Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Nâng cao kỹ năng củng cố kiến thức, hệ thống hóa và khái quát hóa qua bài Ôn tập Lịch sử thế giới cận đại

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

I. NhËn thøc vÊn ®Ò vµ thùc tr¹ng.

1. ý nghÜa, vai trß:

Cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ lµ nh÷ng nhiÖm vô hÕt søc quan träng trong d¹y häc lÞch sö. Nh÷ng yªu cÇu nµy ®­îc ®Æt ra tèi ®a khi thùc hiÖn bµi häc «n tËp – s¬ kÕt, tæng kÕt ®Ó hoµn thµnh viÖc häc tËp mét giai ®o¹n, mét thêi kú, mét qu¸ tr×nh hay c¸c vÊn ®Ò cña ch­¬ng tr×nh. Thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu trªn lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng nhËn thøc tÝch cùc cña häc sinh, th«ng qua ®ã nh»m n©ng cao chÊt l­îng kiÕn thøc cña häc sinh, h×nh thµnh cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt khoa häc vÒ lÞch sö vµ tÝnh quy luËt cña sù ph¸t triÓn x· héi, båi d­ìng vµ rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng ®­îc quy ®Þnh trong ch­¬ng tr×nh phæ th«ng. 2. Thùc tr¹ng:

Bµi “¤n tËp lÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i”(tõ gi÷a thÕ kØ XVI dÕn n¨m 1917) trong ch­¬ng tr×nh LÞch sö líp 8 ng­êi biªn so¹n chØ viÕt hÕt søc kh¸i qu¸t, rÊt më, môc I chØ gîi ý, môc II chØ nªu 5 néi dung c¬ b¶n . HiÖn nay khi chuÈn bÞ cho bµi nµy, gi¸o viªn t×m hiÓu qua c¸c tµi liÖu tham kh¶o ®Òu h­íng dÉn rÊt s¬ sµi , kh«ng cã tÝnh kh¶ thi . Buéc ng­êi d¹y bµi nµy khi d¹y ph¶i t×m tßi, s¸ng t¹o, h­íng dÉn häc sinh dùa vµo kiÕn thøc ®· häc tr­íc ®ã, cñng cè, x©u chuçi c¸c vÊn ®Ò, ®Ó tõ ®ã dÉn d¾t häc sinh hÖ thèng ho¸ , kh¸i qu¸t ho¸ thµnh c¸c néi dung chñ yÕu cña lÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i. Trong nh÷ng n¨m häc qua, ®Æc biÖt lµ khi ngµnh gi¸o dôc thùc hiÖn ®æi míi ph­¬ng ph¸p, néi dung ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa c¸c gi¸o viªn d¹y häc lÞch sö ë cÊp trung häc c¬ së ®· b­íc ®Çu nhËn thøc râ h¬n vÒ yªu cÇu cña d¹ng bµi «n tËp s¬ kÕt vµ ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ khiªm tèn . Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®ã th× hiÖn nay ë nhiÒu n¬i, khi c¸c gi¸o viªn d¹y d¹ng bµi nµy cßn cã nhiÒu tån t¹i, cô thÓ:

- Mét bé phËn gi¸o viªn khi thùc hiÖn d¹ng bµi nµy chØ lµm mét viÖc lµ nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc ®· häc ë c¸c bµi tr­íc ®ã mét c¸ch kh« khan, ®¬n ®iÖu chØ dõng l¹i ë nhiÖm vô còng cè kiÕn thøc.

- Mét bé phËn ®ã x¸c ®Þnh ®­îc c¸c yªu cÇu trong tiÕt «n tËp tæng kÕt

song thiÕu ph­¬ng ph¸p ®Ó tæ chøc thùc hiÖn bµi «n tËp, s¬ kÕt, tæng kÕt. HËu qu¶ cña nh÷ng tån t¹i trªn ®èi víi häc sinh lµ rÊt nghiªm träng. Sau khi häc sinh häc xong, ®­îc kiÓm tra häc sinh th­êng gÆp nh÷ng tån t¹i sau:

1

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

- Häc sinh chØ biÕt kÓ c¸c sù kiÖn, kh«ng thÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c néi dung, l« gÝc ph¸t triÓn theo qui luËt nh©n qu¶ cña lÞch sö nãi kh¸c ®i lµ t×nh tr¹ng (cid:0)ThÊy c©y mµ kh«ng thÊy rõng(cid:0)(cid:0)..

- ChØ biÕt nªu lÝ luËn chung chung, kh«ng cã c¬ së tõ nh÷ng sù kiÖn lÞch

sö.

- Häc sinh kh«ng ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng t­ duy mét c¸ch tÝch cùc vµ s¸ng t¹o. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn quan niÖm sai lÇm cho r»ng häc lÞch sö chØ cÇn trÝ nhí mµ kh«ng cÇn th«ng minh, kh«ng cÇn ph¸t triÓn t­ duy.

KÕt qu¶ lµ ®iÓm thi cña häc sinh khi lµm bµi lÞch sö rÊt thÊp nÕu gÆp

ph¶i d¹ng c©u hái, ®Ò cã yªu cÇu kh¸i qu¸t vµ tæng hîp.

II. Gi¶i ph¸p míi.

Víi nhËn thøc muèn thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu cña bµi «n tËp tæng kÕt nãi riªng vµ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cña viÖc d¹y häc lÞch sö nãi chung gi¸o viªn ph¶i rÌn luyÖn kÜ n¨ng cñng cè, kh¸i qu¸t, hÖ thèng ho¸ trong d¹y häc bé m«n.

PhÇn lÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i trong ch­¬ng tr×nh lÞch sö líp 8 lµ mét néi dung cã tÇm quan träng vµ ®é khã trong toµn bé ch­¬ng tr×nh lÞch sö thÕ giíi. §Ó häc sinh n¾m v÷ng néi dung cña phÇn nµy ngoµi yªu cÇu lµ ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc cña c¸c bµi cung cÊp kiÕn thøc míi tr­íc ®ã th× ph¶i thùc hiÖn thËt tèt bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i (Tõ thÕ kû XVI ®Õn n¨m 1917).

A. LËp kÕ ho¹ch.

1. Yªu cÇu ®èi víi häc sinh:

Tr­íc khi tiÕn hµnh gi¶ng d¹y, gi¸o viªn cho häc sinh dùa vµo kiÕn thøc

cña phÇn lÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i vµ ra nh÷ng yªu cÇu sau: a. §èi víi tÊt c¶ häc sinh: «n tËp , t×m c¸c sù kiÖn chÝnh cña LÞch sö thÕ giíi tõ gi÷a thÕ kû XVI ®Õn n¨m 1917. b. Gi¸o viªn chia líp theo 5 nhãm (tæ) vµ yªu cÇu häc sinh hoµn thµnh tr­íc

lóc d¹y häc bµi «n tËp.

