Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế và sử dụng sơ đồ trong dạy học phần Địa lí tự nhiên, Địa lí dân cư Việt Nam

Ế

Ả

BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ

Ụ

Ế

NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI N

ờ ớ ệ 1. L i gi i thi u

ề ổ ệ ấ ươ ạ ọ Hi n nay, v n đ đ i m i ớ ph ng pháp d y h c ( PPDH) nói chung

ư ổ ớ ị ượ cũng nh đ i m i PPDH môn Đ a lí nói riêng đã đ ế c pháp ch hóa trong

ụ ề ươ ụ ả Ph ổ ng pháp giáo d c ph thông ph i phát huy ậ đi u 28, Lu t Giáo d c: “

ự ự ủ ộ ạ ọ ợ tính tích c c, t ớ ặ ủ giác, ch đ ng, sáng t o c a h c sinh, phù h p v i đ c

ủ ừ ồ ưỡ ể ớ ọ ọ ươ ự ọ đi m c a t ng l p h c, môn h c; b i d ng ph ng pháp t h c, kh ả

ụ ứ ệ ệ ế ậ ự năng làm vi c theo nhóm; rèn luy n kĩ năng v n d ng ki n th c vào th c

ễ ả ộ ạ ọ ậ ứ ề ế ti n; tác đ ng đ n tình c m, đem l ọ i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c

ỉ ừ ệ ạ ọ ề sinh”. Do đó, vi c d y h c không ch d ng l ạ ở nhi m vệ i ụ ế ụ truy n th ki n

ứ ạ ọ ơ ọ ươ ự ọ ự th c mà quan tr ng h n là d y cho h c sinh ph ng pháp t h c, t ế chi m

ứ ế ế ậ ả ự ế ễ lĩnh ki n th c, bi ụ t v n d ng vào gi ố i quy t các tình hu ng th c ti n trong

ộ ố cu c s ng.

ư ế ọ ổ ừ ộ ợ ị Nh chúng ta đã bi t, Đ a lí là m t môn khoa h c t ng h p v a mang

ộ ự ứ ữ ề ấ ừ tính xã h i, v a mang tính t ứ ạ nhiên: nó nghiên c u nh ng v n đ ph c t p

ầ ắ ặ ổ ẽ ớ trong không gian lãnh th , trong đó các thành ph n g n bó ch t ch v i

ọ ậ ẫ ậ ộ ộ ị ọ nhau, tác đ ng l n nhau. Vì v y trong quá trình h c t p b môn Đ a lí, h c

ệ ữ ự ậ ệ ượ ể ả ố sinh luôn ph i tìm hi u m i liên h gi a các s v t, hi n t ng trong quá

ọ ậ ủ ệ ể ế ổ ộ ừ trình phát tri n và bi n đ i không ng ng c a chúng. Vi c h c t p b môn

ủ ự ứ ề ầ ắ ọ ị ậ Đ a lí góp ph n cho h c sinh nh n th c đúng đ n v vai trò c a t nhiên và

ườ ạ ộ ế ộ con ng i trong các ho t đ ng kinh t ổ xã h i trên lãnh th .

ự ế ả ạ ạ ườ Tuy nhiên, qua th c t gi ng d y t i tr ng THPT nhi u ề năm qua, tôi

ấ ậ nh n th y:

ề ẫ ọ ị ọ  Nhi u giáo viên và h c sinh v n quan ni m: ộ ệ Đ a lí là môn h c thu c

ầ ư ỉ ầ ể ạ ọ ộ lòng, ch c n h c thu c bài là đ t đi m cao, không c n t ư duy nh các môn

ọ ủ ệ ầ ườ ả ạ ủ ọ h c khác. Do đó vi c d y c a th y và h c c a trò th ng là gi ng gi ả ghi i

ư ạ ượ ứ ư ượ chép nên ch a t o đ c h ng thú ọ cho h c sinh, ch a phát huy đ ả c kh năng

ắ ượ ắ ả ư t ạ duy, sáng t o, ch đ ng ư ủ ộ ; ch a giúp cho ọ h c sinh n m b t đ ấ c b n ch t

ệ ượ ệ ả ổ ợ các hi n t ị ng đ a lí ặ ; đ c bi t là kh năng phân tích, t ng h p, so sánh còn

y u.ế

ọ ườ ặ ấ ẻ ằ ề  H c sinh th ng chia s r ng các em g p r t nhi u khó khăn trong

ớ ế ứ ệ ầ ộ ượ ứ ế vi c ghi nh ki n th c: m t ph n vì bài dài, l ng ki n th c thông tin trong

ề ề ấ ầ ỗ ộ ờ ệ m i bài là r t nhi u; m t ph n vì các em có quá ít th i gian trong đi u ki n

ạ ộ ọ ậ ử ạ ặ ả ọ ộ ị l ch h c t p, thi c , ho t đ ng ngo i khóa dày đ c. Ngay c khi h c thu c

ỗ ế ọ ụ ệ ế ể ừ t ng bài theo nhi m v giáo viên giao sau m i ti t h c, thì đ n khi ki m tra

ư ề ề ả ợ ọ ỳ ổ đánh giá nhi u bài trong các đ thi t ng h p (nh thi h c k , thi kh o sát

ề ọ ỏ ạ ị ứ ề ế ấ chuyên đ , thi h c sinh gi i…) các em l i b quên r t nhi u ki n th c, đúng là

ọ ướ ự ế ọ “h c sau quên tr c”, h c bài này thì quên bài kia. Th c t ấ cho th y, ngay c ả

ả ọ ậ ộ ố ọ ư ẫ ấ ỉ ế m t s h c sinh chăm ch nh ng k t qu h c t p v n th p vì các em th ườ ng

ế ấ ế ứ ế ế ớ ọ h c bài nào bi t bài đ y, không bi t liên k t các ki n th c v i nhau, không

ế ậ ụ ứ ế ầ ọ ướ ầ ớ ầ ọ bi t v n d ng ki n th c đã h c ph n tr c vào ph n sau. Ph n l n h c sinh

ặ ả ọ ớ ế ự khi đ c sách ho c nghe gi ng trên l p không bi t cách t ể ư ghi chép đ l u

ớ ủ ư ứ ế ọ thông tin, l u ki n th c tr ng tâm vào trí nh c a mình.

ươ ị ệ  Trong ch ng trình sách giáo khoa môn Đ a lí hi n nay, các lo i s đ ạ ơ ồ

ế ế ư ộ ư ề ọ đ c ượ thi t k và đ a vào khá nhi u bài h c khác nhau, nh m t kênh hình bên

ể ử ụ ồ ể ể ả ọ ạ c nh tranh nh/bi u đ đ giáo viên và h c sinh có th s d ng trong quá

ử ụ ứ ệ ế trình khai thác ki n th c m i. ớ Tuy nhiên, vi c khai thác và s d ng các s đ ơ ồ

ư ệ ạ đó còn h n ch , ế hi u qu s d ng ả ử ụ ch a cao.

ấ ừ ữ ể ằ ớ Xu t phát t nh ng lý do trên cùng v i quan đi m cho r ng có th s ể ử

ơ ồ ư ư ộ ụ ạ ọ ươ ệ ụ d ng s đ t duy vào d y h c nh m t công c , ph ng ti n giúp quá trình

ọ ở ộ ơ ạ ạ ạ d y h c tr nên phong phú, sinh đ ng h n; tôi ế ư m nh d n đ a ra sáng ki n

ạ ọ ử ụ ơ ồ ầ ị ự ị “Thi t kế ế và s d ng s đ trong d y h c ph n Đ a lí t nhiên , Đ a lí dân

ệ ươ ụ ự ễ ạ ọ ạ i cư Vi t Nam – ch ng trình l pớ 12” và áp d ng vào th c ti n d y h c t

ườ ễ ế ế ế ử ụ ơ ồ tr ng THPT Nguy n Vi t Xuân. ệ Qua vi c thi ạ t k và s d ng s đ trong d y

́ ́ ̃ ư ́ ư ẩ ị ̣ ̣ ́ ọ h c môn Đ a lí, tôi muôn giúp hoc sinh năm v ng kiên th c môn hoc, thúc đ y ham

ọ ậ ủ ọ ố ườ ụ ứ ế ả ậ mu n h c t p c a h c sinh, tăng c ng ờ kh năng v n d ng ki n th c vào đ i

ể ả ế ố s ng đ gi i quy t các v n đ th c ti n ấ ề ự ễ .

ự ế ộ ố ệ ề ặ Trên th c t ế ủ đã có m t s tài li u, báo cáo chuyên đ ho c sáng ki n c a

ệ ạ ư ạ ồ ị ươ ọ các nhà s ph m h c và đ ng nghi p t i các đ a ph ng khác nhau nghiên

ề ươ ử ụ ơ ồ ả ạ ộ ị ở ứ c u v ph ng pháp s d ng s đ trong gi ng d y b môn Đ a lí ấ các c p

ụ ọ h c khác nhau. Ví d :

ơ ồ ư ử ụ ạ ớ ị ậ ạ ọ duy trong d y h c đ a lí l p 12” + “S d ng s đ t – lu n văn th c sĩ

ụ ủ ễ ọ Khoa h c giáo d c c a Nguy n Đ ình Tu n.ấ

ử ụ ơ ồ ự ạ ọ ị + “Xây d ng và s d ng s đ trong d y h c đ a lí” – Bùi Văn Ti n,ế

ườ ộ tr ng THPT Buôn Mê Thu t.

ề ế ủ ế ữ ế ị Tuy nhiên, các đ tài, bài vi ề ậ t trên ch y u đ c p đ n nh ng đ nh

ướ ủ ả ộ ử ụ ơ ồ ạ ọ ố h ng s d ng s đ trong quá trình d y h c chung c a c m t kh i, nên còn

ố ượ ậ ụ ọ mang tính lí lu n, hàn lâm và chung chung, s l ư ng ví d minh h a ch a

ề ế ủ ề ị ự ư nhi u, và ch a có bài vi t nào đi sâu vào riêng ch đ “Đ a lí t nhiên ị , đ a lí

ệ ủ ươ ượ ̉ dân cư Vi t Nam” c a ch ị ng trình Đ a lí l p ớ 12. Ban thân tôi xin đ c tiêń

̀ ́ ̉ ề ệ ́ ư ế ế ử ụ ơ ồ ̣ ̣ hanh nghiên c u môt cach cu thê v vi c thi ạ t k và s d ng s đ trong d y

ị ự ị ọ h c môn Đ a lí 12 ủ ề ị ch đ Đ a lí t nhiên và đ a lí dân c ự ư. Tôi l a ch n ọ 2 chủ

ự ế ộ ớ ượ ế ề đ này vì ị : “Đ a lí t nhiên” là n i dung khó, chi m t i 1/3 l ứ ủ ng ki n th c c a

ươ ả ế ậ ủ ề ớ ọ ừ ầ ch ng trình l p 12, h c sinh ph i ti p c n ch đ này ngay t ọ đ u năm h c

ề ả ể ắ ượ ứ ế ầ ị và nó là n n t ng đ n m đ c ki n th c ph n đ a lí các ngành và các vùng

ờ ượ ư ế ầ ị ỉ kinh t ế ẽ ọ ở s h c ph n sau; còn “Đ a lí dân c ” tuy ch chi m th i l ng nh ỏ

ươ ậ ụ ự ễ ư ầ ộ trong ch ng trình nh ng là ph n n i dung có tính v n d ng vào th c ti n cao

ệ ấ ề ệ ộ ỗ ọ ặ (đ c bi t là v n đ lao đ ng, vi c làm – sau này m i cá nhân h c sinh khi b ướ c

ệ ắ ộ ố ả ố ữ ứ ề ế ặ ọ vào cu c s ng đ u ph i đ i m t). Vi c n m v ng ki n th c, kĩ năng khi h c

ơ ở ố ơ ủ ề ể ọ ậ ọ ỉ hai ch đ này không ch giúp h c sinh có c s t t h n đ h c t p các ch đ ủ ề

ươ ị ượ ễ ơ sau trong ch ng trình đ a lí 12, làm bài thi THPTQG đ c d dàng h n, mà

ụ ữ ả ậ ọ ơ ả ế quan tr ng h n n a, các em còn có kh năng v n d ng gi i quy t các tình

ộ ố ố ự ễ hu ng trong th c ti n cu c s ng.

2. Tên sáng ki nế

ạ ọ ử ụ ơ ồ ầ ị ự “Thi t kế ế và s d ng s đ trong d y h c ph n Đ a lí t nhiên , Đ aị

ệ ươ lí dân cư Vi t Nam ch ng trình l pớ 12”.

3. Tác giả sáng ki nế

ọ ươ H và tên: ị ng Th Dung Tr

ị ỉ ườ ễ ế Đ a ch : Tr ng THPT Nguy n Vi ườ t Xuân Vĩnh T ng Vĩnh Phúc.

ố ệ ạ S đi n tho i: 0986131269

Email: truongthidung.gvnguyenvietxuan@vinhphuc.edu.vn

ủ ầ ư ạ ươ ế Tr ị ng Th Dung 4. Ch đ u t t o ra sáng ki n:

ự ụ ế 5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n

ộ ươ ự ị ị B môn Đ a lí 12, ch ị ng Đ a lí t nhiên ư và Đ a lí dân c .

ế ượ ụ ặ ụ ầ 6. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u ầ ho c áp d ng th ử

Ngày 01/10/2018

ả ả ấ ủ ế 7. Mô t b n ch t c a sáng ki n

ủ ộ ế 7.1. N i dung c a sáng ki n

ế ượ ộ ể ệ ơ ồ ủ N i dung c a sáng ki n đ c th hi n theo s đ sau:

ạ ơ ồ ạ ộ ả ị 7.1.1. Các lo i s đ dùng trong gi ng d y b môn Đ a lí

ạ ơ ồ ề ặ ể ấ  Xét v đ c đi m c u trúc, có th chia các lo i s đ dùng trong gi ng ả ể

ị ạ ạ d y Đ a lí ở ườ tr ng THPT thành các d ng:

ơ ồ ấ ế ố ầ ạ ơ ồ ể ệ S đ c u trúc: là lo i s đ th hi n các thành ph n, y u t ộ trong m t

ệ ữ ể ố ỉ ch nh th và m i quan h gi a chúng.

ụ ơ ồ ơ ấ ệ ở ệ Ví d : S đ c c u ngành công nghi p Vi t Nam

ơ ồ ầ

ế S đ quá trình: là lo i s đ th hi n v trí các thành ph n, các y u ố ụ ơ ồ và m i quan h c a chúng trong quá trình v n đ ng. ủ ị ạ ơ ồ ể ệ ộ ậ ặ ờ ệ ủ ể ộ ở ắ ấ ố t Ví d : S đ chuy n đ ng c a trái đ t quanh m t tr i và các mùa b c bán c uầ

ơ ồ ị ạ ơ ồ ể ệ ề ặ ệ ố

S đ đ a đ h c: là lo i s đ bi u hi n m i quan h v m t không ủ ượ ồ ả ệ ượ ị ồ ọ ự ậ hi n t ồ c đ , b n đ . ng đ a lí trên l gian c a các s v t

ụ ơ ồ ị ố ở ắ Ví d : S đ v trí các kh i khí B c Mĩ

ạ ơ ồ ể ệ ề ộ ơ ồ ố ệ S đ logic: là lo i s đ bi u hi n m i quan h v n i dung bên trong

ệ ượ ự ậ ủ c a các s v thi n t ị ng đ a lí.

