Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Đặc trưng truyện ngắn và định hướng đọc - hiểu văn bản truyện ngắn trong nhà trường THPT

Ở Ụ S  GIÁO D C & ĐÀO T O VĨNH PHÚC

ƯỜ Ạ Ệ TR NG THPT TRI U THÁI

----------

Ế

Ả BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ Ụ Ế NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

Ư

Ặ

Ắ

Ị

ƯỚ

Ệ Đ C TR NG TRUY N NG N VÀ Đ NH H

NG

Đ C ­Ọ

Ể

Ệ

ƯỜ

Ắ HI U TRUY N NG N TRONG NHÀ TR

NG THPT

ả Ằ ế Tác gi Ễ  sáng ki n: NGUY N THÚY H NG

Mã môn: 15.51.01

ậ ạ L p Th ch, năm 2018

1

Ụ Ụ M C L C

ộ N i dung Mụ Trang

ệ ớ i thi u đ  tài

ề Tên sáng ki nế ả ế sáng ki n

ễ ằ t o ra sáng ki n: Nguy n Thúy H ng

3 5 5 5 5

ủ ầ ư ạ ụ ế ượ ụ ử ầ ầ c I Gi II III Tác gi ế IV Ch  đ u t ế ự V Lĩnh v c áp d ng sáng ki n ụ VI    Ngày sáng ki n đ ặ c áp d ng l n đ u ho c áp d ng th : 6

ế

ư 6 6 6

20.10.2014 ả ả ấ ủ  b n ch t c a sáng ki n: ệ ắ ượ ề c v  truy n ng n ặ ơ ả ủ ướ ể ệ ắ ị VII Mô t Khái l 1 ắ ữ Nh ng đ c tr ng c  b n c a truy n ng n 2 ọ Đ nh   h 3 ệ ng   cách   đ c   ­   hi u   truy n   ng n   trong   nhà   tr ườ   ng 13

ứ

4 5 6

ụ ế

ợ 15 40 41 42 42

ữ ụ THPT ệ ự Th c nghi m ả ế K t qu  nghiên c u ậ ế K t lu n chung ệ ầ ề VIII Các đi u ki n c n thi IX Đánh giá l i ích thu đ X Danh sách nh ng t ế ể t đ  áp d ng sáng ki n ượ c  ổ ứ  ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th ử 42 ế ầ ụ ặ ầ ho c áp d ng sáng ki n l n đ u

2

Ụ Ả Ế Ế

BÁO CÁO  Ứ Ứ K T QU  NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

ớ ệ ề I. Gi i thi u đ  tài

ọ ề 1. Lý do ch n đ  tài

ế ằ ứ ọ ướ ệ ắ ộ Truy n ng n là m t th  gi t n c mà ­ Có ý ki n cho r ng:

ạ ươ ể ể ạ ấ ộ không có nó không th  có đ i d ng. Đây cũng là m t th  lo i đánh d u trình

ộ ề ậ ủ ệ ừ ươ ứ ệ ộ đ  ngh  thu t c a m t n n văn h c. ọ  Nhìn t ph ệ   ng di n hình th c, truy n

ẩ ắ ỉ ự ự ỡ ữ ạ ỏ ườ ữ ộ ng n ch  là m t tác ph m t s  c  nh  bên c nh nh ng tr ng ca, nh ng b ộ

ế ồ ộ ắ ạ ị ủ ư ệ ể ề ti u thuy t đ  s . Nh ng ý nghĩa và giá tr  c a truy n ng n l i không h  nh ỏ

ữ ể ế ườ ể ạ ọ và thua kém nh ng ti u thuy t hay tr ng ca ộ   . Đây là th  lo i văn h c có n i

ộ ờ ổ ắ ộ ợ i mà thiên c , m t g i mà trăm suy". khí "m t l ộ   ệ   Do đó, truy n ng n là m t

ể ạ ữ ọ ỏ ộ ộ ớ   ấ trong nh ng th  lo i văn h c khó nh t, đòi h i m t công phu lao đ ng l n

ể ạ ấ ư ẫ ố ộ ả ấ ủ c a nhà văn nh ng cũng là th  lo i h p d n và cu n hút đ c gi nh t trên th ế

gi i. ớ

ươ ữ ệ ắ ­ Trong ch ng trình Ng  văn THPT, truy n ng n (dân gian,

ộ ư ế ế ệ ạ ạ ả ổ ộ trung đ i và hi n đ i) chi m m t  u th  khá n i tr i, kho ng 1/2 s  l ố ượ   ng

ả ọ ượ ự ế ọ ọ ẳ ị văn b n văn h c đ c h c và đ c thêm. Th c t ị  này kh ng đ nh v  trí quan

ể ạ ư ủ ệ ề ắ ọ ọ tr ng c a th  lo i truy n ng n trong n n văn h c cũng nh  trong quá trình

ế ạ ả ọ ườ ổ ậ gi ng d y và ti p nh n văn h c trong nhà tr ng ph  thông. Tuy nhiên, qua

ự ế ả ạ ườ ế ế ậ ệ ậ ấ ẩ th c t gi ng d y ng i vi ắ   t nh n th y: khi ti p c n tác ph m truy n ng n,

ỉ ế ị ộ ệ ậ ầ ớ ơ ậ ủ ừ   ọ h c sinh m i ch  ti p nh n đ n thu n giá tr  n i dung và ngh  thu t c a t ng

ơ ẻ ữ ư ượ ơ ả ủ ữ ư ặ ẩ tác ph m đ n l ắ  mà ch a n m v ng đ c nh ng đ c tr ng c  b n c a th ể

ề ế ẫ ạ ế ạ lo i. Đi u này d n đ n tình tr ng lúng túng trong quá trình vi t bài văn phân

ề ượ ữ ấ ộ ệ ặ ẩ ộ tích m t trong nh ng v n đ  đ ắ   c đ t ra trong m t tác ph m truy n ng n.

ệ ố ớ ệ ạ ắ ằ ộ ươ ặ Đ c bi t, đ i v i m t đo n truy n ng n không n m trong ch ng trình đ ượ   c

ể ề ọ ố ọ ạ ư đ a vào các bài đ c ­ hi u (trong các d ng đ  thi THPT Qu c gia) thì h c sinh

ư ể ọ ượ ặ ắ ư ệ ầ h u nh  không đ c ­ hi u  đ ậ   ữ c ý nghĩa cũng nh  nh ng đ c s c ngh  thu t

3

ả ủ c a văn b n.

ấ ừ ơ ở ề ể ạ ệ ậ ọ ­ Xu t phát t ắ    c  s  lí lu n v  th  lo i văn h c truy n ng n

ư ự ệ ệ ễ ắ ả ạ ả cũng nh  th c ti n kinh nghi m gi ng d y văn b n truy n ng n trong nhà

ườ ổ ườ ế ự ề ư ặ tr ng ph  thông nói trên, ng i vi ọ t l a ch n đ  tài: ệ   Đ c tr ng truy n

ắ ị ướ ọ ệ ể ắ ả ng n và đ nh h ng đ c ­ hi u văn b n truy n ng n trong nhà tr ườ   ng

ư ộ ướ ứ ạ ả ng khai thác và nghiên c u trong quá trình gi ng d y. THPT nh  m t h

ủ ề ụ 2. Ý nghĩa và tác d ng c a đ  tài

ự ứ ệ ề ả Nghiên c u và th c hi n đ  tài này trong quá trình gi ng d y ạ ở

ườ ọ ổ ườ ế ẽ ấ ộ tr ng trung h c ph  thông, ng i vi ọ t s  cung c p cho h c sinh m t cái nhìn

ể ạ ề ặ ư ủ ữ ệ ệ ắ ắ bao quát và toàn di n v  đ c tr ng c a th  lo i truy n ng n, n m v ng cách

ơ ở ắ ữ ứ ể ế ệ ắ ọ ọ   th c đ c ­ hi u truy n ng n. Trên c  s  n m v ng lý thuy t chung đó, h c

ể ậ ụ ể ể ả ề ặ ắ ấ sinh có th  v n d ng đ  tìm hi u và gi ữ i mã sâu s c nh ng v n đ  đ t ra

ệ ạ ắ ẩ ặ ẩ ộ ộ ộ ệ   trong m t đo n truy n ng n, m t tác ph m ho c m t nhóm tác ph m truy n

ắ ụ ể ươ ng n c  th  trong ch ng trình.

ệ ề Ngoài ra, đ  tài này cũng giúp HS rèn luy n và nâng cao kĩ năng

ố ớ ọ ụ ệ ả ắ ớ ọ   phân tích, c m th  truy n ng n khi làm văn. Đ i v i h c sinh các l p h c

ươ ị ướ ứ ch ề ng trình nâng cao, đ  tài này còn đ nh h ng và kích thích h ng thú sáng

ắ ủ ệ tác truy n ng n c a các em.

ố ượ ứ ủ ề ạ 3. Đ i t ng ­ Ph m vi nghiên c u c a đ  tài

ố ượ ứ ư ệ ặ ắ ị ­ Đ i t ng nghiên c u: Đ c tr ng truy n ng n và đ nh h ướ   ng

ể ệ ắ ả ọ đ c ­ hi u văn b n truy n ng n.

ứ ệ ạ ẩ ắ   ­ Ph m vi nghiên c u: Bám sát vào các tác ph m truy n ng n

ệ ạ ườ ư ẳ ạ ổ ể hi n đ i tiêu bi u trong nhà tr ẩ   ng ph  thông (ch ng h n nh  các tác ph m

ễ ủ c a Nam Cao, Nguy n Tuân, Kim Lân, Tô Hoài, …).

ươ ế 4. Ph ng pháp ti n hành

ệ ứ ­ Nghiên c u tài li u

ự ệ ạ ươ ả ­ Th c nghi m (gi ng d y), đây là ph ng pháp chính

4

ủ ứ ế ấ ạ ạ ộ Do tính ch t đa d ng và ph m vi sâu r ng c a ki n th c trong chuyên

ượ ử ụ ể ể ề ạ ề đ  mà nó đ c s  d ng linh ho t, uy n chuy n cho nhi u lo i đ i t ạ ố ượ   ng

ừ ọ ạ ọ ỏ ớ ờ ọ h c sinh khác nhau t ế  h c sinh đ i trà đ n h c sinh khá gi i, v i th i gian

ố ượ ừ ụ ể ươ ọ h c khác nhau. Tùy t ng đ i t ng HS c  th  mà giáo viên có ph ng pháp

ợ ừ ơ ả ứ ế ế ạ ả gi ng d y phù h p t ạ    c  b n đ n nâng cao ki n th c. Trong quá trình d y,

ể ế ợ ươ giáo viên có th  k t h p các ph ng pháp sau:

ươ ổ ợ ­ Ph ng pháp phân tích, t ng h p.

ươ ế ố ­ Ph ng pháp so sánh, đ i chi u.

ươ ể ả ọ ­ Ph ng pháp đ c ­ hi u văn b n.

ố ượ ế ụ ể ạ ọ ọ ớ N u  đ i t ng là h c sinh đ i trà, c  th  là h c sinh l p 11 ban A,

ể ượ ế ạ ế ẽ ấ ề chuyên đ  có th  đ c d y trong 2 đ n 3 ti ữ   t. Giáo viên s  cung c p nh ng

ấ ề ặ ơ ả ư ủ ứ ệ ế ắ ắ ọ ị ki n th c c  b n và ng n g n nh t v   đ c tr ng c a truy n ng n,  đ nh

ướ ắ ụ ể ụ ể ể ệ ọ ọ ộ h ng cách đ c hi u và áp d ng vào bài đ c ­ hi u m t truy n ng n c  th .

ớ ọ ớ ọ ọ ớ ộ   ụ ể V i h c sinh l p h c nâng cao, c  th  là h c sinh l p 11 ban C, D n i

ứ ượ ế ả ạ ế ế dung các ki n th c trên đ c ti n hành gi ng d y trong các ti ề   t chuyên đ .

ố ố ế ọ ủ ừ ự ề ờ ộ ỳ Th i gian tu  thu c vào s  phân b  s  ti t h c c a t ng chuyên đ  đã đ ượ   c

ọ ừ ư ể ớ ị ế ữ quy đ nh cho các l p, nh ng có th  gói g n t ế  4 đ n 6 ti ế   t. Ngoài nh ng ki n

ứ ơ ả ể ạ ư ệ ặ ắ ạ th c c  b n đã nêu, trong quá trình d y đ c tr ng th  lo i truy n ng n giáo

ể ị ướ ớ ặ ư ủ ọ viên có th  đ nh h ng cho h c sinh cái nhìn so sánh v i đ c tr ng c a các

ể ạ ệ ướ ạ ọ ể ẫ ọ th  lo i văn h c khác. Bên c nh vi c h ọ ng d n h c sinh đ c ­ hi u các văn

ươ ư ậ ả ụ ể b n c  th  trong ch ng trình, giáo viên còn đ a ra các bài t p nâng cao, đ ể

ế ử ể ạ ụ ề ế ậ ệ   ọ h c sinh v n d ng lí thuy t x  lí các đ  bài liên quan đ n th  lo i truy n

ng n.ắ

ể ế ọ ộ ọ ỏ ấ ỉ ầ N u h c sinh tham gia đ i tuy n thi h c sinh gi i c p t nh thì c n xác

ứ ơ ả ấ ố ữ ệ ế ờ ị đ nh th i gian là c p t c, ngoài vi c khái quát nh ng ki n th c c  b n, giáo

ướ ọ ự ể ế ị viên đ nh h ng và kích thích h c sinh t tìm hi u phong cách vi ệ   t truy n

ắ ủ ộ ố ể ươ ớ ố ng n c a m t s  nhà văn tiêu bi u trong ch ng trình v i cái nhìn đ i sánh.

ọ ọ ư ữ ụ ậ ậ ồ ờ ề   Đ ng th i giáo viên cũng nên đ a ra nh ng bài t p ch n l c v n d ng nhi u

5

ứ ổ ề ườ ế ạ ợ ặ ọ ờ ki n th c t ng h p và các d ng đ  th ng g p khi thi HSG. Th i gian h c có

ể ừ ế th  t ế  2 đ n 4 ti t.

II. Tên sáng ki n: ế

ư ệ ắ ặ ị ướ ọ ể ả Đ c tr ng truy n ng n và đ nh h ệ   ng đ c ­ hi u văn b n truy n

ắ ườ ng n trong nhà tr ng THPT

ả ế III. Tác gi sáng ki n:

ọ ễ ằ ­ H  và tên: Nguy n Thúy H ng

ị ả ế ườ ệ ỉ ­ Đ a ch  tác gi sáng ki n: Tr ng THPT Tri u Thái

ố ệ ạ ­ S  đi n tho i: 0987.137.977

­ E­mail: nguyenthuyhang.gvtrieuthai@vinhphuc.edu.vn

ủ ầ ư ạ ễ ằ ế  Nguy n Thúy H ng IV. Ch  đ u t t o ra sáng ki n:

ự ụ ế   V. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n

̀ ̣

ệ ắ ̣ ̣

ể ̀ ̣ ̣

ọ đ c văn v  th  lo i truy n ng n ọ ữ ́ ặ ề Đ  tài này, tôi tâp trung đi sâu vao nghiên c u  ọ ướ ả ng đ c ­ hi u văn b n truy n ng n trong nhà tr này vao day hoc các bài  ng pháp  ng trình ng  văn 1 ắ ệ ư ư đ c tr ng truy n ng n và   ườ vân dung ng THPT;    ắ  trong  ệ ề ể ạ ̀ ọ   ươ ượ ng pháp h c giúp h c sinh tim ra đ c ph

̀ ́ ́ ̀ ư 1. T  đo,  ạ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ị đ nh h ươ ph ươ ch chu đông sang tao, khoa hoc va đ t hiêu qua cao .

ế ượ ụ ụ ặ ầ ầ ử 20.10.2014 VI. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u ho c áp d ng th :

ế

ả ả ượ ề ắ VII. Mô t 1. Khái l ấ ủ  b n ch t c a sáng ki n ệ c v  truy n ng n

ệ ẩ ắ ự ự ỡ ộ ỏ ớ  s  c  nh  v i m t dung ­ Khái ni m:ệ   truy n ng n là tác ph m t

ố ượ ự ệ ậ ự ệ ờ ượ l ng hi n th c, s  l ng nhân v t, s  ki n, th i gian, không gian…t ươ   ng

ế ố ạ đ i h n ch .

ờ ấ ự ệ ắ ệ ệ  Truy n ng n đích th c (phân bi ắ   ệ t truy n ng n ­ Th i gian xu t hi n:

ạ ớ ệ ể ệ ệ ắ ạ ấ ờ hi n đ i v i truy n ng n th i trung đ i, truy n k  dân gian) xu t hi n t ệ ươ   ng

ờ ậ ử ệ ề ả ạ ắ ọ ộ ị ớ ự   ố đ i mu n trong l ch s  văn h c, kho ng th i c n hi n đ i, g n li n v i s  ra

ủ ể ể ầ ủ ế ờ đ i và phát tri n c a báo chí và ch  y u phát tri n trong 150 năm g n đây.

ể ạ ầ ớ ể ế ơ ả ở ứ ự ự Đây là th  lo i g n v i ti u thuy t h n c  b i là hình th c t ệ    s  tái hi n

ươ ờ ộ ố cu c s ng đ ng th i.

6

ơ ả ủ ư ữ ệ ặ ắ 2. Nh ng đ c tr ng c  b n c a truy n ng n

ộ ớ ạ ề ế ớ ệ ắ ệ ắ 2.1. Truy n ng n là m t gi i h n v  th  gi ậ i ngh  thu t (“ng n”).

ư ữ ệ ệ ặ ắ ộ ắ   ổ ậ ủ M t trong nh ng đ c tr ng n i b t c a truy n ng n là: Truy n ng n

ế ệ ắ ả ả ắ ắ ự ệ ộ ệ ph i ng n. Chính vi c truy n ng n ph i ng n khi n nó t phân bi t m t cách

ư ể ế ạ ặ ọ ệ ừ ứ d t khoát và rành r t bên c nh truy n v a và ti u thuy t. Đ c tr ng này đ ượ   c

ộ ố ươ ể ệ bi u hi n qua m t s  ph ệ ụ ể ư ng di n c  th  nh  sau:

ữ ắ ng ữ ­  Ngôn ng , dung l ố ượ : ngôn ng  ít, s  trang ng n và b  gi ị ớ ạ   i h n

ườ ướ ặ ệ ệ ấ ỉ ộ ữ ắ (th ng d i 10 trang), đ c bi t có nh ng truy n r t ng n (ch  m t vài câu).

ề ặ ề ượ ờ ố ạ ượ ủ ề: dung l ng hay ph m vi đ i s ng đ ả   c ph n ­ V  m t đ  tài, ch  đ

ề ờ ố ệ ề ạ ắ ấ ặ ánh là có h n. Truy n ng n không đ t ra nhi u v n đ  đ i s ng khác nhau

ẩ ườ ộ ấ ỉ trong tác ph m mà th ề ng ch  xoay quanh m t v n đ .

ủ ề ừ ề ẳ ạ ờ Ch ng h n trong “Đ i th a” ­ Nam Cao: Đ  tài và ch  đ  dù có s ự

ữ ướ ẹ ơ ưở ự ạ ộ ộ xung đ t gi a c m  cao đ p, lí t ắ   ệ ng nhân đ o và hi n th c xã h i kh c

ệ ủ ủ ư ộ ị ị ườ ứ nghi t nh ng bi k ch c a H  là bi k ch cá nhân c a ng i trí th c nghèo trong

ộ xã h i cũ.

ệ ệ ắ ả ờ ộ ­  Th i gian trong truy n ng n ắ : truy n ng n không ph n ánh m t quá

ỉ ậ ể ể ả ắ ộ ờ ộ ộ   trình mà ch  t p trung ph n ánh m t th i đi m tiêu bi u, m t lát c t, m t

ủ ờ ố “moment” c a đ i s ng.

