phải trong quá trình vẽ tranh. Nếu các biện
pháp trên được thường xuyên áp dụng sẽ mang lại kết quả vô cùng tốt.
B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Là một giáo viên giảng dạy Mĩ thuật ở trường THCS, trong 6 năm qua, tôi
nhận thấy nhiều học sinh khá hứng thú với môn học này, đặc biệt đối với học
sinh độ tuổi càng nhỏ thì sự hứng thú với bộ môn mĩ thuật càng cao. Năng khiếu
mĩ thuật trong học sinh rất nhiều. Khả năng tư duy, trí tưởng tượng, cảm xúc
cũng như cách nhìn nhận về cuộc sống, thế giới quan trong mắt trẻ thơ thông
qua ngôn ngữ của hội họa rất phong phú. Thành phố, Sở giáo dục, Phòng giáo
dục, các tổ chức cũng ngày càng quan tâm đến bộ môn này và tạo ra nhiều sân
chơi thông qua các cuộc thi vẽ tranh ở các cấp từ Quốc gia, tỉnh thành đến các
quận huyện. Để đạt hiệu quả như mong muốn trong môn học Mĩ thuật ở nhà
trường cũng như chất lượng ở các cuộc thi của học sinh đòi hỏi giáo viên Mĩ
thuật phải có kiến thức chuyên sâu về chuyên môn, biết vận dụng đổi mới
phương pháp dạy học, liên hệ thực tế để tìm hiểu rõ đối tượng, nắm bắt khả
năng, năng khiếu nổi trội của từng cá nhân nhằm phát huy niềm đam mê, tính
sáng tạo của mỗi em; từ đó lựa chọn và bồi dưỡng chuyên sâu hơn để phát huy
tối đa nhất năng khiếu của học sinh trong các cuộc thi đạt kết quả tốt.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Trong quá trình giảng dạy và bồi dưỡng HS năng khiếu tôi đã tìm hiểu và
nhận ra một số vấn đề sau:
1.THUẬN LỢI:
- Trước hết phải nói đến sự chú trọng của giáo dục, nhà trường đối với môn
học này dần được quan tâm hơn. Ngày càng có nhiều sân chơi cho mĩ thuật
thông qua các cuộc thi vẽ tranh. Nhà trường cũng tạo điều kiện cho học sinh và
giáo viên thực hiện đảm bảo việc dạy và học cũng như cơ sở vật chất để tham
gia tốt các cuộc thi.
4
- Phía gia đình học sinh cũng đang chú trọng đến các môn năng khiếu trong
việc giáo dục học sinh ngày nay. Nhiều gia đình cũng cho con em tham gia các
lớp học năng khiếu ngoài giờ cũng như tạo điều kiện để các em tham gia các
cuộc thi vẽ tranh.
- Nhiều học sinh có năng khiếu, có niềm đam mê và hứng thú với bộ môn
nghệ thuật này. Khả năng sáng tạo trong thế giới trẻ thơ là vô hạn, sự hồn nhiên,
cách nhìn thế giới quan mới mẻ mà người lớn chúng ta đôi khi không thể có được.
2. KHÓ KHĂN:
- Do điều kiện hoàn cảnh học sinh trường THCS Minh Châu –Huyện Ba
Vì còn nhiều khó khăn, việc chuẩn bị dụng cụ học tập theo yêu cầu bộ môn còn
nhiều hạn chế. Việc đi lại, quan sát thực tế cuộc sống bên ngoài của các em so
với những học sinh vùng trung tâm cũng khá hạn chế nên việc sáng tạo và đưa
ra những ý tưởng khi vẽ tranh cũng còn bị giới hạn.
- Trong mỗi lớp học chỉ có một vài em là có khả năng, năng khiếu tốt, còn
lại do không có năng khiếu nên học sinh chưa thật sự quan tâm đến bộ môn Mĩ
thuật, Các em vẽ với suy nghĩ đối phó dẫn đến hiệu quả của bài vẽ thực hành tại
lớp còn yếu.
- Đặc biệt, hầu hết các em vẽ giỏi, lại toàn là các em hoc giỏi của lớp,
luôn chú trọng đến các môn toán, văn, anh…. Nên các em cũng chưa chuyên
tâm vào môn học này, số học sinh còn lại chỉ đạt chất lượng ở mức độ trung
bình. Do đó việc tuyển chọn học sinh và bồi dưỡng học sinh giỏi môn Mỹ thuật
là một vấn đề còn nhiều khó khăn và nan giải.
- Kiến thức thực tế, cũng như thông tin về vấn đề của xã hội của các em
còn chưa cập nhật đúng hướng. Khả năng nhận thức, chuyển hóa và phản ánh
các vấn đề thực tiễn của xã hội vào tranh vẽ trong các cuộc thi vẽ tranh theo đề
tài còn giới hạn.
- Nhiều gia đình ít quan tâm đến các con em do những điều kiện khác
nhau như: lo làm ăn mưu sinh cuộc sống, coi môn mỹ thuật là một môn phụ…
- Từ những thực tế trên lại càng yêu cầu người giáo viên phải biết chuyển
hóa phù hợp những kiến thức chuyên môn của mình thành những bài dạy hiệu
quả thông qua các phương pháp truyền đạt khác nhau, nhằm nâng cao chất
lượng của tranh vẽ học sinh trong điều kiện khó khăn chung. Qua 6 năm đứng
lớp giảng dạy bộ môn, với hơn ba năm làm công tác bồi dưỡng học sinh năng
5