ụ ơ ồ ề ự ễ Ví d : S đ v s ô nhi m không khí

ứ ơ ồ ư duy S đ t

ả ặ ắ ữ ố ể ở ộ ừ t

ưở ể ệ Ở ữ ả ầ ộ ộ đào sâu các ý t

ng, n i dung c n th hi n. ả ồ gi a b n đ là m t ý t ẽ ượ ưở ả hay hình nh trung tâm, ý t

ng hay hình nh trung tâm này s đ ưở ượ ượ ư ữ ề ể ằ ng tr ng cho nh ng ý t tri n b ng các nhánh t

ng và đ u đ ỏ ữ

ạ ượ i đ ơ ỏ ử ụ ộ , hay Mind Map (MM): là m t hình th c ghi chép s d ng ể khóa, ch s , màu s c và hình nh ho c có th là âm thanh đ m r ng và ưở ng c phát ố ớ c n i v i ý ằ c phân thành nh ng nhánh nh nh m nghiên ữ m c đ sâu h n. Nh ng nhánh nh này l trung tâm. Các nhánh chính l ủ ề ở ứ ộ ứ c u ch đ ạ ế ụ ượ i ti p t c đ

ỏ ơ ề ằ ấ ứ ề ở ứ ộ ơ thành nhi u nhánh nh h n, nh m nghiên c u v n đ

ờ ự ế ố ữ ưở ự ế ự

ề ể ượ Nh s k t n i gi a các nhánh, các ý t ế ệ ủ ả h c a b n thân chúng, đi u này khi n MM có th bao quát đ c các ý t

ườ ưở ệ ộ ả ạ ộ c phân ữ m c đ sâu h n n a. ố ng cũng có s liên k t d a trên m i liên ưở ng ể ng không th ng thông th t kê ý t trên m t ph m vi sâu r ng mà m t b n li

ộ c.ượ làm đ

ụ ơ ồ ư ể ề Ví d : S đ t ủ duy bài “Sóng, th y tri u, dòng bi n”

ử ụ ơ ồ ư ụ ể ạ  Phân theo m c đích s d ng, có th chia s đ thành các lo i nh sau:

ơ ồ ả ệ ượ ộ ự ậ i thích m t s v t/hi n t ố ng/m i ể ứ S đ dùng đ ch ng minh hay gi

ệ ị quan h đ a lí nào đó.

ơ ồ ổ ệ ố ứ ể ế ế ậ ợ ộ ổ S đ t ng h p dùng đ ôn t p, t ng k t hay h th ng ki n th c m t

ươ ủ ề ộ ộ bài/m t ch ng/ m t ch đ nào đó.

ơ ồ ể ự ế ể ể ế ủ ọ t c a h c sinh S đ ki m tra đ đánh giá năng l c ti p thu, hi u bi

ề ề ạ ờ ộ ờ ị ỉ ồ đ ng th i giúp giáo viên k p th i đi u ch nh n i dung truy n đ t.

ủ ề ạ ậ ọ  Trong ph m vi c a đ tài này, tôi t p trung tr ng tâm vào hai lo i s ạ ơ

ơ ồ ấ ườ ượ ế ả ạ đ làồ : s đ c u trúc – th ng đ ứ c dùng trong quá trình gi ng d y ki n th c

ơ ồ ư ớ ớ ườ ượ ủ m i trên l p, và s đ t duy – th ng đ ố c dùng trong quá trình c ng c ,

ậ ở ứ ế ế ố ọ ổ t ng k t ki n th c cu i bài và quá trình h c sinh ôn t p nhà.

ơ ồ ự ầ ậ ỹ 7.1.2. Yêu c u và k thu t xây d ng s đ

ỗ ơ ồ ử ụ ạ ầ ả ả ọ ị  M i s đ s d ng trong quá trình d y h c Đ a lí c n đ m b o:

ơ ồ ủ ọ ộ ộ ọ ả Tính khoa h c: n i dung s đ ph i bám sát n i dung c a bài h c, các

ứ ệ ả ả ấ ả ố ườ m i quan h ph i là b n ch t, khách quan ch không ph i do ng ự i xây d ng

ả ử ụ ớ ộ ơ ồ ố ượ ể ặ ợ ắ s p đ t. S đ ph i s d ng phù h p v i n i dung, ki u bài và đ i t ầ ng c n

ả ả ơ ồ ứ ứ ế ả ặ nghiên c u. S đ ph i đ m b o tính lôgic, chính xác m t ki n th c.

ơ ồ ọ ơ ồ ư ạ ả Tính s ph m: s đ ph i có tính khái quát hóa cao, qua s đ h c sinh

ệ ệ ể ậ ấ ố có th nh n th y ngay các m i quan h khách quan, bi n ch ng ố ứ gi a các đ i ữ

ệ ượ ượ t ng và hi n t ị ng Đ a lí.

ố ụ ủ ơ ồ ổ ậ ọ ả ợ ẩ ố Tính th m mĩ: b c c c a s đ ph i h p lí, cân đ i, n i b t tr ng tâm

ứ ế ể ể ắ ả và các nhóm ki n th c, có th dùng màu s c đ làm rõ và dùng hình nh đ ể

ọ ổ ứ ế ơ ồ minh h a b sung thêm cho ki n th c trong s đ .

ứ ộ ươ  Khi thi ế ế ơ ồ, giáo viên c n ầ nghiên c u n i dung ch t k s đ ng trình

ữ ụ ự ữ ạ ả ầ ả ọ gi ng d y, l a ch n ra nh ng bài, nh ng ph n có kh năng áp d ng ph ươ ng

ơ ồ ế ệ ả ấ ộ ạ pháp s đ có hi u qu nh t. Ti p theo giáo viên phân tích n i dung bài d y,

ơ ả ữ ệ ệ ề ầ ạ ố tìm ra nh ng khái ni m c b n, khái ni m g c c n truy n đ t, hình thành.

ơ ồ ữ ự ể ệ ướ Vi c xây d ng s đ có th khái quát qua nh ng b c sau:

ị ế ướ ứ ự ể ọ ộ ơ ọ B c 1: L a ch n n i dung, đ n v ki n th c trong bài h c có th xây

ơ ồ ứ ế ầ ượ ả ơ ả ọ ố ợ ự d ng s đ phù h p. Ph n ki n th c đ c ch n ph i c b n, t ể i thi u và

ứ ế ắ ộ ọ ọ ừ ủ v a đ , mã hóa các ki n th c đó m t cách ng n g n, cô đ ng, xúc tích nh ngư

ả ượ ộ ầ ế ượ ả ph i ph n ánh đ c n i dung c n thi ể ử ụ t (có th s d ng hình t ư ng tr ng).

ướ ế ậ ơ ồ ớ ữ ự ộ B c 2: Thi t l p s đ v i nh ng n i dung đã l a ch n ọ ở ướ b c 1.

ướ ệ ể ạ ấ ả ự B c 3: Hoàn thi n, ki m tra l ệ ệ t c các công vi c đã th c hi n. i t

ọ ả ớ ộ ơ ồ ề ả ẩ ợ ỉ Đi u ch nh s đ phù h p v i n i dung bài h c đ m b o tính th m mĩ và khái

ễ ể quát, d hi u.

 Đ i v i s đ c u trúc: ố ớ ơ ồ ấ

ớ ộ ị ế ế ợ ồ ơ Phù h p v i n i dung ki n th c l n ứ ứ ớ , bao g m nhi u đ n v ki n th c ề

ơ ồ ấ ỏ ầ ự ể ớ ặ nh , c n có s khái quát hóa. V i đ c đi m này, nên s đ c u trúc th ngườ

ở ộ ầ ớ ệ ớ ọ ượ ử ụ đ c s d ng trong ph n kh i đ ng gi i thi u bài m i, trong quá trình h c bài

ứ ể ớ m i ho c ế ặ ki m tra ki n th c bài cũ.

ơ ồ ấ ườ ạ ồ ỉ S đ c u trúc th ng có d ng hình tháp, ấ ạ c u t o g m có các đ nh và

ạ ỉ ứ ớ ị ế ể ệ ơ các c nh. Đ nh là đ n v ki n th c l n nh t, ộ ấ có th là m t khái ni m, m t ộ

ữ ậ ượ ồ ặ ả ặ ậ ồ ộ ị thu t ng , m t đ a danh trên l ệ c đ (ho c b n đ ), ho c th m chí là kí hi u

ượ ư ả ổ ạ ượ t ng hình/t ng tr ng. ộ ư ...nh ng đó ph i là n i dung chính, t ng quát. C nh là

ứ ụ ể ị ế ơ ế ị ế ứ ề ơ các đ n v ki n th c c th , chi ti t; càng nhi u đ n v ki n th c thì chân

ạ ở ạ ướ tháp càng r ng.ộ ố ớ ỉ Các c nh n i v i đ nh b i các ẳ đo n th ng (có h ặ ng ho c vô

ướ ệ ượ ể ặ ủ ự ậ ệ ượ ư h ng), ho c bi u hi n t ng tr ng hình dáng c a s v t, hi n t ng.

ả ạ Trong khi thi ạ t kế ế ph i hình thành rõ m ch chính, m ch nhánh c a s ủ ơ

ệ ố ặ ự ệ ế ố ộ ơ ồ đ , m i quan h nhân quả, m i quan h tác đ ng ho c s liên k t các đ n v ị

ứ ế ơ ồ ki n th c trên s đ .

ố ớ ơ ồ ư  Đ i v i s đ t duy:

ế ộ ệ ổ ợ ớ ỗ ọ ỗ ươ Phù h p v i vi c t ng k t n i dung sau m i bài h c, m i ch ng,

ớ ơ ồ ấ ủ ề ỗ ơ m i ch đ vì nó có tính khái quát cao h n so v i s đ c u trúc. Đây là m tộ

ầ ỉ ệ ở ế ư ả ồ ị ắ ơ ồ ấ s đ r t m , không yêu c u t l , chi ti ả t kh t khe nh b n đ đ a lí hay b n

ườ ử ụ ể ớ ỗ ồ ị đ l ch s ử, ng ặ i s d ng có th thêm ho c b t đi các nhánh, m i ng ườ ẽ i v

ủ ề ư ể ộ ộ ỗ ườ ể m t ki u. Cùng m t ch đ , nh ng m i ng ể ệ i có th “th hi n” s đ t ơ ồ ư

ơ ồ ư ử ụ ẽ duy theo cách riêng. Do đó, s d ng s đ t duy s phát huy đ ượ ố c t i đa

ạ ủ ự ườ ạ năng l c sáng t o c a ng i d y và ng ườ ọ i h c.

ẽ ơ ồ ư ể ẽ ơ ồ ư ằ ặ Cách v s đ t duy: Có th v s đ t ằ duy b ng tay ho c b ng

ẽ ằ ỉ ầ ề ế ầ ph n m m trên máy vi tính. N u v b ng tay thì giáo viên ch c n các t ờ ấ gi y

ể ệ ặ ả ổ ỏ ộ ố ế (kh to nh tùy ý và tùy n i dung mu n th hi n)/ho c b ng vi ớ t trên l p,

ạ ủ ế ợ ộ ộ ế ấ ẽ ằ ớ m t h p bút màu/ph n màu, k t h p v i trí sáng t o c a mình. N u v b ng

ể ử ụ ề ầ ầ ph n m m trên máy vi tính, giáo viên có th s ề d ng các ph n m m

MindMapping (Freemind, ConceptdrawMM profestional 8.0.1, Edraw MM,

ả ẵ ớ Mind Manager, iMindMap,…) v i các hình nh trung tâm có s n trong th ư

ủ ế ệ ề ả ầ ặ vi n hình nh c a ph n m m ho c tìm ki m thông tin qua Internet.

Các b ướ ẽ ơ ồ ư c v s đ t duy:

ủ ề ụ ể ướ ụ ậ ạ ặ ị + B c 1: xác đ nh th t rõ ch đ c th ho c m c tiêu b n đang h ướ ng

ể ả ặ ờ ấ ẽ ụ ằ ọ ế đ n đ gi ế i quy t. Đ t t gi y n m ngang v m c tiêu tr ng tâm c a s đ ủ ơ ồ

ữ ề ẽ ạ ễ ư t duy ngay gi a trang đi u này s giúp b n đ ượ ự c t ạ do di n đ t và không

ậ ẹ ẽ ộ ấ ả ộ ở ổ ữ ủ ị b bó bu c b i khuôn kh ch t h p c a trang gi y. V m t hình nh gi a

ủ ạ ể ể ị ụ ấ ấ ế trang gi y đ bi u th m c tiêu c a b n (không nh t thi ả ẹ ẽ t hình v ph i đ p

ạ ử ụ ỉ ầ ễ ể ả ọ ắ mà ch c n d nhìn, quan tr ng là b n s d ng hình nh này làm đi m b t

ở ộ ả ằ ạ ở ẽ ầ ủ ơ ồ ư duy, b i hình nh s kh i đ ng não b ng cách kích ho t trí đ u c a s đ t

ượ ả ắ ớ ừ ầ ưở t ng t ng và nâng cao kh năng ghi nh ). Dùng màu s c ngay t đ u đ th ể ể

ệ ự ế ấ ố ụ ự ấ ạ ạ ằ ợ hi n s nh n m nh, k t c u, b c c, sáng t o nh m g i tính tr c quan và

ắ ọ ệ ố ố ắ ả ấ ạ kh c h a hình nh vào não (c g ng dùng ít nh t ba màu và t o ra h th ng mã

ủ ạ màu riêng c a b n).

ẽ ộ ạ ườ ướ ỏ ừ ủ + B c 2: V m t lo t đ ế ậ ng liên k t đ m, t a ra t trung tâm c a hình

ả ủ ơ ồ ư ớ ủ ư ố nh. Đây là các nhánh chính c a s đ t duy gi ng nh các cành l n c a cây,

ụ ể ưở ủ ế ẽ ạ ậ ặ ớ có tác d ng tri n khai ý t ng c a b n. Hãy nh liên k t th t ch t ch các

ạ ộ ả ờ ớ ớ nhánh chính này v i hình nh trung tâm vì não và trí nh ho t đ ng nh liên

ẽ ườ ế ạ ể ễ ắ ưở t ng. V đ ớ ng liên k t d ng cong đ thu hút m t và giúp não d ghi nh .

ể ể ệ ủ ề ứ ậ ữ ể ặ ấ ạ ể Có th dùng màu đ th hi n th b c, ch đ ho c nh n m nh nh ng đi m

nào đó.