ể ạ ụ ậ ả Ví d : “Chí Phèo” (Nam Cao) t p trung k  l ờ i kho ng th i gian 6 ngày

ữ ủ ố ộ ễ ờ cu i cùng c a cu c đ i Chí Phèo. “Ch  ng ườ ử i t tù” (Nguy n Tuân) xoay

ỡ ủ ụ ở ặ ấ ả ố quanh tình hu ng g p g  c a Hu n Cao và qu n ng c ấ    nhà tù trong m y

ố ờ ủ ấ ướ ườ ể ị ử ngày cu i đ i c a Hu n Cao tr c khi ra pháp tr ng đ  ch u án t hình.

ừ ễ ượ ể ộ “R ng xà nu” (Nguy n Trung Thành) đ c k  trong m t đêm khi Tnú đ ượ   c

ế ề ậ ẩ ặ ạ ố ỉ ngh  phép v  thăm làng. Th m chí tác ph m “S ng ch t m c bay” (Ph m Duy

ỉ ể ạ ố ự ệ ữ ễ T n) ch  k  l i nh ng s  vi c di n ra trong 1 gi ờ .

ượ ả ệ ẹ ắ ­ Không gian đ c miêu t ớ    trong truy n ng n là không gian h p v i 1

ể ụ ể ị đ a đi m c  th .

7

ừ ụ ạ Ví d : Làng Vũ Đ i trong "Chí Phèo", làng Xô Man trong "R ng xà nu",

ụ ư ứ ẻ ệ ộ ố ộ ợ ặ   m t ph  huy n nghèo trong “Hai đ a tr ”, m t xóm ng  c  trong "V  nh t",

ộ ở ữ ơ ỉ ậ ỉ m t nhà lao vùng t nh S n trong “Ch  ng ườ ử i t tù”, th m chí ch  trong căn

ủ ợ ồ ộ ở ừ ẩ ờ nhà c a v  ch ng văn sĩ H tác ph m "Đ i th a".

ệ ắ ườ ự ệ ẩ ườ ­ S  ki n ự ệ : Truy n ng n th ng ít s  ki n. Trong tác ph m th ậ   ng t p

ể ề ộ ự ệ ệ ươ ố ố ơ ả trung k  v  m t s  ki n chính nên c t truy n t ng đ i đ n gi n.

ộ ặ ự ệ ụ Ví d : “Chí Phèo” (Nam Cao) xoay quanh s  ki n chính là cu c g p g ỡ

ứ ỉ ị ở ữ ươ ề ẩ gi a Chí Phèo và Th  N , Chí Phèo đã th c t nh l ng tri ti m  n trong con

ỷ ữ ắ ươ ệ ượ ạ qu  d  làng Vũ Đ i, h n khát khao l ư ng thi n nh ng không đ ố c, cu i cùng

ẻ ậ ứ ế ế ắ ả ậ ọ Chí tìm đ n cái ch t. “Hai đ a tr ” t p trung kh c h a c nh v t và m t s ộ ố

ạ ộ ạ ủ ệ ố ừ ề ế ố ho t đ ng sinh ho t c a ph  huy n nghèo t chi u tà đ n đêm t i qua con

ắ ủ ữ ườ ử ớ ự ệ ữ ậ m t c a nhân v t Liên. “Ch  ng i t tù” v i s  ki n chính là xin ch  và cho

ữ ữ ụ ấ ả ặ ợ ố ặ   ch  gi a Hu n Cao và Qu n ng c. "V  nh t" xoay quanh tình hu ng nh t

ượ ợ ủ đ c v  c a anh cu Tràng.

ố ượ ậ ườ ­ Nhân v tậ : s  l ng nhân v t th ứ ạ   ng ít, tính cách không quá ph c t p.

ố ượ ế ế ể ế ậ ể N u trong ti u thuy t, s  l ng nhân v t có th  lên đ n hàng trăm thì nhân

ắ ấ ữ ườ ử ệ ậ ậ v t trong truy n ng n r t ít. “Ch  ng i t ấ    tù”  xoay quanh 3 nhân v t: Hu n

ơ ạ ụ ả ẻ ậ ứ ắ ọ Cao, qu n ng c, th  l i. “Hai đ a tr ” t p trung kh c h a Liên và An. “Chí

ắ ọ ị ở ế ậ ậ ợ ồ   Phèo”  t p trung kh c h a 3 nhân v t: Chí Phèo, Th  N , Bá Ki n. "V  ch ng

ắ ọ ủ ậ ậ ị ủ A Ph " t p trung kh c h a nhân v t M  và A Ph .

ụ ữ ệ ắ ẫ ắ ớ ạ 2.2. Truy n ng n v n kh c ph c nh ng gi i h n này đ  v ể ươ ớ ứ   i s c n t

ự ạ ự ấ ệ ẫ khái quát hi n th c, t o ra s  h p d n riêng

ứ ế ệ ắ ả ắ ả ỏ ọ Truy n ng n ph i ng n đòi h i ph i cô đ ng đ n m c cao nh t. ấ  Ng nắ

ở ệ ắ ấ ồ ớ ọ ể ấ    truy n ng n đ ng nghĩa v i cô đ ng, tinh ch t ­ nhìn vào đó có th  th y

ớ ủ ắ ộ ố ủ ể ệ ệ ộ ắ   cu c s ng hi n ra v i đ  s c màu c a nó. Theo tôi hi u, toàn b  truy n ng n

ề ả ờ ạ ộ ấ ữ ả ả ớ ớ ưở là m t t m th m l n lao v  c  th i đ i. V i nh ng m nh t ư ấ ng nh  r t nh ỏ

ầ ạ ả ấ ậ ỉ ầ   bé, nó góp ph n t o nên c  t m chân dung hoàn ch nh. Sêkhôp ­ b c th y

ệ ệ ắ ằ ắ ế ữ ắ ệ truy n ng n cũng quan ni m r ng: truy n ng n là bi ệ   t nói ng n nh ng truy n

8

ờ ậ ộ dài, l i ch t mà ý r ng. C  th  nh  sau: ụ ể ư

ủ ề ớ ự ư ề ệ ỏ ­ Đ  tài nh  nh ng ch  đ  l n, có ý nghĩa hi n th c, nhân sinh và có

ế tính tri t lí cao.

ố ườ ủ ề ủ ố ườ ứ ậ + “S  ph n con ng ớ i” c a Sôlôkh p v i ch  đ : con ng ậ   i đ ng d y

ữ ấ ằ ớ ươ sau nh ng m t mát, đ n đau b ng tình th ng.

ủ ề ủ ớ ườ ồ + “Chí Phèo” c a Nam Cao v i ch  đ : tình ng i làm h i sinh tính

ng i.ườ

ư ố ộ ế + Trong “T  cách mõ”, Nam Cao mu n nêu lên m t tri t lí: tính cách

ườ ả ả ả ứ ả ờ con ng i n y sinh do hoàn c nh ch  không ph i b n tính tr i cho. Tính cách

ấ ể ị ế ề ổ ướ ố ặ ấ y có th  b  bi n đ i theo chi u h ng t ả   t lên ho c x u đi là do hoàn c nh

ặ ố ệ ố ị ủ ự ườ chi ph i. Đ c bi t, chính s  ghen ghét, đ  k  c a con ng ể ẩ i có th  đ y ng ườ   i

ỗ ế ế ạ ả ấ khác đ n ch  bi n d ng, đánh m t chính b n thân mình.

Ở ộ ữ ủ ề ế ẩ + tác ph m “M t b a no”, Nam Cao khái quát ch  đ : Mi ng ăn

ự ữ ậ ẩ ụ ế ế ệ ả ổ không ph i là ngh  thu t  m th c n a mà là mi ng kh , mi ng nh c. Tên tác

ậ ẻ ộ ữ ề ố ủ ư ể ề ẩ ph m là " M t b a no" nh ng đ  nói v  cái đói, v  s  ph n r  rúng c a con

ế ướ ườ ở ng ườ ướ i tr c cái đói, mi ng ăn. Tr ế c cái đói, mi ng ăn, con ng i tr nên

ữ ấ ớ ớ ườ th p hèn v i chính mình, v i nh ng ng i xung quanh.

ữ ớ ễ ố ướ ớ + V i "Ch  ng ườ ử i t tù", Nguy n Tuân mu n h ng t i ch  đ : S ủ ề ự

ủ ệ ẹ ế ắ ấ ớ chi n th ng c a cái đ p, cái thi n v i cái x u, cái ác.

ị ạ ờ ­ Không gian, th i gian dù b  h n ch ế nh ng:ư

ượ ự ọ ở ữ ữ ể ắ ờ + Không gian đ c l a ch n nh ng th i kh c và nh ng đi m không

ứ ặ ự ệ ả ả ồ ậ   gian có ý nghĩa, có kh  năng d n nén s c n ng hi n th c và có kh  năng nh n

ứ ố ớ ậ th c đ i v i nhân v t.

ủ ụ ệ ắ ọ ố ộ   ỉ  Ví d : Truy n ng n “Chí Phèo” ch  ch n sáu ngày cu i cùng c a cu c

ứ ỉ ị ở ặ ả ươ ệ ờ đ i Chí Phèo khi Chí g p Th  N  và th c t nh b n tính l ng thi n. Đó cũng

ử ắ ủ ạ ẩ ọ là t ư ưở  t ng ch  đ o mà Nam Cao g i g m trong tác ph m. Ch n không gian

ữ ứ ủ ạ ấ ộ là m t làng Vũ Đ i ­ làng h i t ộ ụ ấ ả  t ọ   t c  nh ng áp b c, b t công c a b n

ổ ủ ườ ứ ườ c ỗ ự ng hào và n i c c kh  c a ng i nông dân ­ chính là b c tranh thu nh ỏ

ộ ệ ươ ờ ủ c a xã h i Vi t Nam đ ng th i.

9

ể ệ ế ắ ặ ộ ờ ố ọ ỉ Truy n ng n “S ng ch t m c bay” ch  ch n th i đi m m t gi ờ

ướ ể ả ạ ấ ầ ầ ỡ ờ ị tr c và khi đê v  ­ th i đi m nguy k ch, góp ph n v ch tr n b n ch t bàng

ạ ủ ẻ ượ ữ ệ ẹ quan, vô trách nhi m, vô nhân đ o c a nh ng k  đ c coi là cha m  dân.

ữ ườ ử ắ ắ ọ ỉ ậ ệ                      Truy n ng n "Ch  ng i t ậ    tù" ch  t p trung kh c h a nhân v t

ộ ờ ấ ấ ả ố ờ ủ Hu n Cao trong m y ngày cu i cùng c a cu c đ i ­ kho ng th i gian vô cùng

ơ ồ ạ ặ ấ ng t nghèo và quý báu, trong nhà lao ­ n i t n t ự ơ ẩ   i cái x u, cái ác, s  nh  b n.

ổ ậ ừ ầ ươ T  đó góp ph n làm n i b t khí phách anh hùng, thiên l ấ   ng trong sáng, ch t

ố ớ ủ ự ẹ ế ệ ấ ơ ắ ngh  sĩ tài hoa, cao h n là s  chi n th ng c a cái đ p đ i v i cái x u xa, nh ơ

b n.ẩ

ờ ượ ự ồ ưở ở ộ + Không gian, th i gian còn đ ằ c m  r ng b ng s  h i t ằ   ng b ng

ể ạ ệ ứ ằ ấ ẫ ơ vi c k  l ỉ ệ i quá kh , b ng gi c m  và k  ni m. Do đó nhà văn v n khái quát

ượ ả ộ ờ ậ ẫ ả ộ ế ệ ẹ ệ ọ đ c c  cu c đ i và c  m t th  h , nhân v t v n hi n lên tr n v n.

ụ ệ ệ ấ ả ờ ớ ỉ Ví d : Chí Phèo ch  xu t hi n trong truy n v i kho ng th i gian 6 ngày

ư ệ ệ ượ ậ ừ ả ộ nh ng truy n đã tái hi n đ ờ ủ c c  cu c đ i c a nhân v t t ế    khi sinh ra đ n

ậ ẫ ệ ẹ ế ọ ố ộ ờ   khi ch t, nhân v t v n hi n lên tr ng v n, s ng đ ng thông qua dòng th i

ồ ưở ề gian h i t ứ ng v  quá kh .

ừ ệ ắ ầ ậ ờ ộ Trong truy n ng n "R ng xà nu", th i gian tr n thu t là m t đêm

ượ ệ ượ ư ề ệ ỉ Tnú đ c ngh  phép v  thăm buôn làng nh ng truy n đã tái hi n đ c toàn b ộ

ộ ờ ừ ế ụ ầ ế ế ấ cu c đ i Tnú t khi sinh ra đ n khi ti p t c c m súng tham gia chi n đ u sau

ổ ậ ủ ữ ấ ấ ớ ớ ộ nh ng m t mát l n lao. Cùng v i đó là cu c đ u tranh và n i d y c a dân

ừ ữ ươ ế ế làng Xô Man t nh ng ngày đau th ắ ng đ n chi n th ng thông qua l ờ ể ạ   i k  l i

ủ ụ ế c a c  M t ­ già làng.

ờ ượ ở ộ ề ướ ươ + Th i gian, không gian còn đ c m  r ng v  h ng t ng lai, h ướ   ng

ệ ượ ế ở ế ễ ậ ờ “m ” khi n câu chuy n đ ả c ti p di n, dòng đ i ch y trôi vô t n. Do đó, câu

ừ ệ ả ả ắ ộ ạ ở ộ chuy n không ph i là m t kho nh kh c, không d ng l ắ ủ    m t lát c t c a i

ộ ờ ờ ố ả ộ cu c đ i mà là m t dòng ch y trong đ i s ng.

ớ ế ề ộ ụ ở ợ Ví d : “Chí Phèo” v i k t thúc m , g i suy nghĩ v  m t Chí Phèo con

ờ ố ổ ự ủ ệ ả ố ườ ộ ố ra đ i n i nghi p b  và cu c s ng kh  c c, bi th m c a ng ẫ   i nông dân v n

ế ắ ệ ượ ẩ ẩ ộ ườ là m t vòng lu n qu n, b  t c. Hi n t ng Chí Phèo d ư   ư ẫ ng nh  v n ch a

10

ế k t thúc.

ậ ố ườ ệ ố ỉ Trong “S  ph n con ng ộ   i”, Sôlôkh p không ch  tái hi n cu c

ệ ạ ứ ậ ươ ờ đ i nhân v t trong quá kh , hi n t ả ề i mà có c  ni m tin vào t ng lai t ươ   i

ạ ề ữ sáng (qua dòng tr  tình ngo i đ ).

ệ ậ ắ ­ Nhân v t trong truy n ng n tuy ít nh ng:ư

ậ ượ ữ ạ ấ ạ + Nhân v t đ c miêu t ả ở ổ ậ  nh ng khía c nh n i b t nh t: ngo i hình,

ộ ộ n i tâm, hành đ ng…

ụ ượ ậ ươ ậ Ví d : nhân v t Chí Phèo đ c t p trung miêu t ả ở các ph ệ   ng di n

sau:

ượ ả ỉ ỉ ừ ầ ự ặ ầ (cid:0)  Ngo i hình đ ạ c miêu t t  m  t đ u tóc, qu n áo, tay, ng c, m t…

ớ ở ệ ề ằ ấ ấ ướ ề ự khi Chí m i đi ạ  tù v  nh m nh n m nh d u hi u báo tr c v  s  khác bi ệ   t

ị ườ ủ ườ ế đ n d  th ng c a con ng i này.

ỉ ượ ộ ả ộ ở ạ ặ ờ (cid:0)  N i tâm: ch  đ c miêu t n i tâm ị ở    đo n đ i sau khi g p Th  N .

ỷ ữ ầ ầ ấ ế L n đ u tiên sau bao năm tha hoá, bi n ch t thành “qu  d ”, Chí Phèo đã

ề ộ ờ ỏ ơ ể ề thoát kh i c n say tri n miên không ngày tháng đ  suy nghĩ v  cu c đ i mình:

ữ ạ ờ ướ ứ ư ơ ờ ự ệ đo n đ i đã qua, nh ng c m  trong quá kh  ch a bao gi th c hi n đ ượ   c

ươ ờ ị ắ ớ ừ ẳ ả ị và t ng lai m  m t s p t ấ   ố i. T  đó Nam Cao mu n kh ng đ nh: b n ch t

ồ ạ ệ ườ ở ấ ứ ả ươ l ng thi n luôn t n t i trong con ng b t c  hoàn c nh nào. i

ộ ượ ả ẻ ư ộ (cid:0)  Hành đ ng: Chí Phèo đ c miêu t ủ    là k  l u manh nên hành đ ng c a

ư ớ ợ ố ượ ạ ở ạ Chí phù h p v i tính cách l u manh: u ng r ặ u, r ch m t ăn v nhà Bá

ợ ộ ả ế ỏ ị ở ớ ế ế Ki n, đòi n  Đ i T o, t tình v i Th  N , gi t Bá Ki n…

ậ ượ ặ ể ộ ộ ố ậ + Nhân v t còn đ c đ t trong tình hu ng đ  b c l ứ  nh n th c và hành

ề ự ệ ả ủ ế ậ ả ố ộ ộ đ ng. Tình hu ng là k t qu  c a nhi u s  ki n. Nó bu c nhân v t ph i hành

ậ ộ ộ ấ ấ ố ộ đ ng, trong tình hu ng  y nhân v t b c l mình rõ nh t.

ủ ụ ậ ồ ợ ị Ví d : “V  ch ng APh ” ­ Tô Hoài. Nhân v t M  sau bao ngày th ờ ơ   ,

ả ướ ủ ị ư ứ ợ ộ ạ l nh lùng, vô c m tr ấ   c APh  b  trói đ ng. Nh ng m t đêm ch t nhìn th y

ướ ắ ấ ố ạ ủ ủ dòng n c m t l p lánh bò xu ng hai hõm má đã xám đen l i c a APh  ­ gi ọ   t

ướ ớ ớ ắ ị ứ n ổ c m t đau kh  và tuy t v ng ệ ọ  M  nh  t i mình trong quá kh  (th ươ   ng

11

ươ ấ ự ố mình)  th ng APh ủ  th y s  tàn ác c a cha con Th ng lí  ủ  Th y s  b t ấ ự ấ

ế ủ ố ỗ ươ ườ ế ắ công trong cái ch t c a APh ủ  cu i cùng n i th ng ng ỗ   i chi n th ng n i

ế ị ủ ủ ắ ồ ị ợ s  hãi nên M  đã quy t đ nh c t dây trói cho APh . APh  đi r i, còn l ạ   i 1

ỗ ợ ề ậ ố mình ­ n i s  hãi bao trùm, ni m khát khao s ng bùng d y mãnh li ệ  Mị t

ạ ủ ch y theo APh .

ứ ỉ ả ớ V i "Chí Phèo", nhà văn Nam Cao đã th c t nh b n tính l ươ   ng

ệ ở ị ở ẽ ở ườ ậ ọ thi n, khao khát nhân v t Chí Phèo và Chí hi v ng Th  N  s  m  đ ng cho

ư ố ạ ị ừ ố ườ ươ ầ ắ h n nh ng cu i cùng l i b  t ch i. Con đ ng hoàn l ng đóng s m tr ướ   c

ắ ươ ể ế ụ ự ở ề ệ ế ắ ọ ả m t, b n tính l ng thi n tr  v  khi n h n không th  ti p t c l a ch n con

ườ ỷ ữ ế ả ế ẻ ị đ ng làm qu  d . Vì th , Chí Phèo ph i gi t k  đã gây ra bi k ch này cho

ế ự ể ả mình (gi ế t Bá Ki n) và t sát đ  b o toàn nhân cách.