Nhãm 1: LËp niªn biÓu c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n thêi cËn ®¹i. Nhãm 2: LËp niªn biÓu biÓu phong trµo c«ng nh©n, phong trµo céng

s¶n quèc tÕ tõ khi ra ®êi ®Õn ®Çu thÕ kØ XX.

2

Nhãm 3: B¶ng hÖ thèng thuéc ®Þa cña c¸c ®Õ quèc.

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

Nhãm 4: LËp niªn biÓu vÒ phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng cña nh©n

d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa.

Nhãm 5: B¶ng thèng kª c¸c thµnh tùu chñ yÕu vÒ khoa häc, kÜ thuËt,

v¨n häc nghÖ thuËt thêi cËn ®¹i.

( Yªu cÇu c¸c b¶ng trªn ®­îc thiÕt kÕ trªn mÆt cña giÊy A0, ®Ñp, râ rµng

®Ó trë thµnh ®å dïng d¹y häc cho c¸c n¨m sau).

L­u ý: HiÖn nay viÖc chia nhãm ®Ó t×m hiÓu tõng phÇn kiÕn thøc ë c¸c bµi cung cÊp kiÕn thøc míi rÊt Ýt thùc hiÖn nh­ng ë d¹ng bµi «n tËp ,tæng kÕt vÉn ph¸t huy t¸c dông bëi häc sinh chØ sö dông c¸c kiÕn thøc ®· häc tr­íc ®ã. 2. Ph­¬ng ¸n cña gi¸o viªn:

Dùa trªn c¸c kiÕn thøc cña häc sinh cã ®­îc khi t×m hiÓu ë nhµ, gi¸o

viªn sÏ thùc hiÖn theo c¸c b­íc sau:

- Cñng cè kiÕn thøc cho häc sinh, söa ch÷a nh÷ng sai sãt cña häc sinh ®Ó c¸c kiÕn thøc ®ã trë thµnh kiÕn thøc chuÈn (c¸c b¶ng, niªn biÓu néi dung theo tõng chñ ®Ò).

- C¸c chuÈn kiÕn thøc theo chñ ®Ò ®ã lµ bøc tranh toµn diÖn vÒ c¸c hiÖn t­îng,vÒ qu¸ tr×nh lÞch sö ®Ó gi¸o viªn vµ häc sinh thùc hiÖn viÖc hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc, cã l­u ý ®Õn kÜ n¨ng so s¸nh .

- Còng tõ nh÷ng kiÕn thøc sau khi ®· d­îc kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸ ®ã gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái cã tÝnh n©ng cao mµ ë c¸c bµi tr­íc ®ã kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc.

- H­íng dÉn ®Ó häc sinh t×m ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n thêi cËn ®¹i b»ng c¸ch cho häc sinh t×m hiÓu c¸c m©u thuÉn chñ yÕu ë thêi k× chñ nghÜa ®Õ quèc, hËu qu¶ cña nh÷ng m©u thuÉn chñ yÕu ®ã chÝnh lµ t×m hiÓu mét sè néi dung chñ yÕu cña phÇn cËn ®¹i.

B. Thùc hiÖn bµi d¹y.

I . Nh÷ng sù kiÖn lÞch sö chÝnh.

ë môc nµy gi¸o viªn h­íng dÉn cho häc sinh dïng c¸c b¶ng, niªn biÓu lÞch sö ®· lµm ë nhµ cña c¸c nhãm ®Ó x©y dùng b¶ng nh÷ng sù kiÖn lÞch sö chÝnh.

3

Gi¸o viªn gi¶i thÝch cho häc sinh hiÓu sù kiÖn chÝnh: Lµ sù kiÖn ph¶n ¸nh nh÷ng biÕn cè, hiÖn t­îng chi phèi mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh cña qu¸ tr×nh

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

x· héi, nh÷ng nÐt ®Æc biÖt vµ ®iÓn h×nh cña qu¸ tr×nh nµy cã ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña thêi kú sau.

Tõ sù x©y dùng cña häc sinh gi¸o viªn bæ sung, söa ch÷a cho häc sinh

®Ó rót ra nh÷ng sù kiÖn chÝnh sau:

B¶ng 1: Nh÷ng sù kiÖn lÞch sö chÝnh.

Thêi gian Sù kiÖn

C¸ch m¹ng t­ s¶n Hµ Lan. C¸ch m¹ng t­ s¶n Anh. Tuyªn ng«n ®éc lËp cña hîp chñng quèc ch©u MÜ. C¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p. ChiÕn tranh thuèc phiÖn (Anh – Trung Quèc). Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n. Phong trµo c¸ch m¹ng ë Ph¸p - §øc.

Th¸ng 8/1556 1640 - 1688 1776 1789 - 1794 1840 - 1842 1848 1848 - 1849 1857 – 1859 Khëi nghÜa Xiphay ë Ên §é.

§Êu tranh thèng nhÊt Italia. C¶i c¸ch n«ng n« ë Nga. Quèc tª thø nhÊt ra ®êi ë Lu©n §«n. §Êu tranh thèng nhÊt nuíc §øc. Duy t©n Minh TrÞ ë NhËt B¶n. C«ng x· Pari. C«ng nh©n Mü ®Êu tranh. C¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ë c¸c n­íc T©y ¢u.

C¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n ë Nga. C¸ch m¹ng T©n Hîi ë Trung Quèc. ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt.

1859 – 1870 1861 28/9/1864 1864 -1871 1868 1871 l1/5/1886 Nöa sau thÕ kû XVIII – nöa ®Çu thÕ kû XI X. 1905 - 1907 1911 1914 - 1918

4

ë môc nµy gi¸o viªn kh«ng yªu cÇu häc sinh nªu kÕt qu¶ vµ ý nghÜa chØ yªu cÇu häc sinh nªu ®­îc néi dung c¬ b¶n ®Ó cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc mang tÝnh ®Þnh h­íng cho häc sinh nh»m thùc hiÖn tèt viÖc kh¸i qu¸t, tæng hîp ë môc II.

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

II. Nh÷ng néi dung chñ yÕu.

Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶ cña c¸c nhãm ®· lµm ë nhµ. Gi¸o viªn cñng cè, uèn n¾n cho häc sinh, ®¸nh gi¸, cho ®iÓm theo nhãm. KÕt qu¶ sau khi cñng cè sÏ trë thµnh c¸c chuÈn kiÕn thøc, dùa vµo c¸c chuÈn kiÕn thøc ®ã ®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng ho¸ thµnh c¸c néi dung chÝnh cÇn t×m hiÓu.Tõ n¨m néi dung ®ã gi¸o viªn gîi ý dÉn d¾t cho häc sinh t×m ra c¸c mèi quan hÖ lÞch sö gi÷a c¸c néi dung ®ã nÕu cã.