ướ ế ộ ừ ỗ ạ ố ưở + B c 3: Vi t lên m i nhánh m t t then ch t giúp b n liên t ế ng đ n

ủ ề ủ ạ ủ ề ồ ữ ch đ . Đây là các ý chính (và ý ch đ ) c a b n, các ý này bao g m nh ng

ụ ư ả ố ưở ệ ử ụ ự ệ ọ ự ừ m c nh : tình hu ng, c m t ng, s ki n, ch n l a. Vi c s d ng t then

ấ ủ ề ế ấ ả ấ ố ỗ ch t trên m i liên k t cho phép chúng ta th y rõ b n ch t c a v n đ đang

ồ ờ ưở ượ ử ụ ụ ừ xem xét, đ ng th i giúp liên t ng đ c in sâu trong não. S d ng c m t và

ẽ ạ ụ ế ớ ộ ố ắ câu s h n ch tác d ng này và gây r i r m cho trí nh . Thêm m t vài nhánh

ơ ồ ư ố ẽ ầ ư ộ ể ổ tr ng vào s đ t duy, b não s c n t duy đ b sung thông tin vào các

nhánh này.

ướ ữ ạ ấ ấ ưở + B c 4: T o ra nhánh c p hai và c p ba cho nh ng ý liên t ng và ý

ụ ấ ế ớ ế ớ ấ ủ ph . C p hai liên k t v i các nhánh chính, c p ba liên k t v i các nhánh c a

ượ ạ ờ ưở ộ ấ c p hai… Toàn b quá trình này đ c t o thành hoàn toàn nh các liên t ng.

ừ ạ ề ể ỗ ọ ỏ Các t b n ch n cho m i nhánh có th là các đ tài nêu câu h i: Ai, cái gì, ở

ạ ằ ườ ế ớ đâu, t i sao, b ng cách nào…. Các đ ả ng phân nhánh ph i liên k t v i nhau

ơ ồ ư ả ằ ơ ả ấ ả nh m đ m b o cho s đ t duy có c u trúc c b n.

ộ ố ẽ ổ ướ ơ ớ ị ế ả + B c 5: V b sung m t s hình nh đi kèm v i các nhánh đ n v ki n

ừ ừ ữ ứ ạ ấ ầ ộ ọ ớ th c, v a nh n m nh nh ng n i dung c n tr ng tâm, v a kích thích trí nh và

ượ ủ ự ưở s t ng t ộ ng c a não b .

ẽ ơ ồ ư ắ Các nguyên t c khi v s đ t duy:

ử ụ ắ ở ọ ơ ơ ồ ư ả ể + S d ng hình nh, màu s c m i n i trong s đ t duy đ kích thích

ấ ả ỗ ợ ủ ự ủ ắ ỏ t t c các quy trình c a v não, hay thu hút s chú ý c a m t và h tr trí

ả ắ ớ ườ ỡ ữ ữ ả nh . Tuy nhiên, hình nh, màu s c, đ ể ng nét, c ch , ki u ch ph i hài hòa

ể ệ ượ ắ ố ồ ờ ấ ễ d nhìn, tránh r i m t, đ ng th i th hi n đ c tính phân c p.

ủ ề ầ ử ụ ứ ấ ớ ữ ế ỡ ớ ơ + Các ki n th c c p l n (ý l n, ý ch đ ) c n s d ng c ch to h n

ứ ấ ụ ễ ế ỏ ả ế ữ các ki n th c c p nh (ý ph , ý di n gi i chi ti ạ ả t). Nên dùng ch in, t o c m

ễ ọ ư ả ụ ệ ả ỗ ơ ộ giác nh nh ch p, rõ ràng, d đ c và toàn di n h n. M i dòng ph i có m t

ấ ủ ộ ể ả ặ ấ ọ ừ t khóa nói lên đ c đi m b n ch t, quan tr ng nh t c a n i dung ý đó.

ơ ồ ị ế ứ ả ấ ấ ơ ể + Các đ n v ki n th c cùng c p, các nhánh s đ cùng c p ph i có ki u

ể ệ ữ ỡ ữ ắ ấ ằ ượ ố ồ ch , c ch và màu s c đ ng nh t nh m th hi n đ ệ ữ c m i liên h gi a

ị ố ắ ơ ồ ờ ồ chúng, đ ng th i không làm cho s đ không b r i r m.

ư ẽ ưở ạ ơ ế + Vì t duy s phát sinh ý t ng nhanh h n b n vi ấ t ra gi y, nên t ố t

ừ ừ ế ể ấ ạ ẽ ạ ẽ ấ nh t là không đ có quãng ng ng. N u ng ng l i, có l b n s th y cây vi ế t

ủ ậ ặ ấ ậ ế ề ừ ho c bút chì c a mình ng p ng ng trên gi y. Ngay khi nh n bi t đi u này,

ế ụ ừ ậ ớ ứ ự ố ụ ạ b n hãy tr ở ạ l i và ti p t c. Đ ng b n tâm t i th t hay b c c vì trong

ườ ẽ ự ợ ề nhi u tr ng h p, chúng s t hình thành.

ủ ơ ồ ư ơ ồ ư ộ ỹ ậ ọ Ý nghĩa c a s đ t duy: s đ t ớ duy là m t k thu t hình h a, v i

ữ ừ ữ ả ườ ợ ươ ự ế ợ s k t h p gi a t ng , hình nh, đ ắ ng nét, màu s c phù h p, t ng thích

ộ ơ ồ ư ạ ộ ứ ủ ớ ấ v i c u trúc, ho t đ ng và ch c năng c a não b . S đ t ạ ộ duy ho t đ ng

ủ ố ắ ưở ượ ộ ủ ế ự d a trên hai nguyên t c ch ch t là t ng t ng và liên k t. Não b c a con

ườ ấ ạ ả ớ ỉ ả ộ ng ế i r t nh y c m v i h nh nh nên nó chính là b máy phân tích và liên k t

ưở ế ư ằ ồ ạ các ý t ự ng b ng s liên k t t ọ duy logic. M i thông tin t n t i trong não b ộ

ườ ề ầ ế ể ể ượ ủ c a con ng ố ố i đ u c n có các m i n i liên k t đ có th đ ấ c tìm th y và s ử

ớ ượ ể ượ ư ư ữ ộ ụ d ng. Khi có m t thông tin m i đ c đ a vào, đ đ c l u tr và t n t ồ ạ i,

ế ố ớ ồ ạ ướ ầ ơ ồ ư chúng c n k t n i v i các thông tin cũ đã t n t i tr c đó. S đ t duy có

ế ớ ữ ẽ ẽ ỗ các nhánh r và gi a các nhánh r đó có liên k t v i nhau, m i nhánh đ ượ c

ơ ồ ư ề ượ ướ ề thêm vào s đ t duy đ u đ ế ớ c liên k t v i nhánh tr c. Đi u này kích thích

ữ ế ưở ừ ộ b não hình thành liên k t gi a các ý t ệ ử ụ ng. Vi c s d ng các t khóa, ch ữ

ơ ồ ư ắ ả ủ ả ế ợ ạ ộ ố s , màu s c và hình nh trong s đ t duy đã k t h p ho t đ ng c a c hai

ớ ơ ồ ư ệ ả ầ ậ bán c u não trái và ph i trong vi c ghi nh . S đ t duy liên quan m t thi ế t

ủ ư ể ượ ế ọ ứ ớ v i các ch c năng c a t duy và có th đ ạ ầ c dùng trong h u h t m i ho t

ế ư ạ ạ ớ ị ộ đ ng liên quan đ n t duy, ghi nh , ho ch đ nh hay sáng t o trong kinh doanh,

ưở ặ ệ ự ự ọ ớ ầ ứ lên ý t ng và đ c bi t là trong lĩnh v c t ủ h c v i đ y đ các ch c năng

ố ể ủ ệ ế ệ ệ ả ậ ắ ữ h u hi u cho vi c nghe và ghi gi ng, đ n vi c ôn t p c ng c đ kh c ghi

ứ ế đào sâu ki n th c.

ế ế ạ ọ ơ ồ ầ ị ự ị 7.1.3. Thi t k các s đ trong d y h c ph n Đ a lí t nhiên và Đ a lí

ư ệ ươ ớ dân c Vi t Nam – ch ng trình l p 12

ế ế ơ ồ ạ ổ ị ị 7.1.3.1. Thi t k s đ cho bài 2: “V trí đ a lí, ph m vi lãnh th ”

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ể ặ ị ị Đ c đi m v trí đ a lí

Ị

V TRÍ Đ A LÍ,

ể ặ ổ

Ạ

PH M VI

LÃNH THỔ

ạ Đ c đi m ph m vi lãnh th

ủ ị ị

Ý nghĩa c a v trí đ a lí và lãnh thổ

ử ụ ơ ồ ạ ớ  S d ng s đ trong quá trình d y bài m i:

ơ ồ ể ướ ắ ậ ộ ụ ả S đ lát c t ngang các b ph n vùng bi n n ạ c ta (gi ng d y m c 2.b)

ơ ồ ổ ử ụ ế ố ọ ờ ạ  S d ng s đ t ng k t bài h c (cu i gi d y)

ơ ồ ủ ố ộ ủ ộ ọ ọ S đ c ng c n i dung tr ng tâm c a toàn b bài h c

Cách 1: Giáo viên đ a ra s đ tr ng và các t

ơ ồ ố ư ừ ợ ầ

ừ ủ ơ ồ ỗ ừ ợ khóa cho vào m i ô c a s đ cho h p lí. Các t ọ khóa g i ý, yêu c u h c ắ khóa s p

ộ ạ ướ ọ ọ sinh ch n các t ể ế ộ x p l n x n đ đánh l c h ư ng h c sinh, nh :

ươ ả + Phía Đông bán đ o Đông D ng.

+ Đ c quy n kinh t

ề ặ ế .

+ Tính ch t nhi

+ Lãnh h iả

ấ ệ ớ ẩ t đ i m gió mùa.

+ Thiên tai

ế ả + Ti p giáp lãnh h i

+ Chung s ng và h p tác

ố ợ

+ C u n i gi a các l c đ a và đ i d

ụ ị ạ ươ ữ ầ ố ớ ng l n.

+ Giao l u buôn bán v i các n

ư ớ ướ c.

ề ụ ị + Th m l c đ a

+ Tài nguyên khoáng s n và sinh v t phong phú….

ả ậ

Cách 2: Giáo viên cung c p s đ cho h c sinh v i đ y đ n i dung

ớ ầ ủ ộ ơ ồ ấ ọ

ư ướ nh d i đây.

Ị Ị

V TRÍ Đ A LÍ V TRÍ Đ A LÍ

Ạ Ạ

Ổ Ổ

PH M VI LÃNH TH PH M VI LÃNH TH

ị

Vùng đ tấ

Vùng bi nể

Vùng tr iờ

 V trí trong khu ự v c Đông Nam Á

ế

 Các qu c gia ti p ố giáp

 Di n ệ tích

ệ ọ ộ

 H t a đ

ầ

ữ

 Đ ng ườ biên gi

iớ

ạ ươ

 C u n i gi a các ố ụ ị l c đ a, đ i d

 Đ ng ườ ờ ể b bi n

 Múi giờ

 H ệ ả ố th ng đ o

Kho ng ả không gian bao trùm lãnh thổ  Trên đ t ấ li n: ề ườ đ ng iớ biên gi  Trên ể bi n: rìa lãnh h iả

ụ

 Ti p giáp ế  N i th y ủ ộ  Lãnh h iả  Ti p giáp ế lãnh h iả  Đ c ặ ề quy n kinh tế  Th m l c ề đ aị  Di n tích ệ

Ý NGHĨA Ý NGHĨA

ố ớ

Đ i v i KT – XH ANQP

ố ớ ự

Đ i v i t

nhiên

ậ ợ ớ

i v i các

ệ ớ

ị

ấ

t đ i

m gió mùa

ả

ậ

ướ

ọ

ị

 Giao l u thu n l ư ướ ế ự n c trong khu v c và trên th iớ gi  Chung s ng hòa bình, h p tác ố ợ ị ớ ữ h u ngh v i các n c trong khu v cự  V trí đ a chính tr quan tr ng

ề

 Quy đ nh tính ch t nhi ẩ  Tài nguyên khoáng s n và sinh v t phong phú  Thiên nhiên phân hóa đa d ngạ  Nhi u thiên tai

ử ụ ơ ồ ư ệ ậ ọ ọ duy trong vi c ôn t p bài h c (h c sinh làm vào v ở

 S d ng s đ t ể ghi, giáo viên ki m tra đánh giá)

ế ế ơ ồ ấ ướ ề ồ 7.1.3.2. Thi t k s đ cho bài 6+7: “Đ t n c nhi u đ i núi”

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ử ụ ơ ồ ạ  S d ng s đ trong quá trình d y bài m i ớ

ạ ụ ạ ộ ể ổ ứ ụ ả Ví d 1: D y m c 2.a, giáo viên có th t

ậ ạ ể ặ ả ọ ọ ỹ

ậ ch c ho t đ ng th o lu n ặ ầ nhóm, ho c k thu t d y h c m nh ghép, yêu c u h c sinh tìm hi u đ c ệ ơ ồ ướ ể ể ộ c ta đ hoàn thi n n i dung s đ sau. đi m các vùng núi n

VÙNG NÚI

Ặ

Ể

Đ C ĐI M

 H ngướ

Đông B cắ

 Đ caoộ

 C u trúc ấ

 H ngướ

 Đ caoộ

Tây B cắ

 C u trúc ấ

 H ngướ

ườ

ơ

ng S n

 Đ caoộ

B cắ

 C u trúc ấ

 H ngướ

ườ

ơ ng S n

 Đ caoộ

Nam

 C u trúc ấ

ạ ụ ể ổ ứ

ỏ ạ ộ ằ ể ặ c ta, t

Ví d 2: D y m c 2.b, giáo viên có th t ể ổ ồ ớ ồ ữ ồ ằ

ữ ằ ồ ổ ớ ặ ụ ch c ho t đ ng cá nhân ho c ừ ọ ệ ả t gi a đ ng b ng châu th sông v i đ ng b ng duyên h i ệ s đơ ồ ằ b ng cách hoàn thi n

ở ướ n theo nhóm nh , cho h c sinh tìm hi u đ c đi m các đ ng b ng ằ ự đó rút ra s khác bi và gi a hai đ ng b ng châu th sông v i nhau sau.

Ể Ể

Ặ Ặ

Ự Ồ Ự Ồ

Đ C ĐI M KHU V C Đ NG Đ C ĐI M KHU V C Đ NG B NGẰ B NGẰ

ằ

ồ

ổ

ồ

ằ

ả Đ ng b ng duyên h i

Đ ng b ng châu th sông ồ ụ

ể

ị trên v nh bi n

ể

ủ ế

ặ

ệ

 Di n tích

ệ  Di n tích

ồ

Do phù sa sông b i t ề ở ộ ụ ị nông, th m l c đ a m r ng ể Đ c đi m ĐBSHĐBSCL ố  Hình thái ồ  Ngu n g c ị  Đ caoộ  Đ a hình

 Đ tấ

ẹ

ắ

ồ

ị

Bi n đóng vai trò ch y u trong ự : 15.000 s hình thành km2 Ngu n g c: do tr m tích ầ ố ị bi nể  Hình thái: h p ngang, b ằ chia c t thành các đ ng b ng nhỏ Đ a hình: g m 3 d i ả  Đ t: ấ ồ ngưỡ

pha cát, nghèo dinh d

ơ ồ ổ ử ụ ế ọ ố ế ứ  S d ng s đ t ng k t bài h c (cu i gi ờ ạ ti d y t th 2 bài 7 )

ớ ầ ủ ộ ơ ồ ấ ọ Cách 1: Giáo viên cung c p s đ cho h c sinh v i đ y đ n i dung

ư ướ ể ọ ố ạ ủ ộ ộ ủ ọ i đây, đ h c sinh c ng c l i toàn b n i dung tr ng tâm c a bài

nh d h c.ọ

ơ ồ ố ư ừ ợ ầ Cách 2: Giáo viên đ a ra s đ tr ng và các t

ầ ớ

ủ ế

ế

ồ

 Đ i núi chi m ph n l n, ch y u là đ i núi th p ấ

ừ ủ ơ ồ ỗ ọ khóa g i ý, yêu c u h c ợ ọ sinh ch n các t khóa cho vào m i ô c a s đ cho h p lí.