ủ ứ ệ ấ ẫ ắ ượ ạ ộ ệ S c h p d n, sinh đ ng c a truy n ng n còn đ c t o ra ặ ­ Đ c bi t:

ữ ắ ấ ề ệ ế ế ừ t nh ng chi ti t đ t. ế ắ Truy n ng n r t đ  cao chi ti ữ t. Đó là nh ng chi ti t có

ở ạ ọ ợ ượ ữ ệ ứ s c cô đ ng, khái quát, g i m , t o đ c không khí cho truy n, có nh ng chi

ế ể ệ ườ ạ ề ấ ti t th  hi n con ng ể ệ i, t o v n đ , th  hi n ý nghĩa, giá tr  t ị ư ưở  t ủ ng c a tác

ph m…ẩ

ụ ế ầ ế ươ + Ví d  trong “Chí Phèo” c n nói đ n các chi ti t: mùi h ng cháo

ặ ẹ ủ ạ ắ ủ hành, cái lò g ch, cái m t s o c a Chí, gi ọ ướ t n c m t c a Chí…

ụ ế ừ + Ví d  trong “R ng xà nu” ­ chi ti ả   ủ t đôi bàn tay c a Tnú: hình  nh

ộ ờ ủ ư ể ậ ấ ẩ bi u tr ng cho cu c đ i và ph m ch t, tính cách c a nhân v t.

ợ ồ ủ ụ ế ị ự ẫ ế + Ví d : “V  ch ng APh ” ­ chi ti t M  ăn lá ngón t v n, chi ti t dòng

ướ ắ ủ ủ n c m t c a APh …

ế ấ ủ ữ ệ ạ ắ ấ ộ ờ ­ K t c u c a truy n ng n luôn t o nh ng b t ng  và đ t bi n ế . Đây là

ộ ế ố ượ ề ệ ệ ế ắ ườ m t y u t đ ắ c đ  cao trong truy n ng n. Vì th  truy n ng n th ậ   ng t p

ở ầ ở ầ ế ậ ườ ạ ấ ượ trung tô đ m cái m  đ u và cái k t thúc. M  đ u th ng t o  n t ng và s ự

ặ ẫ ệ ế ạ ượ ữ ấ ờ ị ấ h p d n đ c bi t. K t thúc luôn t o đ c nh ng b t ng , thú v , không theo

ủ ườ ọ ưở ế ế ườ phán đoán c a ng i đ c (t ng th  này mà hoá ra th  khác) và th ng đ ể

ạ l ề ư i nhi u d  âm.

12

ụ ở ầ ự ự ế ệ ẩ ấ ầ ấ   + Ví d  m  đ u tác ph m "Chí Phèo" là s  xu t hi n tr c ti p, đ y  n

ữ ủ ậ ớ ướ ượ t ng c a nhân v t chính ­ Chí Phèo v i nh ng b ế   ẹ c đi xiêu v o và ti ng

ệ ủ ộ ẻ ử ờ ưở ế ấ ử ặ ch i đ c bi ử ỉ t c a m t k  n a say n a t nh. K t thúc b t ng : t ng Chí Phèo

ế ị ở ư ạ ế ế ế đ n gi t bà cô Th  N  nh ng hóa ra Chí l i xách dao đ n nhà Bá Ki n và gi ế   t

h n.ắ

ộ ế ế ẩ ạ ấ + K t thúc tác ph m “Lão H c” cũng là m t k t thúc b t ng  đ  l ờ ể ạ   i

ư ề ườ ọ ả ả nhi u d  âm cho ng i đ c. Ông giáo và c  ng ườ ọ ưở i đ c t ng lão xin b  chó

ộ ố ạ ả ề là hành đ ng tha hoá, làm li u khi đói quá, cu i cùng lão l i dùng b  chó t ự

ừ ộ ộ ứ ủ ẩ ạ ẫ v n, t đó b c l ấ  đ c hi sinh, ph m ch t trong s ch c a lão.

ạ ượ ệ ắ ươ ắ ị c “màu s c, h ư   ng v , không khí, n ng m a, ắ ­ Truy n ng n còn t o đ

ờ ế ề ậ ở ơ ộ ố th i ti ề   t riêng, h i th  riêng, m t không gian ba chi u, th m chí b n chi u”

ể ư ườ ọ ấ ượ ả i đ c vào  n t ự ố ớ   ng và c m giác sát th c đ i v i (Nguyên Ng c) ọ đ  đ a ng

ệ ả ủ hoàn c nh c a câu chuy n.

ướ ụ ẩ ạ ạ ớ Ví d : V i tác ph m “D i bóng hoàng lan”, Th ch Lam đã t o đ ượ   c

ẻ ừ ứ ữ ệ ẹ không khí tr  tình nh  nhàng, man mác. Truy n “Hai đ a tr ” v a mang màu

ạ ừ ạ ở ả ự ệ ẹ ề ắ ắ s c lãng m n v a mang màu s c hi n th c: lãng m n c nh chi u tà đ p mà

ồ ở ự ỡ ả ạ ộ bu n, hình  nh đoàn tàu r c r  ánh sáng và sôi đ ng âm thanh ch y qua ph ố

ự ở ộ ố ệ ệ ố ủ ườ huy n…, hi n th c cu c s ng nghèo nàn, tăm t i c a ng i dân, không khí

ồ ẻ ố ặ ở ệ ố bu n t và đêm t i dày đ c ph  huy n.

ệ ắ ả ổ ợ ­  Truy n ng n cũng mang kh  năng t ng h p cao : ghép vào đó ch tấ

ế ấ ữ ơ ủ ấ ị ụ ủ ấ ơ tri t lí c a ng  ngôn, ch t tr  tình, ch t th  c a th  ca, ch t k ch…

ụ ệ ấ ữ ủ ắ + Ví d : Truy n ng n mang tính ch t tr ạ  tình c a Th ch Lam, H ồ

ế ị Z ch, Thanh T nh.

ấ ị ụ ễ ệ ắ ọ ủ + Truy n ng n mang ch t k ch c a Vũ Tr ng Ph ng, Nguy n Công

Hoan.

ấ ể ệ ế ắ ấ ế ủ + Truy n ng n mang ch t ti u thuy t, ch t tri t lí c a Nam Cao.

ơ ả ủ ư ư ặ ắ ả ắ ạ ứ   i có s c * Tóm l ệ iạ : Đ c tr ng c  b n c a truy n ng n là ph i ng n, nh ng l

ế ự ố ở ự ọ ấ khái quát, s  cô đ ng, tinh ch t. Chính vì th , s  thách đ đây là ai vi ế   t

ượ ấ ắ ọ ể ế ờ Tôi không có th i gian đ  vi đ c ng n g n nh t! Lep Tonxtoi nói: ắ .  t ng n

13

ắ ố ệ ộ ệ t, trong truy n đó, không có cái ể Còn A.Tsekhop nói: Đ  có m t truy n ng n t

ượ ự ở ừ ư ấ ả gì đ c th a, cũng y nh  trên boong tàu quân s , đó t ấ   t c  đâu vào đ y,

ượ ậ ừ ệ ắ ế không có gì đ c th a, truy n ng n cũng v y ệ ậ . Ngh  thu t vi ắ   ệ t truy n ng n,

ả ở ỗ ế ư ế ệ nói cho đúng ra, không ph i ch  vi t nh  th  nào, mà là ngh  thu t v t b ậ ứ ỏ

ư ế ữ ở ươ ự ư ế ế ằ đi nh ng gì d  kém nh  th  nào… T ng t nh  th , có ý ki n cho r ng:

ể ạ ươ ệ ạ ắ ổ Trong các th  lo i văn ch ng, truy n ng n đóng vai trò h  báo trong đ i gia

ậ Ở ữ ượ đình các loài v t. loài thú d  này, không đ ỡ ừ c có chút m  th a dính vào

ọ ơ ắ ế ể ắ ọ m i c  b p, n u không chúng không th  săn m i đ c ậ   ồ ượ . Ng n g n là qui lu t

ấ ạ ệ ệ ắ ả ả ờ ộ ộ   ủ c a vi c c u t o truy n ng n. Nh  có kh  năng ph n ánh hành đ ng m t

ể ạ ớ ệ ắ ọ ộ ắ cách ng n g n, truy n ng n có khi còn có th  đ t t i trình đ  anh hùng ca và

ả ộ ố ơ ậ ủ đó là c  m t bí m t c a nó (Hoan B ts ).

ướ ọ ệ ể ắ ườ ị 3. Đ nh h ng cách đ c ­ hi u truy n ng n trong nhà tr ng THPT

ư ệ ệ Nh  đã trình bày trong ph n ắ   ề   truy n ng n (truy n ng n ắ ặ ấ ầ Đ t v n đ ,

ộ ỉ ệ ế ệ ạ ớ ươ ữ ậ hi n đ i) chi m m t t  l khá l n trong ch ng trình Ng  văn b c THPT. Do

ệ ị ướ ể ẩ ọ ộ ộ ọ đó, vi c đ nh h ng cho h c sinh cách đ c ­ hi u m t tác ph m thu c th ể

ệ ệ ắ ạ ầ ộ ế ả ạ lo i truy n ng n là m t vi c làm c n thi t trong quá trình gi ng d y. Qua

ư ứ ệ ể ặ ươ ệ ạ vi c nghiên c u tìm hi u đ c tr ng và ph ắ   ọ ng pháp d y h c truy n ng n,

ự ễ ữ ệ ả ạ ớ ườ ế ạ cùng v i nh ng kinh nghi m trong th c ti n gi ng d y, ng i vi ạ   t m nh d n

ẻ ộ ố ệ ệ ắ ạ ả chia s  m t s  kinh nghi m gi ng d y truy n ng n sau đây:

ạ ộ ữ ầ ế ướ ế ọ ể ẩ 3.1. Nh ng ho t đ ng c n thi t tr c ti ệ   t đ c ­ hi u tác ph m truy n

ng n.ắ

ủ ự ể ạ ọ ọ Đ  phát huy tính tích c c c a h c sinh trong quá trình d y h c, giáo

ậ ụ ể ị ậ ữ ầ ẩ ọ viên nên giao nh ng yêu c u và bài t p c  th  cho h c sinh chu n b  th t kĩ ở

nhà:

ẩ ở ầ ọ ọ ọ ­ Yêu c u h c sinh đ c kĩ tác ph m ả    nhà. Trong quá trình đ c văn b n

ả ế ạ ự ệ ế ể ọ ầ c n ph i bi ữ t g ch chân vào nh ng s  ki n, chi ti t quan tr ng đ  tìm ra

ệ ạ ướ ự ệ ổ ừ ữ ị ướ m ch truy n. Tr c ng n ngang s  ki n, t ng , giáo viên đ nh h ọ   ng h c

ệ ượ ữ ề ấ ậ sinh nh n di n đ c nh ng v n đ  sau đây:

14

ố ả ể ệ ả ả ị ệ   ờ + B i c nh x y ra câu chuy n: th i gian, đ a đi m x y ra câu chuy n,

ự ệ ự ệ ệ ề ề ả ớ ắ hoàn c nh, tình hình, đi u ki n g n li n v i các s  vi c, s  ki n...

ố ượ ậ ậ ẩ + S  l ng nhân v t trong tác ph m là bao nhiêu, đâu là nhân v t chính,

ư ế ệ ớ ụ ậ ậ nhân v t ph , các nhân v t có quan h  v i nhau nh  th  nào?

ư ể ở ầ ệ ế ễ ắ + Câu chuy n di n ra theo ti n trình nh  th  nào: m  đ u, th t nút, cao

ở trào, m  nút...

ọ ự ắ ắ ẩ ọ ộ ­ Sau đó, h c sinh t tóm t ể ắ   t tác ph m m t cách ng n g n đ  n m

ệ ủ ữ ệ ắ ố ộ ọ   ữ v ng c t truy n c a truy n ng n. Đây là m t trong nh ng thao tác quan tr ng

ệ ể ắ ọ khi đ c ­ hi u truy n ng n.

ọ ự ọ ả ờ ỏ ở ẩ ở ị ­ H c sinh t đ c và tr  l i vào v  chu n b  các câu h i ph n ầ H ngướ

ẫ ọ trong SGK. d n đ c bài

ạ ộ ữ ế ạ ọ ể ẩ 3.2. Nh ng ho t đ ng trong ti ệ   ộ t d y đ c ­ hi u m t tác ph m truy n

ng n.ắ

ướ ể ổ ướ ẫ ọ ọ H ng d n h c sinh đ c ­ hi u t ng quát. ­ B c 1:

ướ ượ ấ ủ ộ B c này giúp HS thâu tóm đ ệ   c n i dung khái quát nh t c a truy n

ệ ắ ổ ứ ọ ọ ng n thông qua vi c giáo viên t ặ  ch c cho h c sinh ho c các nhóm h c sinh

ắ ố ủ ề ủ ừ ề ệ ệ ọ trình bày tóm t t c t truy n, nêu đ  tài và ch  đ  c a truy n. T  đó, h c sinh

ượ ẩ ể ể có th  hi u đ ủ c ý nghĩa chung c a tác ph m và t ư ưở  t ủ   ộ ng, thái đ  chung c a

ả ướ ơ ở ể ọ ẽ ễ ể ọ ế tác gi . Đây là b c c  s  đ  h c sinh s  d  dàng đi đ c ­ hi u chi ti t tác

ph m.ẩ

ướ ướ ể ẫ ọ ọ ế ẩ H ng d n h c sinh đ c ­ hi u chi ti t tác ph m: ­ B c 2:

ế ố ữ ộ ắ ọ M t trong nh ng y u t ậ   ệ  quan tr ng trong truy n ng n là nhân v t.

ồ ủ ệ ậ ắ ậ ử ắ   Nhân v t là linh h n c a truy n ng n. Thông qua nhân v t, nhà văn g i g m

ủ ể ề ả ố ọ ế ư ưở t  t ng, tình c m c a mình v  nhân sinh. Mu n đ c ­ hi u chi ti t giá tr ị

ẽ ướ ệ ắ ậ ẫ ặ ọ ệ ủ c a truy n ng n, GV s  h ng d n h c sinh phân tích nhân v t, đ c bi t là

ế ố ậ ạ ộ nhân v t chính theo các y u t : ngo i hình, hành đ ng, ý nghĩ, ngôn t ừ ủ    c a

ặ ậ ườ ờ ủ ệ ủ ậ ố nhân v t, các ch ng đ ậ ớ   ng đ i c a nhân v t, m i quan h  c a nhân v t v i

ậ ả ế ừ ế ề hoàn c nh và các nhân v t khác. Các chi ti t này v a cho ta bi ậ   t v  nhân v t

15

ụ ể ố ứ ể ừ ề ậ ộ ộ m t cách c  th , s ng đ ng, v a là căn c  đ  suy nghĩ v  nhân v t, tìm ra

ượ ố ử ắ ệ đ ữ c nh ng t ư ưở  t ng và thông đi p mà nhà văn mu n g i g m.

ể ổ ứ ọ Quá trình này giáo viên có th  t ả    ch c chia nhóm cho h c sinh th o

ậ ừ ặ ừ ề ấ ặ ườ ờ ủ ậ lu n t ng v n đ , ho c t ng ch ng đ ng đ i c a nhân v t chính, sau đó

ủ ừ ề ấ khái quát ý nghĩa c a t ng v n đ  đó.

ể ắ ả ủ ế ọ ượ K t qu  c a quá trình này là h c sinh có th  n m đ ộ ộ   c toàn b  n i

ế ụ ể ủ ệ ẩ ắ dung chi ti t, c  th  c a tác ph m truy n ng n

ướ ể ả ướ ẫ ọ ụ  H ng d n đ c ­ hi u c m th . ­ B c 3:

ơ ở ọ ắ ươ ố ữ ế ủ Trên c  s  h c sinh đã n m t ộ ng đ i v ng n i dung chi ti t c a văn

ể ị ướ ả b n, giáo viên có th  đ nh h ọ ng h c sinh:

ữ ệ ế ặ ắ ủ ả ả Phát hi n nh ng chi ti ậ   t đ c s c c a văn b n và trình bày c m nh n

ề ữ ế ấ ủ c a mình v  nh ng chi ti t  y.

ề ặ ậ ủ ữ ệ ệ ậ ả ệ   ặ ắ Phát hi n và c m nh n nh ng đ c s c v  m t ngh  thu t c a truy n:

ữ ệ ậ ố ữ ủ   ữ ế ấ k t c u, tình hu ng truy n, ngôn ng  (ngôn ng  nhân v t, ngôn ng  c a

ườ ể ệ ệ ậ ậ ọ ng i k  chuy n), gi ng văn, ngh  thu t phân tích tâm lí nhân v t...

ướ ự ủ ố C ng c  và th c hành. ­ B c 4:

ị ộ ữ ệ ầ ậ ơ ả   GV yêu c u HS khái quát nh ng giá tr  n i dung và ngh  thu t c  b n

ắ ệ ủ c a truy n ng n.

ể ọ ủ ằ ỏ ố ọ ặ GV nêu câu h i nh m c ng c  bài h c đ  h c sinh tr ả ờ  l ả   i ho c th o

ể ế ợ ữ ậ ậ ế ự ề lu n. Có th  k t h p giao nh ng bài t p vi t cho HS v  nhà th c hành.

ự ệ 4. Th c nghi m

ướ ữ ọ ể ệ ẫ ắ 4.1.   H ng   d n   HS   đ c   ­   hi u   truy n   ng n   "Ch   ng ườ ử i   t tù"   ­

ễ Nguy n Tuân.

ạ ộ ữ ệ ạ ượ ự Ho t đ ng d y th c nghi m bài h c đ ế   c ti n ọ "Ch  ng ườ ử i t tù"

ạ ớ ườ ệ ấ hành t i các l p: 11A1, 11A4, 11A5 ­ tr ng THPT Tri u Thái. T t nhiên, đ ể

ố ượ ợ ạ ộ ủ ạ ọ ọ ớ ớ ừ phù h p v i t ng đ i t ng h c sinh c a các l p trên, ho t đ ng d y h c có

ổ ở ộ ố ơ ạ ộ ị ế ứ ể ặ ổ ứ ạ th  linh ho t thay đ i m t s  đ n v  ki n th c ho c ho t đ ng t ch c gi ờ

d y. ạ

16

ụ ọ A. M c tiêu bài h c

ả ậ ượ ẻ ẹ ượ ấ ậ ­ C m nh n đ c v  đ p hình t ể   ng nhân v t Hu n Cao, qua đó hi u

ượ ủ ễ ể ẩ đ c quan đi m th m mĩ c a Nguy n Tuân.

ể ượ ậ ủ ệ ệ ­  Hi u   và  phân  tích  đ ố   c  ngh   thu t  c a  thiên  truy n:   Tình  hu ng

ố ậ ổ ư ữ ệ ạ ộ ủ truy n đ c đáo, không khí c  x a, th  pháp đ i l p, ngôn ng  góc c nh, giàu

ị ạ giá tr  t o hình.

ươ B. Ph ng pháp

ế ợ ạ ộ ở ợ ấ ­ K t h p các thao tác phát v n, g i m , ho t đ ng nhóm.

ứ ề ư ợ ớ ế ề ả ị ­ Tích h p v i ki n th c v  th  pháp, v  tác gi ử ớ    Cao Bá Quát, l ch s , v i

ả tranh  nh có liên quan.

ế ả ạ C. Ti n trình gi ng d y

ị ở ẩ 1. Chu n b nhà

ị ủ Chu n b  c a HS

Chu n b  c a GV ả ế ế ẩ ẩ t k  bài gi ng ­ Thi ị ủ ẩ ọ ị ­ Chu n b  bài h c

ư ề ệ ề ệ ậ ọ ạ ứ ế ­ Đ c tài li u v  ngh  thu t th  pháp, v  Cao Bá ­ Xem l i ki n th c v ề

ễ ề ẩ ị ả Quát. Chu n b  tranh  nh v  Nguy n Tuân, v ề Cao Bá Quát.

ớ ế ữ ả c nh cho ch . 2. Ti n trình lên l p

ổ ứ ’) Ổ ị *  n đ nh t ch c (1

ể * Ki m tra bài cũ

ứ ữ ẻ ế ệ ắ ườ ơ i n i ph ố Câu h i:ỏ  Trong truy n ng n "Hai đ a tr ", nh ng ki p ng

ượ ả ạ ả ư ế ữ ằ ệ huy n đ c tác gi Th ch Lam miêu t ặ ắ    nh  th  nào, b ng nh ng đ c s c

ệ ậ ngh  thu t gì?

ế ễ ậ ừ ế ố ế ề ạ Di n bi n tâm tr ng nhân v t Liên t chi u đ n t i đ n đêm ra sao?

ứ ề ỏ ư ế ộ Đi u đó ch ng t Liên là m t cô bé nh  th  nào?