1. C¸ch m¹ng t­ s¶n vµ ph¸t triÓn cña

chñ nghÜa t­ b¶n.

.

a. C¸ch m¹ng t­ s¶n.

Gi¸o viªn yªu cÇu nhãm 1 tr×nh bµy Niªn biÓu c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n tõ gi÷a thÕ kØ XVI ®Õn ®Çu thÕ kû XX.

Tõ sù tr×nh bµy cña häc sinh gi¸o viªn cñng cè bæ sung vµ cã b¶ng niªn biÓu sau: B¶ng 2: Niªn biÓu c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n thêi cËn ®¹i.

Thêi gian C¸ch m¹ng t­ s¶n. 1566 - 1648 C¸ch m¹ng t­ s¶n Hµ Lan.

1775 – 1777

KÕt qu¶ vµ ý nghÜa. LËt ®æ nÒn thèng trÞ cña phong kiÕn T©y Ban Nha, Hµ Lan ®­îc gi¶i phãng t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ TBCN ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Më ®­êng cho CNTB ®em l¹i th¾ng lîi cho giai cÊp t­ s¶n vµ quý téc míi. Gi¶i phãng nh©n d©n B¾c Mü tho¸t khái ¸ch ®« hé cña chñ nghÜa thùc d©n, lµm cho nÒn kinh tÕ t­ b¶n Mü ph¸t triÓn.

1642 - 1688 C¸ch mn¹g t­ s¶n Anh. ChiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña 13 bang thuéc ®Þa Anh ë B¾c Mü.

¶nh h­ëng ®Õn phong trµo ®Êu tranh giµnh ®éc lËp cña nhiÒu n­íc.

5

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

1789 - 1794 C¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p.

1859 - 1870 §Êu tranh thèng

nhÊt Italia.

1861

C¶i c¸ch n«ng n« ë Nga

1864 - 1871 Thèng nhÊt n­íc §øc.

LËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn ®­a giai cÊp t­ s¶n lªn n¾m quyÒn. Xo¸ bá nh÷ng trë ng¹i trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña CNTB. Italia thèng nhÊt tõ 7 v­¬ng quèc nhá. Thèng nhÊt thÞ tr­êng tiÒn tÖ, ®¬n vÞ ®o l­êng. T¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ CNTB ph¸t triÓn T¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ CNTB ph¸t triÓn. §­a n­íc Nga chuyÓn nhanh sang CNTB. N­íc §øc ®­îc thèng nhÊt tõ 37 v­¬ng quèc lín nhá. Thèng nhÊt ®­îc thÞ tr­êng tiÒn tÖ, ®¬n vÞ ®o l­êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ TBCN ë §øc ph¸t triÓn.

1868

Duy T©n Minh TrÞ §­a NhËt B¶n tho¸t khái nguy c¬ trë thµnh thuéc ®Þa, ph¸t triÓn thµnh mét n­íc TBCN.

1911

C¸ch m¹ng T©n Hîi LËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ, thiÕt lËp chÕ ®é céng hoµ. T¹o ®iÒu kiÖn cho CNTB ph¸t triÓn. Cã ¶nh h­ëng ®èi víi phong trµo ®Êu

tranh gi¶i phãng d©n téc ë Ch©u ¸.

Tõ b¶ng chuÈn kiÕn thøc trªn gi¸o viªn khai th¸c nh÷ng néi dung sau: - Néi dung 1 * C©u hái: T×m hiÓu qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n h·y rót ra nguyªn nh©n chung

cña c¸ch m¹ng t­ s¶n? - Gi¸o viªn cã thÓ gîi ý dÉn d¾t tõ c¸c nguyªn nh©n riªng cña mét sè cuéc c¸ch m¹ng ®· häc ®Ó rót ra nguyªn nh©n chung:

6

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

+ Kinh tÕ: Cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ng chÕ ®é phong kiÕn k×m h·m: vÝ dô c¸c ®¹o luËt c¶n trë sù ph¸t triÓn ë B¾c Mü. Hµng rµo thuÕ quan do sù c¸t cø cña chÕ ®é phong kiÕn, ®¬n vÞ ®o l­êng, tiÒn tÖ kh«ng thèng nhÊt ë §øc vµ Italia. + X· héi: ë Anh vµ Ph¸p lµ m©u thuÉn gay g¾t gi÷a phong kiÕn víi mäi tÇng líp kh¸c, ë Mü lµ toµn thÓ nh©n d©n thuéc ®Þa vµ chÝnh quèc(cid:0) + ChÝnh trÞ: Sù cai trÞ lçi thêi cña chÕ ®é phong kiÕn, c¶n trë sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña x· héi. Nh­ vËy häc sinh sÏ rót ra ®­îc nguyªn nh©n chung cña c¸ch m¹ng t­ s¶n.

- Nguyªn nh©n cña c¸ch m¹ng t­ s¶n: Sù k×m h·m cña chÕ ®é phong kiÕn ®· lçi thêi víi nÒn s¶n xuÊt TBCN ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ.

Néi dung 2: Gi¸o viªn: Tuú vµo t×nh h×nh ë mçi n­íc yªu cÇu cña c¸ch m¹ng, c¸ch m¹ng t­ s¶n ®· diÔn ra d­íi nhiÒu h×nh thøc. *C©u hái: Qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n

®· häc em h·y cho biÕt c¸c h×nh thøc cña

c¸ch m¹ng t­ s¶n? Cho vÝ dô minh ho¹?

7

- C¸c h×nh thøc cña c¸ch m¹ng t­ s¶n: + Néi chiÕn: ë Anh, ë Ph¸p. + §Êu tranh gi¶i phãng: ë Hµ Lan, ë 13 thuéc ®Þa Anh ë B¾c Mü. + C¶i c¸ch: ë Nga, NhËt B¶n.

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

+ §Êu tranh thèng nhÊt: ë §øc vµ Italia. *C©u hái: Qua t×m hiÓu vÒ c¸c cuéc c¸ch

m¹ng t­ s¶n cho biÕt: §èi t­îng, l·nh ®¹o,

kÕt qu¶ vµ h­íng ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng t­ s¶n? Tõ sù tr¶ lêi cña häc sinh gi¸o viªn cñng cè sÏ cã b¶ng chuÈn kiÕn thøc sau: B¶ng 3 : C¸ch m¹ng t­ s¶n.

Néi dung C¸ch m¹ng t­ s¶n.

Giai cÊp t­ s¶n vµ quÇn chóng nh©n d©n. Giai cÊp t­ s¶n vµ quý téc t­ s¶n ho¸. T¹o ®iÒu kiÖn cho CNTB ph¸t triÓn. ThiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh t­ s¶n x©y dùng CNTB.