Ặ Ặ

Ể Ể

ấ

ạ

 C u trúc khá đa d ng

Đ C ĐI M CHUNG Đ C ĐI M CHUNG

ề

ị

ệ ớ ẩ

 Đ a hình c a mi n nhi ủ

t đ i m gió mùa

ẽ ủ

ạ

ộ

ị

 Đ a hình ch u tác đ ng m nh m c a con ng

ườ i

ấ

ườ ườ

Núi  Đông B cắ  Tây B cắ  Tr  Tr

ắ ơ ng S n B c ơ ng S n Nam

CÁC KHU V CỰ CÁC KHU V CỰ

ế ạ Th m nh  Khoáng s nả  R ng, đ t ừ tr ngồ  Th y năng ủ  Du l chị H n chạ ị

ồ

ế  Đ a hình chia c tắ  Thiên tai

Bán bình nguyên Đ i trung du

ồ

ồ ợ

ử

ậ

ằ Đ ng b ng  Đ ng b ng sông ằ ồ H ngồ  Đ ng b ng sông C u ồ ằ Long ồ

 Đ ng b ng duyên ằ ả ề h i mi n Trung

ế ạ Th m nh  C s phát tri n ể ơ ở ệ ề n n nông nghi p ệ ớ t đ i nhi  Các ngu n l khác  Phát tri n GTVT ể  T p trung các ố thành ph , KCN ế H n chạ  Thiên tai

Ể PHÁT TRI N KT XH Ể PHÁT TRI N KT XH

ơ ồ ư ử ụ ệ ậ ọ ọ  S d ng s đ t duy trong vi c ôn t p bài h c (h c sinh làm vào v ở

ể ghi, giáo viên ki m tra đánh giá)

ế ế ơ ồ ị ả ưở 7.1.3.3. Thi t k s đ cho bài 8:“Thiên nhiên ch u nh h ắ ủ ng sâu s c c a

bi nể ”

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ơ ồ ư ử ụ ớ ổ ế ậ ạ  S d ng s đ t duy trong quá trình d y bài m i, t ng k t ôn t p toàn

bài

ể ử ụ ả ả ặ ọ

ớ ủ ể ọ ể ọ ớ ậ ậ ạ Giáo viên có th s d ng kĩ thu t d y h c m nh ghép ho c th o lu n ộ theo nhóm đ h c sinh tìm hi u các n i dung m i c a bài h c. Chia l p thành

ượ ề ả ả ọ ố ỗ 4 nhóm, m i nhóm đ c quy n ch n 1 m nh ghép trong s 4 m nh ghép sau

12

34

ừ ự ả ọ ố Sau khi các nhóm l a ch n các nh ghép theo t ng ô s thì s l n l

ứ ủ ệ ả ộ ươ ứ ỗ hi n lên b c tranh c a m i m nh ghép có n i dung t ớ ng ng v i nhi m v ẽ ầ ượ t ụ ệ

ể ầ mà nhóm đó c n tìm hi u:

1

2

ứ ở ả ể ố

4 ề ặ

3 Nhóm có b c tranh

ể ủ ể m nh ghép s 1: tìm hi u v đ c đi m chung c a ể bi n Đông và thiên tai mà bi n Đông gây ra.

ứ ở ả ủ ề ố ộ Nhóm có b c tranh ể ể m nh ghép s 2: tìm hi u v tác đ ng c a bi n

ớ ậ ướ Đông t i khí h u n c ta.

ứ ở ả ủ ề ố ộ Nhóm có b c tranh ể ể m nh ghép s 3: tìm hi u v tác đ ng c a bi n

ớ ị ệ ướ Đông t i đ a hình và h sinh thái n c ta.

ứ ở ả ề ạ ố Nhóm có b c tranh ể m nh ghép s 4: tìm hi u v các lo i tài nguyên

ế ể ướ thiên nhiên mà bi n Đông đem đ n cho n c ta.

ệ ẽ ả ủ ế ả

ả ủ ế ế ế ẩ ậ Sau khi các nhóm làm vi c s trình bày k t qu c a mình và th o lu n, ứ đóng góp ý ki n cho k t qu c a nhóm khác. Giáo viên chu n hóa ki n th c

ơ ồ ư ư ằ toàn bài b ng s đ t duy nh sau:

Ể

BI N ĐÔNG

ế ế ơ ồ ệ ớ ẩ 7.1.3.4. Thi t k s đ cho bài 9, 10: “ Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa”

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ọ ọ ế ế ừ t 1,

Bài này h c sinh h c trong hai ti ấ ọ t, do đó ngay t ộ ơ ồ ở ầ khi m đ u vào ti ủ ả ộ giáo viên nên cung c p cho h c sinh m t s đ khái quát n i dung c a c hai

ế ể ọ ấ ượ ệ ữ ị ế ứ ơ ố ti

t, đ h c sinh th y đ ị ờ ạ ể ầ ấ ạ

ố ả ưở ầ ậ ậ ở c logic m i quan h gi a các đ n v ki n th c trong ủ ế ọ hai bài, tránh b r i r c khi chuy n ti p, và nh n m nh t m quan tr ng c a ớ ấ ả ộ n i dung t 1 – ph n khí h u, b i khí h u chi ph i nh h ng t t c i t

ở ế ti ầ ự ể ở ế ẽ các thành ph n t nhiên khác s tìm hi u ti t 2.

Ể

Ệ

BI U HI N

TÁC Đ NGỘ

Ặ Đ C ĐI M TN

NHI TỆ

KHÍ H UẬ

Ế Ả

Ấ

Đ N S N XU T

NÔNG NGHI PỆ

Đ IỚ

Ị

Đ A HÌNH

MẨ

SÔNG NGÒI

GIÓ

Ế

Đ N CÁC

Đ TẤ

Ạ Ộ

Ả

HO T Đ NG S N

MÙA

Ờ

Ấ

XU T KHÁC VÀ Đ I

S NGỐ

SINH V TẬ

ử ụ ơ ồ ụ ạ ớ  S d ng s đ trong quá trình d y bài m i (m c 1.c. gió mùa)

ầ ộ ộ ọ ế ủ N i dung ph n 1.c “gió mùa” là n i dung khó và tr ng tâm c a ti

ứ ặ ặ ể ổ ứ ọ ậ ướ ch c h c t p d

này. Giáo viên có th t ướ ẫ ả ồ cá nhân, h ng d n các em khai thác các b n đ gió mùa mùa đông và b n đ

ạ ủ ự ể ể gió mùa mùa h c a khu v c Đông Nam Á, đ các em hi u và phân tích đ

ạ ộ ạ ủ ạ ộ t 1 bài ặ i hình th c nhóm ho c c p đôi ho c ồ ả ượ c ụ ộ ủ c ta, tác đ ng c c b c a hai lo i gió này

ộ ặ ậ ướ ể ở ướ n ể ớ ổ ộ i toàn b đ c đi m khí h u n c ta; sau đó ho t đ ng c a hai lo i gió này ớ t

i các vùng, và tác đ ng t ng th t ơ ồ ư ướ ạ khái quát hóa d i d ng s đ nh sau.

ươ ự ư ậ ụ ể ươ ố ớ ơ ồ T ng t nh v y, có th áp d ng ph ng pháp s đ hóa đ i v i các

ủ ầ ấ ậ ầ ộ ị ph n n i dung khác c a bài (ph n sông ngòi, đ a hình, sinh v t, đ t).

ơ ồ ư ử ụ ế ả ổ ọ ọ ế  S d ng s đ t duy t ng k t bài h c (sau khi h c xong c hai ti t)

ế ế ơ ồ 7.1.3.5. Thi t k s đ cho bài 11, 12: “ Thiên nhiên phân hóa đa d ng”ạ

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ươ ự ư ộ ọ ọ T nh bài 9+10, n i dung này h c sinh cũng h c trong hai ti

ng t ừ ế ấ ọ

ở ầ khi m đ u vào ti ủ ả t 1, giáo viên nên cung c p cho h c sinh m t s ấ ể ọ ượ ế ộ ố t, đ h c sinh th y đ ế t, do ộ ơ c logic m i quan

ị ờ ạ ị ế ứ ể ế ơ đó ngay t ồ đ khái quát n i dung c a c hai ti ệ ữ h gi a các đ n v ki n th c trong hai bài, tránh b r i r c khi chuy n ti p.

Đ CAOỘ

ĐÔNG TÂY

B C Ắ NAM

THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA

ệ ớ Đai nhi t đ i

ể Bi n và ụ ị ề th m l c đ a ạ ắ Phía B c dãy B ch Mã gió mùa

ằ ồ Đ ng b ng

Phía Nam ạ dãy B ch Mã

Đai c n ậ ệ t gió nhi mùa

ồ Đ i núi

Đai ôn đ i ớ gió mùa

Ự Ề Ị CÁC MI N Đ A LÍ T NHIÊN

ặ ắ ọ ể ẫ ớ ơ ồ ấ ọ i s đ c u trúc bài h c này

Ho c giáo viên có th d n d t h c sinh t ự ể ơ ồ ố ầ ộ ọ ằ b ng cách đ s đ tr ng, yêu c u h c sinh d a vào n i dung sách giáo khoa

ơ ở ẩ ị ọ ướ ể ự ạ ớ ướ ở c

(trên c s chu n b bài tr ề ừ ợ ặ nhà, ho c đ c l ỗ ố t nhanh t ạ i l p) đ t ơ ồ tìm ỉ ụ các c m t thích h p đi n vào các ch tr ng đó, t o thành s đ hoàn ch nh

ư nh trên.

ử ụ ơ ồ ạ  S d ng s đ trong quá trình d y bài m i ớ

ổ

ầ Ph n lãnh th phía B cắ

0 trung

0C,

i 18

ạ

Dãy B ch Mã 16

ừ

Phía B cắ  Đ c tr ng cho vùng ư ặ ệ ớ ậ khí h u nhi t đ i gió mùa có mùa đông l nhạ  Khí h u: tậ bình năm >200C, có 3 ướ 4 tháng d biên đ l nộ ớ  C nh quan: r ng nhi

ả ệ ớ t đ i gió mùa

ạ

ầ

ổ

Ph n lãnh th phía Nam

0 trung

ệ

ỏ

ừ

Phía Nam  Đ c tr ng cho vùng ặ ư ậ ậ khí h u c n xích đ o gió mùa  Khí h u: tậ bình năm >250C, biên ộ t nh đ nhi  C nh quan: r ng ả ạ ậ c n xích đ o gió mùa

ụ ụ ắ Ví d 1: m c 1, bài 11 “Thiên nhiên phân hóa theo B c – Nam”

M aư

ụ ụ ộ Ví d 2: m c 3, bài 12: “Thiên nhiên phân hóa theo đ cao”

ế ế ơ ồ ử ụ ệ ả 7.1.3.6. Thi t k s đ cho bài 14: “S d ng và b o v tài nguyên thiên

nhiên”

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i. ớ

ử ụ ơ ồ ế ạ  S d ng s đ trong ti n trình d y bài m i. ớ

ộ ộ ể ự ọ ọ ể ơ ồ

Giáo viên có th l a ch n m t n i dung nào đó trong bài h c đ s đ ế ứ ế ợ ặ ả ố ệ ể ệ ớ ồ hóa ki n th c k t h p v i vi c phân tích các bi u đ ho c b ng s li u.

ừ ự ụ ụ ạ Ví d : m c 1.a. ý “th c tr ng tài nguyên r ng”.

ơ ồ ư ử ụ ổ ọ  S d ng s đ t ế duy t ng k t bài h c

ế ế ơ ồ ườ t k s đ cho bài 1 ả ệ 5: “B o v môi tr ố ng và phòng ch ng 7.1.3.7. Thi

thiên tai”

ộ ườ ấ ề ề

ỉ ố ự ễ N i dung bài này có tính th c ti n cao vì các v n đ v môi tr ễ ả ạ ị ẫ v n di n ra hàng ngày không ch trên toàn qu c mà ngay c t

ư ươ ượ i đ a ph ư ệ ạ sinh đang c trú và đ c các ph

ế ị ạ ọ ự ể ạ

ụ ể ơ ồ ấ ả

ở ầ ử ụ ở ầ ỉ ph n m đ u vào bài m i đ

ặ ử ụ ơ ồ ư ể ổ ế ệ ớ ọ ố ng và thiên tai ơ ọ ươ ng n i h c ậ ề ng ti n thông tin đ i chúng đ a tin nhi u. Vì v y ả t b d y h c tr c quan sinh theo quan đi m cá nhân tôi, khi gi ng d y bài này, thi ể ệ ử ụ ộ đ ng nh t chính là các video và hình nh c th , còn vi c s d ng s đ có th ít ớ ể ơ ồ ấ ơ h n các bài khác. Ch nên s d ng s đ c u trúc duy đ t ng k t cu i bài; còn các

ứ ụ ể ế ọ gi i thi u logic bài h c, ho c s d ng s đ t ấ ơ ị ế đ n v ki n th c c th trong bài h c không nh t thi ả ơ ồ t ph i s đ hóa.

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ơ ồ ư ử ụ ọ ổ  S d ng s đ t ế duy t ng k t bài h c

ế ế ơ ồ ể ặ ố 7.1.3.8. Thi t k s đ cho bài 1 ố 6: “Đ c đi m dân s và phân b dân c ư

ở ướ n c ta”

ơ ồ ấ ắ ầ ử ụ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i ớ

ử ụ ơ ồ ạ  S d ng s đ trong quá trình d y bài m i ớ

ố ẻ ơ ấ ụ ụ ố Ví d 1: M c 2. “Dân s còn tăng nhanh, c c u dân s tr ”: giáo viên

ề ấ ố ệ ướ ạ ố ướ ộ ố ơ ồ ư i d ng s đ nh sau,

c ta qua m t s năm d ổ ề ứ ộ ự ậ ố ở ướ n c ta

ữ ệ ố cung c p s li u v dân s n ả ể ọ đ h c sinh c m nh n tr c quan v m c đ bùng n quy mô dân s ế ỉ ặ đ c bi t vào nh ng năm cu i th k XX

ể ế ợ ư ụ ố ợ ơ ồ

ư Ví d 2:ụ M c 3. “Phân b dân c ch a h p lí”: có th k t h p s đ ố ệ ế ồ ả ư ứ ớ ể hóa ki n th c cùng v i bi u đ , b ng s li u nh sau.