* Bài m iớ

ủ ộ ầ HĐ c a GV và HS ạ N i dung c n đ t

ẫ ể I. Ti u d n

17

ể ằ ờ ộ ệ ậ ắ B ng hi u bi ế ủ   t c a 1. T p truy n ng n “Vang bóng m t th i”

mình,   em   hãy   gi iớ ệ ắ ồ ầ  năm 1940, g m 11 truy n ng n. ầ ­ In l n đ u

ệ thi u   đôi   nét   khái ữ ố Là nh ng nho sĩ cu i mùa, tài hoa, ậ ­ Nhân v t chính:

ệ   ề ậ quát   v   t p   truy n ườ ợ ớ ấ ắ b t đ c chí, coi th ng danh l ộ   ẫ i, mâu thu n v i xã h i

ắ ng n   “Vang   bóng ươ ng” ố Tây ­ Tàu nh  nhăng, c  gi ố ữ “thiên l và  “sự

ờ ộ m t th i”? ạ ồ ,  ủ trong s ch c a tâm h n”

ộ ­ N i dung:

ế ề ữ ườ ữ + Vi t v  nh ng con ng ủ   i, nh ng thú vui tao nhã c a

ư ắ ộ ờ ỉ ờ   ư m t th i ch a xa l m nh ng ch  còn vang bóng (Th i

ễ ượ ể ệ nhà Nguy n suy tàn, Pháp xâm l ứ   c) th  hi n ý th c

ữ ẻ ẹ ữ ủ ề ố gi gìn nh ng v  đ p văn hoá truy n th ng c a dân

t c. ộ

ắ ủ ộ ấ ỏ ố   + T  bày thái đ  b t hoà sâu s c c a các nho sĩ cu i

ộ ươ ớ ờ ị mùa v i xã h i đ ng th i, không ch u v t b  l ứ ỏ ươ   ng

ạ ợ ố ữ ạ ồ tâm, ch y theo danh l i, c  gi tâm h n trong s ch.

ổ ế ẩ ộ  “Vang bóng m t th i” ấ   ờ  là tác ph m n i ti ng nh t,

ễ ướ ủ ế k t tinh tài năng c a Nguy n Tuân tr ạ   c Cách m ng

ạ ớ ự ầ ẩ g n đ t t ệ   i s  toàn thi n, ộ tháng Tám, m t tác ph m

ứ ấ   Nêu   xu t   x   và ọ toàn mĩ (Vũ Ng c Phan).

ệ   ề ủ nhan đ  c a truy n ữ ườ ử ệ ắ 2. Truy n ng n “Ch  ng i t tù” ữ ắ ng n "Ch  ng ườ ử  i t ượ ữ ệ ơ ở ­   Đ c   sáng   tác   trên   c   s   nh ng   câu   chuy n   mà tù"? ễ ượ ừ ườ ụ Nguy n   Tuân   nghe   đ c   t ng i   cha   là   c   tú

ề ễ Nguy n An Lan v  nhà nho tài hoa – anh hùng Cao Bá

Quát.

ạ ẩ ớ “Dòng chữ ­ Tác ph m in trên t p chí Tao đàn v i tên

ố ư ộ cu i cùng” ờ   ậ “Vang bóng m t th i” , khi đ a vào t p

ớ ổ ữ ườ ử “Ch  ng i t tù”. m i đ i tên là

ữ ố ỉ ề ậ + Dòng ch  cu i cùng ữ ố   ế : ch  đ  c p đ n dòng ch  cu i

18

ể ạ ệ ậ ẩ ố cùng – tác ph m ngh  thu t cu i cùng HC đ  l i cho

đ iờ

ượ ả tù i t ữ +  Ch  ng ườ ử :   Khái quát đ c c  quá trình xin

ữ ữ ủ ụ ấ ả

ả

ẫ ọ ộ   ­ GV đ c m u m t ch  và cho ch  c a Hu n Cao và qu n ng c. ể ọ II. Đ c hi u văn b n Yêu c u:ầ

ạ ọ đo n, sau đó g i HS ữ ậ ọ ổ ọ +  Đ c ch m, trang tr ng, c  kính, chú ý nh ng câu

ế ẩ ọ đ c ti p tác ph m ắ ủ ạ ậ tho i ng n c a các nhân v t.

ầ ­   GV   yêu   c u   HS ắ ắ ọ + Tóm t ầ ủ t ng n g n, rõ ràng và đ y đ .

t tác ph m. ứ ệ ố ộ ắ tóm t Căn   c ẩ ễ     vào   di n ­ Tình hu ng truy n đ c đáo.

ệ ế ố ượ ấ ậ ạ ộ bi n c t truy n, tìm ­ Hình t ng nhân v t Hu n Cao ­ m t sáng t o ngh ệ

ữ ố ệ ờ ủ ễ ậ nh ng   tình   hu ng, thu t tuy t v i c a Nguy n Tuân.

ế ậ ượ ụ ả ậ chi ti t, nhân v t có ­ Hình t ng nhân v t Qu n ng c.

ộ ả ả ượ ư vai trò vào vi c thệ ể ữ ­ C nh cho ch  ­ m t c nh t ư ừ   ng x a nay ch a t ng

ủ ề ủ ệ hi n ch  đ  c a tác có.

ph m? ẩ

ệ ố 1. Tình hu ng truy n

ệ   ố Tình   hu ng   truy n ộ ự ệ ố ệ ặ   ệ Là m t s  ki n đ c * Khái ni m tình hu ng truy n:

là gì? ệ ờ ố ủ ứ ự bi ữ   t   c a   đ i   s ng,   trong   đó   nó   ch a   đ ng   nh ng

ươ ấ ườ ữ ườ ớ t ng quan b t th ng gi a con ng i v i con ng ườ   i,

ườ ớ ổ ậ ừ ả con ng i v i hoàn c nh...T  đó là n i b t tính cách

ử ắ ậ ủ c a nhân v t cũng nh  t ư ư ưở  t ng mà nhà văn g i g m.

ố ủ ệ ố ộ   Tình   hu ng   truy n   có   vai   trò   là   nòng   c t   c a   m t

ệ ắ truy n ng n.

ệ ạ ố ố ệ   ­   Có   3   lo i   tình   hu ng   truy n:   tình   hu ng   truy n

ệ ề ộ ố nghiêng v  hành đ ng, tình hu ng truy n nghiêng v ề

ứ ề ạ ậ ố ệ tâm tr ng, tình hu ng truy n nghiêng v  nh n th c.

ữ Trong   “Ch   ng ườ   i ệ ộ ự ố ộ * NT đã xây d ng m t tình hu ng truy n đ c đáo:

ễ ử t tù”, Nguy n Tuân ỡ ầ ặ ộ ị ữ Cu c g p g  đ y éo le, ấ  gi a Hu n Cao và k ch tính

19

ự ụ ả ộ   đã   xây   d ng   m t qu n ng c.

ố ặ ỡ ệ   tình   hu ng   truy n ­ Không gian g p g : nhà tù ­ không gian dành cho

ư ế ỡ ấ ắ ộ ặ nh  th  nào? cu c g p g  b t đ c dĩ.

ủ ủ ữ ặ ỡ ờ ố Ý   nghĩa   c a   tình ộ   ­  Th i gian g p g : nh ng ngày cu i cùng c a cu c

ệ ố hu ng   truy n   đó   là ầ ờ đ i HC ­­> đ y tính éo le.

ậ ố gì? ệ ữ ­ M i quan h  gi a 2 nhân v t

ệ ử ộ t + Trên bình di n xã h i: ụ ,   tù >< quan coi ng c

ố ị ủ ọ H  là đ i đ ch c a nhau.

ệ ườ ữ ẻ ệ + Trên bình di n ngh  thu t: ậ Ng i cho ch  ­ k  xin

ườ ệ ẻ ồ i ngh  sĩ ­ k  có tâm h n ngh  sĩ ệ là tri âm, chữ, ng

ỉ ủ tri k  c a nhau .

ụ ễ ặ ả ướ ự ự ­­> Nguy n Tuân đã đ t Qu n ng c tr ọ   c s  l a ch n

ủ ậ ặ ộ ổ ộ   có tính xung đ t: Ho c làm tròn b n ph n c a m t

ỉ ở ạ ả ấ viên quan thì ph i chà đ p lên t c lòng tri k , tr  thành

ườ ả ượ ặ ọ ỉ ẻ ầ k  t m th ạ ng; ho c tr n đ o tri k  thì ph i v t lên

ướ ậ ủ ứ ộ ỏ phép n ấ   c, b  qua ch c ph n c a m t viên quan, b t

ữ ấ ả ắ ậ ậ ả ấ ch p phép t c và ph i ch p nh n nh ng h u qu  có

ể ạ ế th  liên quan đ n tính m ng

ủ ố ệ * Ý nghĩa c a tình hu ng truy n

ẻ ẹ ủ ệ ấ   ­ Làm sáng rõ v  đ p anh hùng ­ ngh  sĩ c a Hu n

ệ ỡ ủ “bi t nh n liên tài” ấ Cao và t m lòng ụ ả  c a qu n ng c

ủ ề ủ ẩ ợ Ẹ   ­ Làm sáng lên ch  đ  c a tác ph m: Ca ng i cái Đ P,

Ệ ẹ ế ắ ấ ệ cái THI N. Cái đ p, cái thi n chi n th ng cái x u, cái

ấ ác ngay trong lòng cái x u, cái ác.

ộ ủ ế ậ ộ ộ ộ   ­ Bi n cu c kì ng  c a hai nhân v t thành m t cu c

ộ ạ h nh ng .

ượ 2. Hình t ấ ng Hu n Cao

ự ữ   D a   vào   nh ng ẻ ẹ ậ ấ ượ ể ệ ­ V  đ p nhân v t Hu n Cao đ c th  hi n trên 3

20

ị ở ươ ư ệ ệ ẩ chu n b nhà, hãy ph ng di n: Tài hoa ngh  sĩ (th  pháp), khí phách

ươ cho bi ế ẻ ẹ ủ   t v  đ p c a anh hùng và nhân cách trong sáng (thiên l ng).

ậ ấ nhân   v t   Hu n   Cao

ể ệ ượ đ c   th   hi n   trên

ữ ươ nh ng   ph ệ   ng   di n

ổ ứ nào? ­   GV   t ch c   cho

ệ HS   làm   vi c   nhóm.

ỗ ẽ M i   nhóm   s tìm

ể ề ộ ẻ ẹ   hi u v  m t v  đ p

ủ ậ ổ n i   b t   c a   nhân

ấ ờ   ậ v t Hu n Cao. Th i

ậ ả gian th o lu n nhóm

là 5 phút, sau đó cử

ệ ạ đ i di n nhóm trình

bày

ệ ấ ộ a. Hu n Cao ­ m t ngh  sĩ tài hoa *Nhóm   1:  tìm   hi uể

* Có tài vi t chế ữ đ pẹ ẻ ẹ v  đ p tài hoa ngh ệ

ớ ệ ề ữ ư ệ ậ ­ Gi i thi u v  ch  Hán và ngh  thu t th  pháp. ủ ấ sĩ   c a   Hu n   Cao:

ể ệ * Th  hi n ậ T p   trung   vào   các

ượ ờ ể ệ qua l ộ ủ   i nói, thái đ  c a ­ Đ c gián ti p ế   th  hi n ề ấ v n đ  sau đây:

ả ụ qu n ng c và th  l ơ ạ i ấ Hu n   Cao   có   tài

ấ ườ ơ + “Hu n Cao? Hay là cái ng ỉ i mà vùng t nh S n ta năng gì?

ế ẫ v n khen cái tài vi t ch  r t ấ ẹ   đó ữ ấ nhanh và r t  đ p ế ề Em   bi t   gì   v   ch ữ

ko?” ệ ậ   Hán   và   ngh   thu t

ố ớ ữ ườ ố ắ ư ấ + “Đ i v i nh ng ng i nh  ngài,…c  g ng chu t t” ư th  pháp?

ể ệ ướ ệ ế   qua ả ờ ủ   c nguy n c   đ i  c a ế Tài   vi ẹ   ữ t   ch   đ p ­  Th  hi n  gián  ti p

ụ ả ấ ủ c a Hu n cao đ ượ   c qu n ng c:

ễ ữ ượ Nguy n   Tuân   th ể +  Ch  ông HC ắ …Có đ c ch ữ ẹ ắ đ p l m, vuông l m

21

ệ ế ậ ư hi n   nh   th   nào? trên đ i”ờ ông HC mà treo là có m tộ  v t báu

ữ ứ   qua nh ng cách th c ở ề ệ ụ ữ ả + Qu n ng c băn khoăn, trăn tr  v  vi c xin ch , bi ệ   t

ớ ệ gi ủ   i   thi u   nào   c a ụ ả ẫ ổ ỗ ố   ụ đãi HC, qu n ng c nh n nh c, có khi đau kh , n i h t

tác gi ?ả ệ ọ ả ọ ho ng, hi v ng và tuy t v ng.

ể ệ ữ ờ ả ự ế  qua c nh cho ch  và l ủ   i nói c a ­ Th  hi n tr c ti p

ấ ự ữ :“Ch  thì quý th c” Hu n Cao

ộ ứ ụ ơ ể ắ ả ớ   “Đây không ph i là n i đ  treo m t b c l a tr ng v i

ữ ươ ắ ữ nh ng nét ch ữ vuông, t i t n nó nói lên nh ngcái

ộ ờ ủ hoài bão tung hoành c a m t đ i con ng ườ . i”

ấ ượ ớ ư ộ ệ Hu n Cao đ c nói t i nh  m t ngh  sĩ  tài hoa.

ư ữ ẹ ấ ơ   Ch  ông Hu n Cao quý giá vì nó đ p, nh ng quý h n

ế ụ ế ủ ả c  vì nó k t t tinh hoa và tâm huy t c a ng ườ ầ   i c m

ể ệ ế ở ỗ bút, th  hi n nhân cách cao khi t, tr thành n i khát

ả ờ ụ ễ ỏ ừ   ả khao cháy b ng c  đ i qu n ng c. Nguy n Tuân v a

ờ ừ ự ế ợ ế ử ụ s  d ng l ì ng i ca tr c ti p, v a tinh t , khéo léo s ử

ủ ệ ể ẩ ậ ụ d ng các th  pháp ngh  thu t khác (đòn b y) đ  gián

ể ệ   Th   hi n   tài   năng ế ấ ừ ừ ủ ế ợ ấ   ti p ca ng i cái tài v a quý v a hi m  y c a Hu n

ấ ủ c a   Hu n   Cao,   tác Cao.

ả ụ ằ gi nh m m c đích * Ý nghĩa:

gì? ể ệ ệ + Th  hi n quan ni m t ư ưở  t ậ ủ   ệ ng và ngh  thu t c a

ễ ọ ưỡ ậ ộ Nguy n Tuân: Kính tr ng, ng ữ ng m  nh ng b c tài

ề ủ ư ệ ậ ổ ọ hoa, trân tr ng ngh  thu t th  pháp c  truy n c a cha

ông.

ể ệ ố ớ ế ế ộ ộ + Th  hi n thái đ  luy n ti c đ i v i m t nhã thú c ổ

ề ị ụ

ấ * Nhóm 2: Tìm hi uể i tàn. truy n đang b  l ộ b. Hu n Cao ­ m t anh hùng khí phách

ề v   khí   phách   anh ờ ­ Qua l ụ ả i viên qu n ng c

ủ ấ hùng c a Hu n Cao. ố ộ ưở +  Ông là  m t  anh  hùng s ng  có lí   t ấ   ng,  dám  đ u

22

ả ậ ợ ủ ấ ạ ậ   T p trung th o lu n tranh vì l ủ   ấ i ích c a dân chúng, b t ch p tính m ng c a

ỏ các câu h i sau đây: cá nhân mình.

ậ ấ ọ ầ ộ Hành   đ ng   dám “Trong  đó, tôi  nh n th y  tên ả   ứ đ ng  đ u  b n   ph n

ở ứ   đ ng lên kh i nghĩa ấ ế ữ ố là Hu n Cao”, “ngoài cái tài vi t ch  t t còn ngh chị

ạ ề ố ch ng l i tri u đình ượ ả ị ụ ” (chú ý: Ph n ngh ch ẻ có cái tài b  khoá và v t ng c

ấ ủ c a   Hu n   Cao   cho ủ ầ ữ ế ớ là ch  dùng theo cái nhìn c a t ng l p phong ki n, đó

ể ề em   hi u   gì   v   tính ố ạ ề ề ộ là hành đ ng ch ng l ộ i tri u đình – m t tri u đình đã

ủ cách c a ông? ố th i nát.)

Khí   phách   đó   đ cượ ộ ủ ộ ấ ­ Qua hành đ ng, thái đ  c a Hu n Cao

ể ệ ữ   th  hi n qua nh ng ộ ỗ + Hành đ ng r  gông:

ộ hành   đ ng,   thái   đ ộ ế ướ ặ ạ ứ c, n ng 7 – 8 t ớ   , x ng đáng v i . Chi c gông dài 8 th

ủ ấ nào   c a   Hu n   Cao ộ ượ ự ừ ư t ủ i án c a 6 t ử  t  tù. ạ   ng tr ng cho s  tr ng ph t

ủ   ồ và các đ ng chí c a ẫ ắ ạ ự tàn nh n, b o l c, kh c nghi ệ ố ớ ử t đ i v i t tù. ị ư ế   ông khi  b   đ a  đ n ặ ạ L nh lùng chúc mũi gông n ng, khom ộ ỗ . Thái đ  r  gông: ụ ấ ố ệ   ng c th t, đ i di n ề ầ ạ ố ả   mình thúc m ng đ u thang gông xu ng th m đá t ng ụ ớ v i cai ng c? ộ ỳ ướ ơ ạ ụ ả ặ đánh thu nh m t cái. .. tr c m t qu n ng c, th  l i và ấ   ộ ủ Thái   đ   c a   Hu n ữ ườ ả nh ng ng i lính áp gi i. ư ế Cao nh  th  nào khi ẽ ầ ứ ứ ộ Hành đ ng d t khoát, m nh m , đ y thách th c. Khi ạ nghe tin viên th  l iơ ạ ư ữ ụ ấ ấ ị ư ế b  đ a đ n ng c th t, Hu n Cao cũng nh  nh ng ng ườ   i báo   ngày   ông   sẽ ề ỏ ồ ậ ợ ủ ạ b n đ ng chí c a ông ko h  t ra run s , th m chí h ọ ả ề ị ph i v  kinh ch u án ậ ự ọ ủ ả ụ   ạ l nh lùng, bình th n đón nh n s  đ a đày c a tù ng c, ử t hình? ườ ữ ế ẻ ấ ỉ coi th ng cái ch t và r t khinh b  nh ng k  cam tâm ố Ông   đã   s ng   nh ư ụ ụ ế ộ ố ị ấ ườ ph c v  ch  đ  th ng tr  b t công. Con ng i này tuy ế ữ   th  nào trong nh ng ư ệ ấ ự s  nghi p không thành nh ng r t hiên ngang. ố giây phút cu i cùng ậ ượ ộ ả + Hành đ ng th n nhiên nh n r u th t tr ị ướ ự ệ   t c s  bi ộ ờ ủ c a cu c đ i mình? ệ ẫ ụ ư ủ ả ộ đãi c a qu n ng c, coi nh  đó là m t vi c v n th ườ   ng

ứ làm trong cái h ng lúc sinh bình.

ự ạ ủ ­­> Toát lên phong thái ung dung t ộ i c a m t trang t

23

ả anh hùng h o hán.

ậ ấ ả ắ ụ   +   Th m   chí   Hu n   Cao   còn   m ng   viên   qu n   ng c

ươ ỏ ề ộ ố ố ỉ “Ng i h i ta mu n gì? Ta ch  mu n m t đi u. Là

ươ ừ ặ ng i đ ng đ t chân vào đây” ­­> Câu tr ả ờ  l ố   i gi ng

ư ộ ỏ ớ ệ ệ ắ ổ nh  m t m nh l nh xua đu i, m ng m  v i thái đ ộ

ề ạ ế khinh b c đ n đi u.