§èi t­îng c¸ch m¹ng. §¸nh ®æ chÕ ®é phong kiÕn. §éng lùc c¸ch m¹ng. Giai cÊp l·nh ®¹o. KÕt qu¶ c¸ch m¹ng. H­íng ph¸t triÓn *C©u hái: Em h·y cho biÕt cuéc c¸ch

m¹ng t­ s¶n nµo lµ c¸ch m¹ng t­ s¶n

triÖt ®Ó nhÊt? V× sao? TL: C¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p. *C©u hái: Nguyªn nh©n ®Ó c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p triÖt ®Ó nhÊt? TL: - Do sù ®Êu tranh m¹nh mÏ kh«ng khoan nh­îng cña quÇn chóng nh©n d©n. - Sù chuÈn bÞ l©u dµi vÒ mäi mÆt tr­íc khi c¸ch m¹ng diÔn ra - ®Æc biÖt lµ sù chuÈn bÞ vÒ mÆt t­ t­ëng. Gi¸o viªn ®¸nh gi¸ chung vÒ CMTS vµ CNTB: - ¦u ®iÓm: CNTB lµ mét b­íc tiÕn lín so víi chÕ ®é phong kiÕn: +VÒ kinh tÕ: thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t

8

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

triÓn m¹nh mÏ, nh­ M¸c nãi : chØ cÇn 100 n¨m nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµm ra khèi l­îng hµng ho¸ b»ng tÊt c¶ khèi l­îng hµng ho¸ mµ con ng­êi lµm ra tr­íc ®ã. +VÒ chÝnh trÞ, x· héi: lÇn ®Çu tiªn c¸c gi¸ trÞ cao c¶ ®­îc thùc hiÖn: nh­ quyÒn con ng­êi, quyÒn c«ng d©n, quyÒn tù do, ®­îc ban hµnh. - H¹n chÕ cña c¸ch m¹ng t­ s¶n:Bªn c¹nh c¸c tiÕn bé mµ CMTS ®em l¹i th× nã cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, nã chØ thay thÕ h×nh thøc bãc lét nµy b»ng h×nh thøc bãc lét kh¸c. Nh­ NguyÔn

¸i Quèc ®· nãi : “C¸ch mÖnh t­ b¶n lµ c¸ch mÖnh kh«ng ®Õn n¬i, tiÕng lµ céng hoµ vµ d©n chñ, kú thùc trong th× nã t­íc lôc (t­íc ®o¹t) c«ng n«ng, ngoµi th× ¸p bøc thuéc ®Þa(cid:0)ng­êi ta lµm c¸ch mÖnh c¸ch ®©y hµng tr¨m n¨m mµ d©n chóng cßn cùc khæ ®ang toan tÝnh lµm l¹i cuéc c¸ch mÖnh kh¸c”.

b. Sù ph¸t triÓn cña CNTB.

9

Gi¸o viªn dÉn d¾t: - Sau khi tiÕn hµnh c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ giai cÊp t­ s¶n ®· n¾m ®­îc quyÒn l·nh ®¹o liÒn tiÕn hµnh c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc s¶n xuÊt. §©y lµ nguyªn nh©n ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, lµ ®éng lùc ®Ó c¸ch m¹ng c«ng nghiªp bïng næ ®Çu tiªn ë

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

- Tõ gi÷a thÕ kØ XVI ®Õn n¨m 1871: CNTB tù do c¹nh tranh. - Tõ n¨m 1871 ®Õn 1917: CNTB ®éc quyÒn - Chñ nghÜa ®Õ quèc.

Anh (nöa sau thÕ kû XVIII), ë Ph¸p (nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XIX), ë §øc( nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XI X)(cid:0) - Nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ gi÷a thÕ kû XIX ®· x¸c lËp CNTB ë Ch©u ¢u, B¾c Mü vµ NhËt B¶n. Kinh tÕ TBCN ®­îc t¨ng tr­ëng nhanh chãng do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn thÞ tr­êng thÕ giíi. Nã ®· x©y dùng c¬ së kü thuËt v÷ng ch¾c cho CNTB v­ît xa chÕ ®é phong kiÕn vµ nhê vËy ®¶m b¶o phÇn th¾ng lîi cho CNTB. *C©u hái: Em h·y nªu c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB? Tõ kÕt qu¶ tr¶ lêi cña häc sinh gi¸o viªn cñng cè cã néi dung sau: *C©u hái: §Æc ®iÓm cña chñ nghÜa ®Õ

quèc? - C¸c c«ng ty ®éc quyÒn ra ®êi. - TËp trung t­ b¶n (tiÒn vèn). - T¨ng c­êng x©m l­îc thuéc ®Þa. *C©u hái : Em h·y t×m nh÷ng m©u thuÉn c¬ b¶n cña thêi k× chñ nghÜa ®Õ

quèc? TL: - M©u thuÉn thø nhÊt: gi÷a giai cÊp t­ s¶n víi v« s¶n. - M©u thuÉn thø hai: gi÷a c¸c thuéc ®Þa víi chÝnh quèc.

10

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

- M©u thuÉn thø ba: gi÷a ®Õ quèc víi ®Õ quèc. Gi¸o viªn h­íng dÉn cho häc sinh hiÓu c¸c m©u thuÉn nµy chÝnh lµ nguyªn nh©n ®Ó bïng næ c¸c phong trµo , c¸c cuéc ®Êu tranh réng lín ë thêi k× cËn ®¹i mµ chóng ta sÏ t×m hiÓu ë phÇn sau. 2. Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n cña c¸c n­íc t­ b¶n , sù ra ®êi

cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. Gi¸o viªn : néi dung nµy lµ t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña m©u thuÉn thø nhÊt, m©u thuÉn gi÷a t­ s¶n víi v« s¶n Yªu cÇu: Häc sinh nhãm 2 tr×nh bµy Niªn biÓu phong trµo c«ng nh©n, phong trµo céng s¶n tõ cuèi thÕ kØ XVIII ®Õn ®Çu thÕ kØ XX. Tõ sù tr×nh bµy cña häc sinh gi¸o viªn cñng cè cã b¶ng sau: B¶ng 4: Niªn biÓu phong trµo c«ng nh©n tõ cuèi thÕ kØ XVIII ®Õn ®Çu thÕ kØ XX.

Thêi gian

Sù kiÖn

Phong trµo lan réng ra Ph¸p, BØ, §øc. C«ng nh©n dÖt t¬ ë thµnh phè Li«ng Ph¸p khëi nghÜa. C«ng nh©n vïng S¬ la ®in ë §øc ®Êu tranh. Phong trµo hiÕn ch­¬ng ë Anh. Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n. Nh©n d©n lao ®éng Pari khëi nghÜa.

Cuèi thÕ kû XVIII Phong trµo ph¸ m¸y, ®èt c«ng x­ëng ë Anh. §Çu thÕ kû XIX 1831, 1834 1844 1836 - 1847 2/1848 23/6/1848 1848 - 1849 Phong trµo c¸ch m¹ng bïng næ kh¾p Ch©u ©u.