ể ụ ố ợ ử ụ ế ượ ụ Ví d 3: M c 4. “Chi n l

ồ ộ ầ ả ế ủ ướ ố ế ụ qu ngu n lao đ ng c a n

ủ ề ấ ụ ằ ớ ọ

ạ ừ ụ ủ ệ ố ệ c phát tri n dân s h p lí và s d ng hi u ụ c ta”: Đây là ph n x p vào m c 4, n i ti p 3 m c trên c a bài, xét v c u trúc trong bài h c thì ngang b ng v i 3 m c trên, ả ớ ộ i có m i quan h nhân qu v i n i dung c a 3 m c trên vì t các tác

ố ướ ự ể ặ ư nh ng l ộ đ ng tiêu c c (các khó khăn) do 3 đ c đi m dân s n

ố ư ợ ế ấ ẻ ề ầ ộ

ề ử ụ ệ ấ ặ ả ợ ộ ồ

ơ ồ ể ừ ể ệ ượ ừ ệ ả ố c ta gây ra (đông dân, ớ nhi u thành ph n dân t c; tăng nhanh, k t c u tr ; phân b ch a h p lí) m i ầ c n đ t ra v n đ s d ng h p lí và hi u qu ngu n lao đ ng. Do đó, giáo ể viên nên dùng s đ đ v a th hi n đ c m i quan h nhân qu đó, v a th

ệ ượ ộ ụ ủ hi n đ c n i dung c a m c 4.

ơ ồ ư ử ụ ọ ổ  S d ng s đ t ế duy t ng k t bài h c

ế ế ơ ồ ệ ộ 7.1.3.9. Thi t k s đ cho bài 1 7: “Lao đ ng và vi c làm”

ử ụ ơ ồ ấ ể ớ ắ ầ ớ  S d ng s đ c u trúc khi b t đ u vào bài m i (đ gi

ặ ơ ồ ế ọ ố ệ i thi u khái ớ ể ứ quát bài h c) ho c s đ hóa ki n th c trong su t quá trình tìm hi u bài m i

ơ ồ ố ệ ằ ầ ộ (b ng cách hoàn thi n n i dung d n vào s đ tr ng).

ơ ồ ư ử ụ ổ ọ  S d ng s đ t ế duy t ng k t bài h c

ế ế ơ ồ ị 7.1.3.10. Thi t k s đ cho bài 1 8: “Đô th hóa”

ơ ồ ấ ử ụ ạ  S d ng s đ c u trúc khi d y bài m i ớ

ơ ồ ử ụ ủ ụ ể ặ ị ướ ụ Ví d 1: S đ s d ng cho m c 1.“Đ c đi m” c a đô th hóa n c ta.

ơ ồ ử ụ ụ ụ ạ ướ ị Ví d 2: S đ s d ng cho m c 2.“M ng l i đô th ”.

ụ ơ ồ Ả ụ ưở ế ự ủ ị ể ng c a đô th hóa đ n s phát tri n

Ví d 3: S đ cho m c 3. “ nh h ế ộ xã h i” kinh t

ơ ồ ư ử ụ ọ ổ  S d ng s đ t ế duy t ng k t bài h c

ộ ố ử ụ ắ ươ 7.1.4. M t s nguyên t c khi s d ng ph ạ ơ ồ ng pháp s đ trong d y

ọ ị h c Đ a lí

ế ế ơ ồ ụ ụ ả ấ ượ ả ạ ố Khi thi t k s đ ph c v gi ng d y ph i th ng nh t đ c 3 thành t ố ơ c

ạ ọ ụ ộ ươ ả ủ b n c a quá trình d y h c là: m c tiêu n i dung ph

ệ ữ ố ố ự ộ ủ c a m i quan h gi a 3 thành t này là d a vào n i dung sách giáo khoa đã đ ạ ọ ng pháp d y h c. Logic ượ c

ạ ả ộ ứ ố ượ biên so n, giáo viên ph i phân tích n i dung và căn c vào đ i t ng c th đ

ả ạ ượ ữ ụ ọ ị ộ ọ xác đ nh nh ng m c tiêu mà h c sinh ph i đ t đ ụ ể ể ặ c sau khi h c m t bài ho c

ươ ấ ữ ố ộ ươ ạ ọ ộ m t ch ụ ng. Th ng nh t gi a m c tiêu n i dung – ph ng pháp d y h c trong

ỏ thi ế ế ơ ồ ả ả ờ t k s đ ph i tr l i các câu h i sau:

ế ế ơ ồ ể + Thi t k s đ đ làm gì?

ơ ồ ượ ế ế ư ế + S đ đ c thi t k nh th nào?

ế ế ơ ồ ơ ồ ư ế ệ ử ụ ế ệ + Vi c thi t k s đ liên quan đ n vi c s d ng s đ nh th nào?

ệ ượ ự ẽ ắ ữ Th c hi n đ c nguyên t c này, chúng ta s thi ế ế ượ t k đ ơ ồ ạ c nh ng s đ đ t

ầ ủ ộ ử ụ ụ ả ọ ơ ồ ả yêu c u c a n i dung bài h c, đ m b o m c đích và cách s d ng s đ .

ả ộ ươ ự ệ ệ ơ ồ B n thân s đ là m t ph ng ti n tr c quan, do đó vi c thi ế ế ơ ồ t k s đ

ạ ọ ả ả ự ự ẽ ả ọ trong d y h c ph i đ m b o tính tr c quan. Tính tr c quan s giúp h c sinh hình

ể ượ ả ộ ớ thành các hình nh tri giác và bi u t ng m t cách rõ ràng, chính xác, ghi nh lâu

ư dài, t ạ duy nh y bén.

ả ộ ậ ệ ữ ể ế ố ế ế ơ ồ Gi i quy t m i quan h gi a toàn th và b ph n trong thi t k s đ . Do

ả ả ờ ượ ỏ đó ph i tr l i đ c các câu h i sau:

ế ế ơ ồ ạ ọ ệ ố + Thi t k s đ d y h c cho h th ng nào?

ế ố ộ ệ ố ế ố ữ + Có bao nhiêu y u t thu c h th ng? Đó là nh ng y u t nào?

ế ố ư ế ệ ố + Các y u t ệ ớ trong h th ng liên h v i nhau nh th nào?

ả ờ ẽ ỏ ị ượ ộ Tr l i các câu h i này, chúng ta s xác đ nh đ c n i dung trung tâm, các

ệ ủ ấ ấ ố nhánh c p 1, c p 2,… và m i quan h c a chúng.

ả ự ủ ạ ộ ủ ộ ề ọ

ệ ố ự ề ạ ớ ọ Ph i luôn đ cao vai trò ho t đ ng ch đ ng, tích c c c a h c sinh. ơ ệ mình làm vi c v i các s i đa cho h c sinh t Giáo viên luôn t o đi u ki n t

ứ ầ ế ồ ể đ đ khám phá, tìm tòi các tri th c c n thi t.

ả ấ ả ọ ả ị ử ụ S d ng ơ ồ đúng lúc, đúng v trí, đ m b o t s đ ớ t c h c sinh trong l p

ể ế ậ ượ

ủ ườ ế ợ ớ ươ ệ ọ ề đ u có th ti p c n đ ử ụ s đ c. ơ ồ đ c S d ng ng đ ộ, k t h p v i các ph ự ạ ng ti n d y h c tr c

ậ ạ ươ ả quan khác (mô hình, video, tranh nh…), và các ph

ạ ợ ự ậ ả ở ọ ng pháp, kĩ thu t d y h c ồ ể ả tích c c khác (đàm tho i g i m , th o lu n nhóm, khai thác b n đ /bi u

ố ệ ươ ươ ồ ả đ /b ng s li u, ph ả ng pháp m nh ghép, ph ng pháp chuyên gia…), có th ể

ứ ủ ọ ướ ề ổ t ọ ậ ch c quá trình h c t p c a h c sinh d ứ i nhi u hình th c (cá nhân, nhóm

ỏ ậ ể ớ ể ọ nh , t p th l p…) đ tránh gây nhàm chán cho h c sinh.

ơ ồ ư ế ế ụ ể ở ụ  L u ý: Các s đ tôi thi ự t k xây d ng c th m c 5.1.3 bên trên ch

ụ ể ươ ự ấ ả ả mang tính tham kh o, có th áp d ng t ng t cho t ỉ ầ t c các bài, các ph n

ỗ ừ ẽ ể ặ ọ ọ

ơ ồ ứ ữ ụ ự ế ầ ộ ọ ớ ừ trong m i bài h c. Giáo viên s tùy t ng bài, tùy đ c đi m h c sinh t ng l p ọ mà l a ch n m t vài s đ nào đó, áp d ng cho nh ng ph n ki n th c tr ng

ể ạ ứ ể ấ ả ụ tâm và khó đ t o đi m nh n cho bài gi ng, ch không nên máy móc áp d ng

ấ ả ơ ồ ụ ứ ế ế ầ ả ạ ẫ ạ cho t t c các ph n ki n th c, d n đ n tình tr ng l m d ng s đ , ph n tác

ừ ỗ ạ ứ ạ ở ọ ụ d ng (t ch t o h ng thú l i tr thành gây nhàm chán cho h c sinh).

ơ ồ ế ợ ớ ộ ố ươ ử ụ 7.1.5. S d ng s đ k t h p v i m t s ph ạ ng pháp khác trong d y

h c ọ

ơ ồ ế ợ ớ ử ụ ươ ộ 7.1.5.1. S d ng s đ k t h p v i ph ng pháp đ ng não

ươ ộ ươ ể ả ề ế ng pháp đ ng não là ph ng pháp dùng đ gi

 Ph ề ườ ọ ắ ờ ả ấ v n đ khác nhau, làm cho ng i h c trong th i gian ng n n y sinh đ ạ i quy t nhi u lo i ượ c

ưở ề ả ị ề ộ ấ ề ươ ề nhi u ý t ng, nhi u gi đ nh v m t v n đ nào đó. Ph ng pháp này có

ự ố ớ ọ ề ộ ư nhi u tác đ ng tích c c đ i v i h c sinh nh :

ườ ọ ả ờ Giúp ng i h c tr l i nhanh.

ụ ự ụ ắ ạ ướ ườ Kh c ph c s r t dè, e ng i khi trình bày tr c đông ng i.

ấ ấ ử ự ế ậ ạ ờ ớ ị Tránh s phán x và k t lu n h p t p v i th i gian h n đ nh.

ể ế ợ ể ế ế ơ ồ ớ ử ụ ươ Đ có th k t h p thi t k và s d ng s đ v i ph ộ ng pháp đ ng não,

ữ ề ấ ầ ặ ọ ớ ộ ớ giáo viên nên ch n nh ng v n đ đã quen thu c v i các em ho c g n gũi v i

ự ế ộ ố ề ấ ấ ế ấ ướ th c t cu c s ng, nh t là các v n đ kinh t ộ ủ xã h i c a đ t n ủ c, c a khu

ị ươ ư ậ ẽ ứ ề ế ấ ự v c hay đ a ph ọ ng mình. Nh v y s khi n h c sinh có r t nhi u h ng thú

ể ế ủ ề ấ ị ư ư ế và có hi u bi t nh t đ nh khi đ a ra ý ki n. Giáo viên nên đ a ra ch đ trung

ọ ẫ ể ế ế tâm, sau đó khích l ệ ướ , h

ạ ươ ủ ứ ế ỗ ớ viên v ch thành các nhánh t ng d n h c sinh phát bi u liên ti p các ý ki n. Giáo ộ ng ng v i m i ý ki n c a các em, không v i

ỏ ộ ố ớ ể ế ọ vàng t

ườ ổ ượ ẽ ư nh đã đ ộ ơ ồ ầ thái đ đ i v i các ý ki n. Sau khi h c sinh phát bi u, m t s đ g n ơ ồ ư ỉ i b sung và hoàn ch nh s đ t c hình thành, giáo viên s là ng

ể ọ ụ ề ố ệ ạ ớ tuy đ h c sinh ghi nh . Đi u này có tác d ng t ự ứ t trong vi c t o ra s h ng

ủ ấ ấ ọ thú, ph n khích cho h c sinh khi các em nhìn th y công lao c a mình đóng góp

ủ ả ớ ả ượ ế vào thành qu chung c a c l p, đ ậ c giáo viên ghi nh n, khuy n khích.

ụ ị ị ạ “V trí đ a lí, ph m vi lãnh th ”,  Ví d : trong bài 2:

ả ờ ể ặ ạ ỏ ị ị ọ h c sinh tr l ủ i câu h i: Đ c đi m chính c a v trí đ a lí, ph m vi lãnh th ổ giáo viên yêu c uầ ổ

ệ ư ế ẽ ế ọ Vi

ơ ồ ư ử ố ổ ỉ t Nam? H c sinh liên ti p đ a ra các ý ki n, giáo viên v luôn thành các ể ượ ơ ồ duy, cu i cùng giáo viên b sung, ch nh s a đ đ c s đ nhánh s đ t

ỉ hoàn ch nh.

ơ ồ ế ợ ớ ử ụ ươ ậ ả ng pháp th o lu n nhóm 7.1.5.2. S d ng s đ k t h p v i ph

ươ ươ ạ ọ ng pháp d y h c theo nhóm là ph

 Ph ườ ọ ậ ế ằ ổ ọ ặ ọ ng pháp đ t h c sinh vào ả ng h c t p theo các nhóm nh m khuy n khích h c sinh trao đ i th o môi tr

ậ ế ướ ự ỉ ạ ủ ưở ệ ộ ồ lu n và bi t cách làm vi c đ ng đ i. D i s ch đ o c a nhóm tr

ế ợ ệ ệ ẻ ệ ặ ọ ng, h c ợ sinh k t h p làm vi c cá nhân/làm vi c theo c p, chia s kinh nghi m và h p

ể ả ụ ượ ệ ế ọ ậ tác cùng nhau đ gi i quy t nhi m v đ c giao. H c t p theo nhóm đ ượ ử c s

ạ ạ ộ ọ ọ ị ụ d ng r ng rãi trong d y h c nói chung và d y h c Đ a lí nói riêng vì nó giúp

ườ ọ ậ ự ế ắ ọ m i ng i tham gia tích c c vào quá trình h c t p, bi t l ng nghe, chia s ẻ

ệ ả ế ấ ừ ữ kinh nghi m và cùng nhau gi ề ặ i quy t v n đ đ t ra. Chính t ể ư nh ng u đi m

ư ậ ạ ợ ọ ươ ổ ậ ủ n i b t c a d y h c h p tác theo nhóm nh v y nên đây là ph ng pháp

ườ ượ ử ụ ợ ạ ấ ớ ệ ả ươ th ng đ ế c s d ng k p h p mang l i hi u qu cao nh t v i ph ng pháp

ơ ồ ử ụ s d ng s đ .

ơ ồ ặ ể ứ ụ ệ ơ ồ ư ạ ộ Có th ng d ng s đ (đ c bi t là s đ t duy) trong ho t đ ng nhóm đ ể

ố ư ủ ả ơ ồ ư ự ủ ỗ phát huy t i đa năng l c c a m i cá nhân cũng nh c a c nhóm. S đ t duy

ể ề ủ ề ộ ứ ướ ớ ể ỗ ổ chính là m t b c tranh t ng th v ch đ đang h ng t i đ m i cá nhân có th ể

ể ượ ứ ắ ượ ắ ế ủ ễ ư hi u đ c b c tranh đó, n m b t đ c di n bi n c a quá trình t duy theo nhóm

ễ ở ủ ơ ồ ư ổ ế đang di n ra đ n đâu, đang nhánh nào c a s đ t duy và t ng quan toàn b ộ

ả ủ ề ế ệ ệ ờ ế k t qu c a nhóm ra sao. Đi u này giúp ti t ki m th i gian làm vi c trong nhóm

ấ ờ ả ưở ủ ộ do các thành viên không m t th i gian gi i thích ý t ớ ng c a mình thu c ý l n

nào.