ủ ấ ế ả ế    “ta đ n cái c nh ch t ­ Qua suy nghĩ c a Hu n Cao:

ợ ữ ể ấ ị chém còn không s  n a là m y trò ti u nhân th  oai

này”

ữ ố   ữ:  trong nh ng giây phút cu i ả ­  Trong   c nh   cho   ch

ủ ờ ấ ẫ ố ộ cùng c a cu c đ i mình, ả ả     ông v n s ng r t qu  c m,

ộ ử ư ộ ố không còn là m t t ệ    tù, mà ông s ng nh  m t ngh  sĩ,

ẹ ạ ả ườ thanh th n và ung dung sáng t o cái đ p. Ng ệ   i ngh  sĩ

ấ ự ấ ờ y  đang t ư  do nh t trên đ i, nh  không có cái ch t k ế ề

ấ ử ấ bên, ông Hu n đang đi vào cõi b t t ẹ   ớ  cùng v i cái đ p

ữ ủ ấ ộ  Ngôn ng , hành vi, c  ch , thái đ …c a Hu n Cao ử ỉ

ẻ ẹ ầ ủ   ứ đã làm sáng lên v  đ p b c  chân dung tinh th n c a

ộ ậ ệ m t b c hào ki t văn võ song toàn, có nhân, trí, dũng.

ế ượ ư ể Nhà tù phong ki n giam đ c th  xác nh ng không

ượ ủ ầ ườ giam đ c tinh th n c a con ng ấ   i hiên ngang, b t

ự ự ấ ấ ườ “uy vũ b t năng khu t này. Đó th c s  là con ng i

ấ ờ ọ ướ ằ ọ   ầ c   b ng   đ u   /   D c khu t”ấ ,  “Ch c   tr i   khu y   n

ầ t trên đ u có ai” ươ ộ * Nhóm 3: Tìm hi uể ế ngang nào bi ấ c. Hu n Cao ­ m t thiên l ng trong sáng

ẻ ẹ v  đ p thiên l ươ   ng ố ớ ộ ủ ữ ệ ­ Qua thái đ  c a ông đ i v i con ch  và vi c cho

ấ ậ   ủ c a Hu n Cao. T p chữ

ả ậ trung th o lu n các ừ ỗ ả ố ỉ ị + “Tính ông v n kho nh, tr  ch  tri k  ông ít ch u cho

ề ấ v n đ  sau đây: ch ”ữ

ươ Thiên   l ng   trong ữ ỉ ườ ộ ỉ ­­> Ch  cho ch  ng i tri k  ­ Đây là hành đ ng th ể

24

ủ ấ ệ ự ẹ ặ ạ ọ sáng c a Hu n Cao ỗ   hi n s  quý b n, tr ng mình và đ t cái đ p đúng ch ,

ượ ệ ể ủ ể ị đ c   th   hi n   qua ế đúng lúc đ  nó phát huy h t giá tr  thiêng liêng c a nó.

ữ ế ộ ấ ạ ấ + “Ta nh t sinh ko vì…m t t m lòng trong thiên h ” nh ng chi ti t nào?

ấ ườ ọ ợ ­­> Hu n Cao là ng i tr ng nghĩa khinh l i. ợ Ca ng i thiên l ươ   ng

ủ ộ ủ ụ ớ ả ấ   trong sáng c a Hu n ấ ­ Qua thái đ  c a Hu n Cao v i qu n ng c

ễ Cao,   Nguy n   Tuân ạ ế ư ể ề + Khi ch a hi u thì khinh b c đ n đi u

ụ có   d ng   ý   ngh ệ ướ ở ể + Khi hi u ra thì ộ ả c m đ ng tr ệ c s  nguy n cao quí

ậ thu t gì? ề ộ ộ ả ủ c a qu n ng c ụ , ăn năn v  thái đ  và hành đ ng tr ướ   c

ữ ủ ẵ kia c a mình và s n sàng cho ch . Con ng ườ ưở   ng i t

ư ượ ạ ượ ằ nh  đ ằ c t c b ng đá, đ c đúc b ng thép  y l ấ ạ ấ   i r t

ế ườ  Ông đã nh n raậ tinh t ố ử ớ  trong đ i x  v i con ng i.

ư ộ ụ ả qu n ng c nh  m t đóa hoa sen trong bùn và coi nh ư

ể ấ ỉ ạ tri k , đã đem t m lòng tri âm đ  đáp l i.

ả ấ ệ ỡ ạ t nh n.....thiên h " "Ta c m cái t m lòng bi

ờ ướ ằ  nh m h ụ   ả ng qu n ng c ­ Qua l i khuyên chân thành

ở ề ườ ươ ệ ồ tr  v  con đ ng l ọ ng thi n, thanh l c tâm h n cho

ả ụ qu n ng c

ả ờ ươ Ở ẫ ộ  “  đây l n l n…c  đ i l ệ ng thi n đi”

ể ệ ộ ề ễ Nguy n Tuân th  hi n thái đ  đ  cao cái tâm c a ủ

ườ ệ ế ả ấ “nhân đ oạ ng ạ i ngh  sĩ, nh n m nh đ n kh  năng

ệ ủ ệ ậ “thanh l c”ọ  kì di u c a ngh  thu t.

ậ ấ Nhân v t Hu n Cao ả hoá”, kh  năng  ể ế    *Ti u k t:

ẩ   ữ ớ v i   nh ng   ph m ẫ ừ ễ ấ nhân ­ Nguyên m u: ẫ Nguy n Tuân l y nguyên m u t

ẹ ấ ch t   cao   đ p   đó ộ ườ ừ ừ ậ v t Cao Bá Quát ­ m t con ng i v a có tài, v a có tâm,

ượ đ ễ c   Nguy n   Tuân ủ ấ “nh t sinh đê th  bái mai ừ v a có khí phách hiên ngang,

ấ l y   nguyên   m u   t ẫ ừ ỉ ế ướ ả ờ hoa”  (c  đ i ch  bi ạ t cúi l y tr c hoa mai), làm quan

ậ nhân   v t   nào   trong ụ ươ ứ ươ ứ ấ ớ ế đ n ch c Giáo th , t ng đ ạ   ng v i ch c Hu n đ o.

ử ế ị l ch s ? Em bi t gì ấ ườ ấ ạ ọ ứ (Hu n Cao: ng i làm ch c hu n đ o h  Cao).

ậ ề v  nhân v t này?

25

ậ ấ ử ụ ệ Nhân v t Hu n Cao ạ ậ  Bút pháp lãng m n: S  d ng hi u qu ả ệ ­ Ngh  thu t:

ượ ả đ c   tác   gi miêu ố ậ ủ ữ ẹ   ố ậ các th  pháp đ i l p: đ i l p gi a nhân cách cao đ p

ả ằ t b ng   bút   pháp ơ ẩ ủ ữ ươ ớ ự v i s  nh  b n c a nhà tù, gi a thiên l ng v i s ớ ự

ệ ậ ngh  thu t nào? ự ố ậ ẫ ỉ ổ ậ   ộ đ c ác, thô b , tàn nh n. S  đ i l p càng làm n i b t

ấ ẩ

ấ ậ ượ ễ Theo   em,   xây   d ngự ẹ ủ ng nhân v t Hu n Cao, Nguy n Tuân ph m ch t cao đ p c a Hu n Cao. ấ => Qua hình t

ượ hình t ậ   ng nhân v t Ẹ ệ ề ộ ộ b c l ả    quan ni m v  cái Đ P, cái TÀI: Cái TÀI ph i

ấ ễ   Hu n   Cao,   Nguy n Ệ ớ Ẹ đi đôi v i cái TÂM, cái Đ P và cái THI N không th ể

ộ ằ Tuân   nh m   b c   l ộ ệ ệ ờ ộ ậ ế   tách r i nhau. Đó là m t quan ni m ngh  thu t ti n

ụ ậ ầ ệ quan ni m gì? ậ   ạ Bên   c nh   nhân   v t b .ộ ả 3. Nhân v t viên qu n ng c và th y th  l ơ ạ i

ấ ậ   Hu n Cao, nhân v t ể ầ ả Đ u đã đi m hoa râm, râu đã ng  màu... ạ ­ Ngo i hình:

ụ   ả viên   qu n   ng c ứ ụ ề ệ ả ụ . Xét v  v  th ề ị ế ­  Ngh  nghi p, ch c v : qu n ng c

ượ ắ đ c   kh c   h a ọ ở ụ ủ ụ ề ả ộ xã h i, Qu n ng c là công c  c a tri u đình phong

ữ ươ nh ng ph ệ   ng di n ề ế ằ ố ở ự ừ ỉ ki n, s ng b ng cái ngh  mà đó ch  có s  l a loc,

nào? ủ ạ ự ấ ữ ẫ ạ ớ tàn nh n, s  b t công v i nh ng th  đo n hèn h .

ẻ ẹ ­ V  đ p:

ư ệ  ham mê th  pháp, say mê ch ữ ồ +  Có tâm h n ngh  sĩ:

ở S ủ   ệ   nguy n   c a ữ ệ ấ ọ ở ẹ đ p, tr ng ch  Hu n Cao và có s  nguy n xin ch ữ

ụ ng c   quan   là   có ụ ấ ả ồ   Hu n Cao treo trong nhà. ­­> Qu n ng c có tâm h n

ượ ữ ủ đ ấ   c ch  c a Hu n ệ ườ ề ầ ọ ngh  sĩ. Con ng i này đã ch n nh m ngh , gi ữ    tù

Cao   treo   trong   nhà cho nhà tù phong ki n. ế

có ý nghĩa gì? ộ ườ . Vì say mê, kính tr ngọ + Là m t ng i có khí phách

ủ ấ ả ụ   tài hoa, nhân cách anh hùng c a Hu n Cao, qu n ng c ể ể Đ  có th  xin đ ượ   c ả ộ ậ ự ấ ấ đã dám làm đ o l n tr t t ậ    nhà tù, dám b t ch p lu t ữ ủ ấ ch  c a Hu n Cao, ỉ ươ ạ ượ ỏ pháp, k  c ng nhà tù, dám ph m th ng, đã b  qua ả ả   ụ qu n   ng c   đã   ph i ườ ể ệ ộ ử ồ   ọ sai quét d n bu ng thói th ng đ  bi t đãi m t t tù ( ữ ề   làm nh ng gì? Đi u ử ớ ộ ộ ườ giam,  đón t tù v i m t thái  đ  khác th ng, hàng

ỏ ứ đó   ch ng   t ông   là ư ượ ệ ộ ử ngày đ a r ị u th t bi t đãi ),  tôn m t t ầ    tù thành th n

26

ộ ườ ượ ữ ử ể ượ m t con ng i nh ư t ng, xin ch  t tù đ  tôn th . ờ Khi nhân đ c công

ế ợ ườ ấ i đi..” th  nào? văn “QN tái nh t ng cho th y ông th t s  bi ậ ự ế   t

ẹ ọ trân tr ng và xót xa cho cái đ p.

ộ ườ ươ + Là m t ng i có thiên l ng.

ườ ế ươ _ QN còn là ng i bi ọ t quý tr ng thiên l ng, khát

Trong bu i t ổ ố ướ   c i tr ướ ụ ả khao v ươ ớ n t ẹ i cái đ p. Tr c khi là Qu n ng c, ông ta

ấ khi   đón   Hu n   Cao ườ ế ọ ỡ bi t đ c v  nghĩa sách thánh cũng là ng i đèn sách, “

vào   nhà   lao,   qu nả ữ hi n”ề , là ng ườ ươ i l ng thi n, t ệ ử ế ạ  t , l ề   i có ch  thánh hi n

ụ ng c   đã   suy   nghĩ, ươ ả ở ố ẹ ờ ồ ắ b i đ p cho “thiên l ng” n y n  t t đ p. Gi ả    đây ph i

băn   khoăn   và   day ả ố ả ố s ng  trong hoàn c nh đen t ố ắ   i, qu n nguch luôn c  g ng

ứ ề ề d t v  đi u gì? ậ ứ ọ ượ v t lên, vì v y mà ông luôn ầ   day d t vì đã ch n nh m

nghề.

ợ ộ ồ ươ ­ Thái đ  băn khoăn nghĩ ng i, ng i bóp thái d ng,

ồ ư ự ố ố ớ ộ ng i t l trong đêm t i, tìm cách đ i đãi v i m t ng ườ   i

ứ ộ ỏ có tài, có nhân cách. Thái đ  đó ch ng t cái tâm, cái

ươ ủ ậ thiên l ng c a nhân v t.

ầ ầ ướ ­ Hai l n cúi đ u tr ấ c Hu n Cao.

ả ấ ụ “Xin lĩnh ý”. Qu n ng c th y mình là m t k ộ ẻ ầ . L n 1:

ộ ạ   Hành   đ ng   vái   l y ạ ữ ướ ờ ọ ấ   ườ “ch c   tr i   khu y ể ti u   l i   gi tù   tr ộ c   m t   ng i ướ và   dòng   n ắ   c   m t ướ ằ ầ ướ n c b ng đ u” ầ . Đây là cái cúi đ u tr ộ c m t anh

ụ ủ c a   ng c   quan ụ ườ ế ế ả hùng. ­­> Qu n ng c là ng i bi t mình, bi ọ   t ta, tr ng ẹ ả ph n ánh nét đ p gì ủ khí phách c a ng ườ ử i t tù.

ồ ủ   trong   tâm   h n   c a ẻ ộ ư ế “K  mê mu i này xin bái lĩnh” , t th  khúm ầ . L n 2: ụ ả qu n ng c? ướ ắ ứ ệ ẽ ỉ núm, dòng n c m t  a ra, r  vào k  mi ng. Đó là cái

ủ ầ ộ ườ ượ ả cúi  đ u c a m t con ng i  đã đ c c m hoá, giác

ứ ỉ ề ằ ầ ộ ộ ọ ng , th c t nh mu n m n vì đã ch n nh m ngh . Cái

ụ ầ ả ở cúi đ u không làm cho qu n ng c tr ấ  lên th p kém,

ế ạ ậ ở ả hèn h , mà khi n nhân v t càng tr lên cao c , to ả

27

ầ ầ ơ ườ sáng h n.. Đó là cái cúi đ u nâng t m con ng i. Cái

ầ ạ ế ụ ả ộ cúi đ u, thái đ  khúm núm đó l i x p qu n ng c vào

ỉ ớ

ụ ả ấ hàng tri k  v i Hu n Cao.  ị => “Tính cách d u dàng.....xô b ” cái Tìm câu văn tác giả ồ . Qu n ng c là

ẻ ữ ặ ộ ố ờ ầ thu n khi t ẹ   khái   quát   v   đ p ế   gi a m t  đ ng c n bã mà  ông Tr i  đã

ậ ủ ư ế ấ ắ ơ ả   ủ c a   nhân   v t   qu n khéo ch i ác s p đ t. ị ặ  N u nh  bi k ch c a Hu n Cao

ụ ủ ị ườ ế ư ẫ ấ ậ   ặ ng c? Đ t nhân v t là bi k ch c a ng i anh hùng th t th  nh ng v n kiêu

ụ ả ẫ ệ ủ ị ị qu n ng c vào hoàn hùng, l m li ầ   ụ t thì bi k ch c a ng c quan là bi k ch l m

ườ ườ ẫ ươ ộ ả c nh xã h i mà nhân đ ẻ ầ ng. K  l m đ ng may thay, v n còn có l ng tri,

ố ọ ả ớ ậ v t   s ng,   tác   gi ả còn có khát v ng gi i thoát, bi ế ướ t h ng t ẹ i cái đ p và

ề ố ế ẹ ọ mu n nói đi u gì? bi t thanh l c mình trong cái đ p

ậ ể ượ ư ế ề Em hãy nh n xét v ề ấ ­ N u nh  Hu n Cao là bi u t ớ ứ   ẹ ng v  cái đ p v i s c

ủ ướ ụ ượ ệ ả ậ   ị v   trí   c a   nhân   v t ạ m nh h ng thi n thì qu n ng c đ ạ c sáng t o ra là đ ể

ụ ạ ấ ự ứ ụ ệ ả ng c quan trong tác hi n th c hóa s c m nh  y. Có viên qu n ng c thì ý đ ồ

ệ ớ ự ệ ượ c

ẩ ph m?    ả   ạ Bên   c nh   qu n ngh  thu t c a nhà văn m i th c hi n đ * Viên th  l ậ ủ iơ ạ

ụ ng c là viên th  l ơ ạ   i. ấ ờ ệ ụ ả cho qu n ng c trong ­ Làm th  l iơ ạ , giúp vi c gi y t

ậ Nhân  v t  này  đ ượ   c nhà tù

ự xây d ng không chi ườ ế ườ ữ   ấ   “Tôi th y nh ng ­ Là ng i bi ọ t tr ng ng i tài:

ế ư ệ ti t nh ng hi n  lên ườ ế ắ ặ ồ ng i  có  tài th   mà đi  làm gi c  thì   bu n l m. D ạ

ộ là   m t   con   ng ườ   i ả ử ủ ữ ả ẩ b m, gi th  tôi là đao ph , ph i chém nh ng ng ườ   i

ư ế nh  th  nào? ư ậ ế ấ nh  v y, tôi nghĩ mà th y tiêng ti c”. ọ  Vì tr ng ng ườ   i

ơ ạ ố ộ ệ tài mà th  l i đã không t giác hành đ ng bi t đãi t ử    tù

ụ ủ ả ả ộ ỡ ụ   ủ c a qu n ng c mà còn  ng h , giúp đ  qu n ng c,

ẹ ủ ấ ả ớ ở ụ   ệ nói v i Hu n Cao s  nguy n cao đ p c a qu n ng c,

ệ ở ệ ấ ụ ự ả giúp qu n ng c th c hi n s  nguy n  y.

ơ ạ ộ ườ ế ọ ầ ­­> Th y th  l i cũng là m t ng i bi t tr ng cái tài,

ứ ẹ ỏ ố cái đ p, ch ng t ọ   ầ  có nhân cách, là c u n i quan tr ng

ế ớ ữ gi a hai th  gi ồ i, hai tâm h n, hai con ng ườ ở i hai

28

ả ượ ư ố hoàn   c nh   trái   ng ả   c   nhau.   Cũng   gi ng   nh   qu n

ụ ườ ề ầ ọ i này đã ch n nh m ngh .

ự ậ   Xây   d ng   nhân   v t ng c, con ng => Ý nghĩa

ả ụ qu n   ng c   và   th ơ ẻ ẹ ủ ậ ấ Hình ­ Tôn vinh v  đ p c a nhân v t Hu n Cao.

l ạ ở i ế ố ậ     th   đ i   l p ượ ơ ạ ụ ả ề ầ t ng qu n ng c, th  l i làm n n, góp ph n tôn cao,

ấ ớ v i   Hu n   Cao   trên ậ ổ ờ ượ ấ làm   n i   b t   sáng   ng i   hình   t ng   Hu n   Cao.   Hình

ệ ộ   bình   di n   xã   h i ượ ự ấ ờ t ng Hu n Cao thêm r c rõ, chói ng i lung linh nh ư

ạ ư nh ng l i cùng trên ề ạ huy n tho i.

ế ế ớ   chi n   tuy n   v i ộ ự ố ậ ạ ườ  Trong con ­ T o ra m t s  đ i l p trong con ng i.