28/9/1864 3/1871

Quèc tÕ thø nhÊt ra ®êi. C«ng x· Pari.

11

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

350.000 c«ng nh©n Niu-ooc ®Êu tranh. §¶ng x· héi d©n chñ §øc ra ®êi. §¶ng c«ng nh©n Ph¸p thµnh lËp. Nhãm gi¶i phãng lao ®éng Nga h×nh thµnh. Quèc tÕ thø hai ra ®êi. §¶ng c«ng nh©n x· héi d©n chñ Nga thµnh lËp. C¸ch m¹ng d©n chñ lÇn thø nhÊt ë Nga.

1/5/1886 1875 1879 1883 14/7/1889 1903 1905 - 1907 *C©u hái: H·y rót ra nguyªn nh©n

dÉn ®Õn phong trµo c«ng nh©n? TL: Khi giai cÊp t­ s¶n lªn n¾m quyÒn do lßng tham lîi nhuËn bãc lét nÆng nÒ, ®êi sèng c«ng nh©n v« cïng khèn khæ. *C©u hái th¶o luËn: Qua niªn biÓu

cña phong trµo trªn h·y chän ra c¸c

sù kiÖn ®Ó thÊy phong trµo c«ng nh©n

trong thêi k× cËn ®¹i cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ ? Häc sinh cã thÓ chän mét sè sù kiÖn, tõ ®ã gi¸o viªn uèn n¾n chän ra c¸c sù kiÖn sau: - Phong trµo ph¸ m¸y ®èt c«ng x­ëng - Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n. - Quèc tÕ thø nhÊt. - C«ng x· Pa-ri. * C©u hái: Tõ niªn biÓu phong trµo

c«ng nh©n h·y chia c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ ®Æc ®iÓm cña tõng giai

12

®o¹n? - Cuèi thÕ kû XVIII ®Õn ®Çu thÕ kû

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

XIX. + §Êu tranh tù ph¸t lÎ tÎ, ®èi t­îng lµ m¸y mãc. + VÒ sau cã sù chuyÓn biÕn, cã tæ chøc. - Nh÷ng n¨m 1830 – 1840: + §Êu tranh víi t­ c¸ch lµ lùc l­îng ®éc lËp. + Cã môc ®Ých chÝnh trÞ, cã tÝnh quÇn chóng vµ tæ chøc cao h¬n, cã sù liªn kÕt. - Tõ 1840 – 1871: Phong trµo cã b­íc tiÕn lín. + §Êu tranh mét c¸ch tù gi¸c cã tÝnh quèc tÕ. + Phong trµo c«ng nh©n kÕt hîp víi chñ nghÜa M¸c thµnh phong trµo céng s¶n. - Tõ 1871 ®Õn ®Çu thÕ kû XX. + Sù truyÒn b¸ cña chñ nghÜa M¸c – Lª-nin dÉn ®Õn c¸c tæ chøc giai cÊp v« s¶n ®­îc thµnh lËp. + Víi sù ho¹t ®éng cña quèc tÕ thø 2, phong trµo ph¸t triÓn réng lín h¬n.

*C©u hái: Cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n

®Çu tiªn? TL: C«ng x· Pari. *C©u hái: Qua diÔn biÕn cña c«ng x·

Pari h·y cho biÕt: §èi t­îng? §éng lùc? L·nh ®¹o? Môc ®Ých? H­íng

ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng v« s¶n?. Tõ sù tr¶ lêi cña häc sinh gi¸o viªn cñng cè, cã b¶ng chuÈn kiÕn thøc sau:

13

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

B¶ng 5 : C¸ch m¹ng v« s¶n.

C¸ch m¹ng v« s¶n Néi dung

§¸nh ®æ giai cÊp t­ s¶n. C«ng nh©n vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n. Giai cÊp v« s¶n. ThiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n. X©y dùng chñ nghÜa x· héi.

§èi t­îng c¸ch m¹ng. §éng lùc c¸ch m¹ng. L·nh ®¹o cach m¹ng. Môc ®Ých c¸ch m¹ng. H­íng ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng. *C©u hái: VËy cuéc c¸ch m¹ng 1905

(cid:0) 1907 ë Nga lµ c¸ch m¹ng t­ s¶n

hay v« s¶n? Häc sinh sÏ cã nh÷ng so s¸nh: + Gièng c¸ch m¹ng t­ s¶n :ë ®èi t­îng c¸ch m¹ng lµ chÕ ®é phong kiÕn. + Gièng c¸ch m¹ng v« s¶n :ë giai cÊp l·nh ®¹o lµ v« s¶n vµ môc ®Ých c¸ch m¹ng. Tõ sù so s¸nh cña häc sinh , sau khi cñng cè cã ®­îc b¶ng chuÈn kiÕn thøc sau:

B¶ng 6 : C¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n.

Néi dung

C¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n.

ChÕ ®é phong kiÕn. §èi t­îng

C«ng nh©n vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n lao ®éng.

§éng lùc

L·nh ®¹o

Giai cÊp v« s¶n.

14

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

H­¬ng ph¸t triÓn. ThiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n.

Gi¸o viªn kÕt luËn: VËy cuéc c¸ch m¹ng 1905 – 1907 lµ c¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n. *C©u hái n©ng cao: T¹i sao ®Õn ®Çu

thÕ kû XX giai cÊp t­ s¶n kh«ng tiÕp

tôc tÊn c«ng chÕ ®é phong kiÕn? TL: Lóc nµy giai cÊp t­ s¶n kh«ng cßn tiÕn bé nh­ tr­íc béc lé b¶n chÊt tho¶ hiÖp. TiÕp ®ã ®Ó cñng cè cho häc sinh gi¸o viªn treo ba b¶ng: c¸ch m¹ng t­ s¶n (b¶ng 3), c¸ch m¹ng v« s¶n (b¶ng5), c¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n (b¶ng 6) cho häc sinh tiÕp tôc so s¸nh , cñng cè. 3. Sù x©m l­îc cña thùc d©n ph­¬ng T©y vµ phong trµo ®Êu tranh gi¶i

a. Sù x©m l­îc cña thùc d©n ph­¬ng

15

phãng cña nh©n d©n thuéc ®Þa. T×m hiÓu vÒ néi dung nµy lµ t×m hiÓu vÒ m©u thuÉn vµ hËu qu¶ cña m©u thuÉn thø 2 trong thêi k× chñ nghÜa ®Õ quèc. T©y. Gi¸o viªn dÉn d¾t cho häc sinh hiÓu - Nguyªn nh©n: ®Æc tr­ng c¬ b¶n cho kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa lµ hµng ho¸. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt yªu cÇu ph¶i cã yÕu tè ®Çu vµo (nguyªn liÖu) vµ ®Çu ra (thÞ tr­êng tiªu thô).Trong khi ®ã nguyªn liÖu vµ thÞ tr­êng trong n­íc th× ngµy cµng eo hÑp buéc giai cÊp t­ s¶n ph¶i t×m kiÕm bªn ngoµi - ®ã lµ c¸c quèc gia phong kiÕn l¹c hËu vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

tµi nguyªn ë ph­¬ng nh­ng giµu §«ng.§ã chÝnh lµ nguyªn nh©n cña viÖc x©m l­îc thuéc ®Þa cña c¸c ®Õ quèc ph­¬ng T©y.