ế ề ả ấ ậ

ế ủ ướ ụ ữ ề ườ ỗ Trong quá trình th o lu n nhóm có r t nhi u ý ki n trong khi đó m i ẫ ng vào m c tiêu đã đ ra d n chính ki n c a mình, không h i luôn gi ng

ượ ế ơ ồ ư ử ụ ậ ố ẽ ắ ế đ n không rút ra đ c k t lu n cu i cùng. S d ng s đ t ụ duy s kh c ph c

ở ơ ồ ư ữ ạ ự ồ ậ ạ ượ đ ế c nh ng h n ch đó b i s đ t duy t o nên s đ ng thu n trong nhóm,

ộ ấ ề ề ậ ầ ả các thành viên đ u suy nghĩ t p trung vào m t v n đ chung c n gi ế i quy t,

ượ ệ ượ ủ ề ề ạ ọ tránh đ c hi n t ng lan man và đi l c ch đ . M i thành viên đ u đóng góp

ơ ồ ư ự ế ủ ả ỉ ầ ý ki n và cùng nhau xây d ng nên s đ t

ấ ỳ ủ ế ể ơ ồ ư s đ t duy, b t k thành viên nào c a nhóm cũng có th thuy t trình đ duy c a c nhóm. Ch c n nhìn vào ượ ộ c n i

ơ ồ ư ấ ế ụ ể ọ dung bài h c. S đ t duy cung c p cho ta cái nhìn chi ti

ườ ậ ủ ề ở ữ ủ ỗ ộ ề ng i t p trung vào ch đ gi a thì b não c a m i thành viên đ u h ọ t và c th . Khi m i ướ ng

ậ ậ ự ồ ể ạ ọ ướ ớ ụ ộ ớ t i tr ng tâm t o nên s đ ng thu n t p th , cùng h ng t i m t m c tiêu

ị ướ ượ ế chung và đ nh h ng đ ả c k t qu .

ư ậ ử ụ ơ ồ ư ạ ọ Nh v y s d ng s đ t duy trong d y h c nhóm đã phát huy đ

ờ ế ợ ủ ả ỗ ồ ạ ố ượ c ứ i đa hoá kh năng c a m i cá nhân đ ng th i k t h p s c tính sáng t o, t

ể ể ể ả ứ ạ ạ ậ ế ượ ấ m nh cá nhân thành s c m nh t p th đ có th gi i quy t đ c các v n đ

ả ơ ồ ư ệ ộ ơ ộ ượ ạ ỗ m t cách hi u qu . S đ t duy t o cho m i thành viên c h i đ ề ư c giao l u

ệ ể ơ ộ ọ ỏ h c h i và phát tri n chính mình m t cách hoàn thi n h n.

ơ ồ ớ ạ ự ế ợ ữ ạ ằ ọ ọ  S k t h p gi a d y h c b ng s đ v i d y h c theo nhóm có th ể

ễ ướ di n ra theo các b ư c nh sau:

B c 1: Giáo viên nêu v n đ và xác đ nh nhi m v nh n th c cho HS,

ụ ậ ướ ứ ệ ề ấ ị

ậ ơ ồ ủ ả ộ ủ ể ầ ộ ọ ọ có th là l p s đ c a c m t bài h c hay c a m t ph n bài h c

B c 2: Giáo viên phân chia h c sinh trong l p theo các nhóm nh , có

ướ ỏ ọ ớ

ứ ộ ủ ị ể ẫ ộ ậ th chia nhóm ng u nhiên hay chia nhóm ch đ nh tùy thu c vào m c đ nh n

ộ ủ ọ ố ượ ứ ộ th c và trình đ c a h c sinh. S l ng thành viên trong nhóm tùy thu c vào

ứ ầ ơ ồ ề ế ằ ầ ộ ộ n i dung ki n th c c n trình bày b ng s đ là ít hay nhi u (m t ph n hay

ể ế ừ ệ ệ ọ ộ ụ toàn b bài h c). Vi c giao nhi m v cho t ng nhóm cũng có th ti n hành

ề theo nhi u cách:

ộ ộ ơ ồ ệ ế ậ ồ ứ + Nhóm đ ng vi c: Các nhóm l p s đ cùng m t n i dung ki n th c

ứ ề ằ b ng nhi u hình th c khác nhau.

ơ ồ ự ể ộ ọ + Nhóm chuyên sâu: M t bài h c có th xây d ng s đ . Gáo viên có th ể

ơ ồ ư ớ ộ ụ ự chia các nhóm xây d ng các s đ t duy v i n i dung khác nhau. Ví d có th

ơ ồ ủ ộ ộ ế ớ ể ứ ậ chia l p làm 6 nhóm, hai nhóm cùng l p s đ c a m t n i dung ki n th c

ậ ớ trong bài, sau đó giáo viên nh n xét, so sánh hai nhóm v i nhau.

ướ ử ỗ ộ ưở ư ưở B c 3: M i nhóm c ra m t nhóm tr ng và th kí. Nhóm tr ng có

ụ ế ế ế ệ ổ nhi m v phân công, t ng k t các ý ki n đóng góp và thuy t trình tr

ư ụ ệ ạ ệ ả ẩ ướ ớ c l p, ố th kí có nhi m v ghi chép l i quá trình làm vi c và s n ph m cu i cùng.

ạ ộ ưở ế ứ ằ ọ Trong ho t đ ng nhóm, nhóm tr ẫ ng có vai trò h t s c quan tr ng nh m d n

ả ậ ổ ướ ế ọ ắ d t bu i th o lu n đi đúng h ng, khuy n khích m i thành viên tham gia và

ế ệ ế ể ố ọ ổ tránh tranh cãi cá nhân đ đúc rút và t ng k t cu i cùng. Vì th , vi c ch n

ưở ể ợ ườ ỏ nhóm tr ng có th do giáo viên g i ý, th ọ ng là các h c sinh khá gi i trong

ệ ả ư ớ l p, có kh năng làm vi c và t duy logic.

ể ả ướ ế ậ ậ ả B c 4: Các nhóm ti n hành th o lu n, có th th o lu n chung toàn

ế ệ ặ ổ ợ ả nhóm ho c làm vi c cá nhân sau đó t ng h p k t qu .

ả ướ ớ ướ ế ệ ạ B c 5: Đ i di n nhóm lên trình bày k t qu tr c l p, các nhóm khác

ặ ậ ườ ế ổ ỏ tranh lu n, đ t câu h i và giáo viên là ng ậ ế i đánh giá, t ng k t, rút ra k t lu n

ố cu i cùng.

ả ướ ớ ế ệ ạ ả (Hình nh đ i di n các nhóm trình bày k t qu tr c l p)

ơ ồ ế ợ ớ ử ụ ươ 7.1.5.3. S d ng s đ k t h p v i ph ạ ng pháp đàm tho i

ạ ươ ươ Ph ng pháp mà giáo viên khéo léo đ t h

ố ả ờ ằ ỏ ợ ở ọ

i nh m g i m cho h c sinh sáng t ệ ớ ằ ề ớ ự ữ ệ ng pháp đàm tho i là ph ỏ ể ọ th ng câu h i đ h c sinh tr l ứ ấ v n đ m i, t

ượ ừ ộ ố ặ ừ ủ ố ặ ệ ữ nh ng ọ ệ khai phá tri th c m i b ng vi c tái hi n nh ng tài li u đã h c ở ọ cu c s ng; giúp h c sinh c ng c , m c t

ượ ứ ứ ế ế ệ ho c t kinh nghi m tích lũy đ ệ ố ộ r ng, đào sâu ki n th c, h th ng hóa tri th c đã ti p thu đ c.

ạ ụ ư ứ ườ ọ ứ ủ ậ ấ Căn c vào m c đích s ph m và tính ch t nh n th c c a ng

ể ạ ợ ạ ủ ư ề ạ ạ ở

ể ạ ả ạ ạ đàm tho i ki m tra, đàm tho i tái hi n, đàm tho i gi

ườ ươ ư ệ ạ i h c, có ố th chia ra nhi u lo i đàm tho i nh đàm tho i g i m , đàm tho i c ng c , ệ ọ i thích minh h a, đàm ử ụ ượ c giáo viên s d ng tho i tìm tòi phát hi n … Nh ng ph ng pháp th ng đ

ề ờ ọ ươ ạ ợ nhi u trong các gi h c là ph ở ng pháp đàm tho i g i m .

ẽ ươ ạ ế ượ ử ụ ụ Ph ng pháp đàm tho i n u đ

ự ộ ậ ạ ủ ọ ồ ưỡ ễ thích tính tích c c đ c l p sáng t o c a h c sinh, b i d

ấ ề ọ ằ ồ ưỡ ứ ờ

i nói, b i d ệ ử ụ ươ ọ

các v n đ khoa h c b ng l ế ợ ổ ớ l p h c sôi n i. Khi k t h p vi c s d ng s đ v i ph ệ ứ ề ể ề ấ ặ ọ ỏ ổ ch c, đi u khi n vi c tr l

ệ ố ớ ọ ữ ặ ầ ả ớ

đi u quan tr ng nh t là vi c đ t câu h i và t ủ ọ c a h c sinh; đ c bi ẫ ệ ượ ỏ ậ ự ậ ụ ế ả ữ i quy t mâu thu n gi a các s v t hi n t c s d ng khéo léo s có tác d ng kích ạ ự ng năng l c di n đ t ọ ậ ng h ng thú h c t p làm không khí ạ ơ ồ ớ ng pháp đàm tho i, ả ờ ệ i ỏ t đ i v i h c sinh l p 12 thì c n ph i có nh ng câu h i ng, câu h i v n d ng trong các gi

ố tình hu ng khác nhau.

ơ ồ ế ợ ử ụ ớ ươ ả ồ 7.1.5.4. S d ng s đ k t h p v i ph ể ng pháp khai thác b n đ , bi u

đồ

ố ớ ồ ượ ế ế ế ố ể ả ị  Đ i v i môn Đ a lí, b n đ đ

c coi là y u t ị ứ thi ề ặ ọ ậ ươ ế

ươ ủ ệ ố ọ ầ đ u và k t thúc khi h c t p và nghiên c u Đ a lí. V m t ph ự ồ ượ đ đ ở t y u, là đi m kh i ả ng pháp, b n ứ ng ti n tr c quan giúp h c sinh khai thác, c ng c tri th c

c coi là ph ể ư ọ ậ và phát tri n t duy trong quá trình h c t p.

ồ ế ợ ớ ơ ồ ử ụ ả ạ ọ ị Khi s d ng b n đ k t h p v i s đ trong d y h c Đ a lí, giáo viên có

ể ướ ệ ẫ ọ th h ự ng d n h c sinh th c hi n theo hai cách:

ể ộ ơ ồ ự ậ ầ

ứ ế ủ ả ượ ọ ề ấ ề ể ặ t c a b n thân v v n đ đang đ

th c SGK ho c hi u bi ẩ ử ế ổ ứ quá trình giáo viên chu n xác ki n th c và b sung, s a ch a s đ thì có th

ườ ệ ằ ặ ả ọ ồ ọ ồ ế ọ Cách 1: Giáo viên có th yêu c u h c sinh l p m t s đ d a vào ki n c h c, sau đó trong ể ữ ơ ồ ả ng ho c b n đ trong ọ minh h a b ng vi c cho h c sinh đ c b n đ treo t

ị SGK hay Atlat Đ a lí.

ể ủ ộ ệ

ứ ệ ờ ồ ị

ư ể ụ ể ậ ả ọ ồ ồ

ộ ơ ồ ớ ồ ướ ừ ữ ả

c, t ẽ ượ ườ ế ạ ẩ ế ự ủ ọ Cách 2: Đ phát huy tính tích c c c a h c sinh trong vi c ch đ ng ti p ệ ế thu ki n th c, kĩ năng Đ a lí, đ ng th i rèn luy n cho các em kĩ năng làm vi c ầ ớ ả v i b n đ nh hi u, đ c, v n d ng b n đ … thì giáo viên có th yêu c u ậ ọ đó l p m t s đ v i nh ng gì các em quan h c sinh quan sát b n đ tr ứ i ki n th c c. Sau cùng, giáo viên s là ng i giúp các em chu n xác l sát đ

ậ ượ ơ ồ ỉ ưở ủ và thành l p đ c s đ hoàn ch nh theo ý t ng c a các em.

ọ

duy k t h p v i

ế ợ ớ ồ ả ả Hình nh h c sinh trình bày ơ ồ ư s đ t ậ nh n xét b n đ

ử ụ ể ể ạ ả ồ ồ  Bên c nh s d ng b n đ thì vi c hi u và phân tích các bi u đ cũng ệ

ế ọ ườ ườ ấ ầ r t c n thi t trong quá trình hình thành kĩ năng cho h c sinh. Th ng th ng,

ườ ử ụ ồ ớ ứ ể ạ ọ giáo viên th ng cho h c sinh s d ng các lo i bi u đ v i hai hình th c:

ứ ấ ử ụ ể ầ ồ ọ ẵ Th nh t: s d ng các bi u đ có s n trong sách giáo khoa, yêu c u h c

ậ ả ệ ượ ể ệ sinh phân tích, nh n xét và gi i thích các hi n t ể ồ ớ ng th hi n trong bi u đ . V i

ể ồ ứ ừ ể ươ ệ ọ hình th c này, giáo viên v a có th dùng bi u đ làm ph ng ti n minh h a cho

ứ ầ ế ắ ki n th c c n kh c sâu.

ố ệ ử ự ứ ể ầ ọ Th hai: giáo viên có th yêu c u h c sinh x lí s li u và xây d ng các

ộ ả ố ệ ứ ể ế ể ầ ồ bi u đ . Cùng m t b ng s li u, tùy theo yêu c u ki n th c mà có th xây

ứ ề ể ạ ồ ườ ượ ự d ng nhi u lo i bi u đ khác nhau. Hình th c này th ng đ c giáo viên s ử

ế ọ ự ể ậ ặ ớ ụ d ng trong các ti t h c th c hành, các bài ki m tra trên l p ho c bài t p v ề

ự ượ ồ ọ ứ ể ể ồ nhà. Sau khi đã xây d ng đ ả c bi u đ , h c sinh căn c vào bi u đ và b ng

ể ư ả ợ ậ ố ệ s li u đ đ a ra b ng nh n xét, phân tích thích h p.