ấ Hu n Cao trên bình ườ ự ố ậ ủ ươ ươ ng i   có   s   đ i   l p   c a   thiên   l ng   và   vô   l ng;

ệ ệ di n   ngh ậ     thu t, ỷ ự ự ầ ạ thiên th n và ác qu ; s  kiêu b c ­ s  thành tâm, chí

ễ ằ   Nguy n Tuân nh m ố tình; ánh sáng – bóng t ẻ ẹ ủ   i => Thông qua đó, v  đ p c a

ụ m c đích gì? ượ ẳ ị ượ nghĩa khí và nhân cách đ c kh ng đ nh, đ c b c l ộ ộ

ị ủ Ẹ ấ ượ ề rõ nét nh t, giá tr  c a cái Đ P đ c đ  cao, nâng cao

ộ ả ượ ư giá tr . ị ữ ả 4. C nh cho ch  ­ "m t c nh t ư   ng x a nay ch a

ừ t ng có"

ấ Hu n   Cao   cho   ch ữ ộ ữ ơ * Đ ng c  cho ch

ụ ấ ả qu n ng c xu t phát ữ ụ ậ ả ả ấ ­  Hu n Cao thu n cho ch  qu n ng c không ph i là

ừ ộ t ơ  đ ng c  nào? ợ ầ ơ ữ ấ ớ ả   thanh toán nh ng n  n n,  n nghĩa b y lâu v i qu n

ể ạ ụ ả ữ ấ ng c,   cũng   không   ph i   đ   l ố   i   nh ng   di   hu n   cu i

ướ ừ ờ cùng cho ng ườ ở ạ i l i tr c khi t giã cõi đ i, cũng

ả ầ ố ễ không ph i là phô di n tài hoa l n cu i.

ữ ụ ấ ả ộ ả ­ Hu n Cao cho ch  qu n ng c vì c m đ ng tr ướ   c

ộ ấ ấ ệ ỡ m t t m lòng cao quý ­ t m lòng "bi t nh n liên tài"

ụ ứ ả ộ ị ủ c a qu n ng c. T c là khi cái tâm b  đánh đ ng, ông

ể ự ừ đã mang cái tài ra đ  th c hành. T  đó, cái tâm và cái

ể ẹ tài đã chuy n hóa thành cái đ p.

ả ữ ễ   C nh  cho ch   di n ữ ư ừ ờ * Th i gian cho ch  ch a t ng có

29

ờ ườ ườ ra   trong   hoàn   c nhả ng ng i ta cho ­  Th i gian khách quan: Thông th

ờ th i   gian,   không ủ ữ ờ ườ ch  vào ban ngày, lúc tr i sáng s a (th ổ   ng là bu i

ư ế gian   nh   th   nào? ữ ấ "lúc tr iạ sáng). Hu n Cao cho ch  vào lúc đêm khuya

ờ Th i   gian   và   không ọ ơ ỉ ỉ ế giam t nh S n ch  còn ti ng mõ trên v ng canh " ­­> g iợ

ữ ở gian cho ch đây ậ ừ ừ ộ ị ị ra   m t   không   khí   t ch   m ch,   v a   bí   m t   v a   thiêng

ặ ệ có gì đ c bi t? liêng.

ủ ờ ườ ườ ữ ­ Th i gian ch  quan:   Ng i ta th ng cho ch  vào

ế ư ữ ả ỗ ấ   nh ng lúc r nh r i, tâm th  th  thái, nhàn nhã nh t.

ủ ữ ấ ộ ố ờ   Hu n Cao cho ch  vào đêm cu i cùng c a cu c đ i

ự ố ủ ườ ượ ế mình, khi s  s ng c a con ng i đang đ ừ   c đ m t ng

ờ ừ ả ắ ờ gi , t ng kh c. ­­> Đây là kho ng th i gian vô cùng

ư ặ ẳ ạ ng t nghèo, căng th ng nh ng cũng l ữ i là nh ng giây

ấ ạ ể ể ồ ấ phút quý báu nh t còn l ế   i đ  Hu n Cao có th  d n h t

ự ủ ữ ườ tâm l c c a mình cho ch  ng ỉ i tri k .

ữ ư ừ * Không gian cho ch  ch a t ng có

ộ ử ỉ ữ ố ườ ­ Cho ch  v n là m t c  ch  văn hóa nên th ễ   ng di n

ở ộ ơ ư ư ề ả ra m t n i văn hóa nh  th  phòng, ti n s nh trang

ự ẹ ẽ ị nhã, l ch s , đ p đ .

Ở ữ ạ ộ ồ   m t bu ng ­ đây, không gian cho ch  l i là nhà tù ­ "

ố ậ ẹ ẩ ướ ườ ệ ạ ầ t i ch t h p,  m t, t ấ ừ   ng đ y m ng nh n, đ t b a

ẩ ỉ ộ bãi phân chu t, phân gián" ­­> không gian b n th u,

ứ ự ủ ữ ặ ộ ơ ấ x u xa, n i ch a đ ng nh ng c n bã c a xã h i.

Tìm   các   chi   ti tế ườ ớ ự ả ộ ị ế ư ừ * Con ng i v i s  đ o l n v  th  ch a t ng có

ắ ọ kh c   h a   hành ộ ề ­ V  hành đ ng, t ư ế  th

ư ộ đ ng,   t ế ủ     th   c a ườ ộ ử ỉ i cho ch : ả    tù, ch  ngày mai ph i +   Ng ữ   Là m t t

ữ ườ nh ng   ng i   trong ả ổ gi i lên kinh lĩnh án chém, c  đeo gông, chân v ướ   ng

ữ ả c nh cho ch ? Hành ế ụ ừ ề ắ ậ ữ xi ng, d m tô t ng nét ch  trên phi n l a tr ng tinh

ư ế ộ đ ng,   t th   có   gì ệ ấ ả trên   m nh   ván.   Hu n   Cao   hi n   lên   uy   nghi,   đ ườ   ng

ườ khác th ớ ị   ng v i đ a

30

ẹ ẫ ộ ộ ủ ọ ị v  xã h i c a h ? hoàng, l ng l y, ban phát cái đ p

ườ ụ ữ ấ ả ữ   i xin ch : Qu n ng c khúm núm c t nh ng +  Ng

ơ ạ ề ầ ư ự ậ ẽ ồ đ ng ti n k m; th y th  l i run run b ng ch u m c.

ư ừ ộ ự ị ổ ẻ ­­> Có m t s  hoán v  đ i ngôi ch a t ng có: k  có

ề ề ề quy n hành thì không có quy n uy, quy n uy thu c v ộ ề

ị ướ ề ố ể ả ứ ề ọ ẻ k  đã b  t c đi m i th  quy n, k  c  quy n s ng t ố   i

ự ể ằ ổ ề thi u. Song s  thay đ i b    ngoài đó nh m di n t ễ ả

ộ ậ ự ớ ượ ế ậ ở m t tr t t m i bên trong đ c thi ẹ   t l p b i cái đ p.

ừ ươ ẹ ỏ Cái đ p t a ra t khí phách, tài hoa, thiên l ủ   ng c a

ế ỏ ậ ự ấ ị ắ ộ Hu n Cao đã ph  b  tr t t ặ   ậ  xã h i mà ph n v  s p đ t

ờ ữ ạ ỉ ọ cho h . Gi ấ  đây ch  còn nh ng t m lòng b n bè cao

ố ả ữ   Cu i c nh cho ch , ữ ấ ọ ỉ ẹ đ p, nh ng t m lòng tri  k  bao b c xung quanh cái

ấ Hu n   Cao   khuyên đ p.ẹ

ề ả ụ   qu n ng c đi u gì? ề ờ ộ ­ V  l i nói, thái đ

ờ L i khuyên đó có ý ẻ ử ữ ạ ờ +  K   t ư  tù   đĩnh   đ c   đ a  ra  nh ng  l i   khuyên  nh ư

ư ế nghĩa nh  th  nào? ờ ấ ố ữ nh ng l ả   i di hu n thiêng liêng, mu n khai tâm, c m

ở ề ớ ứ ỉ ụ ả hóa, th c t nh, soi sáng cho qu n ng c tr  v  v i con

ườ ươ ố ở ổ ệ “nên thay đ i ch n đi”, “nên tìm đ ng l ng thi n:

ở ề ỏ ồ ề v  quê mà đã, hãy thoát kh i cái ngh  này đi đã r i hãy

ế ơ ữ ệ nghĩ đ n chuy n ch i ch ”. thiên Ở ữ Vì  “  đây khó gi

ữ ế ố ồ ươ l ấ   ng cho lành v ng, và r i cũng đ n nhem nhu c m t

ả ờ ươ c  đ i l ệ ng thi n đi”.

ể ệ ệ ờ ẩ   ­­>  Ý nghĩa:  L i  khuyên th  hi n quan ni m  th m

Ấ Ẹ ể ố ớ m : ỹ Cái Đ P không th  chung s ng v i cái X U, cái ÁC.

ả ắ ề ớ ả ớ Ệ Ẹ Cái Đ P ph i g n li n v i cái THI N, cái cao c , v i thiên

ươ l ng.

ườ ệ ầ Ng ả i ngh  sĩ chân chính c n ph i có cái TÂM, có THIÊN

ụ Ng c   quan   đã   đón ƯƠ ọ ớ ở ờ L NG. Nh  đó, h  m i tr  nên b t t ấ ử ể ạ ế   , đ  l i ti ng

ậ ờ nh n l ủ   i khuyên c a

31

ư ấ ơ ờ Hu n   Cao   nh   th ế th m muôn đ i.

ẻ ị ụ ạ ụ ả ậ nào?   Nh n   xét   v ề ­­> Rõ ràng k  b  giáo d c l ụ   i đi giáo d c qu n ng c ­

ủ ộ ụ ộ ứ ụ ạ thái   đ   c a   nhân ẻ k  có ch c năng giáo d c t ử i  ph m. T  tù v t tr ở

ụ ạ ỉ v t?ậ thành ng ườ ướ i h ng đ o, ch  giáo cho ng c quan.

ậ ứ ụ ả ờ ớ ậ Em   có   nh n   xét   gì + Qu n ng c: nh n b c châm và l i khuyên v i cái cúi

ộ ướ ữ ắ ờ ủ   ề ự ậ v  s  v n đ ng c a ạ l y, dòng n ộ c m t xúc đ ng và nh ng l ộ   i lĩnh h i

ế ố ư ậ ậ ườ ứ các y u t : bóng t ố   i, th t chân thành. ­­> nh  v y, ng i có ch c năng giáo

ạ ậ ừ ẩ ánh   sáng,   cái   hôi ạ ụ d c ph m nhân l i đang kính c n đón nh n t ng l ờ   i

ộ ử hám   và   mùi   th mơ ụ ủ giáo d c c a m t t tù.

ả ộ ầ ữ ẹ ẳ ượ ữ trong c nh cho ch ? ­­> M t l n n a, cái đ p kh ng đinh đ ề c quy n uy

ố ủ ầ ả ỉ t i cao c a nó. Nó không ch  xích g n kho ng cách

ữ ẻ ệ ề ị ế ộ ủ c a nh ng k  cách bi t v  v  th  xã h i mà còn có

ứ ỗ ữ ả ạ ườ ầ ạ ứ s c m nh c m hóa, c u r i nh ng con ng i l m l c.

ự ậ ộ ế ố ủ ữ * S  v n đ ng c a các y u t ả  trong c nh cho ch

ự ậ ộ ừ ố ả ­ S  v n đ ng t bóng t i ra ánh sáng: C nh cho ch ữ

ở ồ ố ậ ẹ ẩ ướ ồ ầ ộ m  ra là m t bu ng t i ch t h p  m ầ   t, r i d n d n

ố ẩ ủ ự ầ ở sáng r c b i ánh sáng c a bó đu c t m d u và ánh

ủ ẹ sáng c a cái đ p.

ự ậ ộ ừ ỉ ủ ả ẩ ­ S  v n đ ng t cái hôi hám, b n th u c a c nh nhà

ế ế ề ụ ả ủ ắ giam đ n cái thanh khi t, cao c  c a n n l a tr ng,

ữ ẹ ệ ắ ơ ủ   ầ nét ch  đ p, vuông v n d n hi n lên và mùi th m c a

ự ươ ị ủ thoi m c hay cũng chính là h ng v  c a tình ng ườ   i,

ươ ủ c a thiên l ng.

ữ ấ ả ả ộ ­­>  C nh   cho   ch   là   m t   c nh   hay   nh t   trong   tác

ẩ ậ ườ ph m, đ  l ể ạ ấ ượ i  n t ng sâu đ m trong lòng ng i, có ý

ậ ự ệ ả ậ Em   có   nh n   xét   gì nghĩa sâu xa. ­­> Ngh  thu t d ng c nh

ệ ậ ự   ề v  ngh  thu t d ng ả ứ ự ế ạ ả ằ ộ Tác   gi đã   d ng   c nh   b ng   ki n   th c   h i   ho   và

ủ ả ả c nh c a tác gi ? ệ ả ừ ả ế ợ ậ đi n  nh, quay c n c nh t ng chi ti ộ   t, g i lên m t

32

ạ ổ ề   không khí hài hoà, thiêng liêng, c  kính, t o phông n n

ữ ự ả ư ế cho c nh cho ch , xây d ng t ữ   ả  th , hình  nh nh ng

ườ ữ ộ

ả ữ ớ i trong c nh cho ch  v i nh ng nét đ c đáo. ữ ả ủ ả Theo   em,   c nh   cho con ng => Ý nghĩa c a c nh cho ch

ữ ượ ự ch    đ c d ng lên ẻ ẹ ủ ụ ế ả ậ ấ ­ K t tinh v  đ p c a nhân v t Hu n Cao, qu n ng c.

ẩ trong   tác   ph m   có ẹ ủ ệ ệ ễ ề ­ Thông đi p quan ni m v  cái đ p c a Nguy n Tuân:

ữ nh ng ý nghĩa nào? ể ẹ ấ ớ ố Cái đ p không th  chung s ng v i cái ác, cái x u mà

ả ắ ẹ ề ả ớ ệ ph i g n li n v i cái thi n, cái cao c . Cái đ p, cái

ươ ấ ử thiên l ng là b t t .

ể ệ ủ ả ề ắ ữ , ni m tin v ng ch c vào ề ­ Th  hi n ni m tin c a tác gi

ườ ế ấ con ng ư i: Hu n Cao ch t đi nh ng tài năng, nhân cách

ẽ ườ ả ệ ữ ữ ả ẽ s  còn mãi, s  có ng i b o v , gi ụ    v ng. Qu n ng c

ượ ả ắ ẳ ẽ ờ ỏ ỗ ở ề đã đ c c m hoá, ch c h n s  r i b  ch , v  quê, gìn

ữ ạ ồ gi tâm h n thanh s ch.

ứ ặ ữ ả Tóm l i:  ạ C nh cho ch  mang s c n ng toàn bài,

ấ ủ ờ ẩ ừ ế v a k t kinh và làm sáng ng i ph m ch t c a nhân

ệ ủ ả ư ưở  t ng c a tác gi .

Em   hãy   khái   quát ậ ừ ể ệ v t, v a th  hi n quan ni m, t ế ổ III. T ng k t ậ ệ 1. Ngh  thu t

ặ ắ ữ nh ng đ c s c ngh ệ ậ ạ ự ố ộ ệ ­ Ngh  thu t t o d ng tình hu ng đ c đáo

ậ ủ ẩ thu t c a tác ph m? ự ệ ậ ấ ấ ủ   ậ  mang d u  n c a ­ Ngh  thu t xây d ng nhân v t

ủ ạ ườ ươ ch  nghĩa lãng m n: c ệ ng đi u; t ả ng ph n, ngh ệ

ậ ẽ ẩ thu t v  mây n y trăng...

ạ ả ề ổ ư  (C nh đ  lao, quan coi ­ Cách t o không khí c  x a

ụ ử ấ ả ề ậ ng c, t tù đ u mang dáng d p c nh v t và con ng ườ   i

ờ ư ư ệ ậ ọ th i x a. Gi ng đi u nhân v t, cách x ng hô hay l ờ   i

ề ừ ệ ớ ệ ấ ổ ẫ d n chu n cũng r t c  kính v i nhi u t Hán Vi t.

ọ ầ   ố ,  g t  giũa  kĩ  càng,   có  ph n ữ ­   Ngôn   ng  trau  chu t

ự ầ ư ầ ấ ọ trang tr ng, c u kì nh ng s  c u kì  y trong tr ườ   ng

33

ạ ổ ư ủ ợ ớ ợ h p này l i thích h p v i không khí c  x a c a câu

chuy n. ệ

ạ ậ ễ ệ   “Nguy n Tuân ­ đó là hi n L i Nguyên Ân nh n xét

ượ ệ ượ ộ t ng văn hoá phong cách, m t hi n t ng văn hoá

ườ nhân cách. Con ng ẹ   i ông, phong cách ông cũng đ p

ủ ư ạ ộ ộ m t cách đ c đáo nh  câu văn c a ông, lo i câu văn

ệ ậ ộ ừ có   m t   không   hai   trong   ngh   thu t   ngôn   t ế     Ti ng

Vi t”.ệ

ữ ư ặ => “Ch  ng ườ ử i t tù” mang  đ c tr ng phong cách

ị ộ   Khái quát giá tr  n i ễ Nguy n Tuân ộ 2. N i dung

ủ ẩ dung c a tác ph m? ợ ượ ậ ộ ­ Ng i ca hình t ấ ng nhân v t Hu n Cao ­ m t con

ườ ng i tài hoa, uyên bác, có khí phách hiên ngang và có

ươ thiên l ng trong sáng.

ể ệ ủ ệ ẩ ả ­ Qua đó, th  hi n quan ni m th m mĩ c a tác gi : Cái

ấ ử ẹ ố ớ ẹ đ p là b t t ể , cái đ p không th  chung s ng v i cái

ề ấ cái ác, cái x u, đ  cao cái tài, cái tâm, cái thiên l ươ   ng

trong sáng. ố * C ng củ

ủ ấ ị ố   ­   Hãy   phân   tích   tính   ch t   k ch   tính   c a   tình   hu ng

truy n.ệ

ượ ậ ấ ng nhân v t Hu n Cao.

­ Phân tích hình t ặ * D n dò

ị ộ ệ ắ ắ ị ậ ủ   ­ N m ch c gía tr  n i dung và giá tr  ngh  thu t c a

ấ ẩ ượ ệ tác ph m, qua đó th y đ ậ   c phong cách ngh  thu t

ễ ủ c a  Nguy n Tuân.

ẩ ớ ị ế ọ ­ Chu n b  bài m i cho ti t h c sau

ậ ề ướ ự ệ ẫ ạ ắ 4.2. H ng d n HS th c hành các d ng bài t p v  truy n ng n

34

ủ ế ậ ậ ọ ớ ọ   Các bài t p sau ch  y u là các bài t p nâng cao cho h c sinh l p h c

ữ ể ộ nâng cao môn Ng  văn và cho đ i tuy n HSG.

ề ố * Đ  s  1:

ủ ề ậ ế ế ệ ệ ậ Nh n xét v  vai trò c a chi ti t ngh  thu t trong truy n, có ý ki n cho

ế ị ề ủ ỏ Chi ti t nh  làm nên nhà văn l n ằ r ng: “ ế   ớ ”. Suy nghĩ c a anh (ch ) v  ý ki n

trên?

ọ ế ặ ắ ẩ Ch  ng tù Hãy ch n hai chi ti t đ c s c trong hai tác ph m “ ữ ườ ử ” c aủ   i t

ễ ủ ể ỏ ậ Nguy n Tuân và “ Chí Phèo” c a Nam Cao đ  làm sáng t ị  nh n đ nh trên.

ả a. Gi i thích

ế Ở ữ ế ả ế ­ “Chi ti t” là gì? ố  đây không ph i mu n nói đ n nh ng chi ti t thông

ườ ữ ệ ế ấ ố ố ế ệ ậ là th ng c u thành c t truy n mà mu n nói đ n nh ng chi ti t ngh  thu t ­

ế ủ ứ ớ ề ả ứ ẩ ể các ti u ti t c a tác ph m mang s c ch a l n v  c m xúc và t ư ưở  t ng (Từ

ữ ể ậ đi n thu t ng  văn h c ọ ).

ế ủ ỏ t nh  làm nên nhà văn l n ­ Vì sao “chi ti ớ ”? (Vai trò c a chi ti ế ố ớ   t đ i v i

ủ ẩ ọ ể ệ tác ph m văn h c và th  hi n tài năng c a nhà văn).