- Qu¸ tr×nh: §Çu thÕ kû XIX ®Õn ®Çu thÕ kû XX. - KÕt qu¶ :®Õn ®Çu thÕ kû XX hÖ thèng thuéc trªn thÕ giíi ®· chia xong.

Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nhãm 3 tr×nh bµy b¶ng sù ph©n chia l·nh thæ cña c¸c ®Õ quèc. B¶ng 4: C¸c ®Õ quèc vµ hÖ thèng thuéc ®Þa.

C¸c thuéc ®Þa D©n sè C¸c n­íc DiÖn tÝch thuéc ®Þa

Anh Trung Quèc, Ên §é, ¤xtr©ylia, Canada, Xingapo, M·lai, MiÕn §iÖn, Ai CËp, Nam ch©u phi, Niudil©n (cid:0)

33 triÖu km2 370 triÖu ng­êi (chiÕm 1/4 l·nh thæ vµ 1/4 d©n sè thÕ giíi) triÖu 11 triÖu km2 56,5 Ph¸p

3 triÖu km2 ng­êi §øc

Mü Trung Quèc, ViÖt Nam, Lµo, Camphuchia, khu vùc B¾c Phi (cid:0) Trung Quèc, khu vùc t©y Nam Phi, §«ng Phi (cid:0) Trung Quèc, Philipin, Panama, Trung vµ Nam MÜ (cid:0)

Gi¸o viªn kh¸i qu¸t b»ng c¸ch trÝch dÉn

16

ý kiÕn cña NguyÔn ¸i Quèc: “Nh­ vËy, 9 n­íc víi tæng sè d©n 320. 657. 000 ng­êi víi diÖn tÝch lµ 11.407.600 km2 bãc lét c¸c thuéc ®Þa gÇn hµng tr¨m d©n téc víi sè d©n 560.193.000 ng­êi víi diÖn tÝch 55.637.000 km2. Toµn bé l·nh thæ cña c¸c thuéc ®Þa réng gÊp 5 lÇn l·nh thæ cña chÝnh quèc,cßn sè d©n cña c¸c chÝnh quèc chØ b»ng 3/5 sè d©n cña c¸c thuéc ®Þa .

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

*C©u hái: Nªu chÝnh s¸ch cña c¸c ®Õ

- ChÝnh s¸ch cai trÞ: + ThiÕt lËp bé m¸y cai trÞ, chia ®Õ trÞ. + Bãc lét v¬ vÐt tµi nguyªn thiªn nhiªn. + §µn ¸p d· man c¸c cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n thuéc ®Þa.

quèc ph­¬ng T©y ®èi víi c¸c thuéc ®Þa? Gi¸o viªn kh¼ng ®Þnh ®©y chÝnh lµ nguyªn nh©n cña phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. b. Phong trµo ®Êu tranh cña nh©n

d©n thuéc ®Þa.

Yªu cÇu häc sinh nhãm 4, tr×nh bµy niªn biÓu phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n c¸c thuéc ®Þa. B¶ng 8: Niªn biÓu phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n c¸c thuéc ®Þa cuèi thÕ kØ XI X ®Çu thÕ kØ XX.

Thêi gian Sù kiÖn N­íc

ChiÕn tranh thuèc phiÖn. Trung Quèc

1840 -1842 1857 – 1859 Khëi nghÜa Xipay.

Ên §é

Camphuchia Camphuchia ViÖt Nam ViÖt Nam Trung Quèc Philipphin Lµo

1863 - 1866 Khëi nghÜa Takeo. 1866 - 1867 Khëi nghÜa Karachª. 1884 - 1913 1885 - 1896 1895 - 1901 1896 - 1898 1901 1905 Ên §é

MiÕn ®iÖn

Phong trµo n«ng d©n Yªn ThÕ Phong trµo CÇn V­¬ng. Phong trµo NghÜa Hoµ §oµn. Phong trµo ®Êu tranh chèng Mü. Khëi nghÜa XaranakhÐt. Phong trµo ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch chia ®Õ trÞ cña thùc d©n Anh. Kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Anh. Phong trµo cña c«ng nh©n Bombay. 1888 1908

Ên §é

17

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

- Ph¹m vi: Réng kh¾p, ®Æc biÖt ë Tõ chuÈn kiÕn thøc trªn yªu cÇu häc sinh nhËn xÐt vÒ: ph¹m vi, l·nh ®¹o, kÕt qu¶, vµ ý nghÜa cña phong trµo?

ch©u ¸. - L·nh ®¹o: Sü phu phong kiÕn, t­ s¶n d©n téc. - KÕt qu¶: Ch­a dµnh ®­îc th¸ng lîi.

- ý nghÜa: + Kh¼ng ®Þnh truyÒn thèng ®Êu tranh kiªn c­êng ,bÊt khuÊt cña nh©n d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa. + Lßng c¨m thï ®Õ quèc thùc d©n, yªu ®éc lËp tù do. + Lµ b­íc chuÈn bÞ cho sù ph¸t triÓn cao h¬n ë thêi kú sau.

4. ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918).

ë môc nµy Gi¸o viªn h­íng dÉn cho häc sinh t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña m©u thuÉn thø 3, trong thêi kú chñ nghÜa ®Õ quèc. Cho häc sinh t×m hiÓu b¶ng sau:

B¶ng 9: VÞ trÝ kinh tÕ vµ thuéc ®Þa cña c¸c ®Õ quèc

N¨m N¨m 1870 N¨m 1913

VÞ trÝ

VÞ trÝ KT (thø) 1 2 3 4 DiÖn tÝch thuéc ®Þa(thø) 1 2 3 4 VÞ trÝ KT (thø) 3 4 2 1 DiÖn tÝch thuéc ®Þa (thø) 1 2 3 4

18

N­íc Anh Ph¸p §øc Mü

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

*C©u hái: Tõ b¶ng sè liÖu trªn em rót

ra nhËn xÐt g×?