ử ụ ơ ồ ể 7.1.6. S d ng s đ trong ki m tra, đánh giá

ử ụ ơ ồ ể 7.1.6.1. S d ng s đ trong ki m tra bài cũ

ể ầ ờ ờ ề ả ỉ Th i gian ki m tra bài cũ lúc đ u gi không có nhi u ch kho ng 5 7

ườ ỏ ầ ủ phút nên yêu c u c a giáo viên th ng không quá khó, không đòi h i nhi u s ề ự

ể ả ờ ỏ ườ ầ ọ phân tích, so sánh… đ tr l i câu h i. Giáo viên th ng yêu c u h c sinh tái

ệ ạ ứ ộ ể ầ ộ ộ ộ ọ hi n l ấ i m t ph n n i dung bài h c và ch m đi m tùy vào m c đ thu c bài

ề ạ ọ ọ ơ ọ ể ủ c a h c sinh. Cách làm này vô tình đ nhi u h c sinh r i vào tình tr ng h c

ể ọ ộ ẹ v t, đ c thu c lòng mà không hi u.

ơ ồ ừ ử ụ ể ượ ầ ầ S d ng s đ v a giúp giáo viên ki m tra đ ể ớ ẫ c ph n nh l n ph n hi u

ọ ố ớ ủ ọ c a h c sinh đ i v i bài h c cũ.

ơ ồ ư ả ằ ọ ủ ở duy và v ghi c a (Hình nh h c sinh đang trình bày bài cũ b ng s đ t

ẩ ọ ị ở h c sinh chu n b trong quá trình ôn bài nhà)

ọ ậ ế ể ể ả ộ 7.1.6.2. Ki m tra k t qu sau m t quá trình h c t p (ki m tra 15 phút,

ể ế ể ọ ki m tra 1 ti t, ki m tra h c kì)

ề ứ ủ ẫ ọ Trong cách th c ra đ và đánh giá h c sinh c a giáo viên v n còn m t s

ế ư ẫ ấ ọ ề ặ ỏ ộ

ượ ứ ệ ế ầ ọ và yêu c u h c sinh tái hi n ki n th c đã đ

c giáo viên cho ghi chép tr ẹ ủ ọ ở ộ ườ ế ế ị ộ ố ề ạ h n ch nh : v n n ng v câu h i mang tính ch t h c thu c lòng, giáo đi u ướ c ng suy nghĩ c a h c sinh b bó h p do ứ đó, n u có ki n th c m r ng thì th

ế ạ ậ ờ ế ị ờ th i gian còn h n ch và th m chí có em không vi

ế t k p trong th i gian 45 ể ả ả ấ ẫ ề phút. Đi u này d n đ n các em c m th y quá t

ọ ế ể ườ ư ấ ng ch a th y h t đ

ả ủ th khi đánh giá h c sinh qua các bài ki m tra này th ệ ế ầ ớ ộ ỉ

ả ộ ủ ế ọ

ứ ủ ọ ớ ế ừ ể

ư ứ ủ ấ ả ạ duy sáng t o c a các em, kh năng t duy logic, m c đ ượ ư c t

ế ế ơ ồ ề ị ể ấ i trong các bài ki m tra và vì ế ượ c ử ụ kh năng c a các em mà m i ch đánh giá phi n di n m t ph n. Khi s d ng ả ọ ậ ơ ồ ể ể s đ đ ki m tra đánh giá k t qu h c t p c a h c sinh trong c m t quá ả trình, giáo viên v a có th đánh giá kh năng ghi nh ki n th c c a h c sinh, ộ ừ v a th y đ t k s đ theo cách hi u và phân tích các v n đ đ a lí qua cách các em thi

ể ủ hi u c a mình.

ơ ồ ư ả ọ ể ề (Hình nh h c sinh trình bày s đ t ậ duy đ ôn t p chuyên đ

ề ử ụ ả ệ ự ấ “V n đ s d ng và b o v t nhiên” bài 14+15)

ơ ồ ư ả ọ ể ề ậ ị (Hình nh h c sinh trình bày s đ t duy đ ôn t p chuyên đ “Đ a lí dân

ư c ” bài 16+17+18)

ể ặ ụ ỏ ả Ví d : Giáo viên có th đ t ra câu h i “Hãy Trình bày và gi i thích ý

ủ ị ổ ướ ạ ị ơ ồ ư ằ nghĩa c a v trí đ a lí và ph m vi lãnh th n c ta b ng S đ t duy?”. Đ ể

ả ờ ỏ ọ ứ ế ể ầ ỏ ớ tr l i câu h i này đòi h i h c sinh c n nh , hi u và phân tích ki n th c đã

ế ạ ầ ổ ị ị ọ ọ h c trong bài 2: “V trí đ a lí, ph m vi lãnh th ”. N u giáo viên yêu c u h c

ế ả ườ ẽ ấ ể ờ sinh vi t ra b ng thông th ặ ắ ố ng, có th các em s m t th i gian và g p r c r i

ứ ễ ế ế ề ể ệ ạ ọ ầ trong vi c di n đ t. N u bài h c có nhi u ki n th c, giáo viên có th yêu c u

ẽ ơ ồ ư ặ ọ ỗ ườ 2 ho c 3 h c sinh v s đ t ẽ ộ duy, m i em v m t nhánh. Trong tr ợ ng h p

ẽ ơ ồ ư ề ể ầ ờ ọ không có nhi u th i gian, giáo viên có th yêu c u h c sinh v s đ t duy ở

ộ ạ ớ ắ ọ ướ ớ nhà, khi lên l p n p l i cho giáo viên và trình bày ng n g n tr c l p.

ủ ế ả ụ 7.2. Kh năng áp d ng c a sáng ki n

ế ượ ụ ế Sáng ki n đ c áp d ng ở ườ tr ng THPT ễ Nguy n Vi t Xuân trong d yạ

ủ ề ị ị ư ệ ọ h c môn Đ a lí 12, ch đ Đ a lí ự t ị nhiên và Đ a lí dân c Vi t Nam.

ể ử ụ ệ ế ả Sáng ki n có th s d ng làm tài li u tham kh o cho giáo viên trong

ạ ả ị ở ườ ứ ể ọ gi ng d y môn Đ a lí 12 các tr ng THPT, h c sinh có th nghiên c u đ ể

ươ ọ ậ ố ơ hình thành kĩ năng, ph ng pháp h c t p t ơ ồ t h n thông qua s đ .

ể ậ ụ ế ế ơ ồ ệ ạ Có th v n d ng cách thi ả t k s đ vào vi c gi ng d y các chuyên đ ề

ươ ị ế ị ủ khác c a ch ư ị ng trình Đ a lí 12, (nh : đ a lí các ngành kinh t , đ a lí các vùng

ế ị ị ươ ặ ộ ươ kinh t , đ a lí đ a ph ng), ho c nhân r ng cho ch ị ng trình Đ a lí 10, 11.

ầ ượ ả ữ ế ậ (n u có) 8. Nh ng thông tin c n đ c b o m t : Không

ệ ầ ề ế ể ụ ế 9. Các đi u ki n c n thi t đ áp d ng sáng ki n

ế ể ượ ự ụ ự ễ ầ ậ ộ Đ sáng ki n này đ ố c v n d ng r ng rãi vào th c ti n c n có s ph i

ữ ổ ứ ườ ế ợ k t h p gi a các t ch c trong nhà tr ng:

ố ớ ệ 9.1. Đ i v i Ban giám hi u

ườ ấ ầ ư ệ ơ ở ậ ề ạ Tăng c ng đ xu t đ u t hi n đ i hóa c s v t ch t ồ ấ (đ dùng t ố i

ệ ả ạ ồ ọ thi u: ể sách giáo khoa, sách giáo viên, tài li u tham kh o..., đ dùng d y h c

ế ể ệ ạ ộ ọ ọ hi n đ i: màn hình, máy chi u, phòng h c b môn...) đ giáo viên và h c

ượ ệ ố ề ạ ọ ấ sinh đ c d y h c trong đi u ki n t t nh t.

ồ ưỡ ứ ổ ự ế ứ ế ọ T ch c tham quan, b i d ng ki n th c th c t ạ cho h c sinh, t o

ườ ự ọ ủ ọ ể ọ ậ ứ h ng thú h c t p và tăng c ả ng kh năng t h c c a h c sinh, phát tri n năng

ự ư l c t ổ duy theo lãnh th .

ế ệ ơ ỉ ạ ữ ớ ổ ươ ạ ọ Ch đ o quy t li ệ t h n n a vi c đ i m i ph ể ng pháp d y h c, ki m

ướ ự ệ ề ể ạ ọ tra đánh giá theo h ể ọ ng phát tri n năng l c h c sinh, t o đi u ki n đ h c

ượ ự ệ ự ọ ả ế ấ ạ sinh đ c rèn luy n các năng l c: t h c, gi ợ ề i quy t v n đ , sáng t o, h p

ẽ ơ ồ ử ụ ử ụ ệ ả tác, s d ng hình v , s đ , tranh nh, video, s d ng công ngh thông tin và

ề truy n thông...

9.2. Đ i v i ố ớ giáo viên

ữ ầ ắ ắ ế ế C n n m v ng lí thuy t v ế ề s đ ơ ồ và các nguyên t c khi thi t k và s ử

ể ề ớ ượ ữ d ngụ nó, đi u đó m i có th giúp chúng ta tránh đ c nh ng sai sót trong quá

ướ ự ệ ẫ ọ trình h ng d n h c sinh th c hi n.

ả ắ ữ ươ ế ọ Ph i n m v ng ch ứ ng trình h c, có ki n th c chuyên môn và th c t ự ế

ạ ợ ể đ tích h p, khái quát t o thành s đơ ồ.

ả ậ ụ ườ Giáo viên ph i v n d ng th ạ ng xuyên và linh ho t vào các bài c th ụ ể

ả ạ ệ ọ ố ể ạ ượ đ đ t đ c hi u qu d y h c cao nh t. ấ Luôn phát huy t i đa năng l c t ự ự

ự ộ ọ ủ ứ ạ ọ h c, t ế lĩnh h i ki n th c c a ứ ủ h c sinh và s c sáng t o c a các em đ ể h cọ

ơ ở ể ổ ọ ậ ủ ộ ự ớ ươ sinh h c t p tích c c, ch đ ng. Đó là c s đ đ i m i ph ạ ng pháp d y

ướ ế ệ ự ớ ợ ọ h c theo h ng tích c c và phù h p v i xu th hi n nay.

ứ ừ ặ ồ ệ ả ế Không ng ng trau d i ki n th c và kĩ năng, đ c bi ứ t là kh năng ng

ử ụ ệ ạ ụ d ng và s d ng thành th o công ngh thông tin ử ụ , kĩ năng s d ng các trang

ế ị ạ ệ ạ ọ thi t b d y h c hi n đ i....

ệ ạ ớ Trong quá trình so n giáo án, vi c xây d ng ộ ự s đơ ồ và n i dung lên l p là

ư ụ ệ ấ ọ ọ ạ ụ công vi c r t quan tr ng. Tùy vào m c đích bài h c cũng nh m c đích d y

ợ ọ ộ mà giáo viên thi ế ế s đơ ồ m t cách h p lí, khoa h c. t k

ử ụ ầ ườ ơ Giáo viên c n duy trì s d ng s đơ ồ th ng xuyên h n đ ọ ể h c sinh làm

ớ ớ ạ ạ quen v i PPDH m i, giúp ọ h c sinh có đ ượ ư c t duy m ch l c, logic tránh b ị

ụ ạ ả ầ ạ ộ đ ng. Tuy nhiên, giáo viên cũng c n ph i tránh tình tr ng l m d ng s đơ ồ quá

ứ ứ m c và tránh mang tính hình th c.

ầ ướ ầ ẫ ự ọ ỏ ọ C n chú tr ng ph n h ọ ng d n h c sinh t ệ ố h c qua h th ng câu h i.

ể ọ ề ạ ượ ể ệ T o đi u ki n đ h c sinh đ c tham gia vào quá trình ki m tra, đánh

ồ ừ ọ ể ề ạ ộ ế ả ắ giá. L ng nghe ý ki n ph n h i t ỉ h c sinh đ đi u ch nh ho t đ ng D y ạ

H c.ọ

ố ớ ọ 9.3. Đ i v i h c sinh

ươ ử ụ ơ ồ ệ ả ọ ị ể Đ ph ộ ạ ng pháp s d ng s đ trong d y h c Đ a lí có hi u qu thì m t

ự ỗ ự ủ ả ạ ầ ư ủ mình s n l c c a giáo viên thôi ch a đ . Mà bên c nh đó c n ph i có s c ự ố

ủ ọ ầ ặ ớ ườ ọ ậ ắ g ng c a h c sinh. Do v y yêu c u đ t ra v i ng i h c là:

ườ ọ ả ở ự ự ộ Ng ủ ể ủ i h c ph i tr thành ch th c a hành đ ng, tích c c, t giác, ch ủ

ứ ậ ớ ộ đ ng đón nh n tri th c m i.

ườ ọ ự ự ạ ộ ỉ ế ứ ả Ng ể i h c ph i th c s ho t đ ng đ không ch ti p thu tri th c, kĩ

ủ ộ ế ế ơ ọ ượ ọ năng c a b môn mà quan tr ng h n h t là ti p thu đ c cách h c.

ự ự ứ ế ế ạ ớ Có ý th c, năng l c t thi ệ ơ ồ t k sáng t o các s đ trên l p, trong vi c

ệ ố ứ ụ ế ậ ầ ộ ọ ậ ở h c t p nhà và trong ôn t p, h th ng ki n th c m t cách thu n th c.

ề ơ ồ ể ứ ụ ụ ề ế ậ ạ V n d ng linh ho t ki n th c v s đ đ áp d ng trong nhi u môn

ứ ạ ị ẹ ọ h c khác nhau ch không bó h p trong ph m vi môn Đ a lí.

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d ki n có th thu đ c do áp

ụ ế d ng sáng ki n

ệ ử ụ ơ ồ ạ ọ ượ ự ệ ế Vi c s d ng s đ vào d y h c đã đ c tôi ti n hành th c nghi m trên

ớ ọ ọ ố ượ đ i t ng là h c sinh l p 12 t ạ ườ i tr ng THPT A năm h c 2018 – 2019.

ự ệ ớ ố ổ ọ ử ụ L p th c nghi m: 12D1, 12D2, 12D5 t ng s 120 h c sinh: s d ng

ươ ơ ồ ế ạ ọ ph ứ ng pháp s đ hóa ki n th c trong quá trình d y h c.

ử ụ ứ ố ớ ố ọ ổ L p đ i ch ng: 12D3, 12D4, 12A1 t ng s 124 h c sinh: s d ng các

ươ ề ạ ạ ọ ọ ph ố ng pháp d y h c truy n th ng trong quá trình d y h c.

ả ự ể ế ị ướ ự ể K t qu d a trên các bài ki m tra theo đ nh h ng phát tri n năng l c có

ư ự s phân hóa nh sau:

Gi iỏ Khá Trung bình Y uế

ả

K t quế

S l

T lỉ ệ (%)

ố ượ ng (HS)

T lỉ ệ (%)

Số ngượ l (HS)

33,3

51,7

L pớ

5,6

55,6

2,4

36,4

Th cự nghi mệ

Đ iố

ch ngứ

100 East

50 West

0 North

1st Qtr

2nd Qtr

3rd Qtr

4th Qtr

ỉ ệ ọ ỏ ở ớ ự ệ ơ ư ậ Nh v y, t l h c sinh khá/gi l p th c nghi m cao h n; trong khi t ỉ

ệ ọ ế ấ ứ ớ i ơ ở l h c sinh trung bình và y u th p h n ố các l p đ i ch ng.