ế ư ệ ậ ỏ + Chi ti ọ   t ngh  thu t tuy nh  nh ng có ý nghĩa vô cùng quan tr ng

ẩ ế ể ệ ả ả trong tác ph m. Chi ti t có kh  năng th  hi n, gi i thích, làm minh xác c u t ấ ứ

ậ ủ ể ể ệ ở ngh  thu t c a nhà văn, tr  thành tiêu đi m, đi m h i t ộ ụ ủ ư ưở  c a t t ng tác gi ả

trong tác ph m.ẩ

ế ậ ề ế ớ ậ ắ ệ ệ ệ ớ + Chi ti t ngh  thu t g n v i quan ni m ngh  thu t v  th  gi i và con

ườ ấ ị ề ệ ậ ố ớ ng i, v i truy n th ng văn hóa ngh  thu t nh t đ nh.

ế ả ỏ ớ ­> Do đó, “chi ti ạ t nh ” có kh  năng t o nên “nhà văn l n”.

ứ b. Phân tích và ch ng minh

* Khái quát

ả ả ­ Tác gi ẩ , tác ph m: tác gi ẩ  Nam Cao và tác ph m “Chí Phèo”, tác gi ả

ữ ườ ử ễ ẩ Nguy n Tuân và tác ph m “Ch  ng i t tù”.

ọ ế ặ ắ ể ỗ ọ ­ Ch n chi ti ẩ t đ c s c trong m i tác ph m: có th  ch n các chi ti ế   t

ế ế ở ầ ế trong “Chí Phèo”: chi ti ử ủ t ti ng ch i c a Chí Phèo ệ  đ u truy n, chi ti t Chí

35

ượ ị ở ở ờ ỡ ớ ặ ộ ế ỉ Phèo t nh r u sau cu c g p g  v i Th  N b  sông, chi ti t bát cháo hành

ế ị ở ừ ố ư ứ ặ ị ị ở ủ c a Th  N , chi ti t Chí Phèo ôm m t khóc r ng r c khi b  th  N  t ch i…

ữ ườ ử ớ ế ả ẩ V i “Ch  ng i t ể ọ  tù” có th  ch n chi ti ữ ố t c nh cho ch  cu i tác ph m…

ượ ủ ị ế ẩ ­ Đánh giá đ ọ c v  trí quan tr ng c a các chi ti t trong tác ph m và

ể ệ ủ ệ trong vi c th  hi n tài năng c a nhà văn.

ụ ể ậ ả ế * C m nh n, phân tích c  th  các chi ti t

ữ ọ ố ế ặ ắ ộ ­ HS ch n và phân tích hai trong s  nh ng chi ti t đ c s c thu c hai tác

ữ ẩ ủ ủ ễ ph m “Ch  ng ườ ử i t tù” c a Nguy n Tuân và “Chí Phèo” c a Nam Cao.

ữ ể ọ ế ộ ẩ Trong tác ph m "Ch  ng ườ ử i t tù" có th  ch n các chi ti t: hành đ ng r ỗ

ủ ấ ờ ủ ấ ướ ắ gông c a Hu n Cao, l i khuyên c a Hu n Cao, dòng n ầ   c m t và cái cúi đ u

ể ọ ụ ả ế ủ ủ c a qu n ng c....Trong "Chí Phèo" có th  ch n chi ti t: bát cháo hành c a Th ị

ở ướ ắ ủ ộ ế ự N , dòng n c m t c a Chí Phèo, hành đ ng gi ế t Bá Ki n và t ủ  sát c a Chí

ạ ả Phèo, hình  nh cái lò g ch cũ...

ủ ế ố ớ ọ ­ Bám sát vai trò và ý nghĩa c a chi ti ẩ t đ i v i tác ph m văn h c và nhà

ủ ồ ờ ế ớ văn, đ ng th i làm rõ ý nghĩa, vai trò c a chi ti ụ ể ẩ t v i tác ph m c  th .

ổ ậ ể ầ ủ   ố ­ Trong quá trình phân tích c n đ i sánh đ  làm n i b t ý nghĩa c a

ế ọ ừ t ng chi ti t đã ch n.

ậ c. Bình lu n, đánh giá

ế ề ữ ế ậ ặ ắ ệ ầ ­ Hai chi ti t đ u là nh ng chi ti t ngh  thu t đ c s c, góp ph n không

ể ệ ỏ ạ ẩ ả nh  t o nên thành công cho tác ph m và nhà văn, th  hi n kh  năng khái quát

ậ ủ ự ệ ệ ạ hi n th c và sáng t o ngh  thu t c a hai nhà văn.

ậ ủ ệ ộ ộ ­ Quá trình lao đ ng ngh  thu t c a nhà văn là quá trình lao đ ng công

ế ờ ố ể ạ ữ ỏ ế ắ ọ ừ phu, ch t l c t ng chi ti t nh  trong đ i s ng đ  t o nên nh ng chi ti t ngh ệ

ở ậ ậ ậ ắ ị thu t sáng giá. B i v y, nh n đ nh trên hoàn toàn đúng đ n.

ề ế ệ ể ắ ố t truy n ng n, nhà văn Sêkh p có phát bi u: * Đ  2ề : Bàn v  cách vi

ế ở ầ ệ ắ ấ ậ ả ố ế   t truy n ng n, c t nh t ph i tô đ m cái m  đ u và cái k t “Theo tôi, vi

lu n.ậ ”

36

ề ố ọ ( Theo “Sêkh p bàn v  văn h c” )

ả ở ầ ế ế ị Anh (ch ) hãy gi i thích ý ki n trên, phân tích cách m  đ u, k t thúc

ữ ủ ệ ắ ủ truy n ng n “Chí Phèo” c a Nam Cao và “Ch  ng ườ ử i t ễ    tù” c a Nguy n

ể ấ ủ ệ ẩ ị Tuân đ  th y ý nghĩa c a nó trong vi c nâng cao giá tr  tác ph m.

ả a. Gi .    i thích

ế ấ ả ậ ậ ố ả   ở ầ ­ “C t nh t ph i tô đ m cái m  đ u và cái k t lu n”: Nhà văn ph i

ậ ộ ở ầ ể ạ ế ẩ ộ ụ d ng công đ  t o nên m t cách m  đ u và k t thúc tác ph m th t đ c đáo,

ườ ọ ấ ượ n t ng, gây chú ý cho ng i đ c.

ố ớ ở ầ ế ả ậ ẩ ọ ậ ­ Ph i tô đ m cái m  đ u và k t lu n vì: Đ i v i tác ph m văn h c nói

ở ầ ế ệ ấ ờ ắ chung và nh t là truy n ng n, m  đ u và k t thúc bao gi ấ    cũng có vai trò r t

ở ầ ạ ấ ượ ệ ẩ ọ ị quan tr ng trong vi c nâng cao giá tr  tác ph m. M  đ u t o  n t ng và s ự

ẫ ườ ọ ậ ạ ư ế ấ chú ý, h p d n ng i đ c. K t lu n t o d  ba.

ộ ố ở ầ ủ ự ế ề ậ ậ ị ­ M t s  nh n đ nh v  vai trò c a m  đ u và k t lu n: "C c kì quan

ắ ầ ọ ố ề ạ tr ng là làm sao b t đ u cho t ọ   t " (Polevoi). Mác nói đ i ý: Đi u quan tr ng

ẩ ậ ộ ầ ẫ   Vào đ u nhanh, d n ế ớ v i m t tác ph m là cách k t thúc. Chu Lai nh n xét: "

ả ế ố ế ạ ứ ồ ưở gi i m nh, k t thúc khéo ­ ba y u t ế ợ ớ  đó k t h p v i ý t d i dào, ý t ng sâu

ẽ ạ ứ ủ ả sa s  t o nên cái hay c a truy n ể ệ ". ­ "Ch c năng mã hóa trong văn b n k

ệ ề ẫ ộ ố ở ầ ứ ề ạ chuy n v n thu c v  nhân t ủ    m  đ u, còn ch c năng huy n tho i hóa c a

ộ ề ệ ố ế ố c t truy n thu c v  nhân t k t thúc ."

ở ầ ủ ế ệ ậ ắ b. Phân tích ý nghĩa c a m  đ u và k t lu n truy n ng n “Chí Phèo”

ữ ườ ử ủ ễ ủ c a Nam Cao và “Ch  ng i t tù” c a Nguy n Tuân.

ở ầ ủ ữ ườ ử ệ ắ b.1) M  đ u c a truy n ng n “Chí Phèo” và "Ch  ng i t tù"

ở ầ ủ b.1.1) M  đ u c a "Chí Phèo"

ở ầ * Cách m  đ u:

ệ ượ ở ầ ằ ạ ả ậ ­ Truy n đ c m  đ u b ng đo n văn miêu t ử ủ   ế , nh n xét ti ng ch i c a

ộ ẻ ậ ượ ớ ự ế ệ nhân v t chính ­ m t k  đang say r u. Đây là cách gi i thi u tr c ti p nhân

ở ầ ự ờ ữ ệ ậ v t và cách m  đ u không theo trình t ẳ  th i gian mà đi th ng vào gi a truy n.

* Ý nghĩa:

37

ệ ạ ở ầ ạ ấ ẫ ớ ợ ứ   ­ Đo n m  đ u có ý nghĩa l n trong vi c t o tính h p d n, g i h ng

ố ườ ọ ủ ệ ễ ế thú, lôi cu n ng ế i đ c vào di n bi n ti p theo c a câu chuy n.

ộ ẻ ấ ố ủ ệ ằ ả ộ + Cách vào truy n b ng hình  nh r t s ng đ ng c a m t k  say đang

ử ừ ừ v a đi v a ch i.

ạ ầ ử ủ ậ ộ ơ ẹ   + Cách ch i c a nhân v t khá đ c đáo: Tho t đ u vu v , sau đó thu h p

ờ ử ứ ẻ ế ẹ ấ ắ ố ầ d n và cu i cùng b t ng  ch i “đ a ch t m  nào đ  ra h n...”

ử ụ ữ ề ể ạ + Cách s  d ng ngôn ng  vô cùng linh ho t (đan xen nhi u đi m nhìn,

ấ ượ ữ ệ ạ ọ ngôn ng , gi ng đi u) làm đo n văn có  n t ng riêng khó quên.

ừ ở ầ ạ ậ ậ ố ượ ­ Ngay t đo n m  đ u, s  ph n, tích cách nhân v t đã đ c khái quát,

ắ ẩ kh c sâu giá tr  t ị ư ưở  t ng tác ph m.

ế ứ ặ ộ ệ ộ ẻ + Khái quát m t tính cách h t s c đ c bi t: tính cách m t k  khùng,

ằ ở ưỡ ử ỉ ử th ng say đang ạ  trong tr ng thái l ng phân: n a say ­ n a t nh.

ậ ủ ộ ố ậ ố ườ + Khái quát m t s  ph n vô cùng bi đát: s  ph n c a con ng i đang b ị

ố ừ ạ ồ đ ng lo i ch i t .

ậ ộ ợ ươ => M t thân ph n đáng s  ­ đáng th ng.

ữ ườ ử ở ầ ủ b.1.2) M  đ u c a "Ch  ng i t tù"

ở ầ * Cách m  đ u:

ở ầ ụ ữ ệ ệ ằ ả ộ ­ Truy n m  đ u b ng cu c trò chuy n gi a qu n ng c và th  l ơ ạ   i:

ụ ấ ả ồ ế ữ ẹ ẻ qu n ng c “nghe đ n” Hu n Cao có tài vi t ch  đ p và có tài b  khoá v ượ   t

ơ ạ ụ ữ ằ ả ườ ư ế ấ ế ng c; th  l i cho r ng ph i chém nh ng ng i nh  th  th y mà tiêng ti c.

* Ý nghĩa:

ạ ấ ượ ề ầ ậ ­ T o  n t ụ ng ban đ u v  nhân v t chính, ph .

ấ ườ ủ ả + Hu n Cao: Con ng i c a tài hoa, khí phách, b n lĩnh ngang tàng.

ơ ạ ụ ả ế ế ọ + Qu n ng c, th  l i: bi ẹ t quý cái Đ p cái Tài, bi t tr ng nhân cách

ả b n lĩnh.

ậ ự ờ ệ ệ ậ ớ ệ ­ Cách vào truy n theo tr t t th i gian, ngh  thu t gi ậ   i thi u nhân v t

ổ ể ế ố ạ ấ ượ ẽ ẩ uyên thâm, c  đi n (gián ti p, theo l i “v  mây n y trăng”) t o  n t ng sâu

ườ ọ ề ấ ườ ủ ề ạ ậ đ m trong lòng ng i đ c v  Hu n Cao ­ con ng ủ   i c a huy n tho i, c a

ẫ ừ ả ể ạ ế ố ậ ế ọ ị danh ti ng l y l ng trong thiên h , đ n phe đ i l p cũng ph i n  vì, tr ng th .

38

ể ấ ư ế ễ ệ ầ ọ ố ấ   * L u ý: Khái quát g n ph n di n bi n truy n đ  th y tính th ng nh t

ể ủ ẩ ấ ả ỉ ậ ạ trong tính cách, ph m ch t nhân v t, t o nên tính ch nh th  c a văn b n.

ữ ườ ử ủ ệ ế ắ b.2) K t thúc c a truy n ng n "Chí Phèo" và“ Ch  ng i t tù”

ủ ế b.2.1) K t thúc c a "Chí Phèo"

ế * Cách k t thúc:

ế ả ậ ố ủ ­ Cái ch t th m kh c c a nhân v t Chí Phèo

ặ ạ ả ạ ỏ ở ầ ầ ­ Nhà văn đã l p l i hình  nh “cái lò g ch b  hoang” ph n đ u tác

ể ế ệ ẩ ơ ị ỏ ơ ph m ­ n i Chí Phèo b  b  r i ­ đ  k t thúc truy n.

* Ý nghĩa:

ệ ớ ự ẫ ể ở ề ớ ộ ể ­ V i vi c đ  Chí Phèo t v n vì không th  tr  v  v i cu c đ i l ờ ươ   ng

ệ ả ắ ậ ậ ị ố ắ ư ế thi n nh  th , tác gi ố  kh c sâu bi k ch s  ph n nhân v t và t cáo sâu s c xã

h i.ộ

ả ạ ỏ ­ Hình  nh “cái lò g ch b  hoang” đ ượ ặ ạ ạ c l p l ộ ế ầ   i t o thành m t k t c u

ộ ế ị ể ệ ể ắ ộ ỏ vòng tròn, m t k t thúc đ  ng , có giá tr  bi u hi n sâu s c, bu c ng ườ ọ   i đ c

ẫ ả ưở ữ ể ầ ớ ph i suy ng m liên t ng thêm nh ng t ng nghĩa m i có th  có mà tác gi ả

ả ố ứ ỉ ự ệ ử ắ g i g m (ph n ánh, t ự  cáo hi n th c; d  báo, th c t nh,…)

ữ ườ ử ủ ế b.2.2) K t thúc c a "Ch  ng i t tù"

ộ ả ế ệ ằ ượ ư ế * Cách k t thúc: Truy n k t thúc b ng “m t c nh t ư ừ   ng x a nay ch a t ng

có”.

ữ ư ừ ủ ả ố ­ Khung c nh cho ch  ch a t ng có: Trong đêm cu i cùng c a ng ườ ử  i t

ấ ạ ụ ơ ễ tù, n i ng c th t l ữ ả i di n ra c nh cho ch .

ườ ư ừ ữ ườ ữ ­ Ng ữ i cho ch  ­ xin ch  ch a t ng có: Ng i cho ch , ban phát cái

ệ ề ẹ ử ườ ả ượ ở ệ Đ p, khuyên răn đi u Thi n là t tù; ng ữ i xin ch , tho  đ c s  nguy n v ề

ẹ ườ ộ ờ ạ ụ cái Đ p và tìm ra con đ ạ ủ ng chính đ o c a cu c đ i l i là viên quan coi ng c.

* Ý nghĩa:

ế ấ ố ươ ạ ầ ứ ằ ờ ồ ế ­ T o k t c u đ u cu i t ở ầ ng  ng: M  đ u b ng l i đ n ­ k t thúc

ở ầ ự ứ ề ế ằ ạ ộ ả   ằ ằ b ng hành đ ng ch ng th c. M  đ u b ng  huy n tho i ­ k t thúc b ng c nh

ư ừ ư “x a nay ch a t ng có”.

ậ ậ ­ Tô đ m chân dung nhân v t:

39

ủ ấ ả ị + Hu n Cao “ngôi sao hôm chính v ” to  sáng ánh sáng c a Tài ­ Chí ­

Tâm.

ụ ả ặ ệ ườ ủ ố +   Qu n   ng c,   đ m   sáng   đ c   bi t,   con   ng i   c a   nhân   cách   và   s ở

ỷ ư ố ớ ế ệ ẹ ậ ườ nguy n cao đ p, b c “liên tài tri k ” x a nay hi m đ i v i ng ệ i ngh  sĩ.

ữ ữ ệ ặ ấ ộ ỡ ạ   + Đây là cu c g p g  kì di u gi a nh ng “t m lòng trong thiên h ”:

ơ ạ ụ ấ ả ộ ộ m t Hu n Cao nghĩa khí tài hoa và m t qu n ng c, th  l ọ   i thành tâm tr ng

ọ nghĩa, tr ng tài.

ổ ậ ả ể ệ ứ ạ ưở ­ Th  hi n n i b t c m h ng lãng m n và bút pháp lý t ủ   ng hoá c a

ễ ướ ớ ự ẹ ườ Nguy n Tuân: h ng t i cái Đ p và s  phi th ng.

ộ ộ ậ ẩ ­ B c l ủ ề  t p trung ch  đ  tác ph m:

ủ ợ ơ ộ ờ ộ + Ca ng i m t thú ch i tao nhã c a m t th i vang bóng.

ộ ậ ấ ử ợ + Ca ng i m t b c anh hùng hiên ngang b t t .

ớ ứ ủ ự ế ệ ẹ ắ ạ ả   + Tôn vinh s  chi n th ng c a cái Đ p, cái Thi n v i s c m nh c m

ạ ớ hoá l n lao, vĩ đ i.

ể ệ ủ ề ệ ễ ườ +Th  hi n quan ni m c a Nguy n Tuân v  con ng ậ   ệ i và ngh  thu t

chân chính.

c. Bình lu n. ậ

ề ộ ắ ờ ươ ệ ọ ­ L i bàn xác đáng, đúng đ n v  m t ph ng di n quan tr ng trong

ệ ậ ế ệ ắ ượ ừ ả ộ ờ ệ ngh  thu t vi t truy n ng n, đ ế c đúc k t nên t tr i nghi m m t đ i văn

ề ệ ậ ầ ắ ố ọ ọ ủ c a Sêkh p ­ b c th y truy n ng n trong n n văn h c Nga và văn h c th ế

gi i.ớ

ấ ấ ậ ạ ­ Đây là công phu sáng t o in đ m d u  n tài năng và phong cách tác

ả ở ầ ữ ễ ẳ ị gi ế : M  đ u ­ k t thúc “Ch  ng ườ ử i t tù” kh ng đ nh Nguy n Tuân, nhà văn

ủ ẹ ạ ườ ủ ố lãng m n, nhà văn c a cái Đ p hoàn mĩ phi th ng, nhà văn c a l i vi ế ừ   t v a

ẻ ệ ở ầ ừ ế ệ ạ ớ ọ ắ   ổ c  kính trang tr ng, v a m i m  hi n đ i. M  đ u và k t thúc truy n ng n

ứ ỏ ặ ỉ ệ “Chí Phèo” ch ng t ự    Nam Cao là cây bút hi n th c nghiêm ng t, t nh táo, nhà

ạ ớ ỉ ớ ủ ủ ươ ở văn c a ch  nghĩa nhân đ o l n không ch  v i tình th ng mà còn lòng tin

vào con ng i. ườ

40

ở ầ ế ặ ầ ậ ạ ­ Yêu c u đ t ra cho công phu sáng t o m  đ u và k t lu n không ch ỉ

ớ ấ ả ể ạ ệ ắ ớ ọ ị đúng v i truy n ng n mà còn v i t t c  các th  lo i văn h c khác (ký, k ch,

ơ ể ủ ế ệ ườ ệ ỏ th , ti u thuy t), đòi h i trách nhi m c a ng i ngh  sĩ trong quá trình lao

ệ ậ ộ đ ng ngh  thu t.