TL: - VÞ trÝ kinh tÕ cña c¸c ®Õ quèc thay ®æi m¹nh mÏ, ®¶o lén trong khi ®ã hÖ thèng thuéc ®Þa cña c¸c ®Õ quèc vÉn gi÷ nguyªn. - Lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu, dÉn ®Õn m©u thuÉn vÒ thÞ tr­êng, thuéc ®Þa gi÷a c¸c ®Õ quèc trªn thÕ giíi. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n s©u xa cña chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt. *C©u hái: H·y cho biÕt tÝnh chÊt, diÔn biÕn vµ kÕt côc cña chiÕn tranh thÕ giíi

- DiÔn biÕn: + Giai ®o¹n thø nhÊt (1914 – 1916): ¦u thÕ thuéc vÒ phe Liªn minh. + Giai ®o¹n thø hai (1917 – 1918): ¦u thÕ thuéc vÒ phe HiÖp ­íc. - KÕt côc: G©y nhiÒu tai ho¹ cho nh©n lo¹i, b¶n ®å thÕ giíi ®­îc chia l¹i.

thø nhÊt? Gi¸o viªn nhÊn m¹nh: Qua cuéc chiÕn nµy, b¶n chÊt cña giai cÊp t­ s¶n, bé mÆt cña chñ nghÜa ®Õ quèc ®­îc béc lé, lµ chiÕn tranh ®Õ quèc phi nghÜa. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cho c¸ch m¹ng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ cuéc c¸ch m¹ng th¸ng M­êi Nga nhanh chãng bïng næ vµ dµnh th¾ng lîi, më ra thêi kú hiÖn ®¹i cña lÞch sö thÕ giíi. Bëi nh­ Lª Nin ®· tõng nãi: “Chñ nghÜa ®Õ quèc lµ ®ªm tr­íc cña c¸ch m¹ng v« s¶n”. 5. Sù ph¸t triÓn cña v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc kü thuËt thêi cËn ®¹i.

Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh Nhãm 5 tr×nh bµy kÕt qu¶ t×m hiÓu cña m×nh.

19

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

Tõ sù tr×nh bµy cña häc sinh gi¸o viªn s÷a ch÷a cã b¶ng sau: B¶ng 10: Thµnh tùu khoa häc, kÜ thuËt, v¨n häc nghÖ thuËt thêi cËn ®¹i.

Thêi gian LÜnh vùc Thµnh tùu T¸c gi¶ ph¸t minh

Khoa häc tù nhiªn

Khoa häc x· héi

- §Çu thÕ kØ XVIII - Gi÷a thÕ kû XVIII - N¨m 1837. - N¨m 1859 Gi÷a TK XIX 1784 1785 1807 - ThuyÕt v¹n vËt hÊp dÉn. - §Þnh luËt b¶o toµn vËt chÊt vµ n¨ng l­îng . - Sù ph¸t triÓn cña thùc vËt vµ ®êi sèng cña m« ®éng vËt. - ThuyÕt tiÕn ho¸ di truyÒn. - Chñ nghÜa duy vËt vµ phÐp biÖn chøng. - Kinh tÕ chinh trÞ häc t­ s¶n. - Chñ nghÜa x· héi kh«ng t­ëng. - Chñ nghÜa x· héi khoa häc. - M¸y h¬i n­íc. - M¸y dÖt ®Çu tiªn. - Tµu thuû ®éng c¬ h¬i n­íc. Niu t¬n L«m«n«xèp Puèc kin gi¬ §¸c uyn Phoi ¬ b¸ch Hª ghen Xmit vµ Ric¸c ®« Phu riª, O oen, Xanh xi m«ng C¸c M¸c, Enghen Giªm Oat Et m¬n C¸c rai Ph¬n t¬n Kü thuËt

Xti phen x¬n Mooc-x¬

- Xe löa ch¹y trªn ®­êng s¾t. - B¶ng ch÷ c¸i cho m¸y tÝnh ®iÖn tÝn(cid:0). 1814 Gi÷a TK XIX

TriÕt häc,v¨n häc nghÖ thuËt

- Trµo l­u triÕt häc ¸nh s¸ng - V¨n häc hiÖn thùc phª ph¸n - C¸c t¸c phÈm ©m nh¹c kinh ®iÓn ca ngîi cuéc ®Êu tranh v× tù do, lßng nh©n ¸i. - C¸c t¸c phÈm héi ho¹ ®Æc s¾c V«nte,Gít, Rux¬, M«ngtexki¬, (cid:0) Baz¾c, Thaccarª, §Ých ken, G«ng«, Lept«nxt«i M« da, B¸ch, Bet t« ven, S«panh, Trai ac«pxki(cid:0) §avit,

Cuècbª,

20

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

§aloacroa, G«ia

phª ph¸n phong kiÕn vµ gi¸o héi(cid:0)

ë néi dung nµy gi¸o viªn cÇn khai th¸c nh÷ng néi dung sau: - Gi¸o viªn kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn ®Ó khoa häc kÜ thuËt,v¨n häc, nghÖ thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë thêi cËn ®¹i. (do nhu cÇu cña con ng­êi, sù gi¶i phãng khái chÕ ®é phong kiÕn(cid:0)). §©y lµ thµnh tùu cña toµn thÓ nh©n lo¹i. - Gi¸o viªn ®Æt c©u hái h­íng dÉn tr¶ lêi vÒ thµnh tùu næi bËt cña mçi lÜnh vùc. VÝ dô: Thµnh tùu ph¸t minh næi bËt nhÊt trªn lÜnh vùc kÜ thuËt lµ g×? - TL: M¸y h¬i n­íc. V× m¸y h¬i n­íc xuÊt hiÖn ®· lµm tèc ®é s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng râ rÖt, ¸p dông trong nhiÒu nghµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau. §¸nh dÊu b­íc ngoÆt míi trong lÞch sö v¨n minh thÕ giíi, ®­a nh©n lo¹i b­íc tõ nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp sang nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp.

*C©u hái: ý nghÜa cña c¸c thµnh tùu

- ý nghÜa:

trªn?

21

+ §Ëp tan nh÷ng quan ®iÓm duy t©m sai lÇm cña chÕ ®é phong kiÕn, gi¸o héi trung cæ. + Ph¶n ¸nh n¨ng lùc s¸ng t¹o phi th­êng cña nh©n lo¹i. + Lµm thay ®æi ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña con ng­êi.

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

+ Chøng minh quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö v¨n minh nh©n lo¹i.

III. Bµi tËp thùc hµnh.

Môc nµy tuú thuéc vµo thêi gian ,nÕu hÕt thêi gian gi¸o viªn cã thÓ h­íng dÉn häc sinh vÒ nhµ t×m hiÓu. Còng nh­ ë líp gi¸o viªn ®Þnh h­íng cho häc sinh ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau:

- Tõ nh÷ng néi dung kiÕn thøc hai môc trªn, t¹o thuËn lîi cho häc sinh t×m hiÓu vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®Ó t×m ra ®­îc c¸c sù kiÖn tiªu biÓu nhÊt cña lÞch sö cËn ®¹i.