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10.1. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d ki n có th thu đ c do áp

ế ủ ế ả ụ d ng sáng ki n theo ý ki n c a tác gi

ữ ữ ứ ề ơ ồ ứ ướ ầ ụ Qua nh ng nghiên c u b

ạ ả ọ ậ ự ễ ị

ả ạ ệ ử ụ ơ ồ ươ ấ ậ ộ

gi ng d y, tôi nh n th y vi c s d ng s đ là m t ph ạ ữ ệ ả ầ ớ ả m i có tính kh thi cao, đem l

ự ự ọ ữ ệ ệ ộ ọ

ươ ạ ớ ọ ị ạ c đ u v s đ và nh ng ng d ng linh ho t ệ ủ ơ ồ c a s đ trong gi ng d y h c t p môn Đ a lí, qua th c ti n kinh nghi m ọ ậ ng pháp h c t p ọ ự i nh ng hi u qu tích c c, góp ph n quan tr ng h c cho h c sinh. Đây là m t trong nh ng yêu ở ườ tr vào vi c rèn luy n năng l c t ệ ổ ầ ủ c u c a vi c đ i m i ph ng pháp d y h c Đ a lí ổ ng ph thông.

ạ ượ ủ ề ữ ặ Nh ng m t đã đ t đ c c a đ tài:

ượ ơ ở ễ ủ ệ ậ ế ế ứ ơ ở ự c c s lí lu n và c s th c ti n c a vi c thi t k và

ạ ọ ị ươ ơ ả + Nghiên c u đ ơ ồ ử ụ s d ng s đ trong d y và h c môn Đ a lí 12 ch ng trình c b n.

ế ế ơ ồ ụ ể ử ụ ừ ọ t k và s d ng s đ c th theo t ng bài h c trong chuyên đ ề

+ Thi ự ư ươ ớ ị “Đ a lí t ị nhiên” và “Đ a lí dân c ” ch ng trình l p12.

ấ ượ ọ ượ ả ể ỉ ệ ệ ỏ ạ + Ch t l c c i thi n đáng k , t l khá, gi i tăng lên, t ỉ

ệ ng d y h c đ ả l trung bình gi m đi.

ử ụ ớ ươ ự ạ ọ ơ ồ ế ợ + S d ng s đ k t h p v i các ph ng pháp d y h c tích c c, có tính

ầ ả ổ ớ ươ ạ ọ kh thi cao đã góp ph n đ i m i ph ng pháp d y h c.

ề ệ ứ ụ ệ

ạ ệ ử ụ ế ợ ề ầ ọ ớ

ứ ủ ườ ạ ả ợ ọ ọ

+ Giáo viên có đi u ki n ng d ng công ngh thông tin vào trong quá ệ ạ trình d y h c. Vi c s d ng thành th o ph n m m MM, k t h p v i vi c ng tranh nh trong d y h c phù h p th c c a h c sinh, ượ ế trình chi u, tăng c ể ế ế ượ ơ ồ ộ ộ ọ ọ c n i dung bài h c và thi giúp h c sinh hi u đ

ạ ứ t k đ ờ ọ ả i h ng thú trong gi c s đ m t cách ấ h c và nâng cao ch t

ụ ệ nhanh chóng, hi u qu , mang l ượ l ng giáo d c.

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10.2. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d ki n có th thu đ c do áp

ế ủ ổ ứ ế ụ d ng sáng ki n theo ý ki n c a t ch c, cá nhân

ư ự ả ạ ầ ị ị

ử ụ ơ ồ ủ ấ ớ ọ ươ  Sau khi gi ng d y ph n “Đ a lí t ớ nhiên” và “Đ a lí dân c “ v i ế ng pháp s d ng s đ , tôi đã l y ý ki n c a h c sinh các l p 12D1, ph

ả ư ộ ọ ụ ụ ế ề ế

12D2, 12D5 thông qua phi u đi u tra xã h i h c (Ph l c). K t qu nh sau: 52

ố ọ ệ ử ụ ơ ồ ứ ổ

ử ụ ơ ồ ượ ế ọ ị ớ Đa s h c sinh sôi n i, h ng thú v i vi c s d ng s đ trong quá trình ọ ứ ễ c ki n th c tr ng

ọ ậ h c t p. S d ng s đ giúp h c sinh d dàng xác đ nh đ ệ ớ ế ả ề ứ ơ tâm và ghi nh ki n th c hi u qu , b n lâu h n.

ọ ượ ế ậ ớ ươ ệ ọ H c sinh đ ỗ ợ ạ ng ti n h tr d y h c, phát

ề c ti p c n nhi u v i các ph ế ứ ệ ợ ổ ứ ả ư ệ ả huy kh năng nghiên c u tài li u, t ng h p ki n th c (t li u, hình nh, máy

ế chi u…)

ọ ượ ọ ậ ệ ầ H c sinh phát huy đ c tinh th n h c t p và làm vi c theo nhóm.

ọ ượ ứ ệ ổ ơ ờ ọ h c nên

H c sinh hào h ng, sôi n i, đ ề ề c làm vi c nhi u h n trong gi ấ ế ọ ặ ẫ t h c không nhàm chán n ng n mà h p d n. ti

ả ổ ư ề ế ế ợ K t qu t ng h p trên phi u đi u tra nh sau:

ố Tiêu chí T l ỉ ệ

ợ ế t và phù h p

ả ể ơ ồ ấ ầ ộ ấ ồ ế S phi u đ ng ý 75/88 72/88 85,2% 81,8%

ế ố

ỹ

ề

ử ụ S d ng s đ r t c n thi ệ ễ ế D ti p thu n i dung và hi u b n ch t hi n ngượ t ả Có kh năng phân tích so sánh, đ i chi u Rèn các k năng khai thác kênh hình ộ ố ỹ Hình thành m t s k năng m m ọ ậ T o h ng thú h c t p 70/88 75/88 65/88 75/88 79,5% 85,2% 73,8% 85,2%

ạ ứ ầ ế ủ ọ ế ọ ề ầ ổ

ế ụ ọ ậ ơ ồ ở ượ ươ ữ ằ ộ ệ Ph n ý ki n trao đ i thêm c a h c sinh: h u h t h c sinh đ u có nguy n nh ng n i dung khác c ti p t c h c t p b ng ph ng pháp s đ

ươ ị ọ v ng đ ủ c a ch ng trình Đ a lí.

ậ ệ ụ ủ ự ễ ả

ượ ự ọ ừ ườ ạ ậ ả ồ c s ph n h i tích c c t i nhà tr

trong năm h c v a qua t ạ ổ ự ờ ườ ồ  Ngoài ra, vi c v n d ng sáng ki n c a tôi trong th c ti n gi ng d y ạ ế ự ừ ng đã nh n đ ệ thăm

ng và các đ ng nghi p thông qua các bu i d gi ừ ả ộ phía lãnh đ o nhà tr ớ l p và h i gi ng chào m ng ngày 20/11.

ữ ổ ứ ụ 11. Danh sách nh ng t ử ặ ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th ho c

ế ầ ụ ầ áp d ng sáng ki n l n đ u

ổ ứ ạ S ố Tên t ch c/ ự Ph m vi/Lĩnh v c ị ỉ Đ a ch ụ ế TT cá nhân áp d ng sáng ki n

ọ ườ ễ ự ị ớ H c sinh l p Tr ng THPT Nguy n Vi ế t ị nhiên, đ a lí dân 1 Đ a lí t ư ệ c Vi t Nam Xuân 12D1

ự ị ị nhiên, đ a lí dân ọ ườ ễ ớ H c sinh l p Tr ng THPT Nguy n Vi ế t 2 Đ a lí t ư ệ c Vi t Nam Xuân 12D2

ườ

Vĩnh T

ng, ngày 14

Vĩnh T

ả

ng, ngày 10 tháng 2 năm 2020 ế sáng ki n Tác gi ọ (Ký, ghi rõ h tên)

Th tr

ị

ủ ưở ề Chính quy n đ a ph

tháng 2 năm 2020 Ộ Ồ Ủ Ị CH T CH H I Đ NG Ấ Ơ Ế SÁNG KI N C P C SỞ

ng, ngày 12 tháng 2 năm 2020 ị ơ ng đ n v / ươ (Ký tên, đóng d u)ấ

ự ị ị nhiên, đ a lí dân ọ ườ ễ ớ H c sinh l p Tr ng THPT Nguy n Vi ế t 3 Đ a lí t ư ệ c Vi t Nam Xuân 12D5

ươ

ị ng Th Dung

ạ

ị

Ph m Th Hòa

̀ ̣ ̉ TAI LIÊU THAM KHAO

ầ ồ ư ả ệ ệ ộ ử ụ S d ng B n đ t duy M t bi n pháp hi u qu h tr ả ỗ ợ 1. Tr n Đình Châu, “

ạ ọ h c sinh h c t p ụ ọ ậ ”, t p chí Giáo d c, kì 2, tháng 9 2009.

ặ ả ươ ọ ụ Áp d ng ph ạ ng pháp d y h c tích ứ 2. Đ ng Văn Đ c và các tác gi khác: “

ị c cự trong môn Đ a lí” ạ ọ ư ạ , Nxb Đ i h c S ph m, 2003.

ả ể ư ạ ọ ị Phát tri n t ả duy h c sinh trong gi ng d y Đ a lí kinh t ứ 3. Lê Đ c H i, “ ”,ế

ụ Nxb Giáo d c, 1993.

ế ế ế ọ ậ ử ụ ế ạ Thi ọ t k và s d ng phi u h c t p trong d yh c 4. Bùi Văn Ti n(2010), “

ế ườ ậ ị Đ a lý ”, sáng ki n kinh nghi m ệ , tr ng THPT Buôn Ma Thu t.

ễ ạ ạ ả ị ự ử ụ S d ng Atlat trong gi ng d y Đ a lý t nhiên 5. Nguy n Đ t Thành(2013), “

ế ườ 12”, sáng ki n kinh nghi m ệ , tr ng THPT Chu Văn An.

ươ ễ ị Ứ ụ ả ạ ng d ng CNTT trong so n gi ng giáo án 6. Lê Th Di m H ng(2014), “

ệ ử ể ệ ọ ị đi n t ả ạ đ nâng cao hi u qu d y h c Đ a lí 12 THPT”, ế sáng ki n kinh

ườ nghi mệ , tr ố ng THPT s 2 Bát Xát.

ề ị ộ ố ỹ ể ậ ồ Rèn m t s k năng thành l p bi u đ môn 7. Đinh Th Thanh Huy n(2014), “

ớ ọ ị ườ ế Đ a lí cho h c sinh l p 12 tr ng THPT Ba Vì ệ , ”, sáng ki n kinh nghi m

ườ tr ng THPT Ba Vì.

Ụ Ụ PH L C

Ọ Ủ Ả Ế Ế PHI U KH O SÁT Ý KI N C A H C SINH

Ề ƯƠ Ạ Ọ Ị Ơ Ồ Ử Ụ V PH Ớ NG PHÁP S D NG S Đ TRONG D Y H C Đ A LÍ L P

ọ H và tên: ...................................................................................................

ớ L p: .............................................................................................................

ườ Tr ng: .......................................................................................................

ế ế ằ ồ ộ t ý ki n cá nhân b ng cách tích vào c t sau (đ ng ý

ặ ồ Xin em vui lòng cho bi ho c không đ ng ý)!

ạ ọ ử ụ ơ ồ ị

ế ầ 1. Theo em vi c giáo viên s d ng các s đ trong d y h c Đ a lí có c n thi

ồ ồ Đ ng ý Không đ ng ý

ế

ệ ợ t và phù h p không? M c đứ ộ ợ t và phù h p ợ

ợ ấ ầ R t c n thi ế ầ C n thi t và phù h p ế ầ Không c n thi t, không phù h p

ọ ượ ơ ồ c s đ hóa ử ụ so v iớ không s d ng

ơ ẳ ộ 2. Theo em, khi n i dung bài h c đ ấ ư ơ ồ s đ thì có th y u đi m h n h n là gì?

ồ ồ Đ ng ý Không đ ng ý ể Tiêu chí

ầ ọ c n i dung c n h c

ễ ượ ộ ế ế đ i chi u, so sánh

ả

ể Có th khái quát nhanh đ ậ ố t, D nh n bi ử ụ ỹ Rèn k năng s d ng kênh hình ơ ứ ổ ọ Gây h ng thú h n trong bu i h c ả ồ ể ồ ỹ Rèn k năng b n đ , bi u đ , tranh nh ợ ỹ Rèn k năng h p tác nhóm, thuy t trình...

ế ọ ọ ậ ộ ố ệ ị ằ 3. Em có mong mu n nguy n v ng gì khi h c t p b môn Đ a lí b ng

ươ ơ ồ ph ng pháp s đ

.................................................................................................................................

ả ơ ự ợ ỡ ủ ọ Tôi xin chân thành c m n s h p tác và giúp đ c a các em h c sinh!

ế

ể

ượ ậ ụ

ự ố ế ợ

ự ễ ầ

ữ

ộ

Đ sáng ki n này đ

c v n d ng r ng rãi vào th c ti n c n có s ph i k t h p gi a các t

ổ

ứ

ườ

ch c trong nhà tr

ng:

..............................................................................................................49

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế và sử dụng sơ đồ trong dạy học phần Địa lí tự nhiên, Địa lí dân cư Việt Nam – chương trình lớp 12

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức môn học, thúc đẩy ham muốn học tập của học sinh, tăng cường khả năng vận dụng kiến thức vào đời sống để giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Ế

Ả

BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ

Ụ

Ế

NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI N

Ị

Ị

Ạ

Ị Ị

Ị Ị

Ạ Ạ

Ổ Ổ

ố ớ

ố ớ ự

Ặ

Ể

ườ

ơ

ườ

ơ ng S n

Ể Ể

Ặ Ặ

Ự Ồ Ự Ồ

ằ

ồ

ổ

ồ

ằ

ả Đ ng b ng duyên h i

Ặ Ặ

Ể Ể

ế ạ Th m nh  Khoáng s nả  R ng, đ t ừ tr ngồ  Th y năng ủ  Du l chị H n chạ ị

ồ

ế  Đ a hình chia c tắ  Thiên tai

ồ

ằ Đ ng b ng  Đ ng b ng sông ằ ồ H ngồ  Đ ng b ng sông C u ồ ằ Long ồ

ế ạ Th m nh  C s phát tri n ể ơ ở ệ ề n n nông nghi p ệ ớ t đ i nhi  Các ngu n l khác  Phát tri n GTVT ể  T p trung các ố thành ph , KCN ế H n chạ  Thiên tai

Ể PHÁT TRI N KT ­ XH Ể PHÁT TRI N KT ­ XH

12

34

1

2

4 ề ặ

3 ­ Nhóm có b c tranh

Ể

BI N ĐÔNG

Ể

Ể

Ệ

Ặ Đ C ĐI M TN

Ế Ả

Ấ

Ị

Ế

Ạ Ộ

Ả

Ờ

Ấ

ả

100

East

50

West

0

North

1st Qtr

2nd Qtr

3rd Qtr

4th Qtr

ươ

ị ng Th Dung

ạ

ị

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Ể PHÁT TRI N KT XH Ể PHÁT TRI N KT XH

3 Nhóm có b c tranh