ề ố : * Đ  s  3

ẳ ị ọ Cái quan tr ng trong tài năng Nhà văn I.X Tuocghenhev kh ng đ nh: “

ủ ế ọ ọ ệ ủ văn h c là ti ng nói c a mình, là cái gi ng riêng bi t c a chính mình không

ủ ấ ể ấ ộ ườ ổ ọ th  tìm th y trong c  h ng c a b t kì m t ng i nào khác. ”

ư ế ị ể ệ Anh/ ch  hi u quan ni m trên nh  th  nào?

ứ ủ ể ệ ạ Phân tích truy n ng n ẻ  c a Th ch Lam đ  làm sáng t ỏ ắ “Hai đ a tr ”

ệ quan ni m đó.

ả ệ a. Gi ủ i thích quan ni m c a I.X Tuocghenhev

ưở ế ố ủ ẳ ị ng c a I.X Tuocghenhev khá rõ. Nhà văn kh ng đ nh y u t quan ­   Ý t

ọ ộ ế ể ệ ủ tr ng làm nên tài năng c a m t nhà văn là cách vi ầ   t, cách th  hi n riêng đ y

ạ ầ ấ ượ ễ ạ ế ti ng nói cá tính sáng t o (mà I.X Tuocghenhev đã di n đ t đ y  n t ng là

ọ ệ ủ ể ấ ủ c a mình, là cái gi ng riêng bi t c a chính mình ổ không th  tìm th y trong c

ủ ấ ộ ườ ọ h ng c a b t kì m t ng i nào khác ).

Ở ủ ề ệ ­­> quan ni m c a mình, I.X Tuocghenhev đã đ  cao phong cách ngh ệ

ườ ế ậ ủ ệ ạ ộ ậ ủ thu t c a ng i vi t văn (tính đ c đáo trong sáng t o ngh  thu t c a nhà văn

ấ ị ề ề ệ ộ ớ ườ ộ ắ g n li n v i m t quan ni m nh t đ nh v  con ng ờ i và cu c đ i, kéo dài

ủ ọ ầ ả ệ ậ ứ ỗ thành v t đ m đ y c m h ng trong chu i sáng tác c a h ).

ứ ọ ủ ạ t cái gi ng riêng bi ệ   ệ  (phong cách) c a Th ch Lam qua truy n b. Ch ng minh

ứ ẻ ắ ng n “Hai đ a tr ”.

ể ệ ở ệ ạ ọ ­ Th  hi n vi c ch n lo i truy n ệ  “không có chuy n”ệ  (không giàu sự

ề ố ệ ạ ỉ ộ tình, không thiên v  c t truy n, hành đ ng mà ch  đi sâu vào tâm tr ng, không

ủ ứ ề ệ ẻ ệ ắ ố ạ   ư ấ khí). C t truy n “Hai đ a tr ” (nh  r t nhi u truy n ng n khác c a Th ch

ướ ư ư ẹ ệ ầ ố Lam) nh  nhàng, g n nh  không có c t truy n nh ng khó quên. D i ngòi bút

ạ ườ ộ ố ệ ề ề ị ủ c a Th ch Lam, con ng ệ i, nh p đi u cu c s ng hi n ra đ u đ u không thay

41

ấ ả ờ ợ ế ạ ả ọ ả ồ ộ ổ đ i, không có gì khi n b n đ c ph i h i h p ch  đ i. T t c  thoang tho ng,

ề ẩ ạ ậ ơ ạ man mác và v n v  theo tâm tr ng nhân v t Liên. Chính đi u đó l i làm nên

ẩ ủ nét riêng c a tác ph m.

ể ệ ở ả ữ ế ủ ả ẹ nét tinh t , nh  nhàng c a c m xúc, tâm ­ Th  hi n tài miêu t nh ng

ạ ạ ậ ướ ề ả tr ng,   tình   c m ủ ả :   tâm   tr ng   c a   nhân   v t   Liên   tr ề c   c nh   chi u   v ,   đêm

ế ệ ố ố ừ   xu ng, canh khuya (lúc chuy n tàu đêm băng qua ph  huy n nghèo). Liên v a

ộ ẫ ậ ặ ơ ẽ ồ ủ ả nh n ra nét nên th , thân thu c l n nét l ng l ề   , man mác bu n c a c nh chi u

ề ả ế ổ ố ộ   và đêm; mong ngóng chuy n tàu đ  xu ng bao khát khao v   nh hình m t

ế ớ ơ ưở ọ ế ạ ớ chút th  gi i trong m  t ng...(h c sinh bi t so sánh Th ch Lam v i Nam

ễ ả ờ ớ ạ ấ Cao và Nguy n Tuân, hai tác gi cùng th i v i Th ch Lam cũng r t thành

ệ ả ậ ừ ổ ậ công trong vi c miêu t tâm lí nhân v t, t ủ    đó làm n i b t lên nét riêng c a

ạ ệ Th ch Lam ở ươ  ph ng di n này).

ữ ữ ả ấ ể ệ ở nh ng câu văn và nh ng miêu t giàu ch t th ­ Th  hi n ơ: Th chạ

ườ ừ ờ ố ị ủ ự ừ ệ ạ ấ Lam là con ng i v a hi n th c v a lãng m n. Ch t thi v  c a đ i s ng có

ứ ẻ ặ ế ề ề ố m t trong “Hai đ a tr ” qua các trang vi t v  chi u tà, đêm t i.

ể ệ ở ứ ạ ủ ự ậ ộ nhân v t không có s  ph c t p c a n i tâm, ­ Th  hi n ữ  nh ng cũng

ườ ư ế ệ ắ d ả   ng nh  không có tính cách gì s c nét không phân tuy n chính di n ph n

ữ ữ ư ủ ệ ẩ ờ di n nh  các tác ph m c a nh ng nhà văn cùng th i, mà là nh ng con ng ườ   i

ẽ ắ ố ữ ạ ồ ớ ặ đang l ng l đ m chìm trong tăm t i, bu n bã v i nh ng tâm tr ng không rõ

ớ ứ ẻ ả ữ ràng, nh ng ranh gi ộ   i tình c m mong manh. Liên trong “Hai đ a tr ” là m t

ư ậ ậ nhân v t nh  v y.

c. Đánh giá

ủ ệ ệ ộ ­ Quan ni m c a I.X Tuocghenhev là m t quan ni m hoàn toàn đúng

ề ặ ự ệ ế ạ ọ ợ   ắ đ n v  m t lý thuy t và th c hành sáng t o văn h c. Quan ni m trên phù h p

ạ ộ ờ ủ ệ ậ ậ ắ   ớ v i quy lu t muôn đ i c a ho t đ ng ngh  thu t mà Nam Cao tâm đ c:

ườ ữ ư ữ ệ ạ ơ ồ ơ ả kh i nh ng ngu n ch a ai kh i và sáng t o nh ng gì ng i ngh  sĩ ph i “

ư ch a có”.

ủ ạ ớ ọ ộ ạ ­ V i cái gi ng riêng c a mình, Th ch Lam đã t o nên m t phong cách

ệ ệ ộ ắ truy n ng n riêng bi t, đ c đáo.

42

ộ ố ề ả * M t s  đ  bài tham kh o:

ậ ể ử ắ ư ưở  t ả ng, tình c m và quan ạ Đ  4:ề  "Nhà văn sáng t o nhân v t đ  g i g m t

ề ộ ờ ủ ệ ni m c a mình v  cu c đ i"

ụ ế ả ậ ớ ị ỏ V i các nhân v t qu n ng c và Bá Ki n, anh/ch  hãy làm sáng t ậ    nh n

ị đ nh trên.

ệ ệ ế ằ ắ ố ố ư Đ  5ề : Có ý ki n cho r ng: tình hu ng truy n trong truy n ng n gi ng nh

ứ ướ ử ả ổ ắ ể ậ ộ ổ m t th  n c r a  nh đ  làm n i hình, n i s c nhân v t.

ư ế ộ ố ề ế ẩ ị Anh/ ch  suy nghĩ nh  th  nào v  ý ki n trên? Qua m t s  tác ph m tiêu

ể ỏ ề bi u, hãy làm sáng t đi u đó.

ề ằ ể Tôi không th  nào phân ọ   Đ  6ề : Khi bàn v  văn h c, L.Tôn­xtôi cho r ng:

ơ ệ ắ bi ệ ượ t đ c th  và truy n ng n.

ư ế ữ ể ể ế ằ ị ế ề Anh (ch ) hi u  ý ki n trên nh  th  nào? B ng nh ng hi u bi ọ   t v  văn h c

1930­1945, hãy làm sáng t ?ỏ

.........* * * * *.........

ứ ế ả 5. K t qu  nghiên c u

ụ ề ậ ư ệ ặ ứ Qua quá trình nghiên c u và v n d ng đ  tài ắ   Đ c tr ng truy n ng n

ướ ọ ệ ể ắ ả ườ ị và đ nh h ng đ c ­ hi u văn b n truy n ng n trong nhà tr ng THPT

ạ ớ ọ ố ớ ọ đ i v i h c sinh  đ i trà (11A1, 12A1), h c sinh l p nâng cao văn (11A4,

ộ ộ ể ọ ộ ố ế ấ ậ 11A5, 12A4, 12A5), h c sinh thu c đ i tuy n ... tôi nh n th y m t s  k t qu ả

ượ thu đ ư c nh  sau:

ố ớ ọ ữ ạ ắ ượ ữ ế ­ Đ i v i h c sinh đ i trà: các em đã n m v ng đ ứ   c nh ng ki n th c

ấ ề ặ ể ạ ư ệ ắ ế ậ ủ ơ ả c  b n nh t v  đ c tr ng c a th  lo i truy n ng n và bi ụ t v n d ng vào

ệ ọ ể ệ ắ ươ ẩ vi c đ c ­ hi u các tác ph m truy n ng n trong ch ng trình.

ố ớ ọ ữ ắ ­ Đ i v i h c sinh l p ế   ớ nâng cao văn: Đa s  h c sinh n m v ng ki n ố ọ

ể ạ ề ặ ơ ở ứ ư ậ ắ ớ ặ   ệ th c lí lu n v  đ c tr ng th  lo i truy n ng n, trên c  s  đó so sánh v i đ c

ể ạ ư ể ơ ị ư ế tr ng các th  lo i khác nh  ti u thuy t, th , k ch. Ngoài ra, các em bi ế ậ   t v n

ứ ế ễ ể ệ ầ ắ   ể ọ ụ d ng ki n th c khá nhu n nhuy n đ  đ c ­ hi u kĩ và sâu các truy n ng n

ươ ậ ụ ứ ế ố trong ch ng trình, v n d ng ki n th c vào làm bài khá t t.

43

ố ớ ộ ể ọ ỏ ệ ắ ắ ậ ­ Đ i v i đ i tuy n h c sinh gi ụ   i, ngoài vi c n m ch c và v n d ng

ể ạ ư ủ ữ ệ ệ ễ ặ ầ ắ ể   nhu n nhuy n nh ng đ c tr ng c a th  lo i truy n ng n vào vi c tìm hi u

ệ ẩ ắ ế ể ạ ư ệ ặ ắ các tác ph m truy n ng n, bi ớ   t so sánh đ c tr ng th  lo i truy n ng n v i

ể ạ ơ ị ể ế ọ các th  lo i văn h c khác (ti u thuy t, th , k ch, kí,..), các em còn bi ế ậ   t v n

ử ế ố ề ạ ỉ ứ ụ d ng ki n th c vào x  lí t ắ   t các d ng đ  HSG t nh. Ngoài ra, các em còn n m

ượ ế ủ ệ ắ ả ữ v ng   đ c   phong   cách   vi t   truy n   ng n   c a   các   tác   gi ể   tiêu   bi u   trong

ươ ư ế ắ ố ch ng trình và có t duy so sánh, đ i chi u khá s c nét.

ụ ứ ể ế ễ ề ậ ầ ố Đa s  HS đ u hi u bài và v n d ng ki n th c khá nhu n nhuy n vào

ữ ư ọ ớ ế ụ ể ả ủ ệ bài h c trên l p cũng nh  nh ng bài vi t c  th . Hi u qu  c a các ti ế ọ   t đ c ­

ắ ượ ề ể ệ ả ữ ế ề hi u v  truy n ng n đ ấ   c nâng cao và k t qu  nh ng bài làm văn v  các v n

ự ế ệ ẩ ắ ộ ộ ệ ề đ  xoay quanh m t tác ph m truy n ng n cũng có s  ti n b  rõ r t.

ế ậ 6. K t lu n chung

ế ậ 6.1. K t lu n chung

ườ ư ệ ắ ắ ố truy n ng n gi ng nh  tranh kh c g Có ng i ví: ộ ỗ, lao đ ng ngh ệ

ậ ở ẽ ả ỏ ọ ươ ả ượ ệ thu t ặ  đây đòi h i ph i ch t ch , cô đ ng, các ph ng ti n ph i đ c tính

ộ ưỡ ẽ ệ ả ộ toán m t cách kĩ l ng, nét v  ph i chính xác. Đây là m t công vi c vô cùng

ế ủ ể ế ệ ắ ộ tinh t ậ  c a các nhà văn. Do đó, đ  ti p nh n m t truy n ng n cũng đòi h i s ỏ ự

ưỡ ộ ự ả ụ ế ủ ườ ọ công phu, kĩ l ng và m t s  c m th  vô cùng tinh t c a ng ế   i đ c. N u

ứ ơ ả ể ạ ề ặ ư ư ữ ữ ế ắ ệ   nh  không n m v ng nh ng ki n th c c  b n v  đ c tr ng th  lo i truy n

ệ ọ ể ắ ộ ệ ớ ộ ng n thì vi c đ c ­ hi u và lĩnh h i m t t ộ ư ưở  t ng l n, m t thông đi p sâu và

ệ ậ ộ ế ứ ự ệ ặ ắ ộ m t tài năng ngh  thu t vi ệ   t truy n đ c s c ch a đ ng trong m t truy n

ễ ả ắ ề "ng n" qu  là đi u không d  dàng.

ứ ự ề ể ễ ả ạ ụ ụ Đây là đ  tài nghiên c u đ  ph c v  trong th c ti n gi ng d y, h ướ   ng

ữ ể ọ ọ ộ ộ ớ ố ượ t i đ i t ng là h c sinh h c Ng  văn nói chung, HS thu c đ i tuy n HSG

ầ ủ ỉ ế ữ ẽ ố ứ   Ng  văn nói riêng nên s  góp ph n c ng c  và nâng cao, không ch  ki n th c

ổ ợ ả ẩ ọ mà còn là kĩ năng khái quát ­ t ng h p, kĩ năng gi i mã tác ph m văn h c trên

ể ạ ỉ ượ ư ừ ệ ơ ở ặ c  s  đ c tr ng th  lo i. T  đó, HS không ch  đ ả   c rèn luy n kĩ năng c m

ụ ẩ ọ ượ ữ ứ ế ậ ộ ị th  tác ph m văn h c mà còn đ c trang b  nh ng ki n th c lí lu n m t cách

44

ắ ắ ắ ch c ch n và sâu s c.

ể ụ ụ ế ự ọ ề ạ 6.2. Đ  ph c v  thi t th c cho quá trình d y ­ h c qua đ  tài này, tôi xin

ề ấ ị ư ộ ế ư đ a ra m t vài đ  xu t và ki n ngh  nh  sau:

ườ ệ ấ ả ư ệ      ­ Th  vi n nhà tr ề   ng nên cung c p thêm các tài li u tham kh o v  lí

ể ạ ữ ư ế ặ ậ ằ ấ ọ ọ ứ   lu n văn h c, đ c tr ng th  lo i văn h c nh m cung c p nh ng ki n th c

ể ả ọ ọ ọ ề ả n n t ng cho h c sinh trong quá trình đ c ­ hi u các văn b n văn h c.

ế ư ể ạ ư ế ệ ắ ộ      ­ Truy n ng n nh   đã nói là m t th  lo i chi m  u th  trong nhà

ườ ể ạ ề ề ổ ộ tr ự   ng ph  thông, cũng là m t th  lo i có nhi u ti m năng trong lĩnh v c

ệ ẽ ầ ọ ợ ế sáng tác và phê bình. Hi v ng, sáng ki n kinh nghi m này s  góp ph n g i m ở

ộ ố ướ ề ể ạ ứ ệ ệ ồ m t s  h ắ   ng nghiên c u khác cho các đ ng nghi p v  th  lo i truy n ng n

ươ ả ể ạ ư ấ ệ ề ạ ẳ ạ ọ và ph ng pháp d y h c hi u qu  th  lo i này (ch ng h n nh  v n đ  thi

ữ ệ ệ ắ ậ ờ ọ pháp truy n ng n: th i gian, không gian, nhân v t, gi ng đi u, ngôn ng ...)

ệ ầ ề ế ể ụ ế VIII. Các đi u ki n c n thi t đ  áp d ng sáng ki n:

ệ ẩ t tình, có trách nhi m cao, đ u t chuyên môn, chu n

ả ờ ươ ỏ ầ ư ng án tr  l i.

ệ ả ị b  kĩ nh ng câu h i th o lu n và d  ki n các ph ẩ ự ế ạ ậ ị ọ ồ ọ ­ Giáo viên: Nhi ữ ­ H c sinh: Chu n b   bài, so n bài, sách giáo khoa và các đ  dùng h c

ậ t p khác.

ọ ạ ấ ế ị ạ ế t b  d y h c: Máy tính, máy chi u, gi y A0, A3, A4, bút d , sách

ượ c:

i ích thu đ ̀ ự ề ặ ̣

ể ệ ̣

ệ ư ườ ng THPT, ́ ̃ Qua qua trinh th c nghiêm đ  tài ngh ướ ắ ề ạ ọ ̉ ̣ ắ iên c uứ   Đ c tr ng truy n ng n và  tôi nhân  ng phap d y h c

́ ́ ̀ ơ ư ệ ắ ̣ ̣ ng đ c ­ hi u văn b n truy n ng n trong nhà tr ̀ ́ ư ể ạ  cung v i nh ng ph

́ ́ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉

̃ ự ̃ ư ̀ ư ̉ ̀ ng

̉ ư ̣ ̣ ­ Thi giáo khoa…          ợ IX. Đánh giá l ́   ọ ả ị đ nh h ́ ́ ̃ ́ ươ thây đ  tài đa co tinh kha thi va  ng dung vao th c tiên. Ph ̀ ươ ặ ng phap day hoc  truy n ng n theo đ c tr ng th  lo i ́ ̀ ́ ̃ ự ở ơ tich c c khac se m  ra nhiêu triên vong cho qua trinh đôi m i day hoc tac phâm ́ ̀ ̀ ở ơ ̣ ế ươ ở ươ phô thông khi n cho nh ng gi  nha tr ng  văn ch  day văn tr  nên thu  ́ ́ ̀ ̃ ́ vi, hâp dân va đat kêt qua nh  mong muôn

ử ặ ụ ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th  ho c áp

ữ ế ầ ụ ổ ứ X. Danh sách nh ng t ầ d ng sáng ki n l n đ u

ị ỉ ạ Tên t ch c/cá Đ a ch ự Ph m vi/Lĩnh v c

Số  TT ổ ứ nhân ụ ế áp d ng sáng ki n

ớ ườ 1

ng THPT Tri u Thái  ọ ệ L p 11A1,   11A4, 11A5 ệ Tr năm h c 2016­2017 ọ Các bài đ c văn v  th  lo i  ắ truy n ng n trong ch ề ể ạ ươ ng

45

ữ trình Ng  văn 11

ớ ườ 2

ng THPT Tri u Thái  ọ ệ L p 12A1,   12A4, 12A5 ệ Tr năm h c 2017­2018 ề ể ạ ươ ng

ọ Các bài đ c văn v  th  lo i  ắ truy n ng n trong ch ữ trình Ng  văn 12

ọ ườ ệ ờ ọ ủ H c sinh Tr ng THPT Tri u Thái h c khác c a môn 3

Các gi Ng  vănữ

ạ ậ L p Th ch ạ , ngày 10 tháng 1 năm 2019

ậ L p Th ch, ngày.....tháng......năm  2019 ả ế Tác gi sáng ki n

ệ ưở Phó Hi u tr ng

ễ ằ Nguy n Thúy H ng

46