§Ó häc sinh thùc hiÖn tèt gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh t×m sù kiÖn tiªu biÓu nhÊt cña mçi néi dung chÝnh trªn. Häc sinh cã thÓ chän mét hay nhiÒu sù kiÖn ë mçi néi dung song gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn ®Ó rót ra nh÷ng sù kiÖn tiªu biÓu nhÊt.

VÝ dô, sau khi th¶o luËn häc sinh cã thÓ rót ra nh÷ng sù kiÖn tiªu biÓu

sau:

+ VÒ c¸ch m¹ng t­ s¶n: Chän c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p, bëi ®©y lµ cuéc

c¸ch m¹ng t­ s¶n triÖt ®Ó nhÊt.

+ VÒ phong trµo c«ng nh©n: Quèc tÕ thø nhÊt ra ®êi, bëi nã tiªu biÓu cho phong trµo c«ng nh©n, phong trµo céng s¶n thÕ giíi (B­íc ngoÆt cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ ).

+ VÒ khoa häc kü thuËt: C¸ch m¹ng C«ng nhiÖp lÇn I. Bëi nã cã ý nghÜa to lín: - ChuyÓn tõ lao ®éng thñ c«ng sang lao ®éng b»ng m¸y, gi¶i phãng

søc lao ®éng.

- B­íc nh¶y vät ®­a nh©n lo¹i tõ nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp sang nÒn

v¨n minh c«ng nghiÖp

+ ChiÕn tranh thÕ thÕ giíi thø nhÊt: biÓu hiÖn râ b¶n chÊt cña giai cÊp t­

s¶n, chñ nghÜa ®Õ quèc. Lµ sù kiÖn kÕt thóc thêi k× CËn ®¹i .

+ VÒ phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng: vÝ dô chiÕn tranh thuèc phiÖn 1840 – 1842. Tiªu biÓu cho phong trµo ®Êu tranh chèng thùc d©n ph­¬ng T©y cña nh©n d©n Trung Quèc(cid:0)

- KÕt thóc bµi häc gi¸o viªn cho häc sinh lµm bµi tËp thùc hµnh vÒ

nhµ:

22

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

Em h·y viÕt vÒ mét vÜ nh©n lÞch sö trong thêi cËn ®¹i mµ em yªu thÝch nhÊt?

Bµi tËp nµy båi d­ìng cho häc sinh vÒ t­ t­ëng t×nh c¶m cña m×nh ®èi

víi c¸c bËc tiÒn bèi, lßng kÝnh träng ,kh©m phôc ®èi víi c¸c bËc vÜ nh©n.

C. KÕt qu¶ bµi häc kinh nghiÖm.

1. KÕt qu¶: Tõ khi b¶n th©n thùc hiÖn gi¶ng d¹y theo tinh thÇn ®æi míi ph­¬ng ph¸p, chó träng h¬n ®Õn viÖc cñng cè, hÖ thèng vµ kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc ë bµi «n tËp, s¬ kÕt tæng kÕt ,®Æc biÖt khi ¸p dông s¸ng kiÕn còng cè, hÖ thèng vµ kh¸i qu¸t vµo bµi ¤n tËp lÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i.

Qua t×m hiÓu, kiÓm tra häc sinh , gi¸o viªn thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ sau: a. VÒ kiÕn thøc:

- Häc sinh n¾m v÷ng c¸c kh¸i niÖm quan träng, khã ë phÇn cËn ®¹i ®Æc biÖt c¸c kh¸i niÖm vÒ c¸ch m¹ng t­ s¶n, c¸ch m¹ng v« s¶n, c¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n(cid:0)..

- Häc sinh høng thó h¬n, ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng t­ duy chñ ®éng, tÝch

cùc.

- Häc sinh biÕt lùa chän kiÕn thøc c¬ b¶n, kh¸i qu¸t ®Ó t×m ra ®­îc quy

luËt vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö.

b. VÒ kü n¨ng: Kü n¨ng lµm c¸c d¹ng bµi tËp, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng lËp luËn, lùa chän

kiÕn thøc tèt h¬n khi gÆp d¹ng ®Ò ®ßi hái cã tÝnh tæng hîp cao.

2. Bµi häc kinh nghiÖm:

Muèn ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong d¹ng bµi nµy yªu cÇu ®èi víi gi¸o viªn ph¶i tr¨n trë, suy nghÜ t×m tßi ®Ó x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch bµi gi¶ng thËt tèt, tõ ®ã h­íng dÉn cho häc sinh häc tËp t×m hiÓu tr­íc, trong vµ sau khi häc ë líp thËt chu ®¸o.

Gi¸o viªn ph¶i lùa chän néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n ®Ó cã kÕ ho¹ch ®Þnh

h­íng cho viÖc so¹n bµi, ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng, kh¸i qu¸t cao.

Gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ ph­¬ng ¸n tèi ­u ®Ó ®Þnh h­íng cho häc sinh

x©y dùng m¹ch bµi ®¶m b¶o l«gÝc ph¸t triÓn theo c¸c nguyªn t¾c lÞch sö.

- X¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh nh÷ng mèi quan hÖ cña c¸c sù

kiÖn lÞch sö, sù phô thuéc, t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c sù kiÖn.

23

N©ng cao kü n¨ng cñng cè kiÕn thøc, hÖ thèng ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ qua bµi ¤n tËp LÞch sö thÕ giíi cËn ®¹i

- Gi¸o viªn: Ph¶i x¸c ®Þnh khi kh¸i qu¸t, tæng hîp lµ 1 c¸ch ®Ó ®¸nh gi¸ 1 phÇn kiÕn thøc cña häc sinh. §Ó tõ ®ã c¬ thÓ ®iÒu chØnh, uèn n¾n nh÷ng chç sai lÖch cho häc sinh tèt h¬n.

Cuèi cïng gi¸o viªn ph¶i thÊm nhuÇn quan ®iÓm häc lÞch sö kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn ®Ó ghi nhí nh÷ng kiÕn thøc vÒ qu¸ khø mµ ph¶i trªn c¬ së ®ã ®Ó biÕt kh¸i qu¸t, tæng hîp ®Ó biÕt ®óng vÒ qu¸ khø, hiÓu s©u s¾c vÒ hiÖn t¹i , vµ khuynh h­íng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña t­¬ng lai. Víi môc ®Ých lµ (cid:0)§¸nh thøc qu¸ khø ®Ó phô vô cho t­¬ng lai(cid:0)

* * * Ng­êi viÕt s¸ng kiÕn nµy mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. RÊt mong ®­îc c¶m th«ng vµ gãp ý ch©n thµnh cña ®ång nghiÖp, ch¾c ch¾n ng­êi viÕt sÏ thùc hiÖn s¸ng kiÕn tèt h¬n.

Ch©n thµnh c¶m ¬n !

DiÔn Ch©u, th¸ng 5 n¨m 2009.

24

Ng­êi viÕt Cao V¨n §øc