1
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh hiện nay, dịch bệnh Covid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp,
dạy học trực tuyến là lựa chọn tối ưu và có nhiều ưu điểm nổi bật mang lại nhiều
hiệu quả cho người học. Việc áp dụng, sử dụng phương pháp dạy học tích cực kết
hợp những phát minh, những thành tựu của Công nghệ thông tin- Công nghệ số
vào hoạt động giảng dạy để cải tiến phương pháp, hình thức và công cụ giảng dạy
và học tập là rất cần thiết. Đó cũng là xu hướng quốc tế trong cải cách PPDH ở nhà
trường phổ thông. Trước xu thế đó Nghị quyết số 29 Hội nghị Trung ương 8, khóa
XI, đã nêu rõ:“Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện
đại; phát huy tính tích cực,chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của
người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc.Tập trung
dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật
và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực...”
Hướng tới mục tiêu đó trong những năm gần đây Sở Giáo dục và Đào tạo
Nghệ An đã chỉ đạo các trường THPT trên địa bàn tỉnh đổi mới phương pháp dạy
học, sử dụng các kỹ thuật dạy học hiện đại, áp dụng công cụ kỹ thuật số nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy, trong công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm
học 2021-2022 có nêu rõ: “Xây dựng kho học liệu điện tử để phục vụ cho dạy học
và KTĐG; đẩy mạnh sử dụng các thiết bị, phần mềm hỗ trợ, khai thác kho học liệu
điện tử để thiết kế và tổ chức bài giảng, bài KTĐG, đặc biệt là bài giảng, bài
KTĐG trực tuyến; xây dựng các bài học điện tử để giao cho HS thực hiện các hoạt
động phù hợp trên môi trường mạng…..”
Đối với môn Tin học ở nhà trường phổ thông thì mục tiêu không chỉ là
cung cấp tri thức của khoa học về môn Tin học một cách có hệ thống mà quan
trọng hơn là Giáo dục Tin học đóng vai trò chủ đạo trong việc chuẩn bị cho HS
khả năng tìm kiếm, tiếp nhận, mở rộng tri thức và sáng tạo trong thời đại cách
mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) và toàn cầu hoá. Tin học có ảnh hưởng
lớn đến cách sống, cách suy nghĩ và hành động của con người, là công cụ hiệu quả
hỗ trợ biến việc học thành tự học suốt đời. Môn Tin học giúp HS thích ứng và hoà
nhập được với xã hội hiện đại, hình thành và phát triển NL tin học cho HS để học
tập, làm việc và nâng cao chất lượng cuộc sống, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc.
Trong những năm gần đây dạy học Tin học ở nhà trường phổ thông đã có
nhiều đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học. Ngành giáo dục đã tập trung
hạ tầng trong dạy học cũng như tạo điều kiện hỗ trợ đội ngũ giáo viên trau dồi, bồi
dưỡng nghiệp vụ và các kỹ năng ứng dụng công nghệ 4.0 thông qua các buổi tập
huấn, các văn bản công văn hướng dẫn. Một thực tế là nhiều giáo viên còn ngại sử
dụng các phương pháp kỹ thuật dạy học tiên tiến, chậm tìm hiểu công nghệ, và
phần mềm dạy học mới để xây dựng một bài dạy nhằm phát triển phẩm chất, năng
2
lực cho học sinh bởi đầu tư khá nhiều thời gian, đòi hỏi họ phải có khả năng ứng
dụng công nghệ thành thạo, phải đầu tư ý tưởng…Vì thế chưa đáp ứng được mục
tiêu và yêu cầu của xã hội. Để nâng cao chất lượng dạy và học nói chung và tiết dạy
học trực tuyến nói riêng trong Tin học lớp 10 – THPT, mỗi GV cần biết cách áp dụng
các KTDH cùng với các PPDH tích cực, đồng thời ứng dụng công nghệ số.
Hiện nay, việc học trực tuyến đang phổ biến rộng rãi cho phép học sinh tham
gia từ bất kỳ điểm nào, và đặc biệt là trong tình hình Covid như hiện nay hoc sinh
có thể học ở nhà đảm bảo yêu cầu phòng chống dịch. Bên cạnh đó giáo viên có thể
sử dụng các các hình ảnh, âm thanh và video để truyền đạt nội dung đến học sinh
nằm phát huy hiệu quả, giúp cho bài học thêm hấp dẫn và sinh động, giáo viên có
thể quản lý học sinh thông qua các hoạt động học tập, học sinh có thể truy cập tài
liệu học tập vào bất kỳ địa điểm và bất kỳ thời gian nào mà các em muốn. Tuy
nhiên việc dạy học trực tuyến vẫn có nhược điểm, và nhược điểm quan trọng nhất
là hình thức dạy học trực tiếp còn thiếu sự tương tác của giáo viên với học sinh
một cách trực tiếp, từ đó làm cho học sinh không có hứng thú học tập, còn biểu
hiện học cho có, học đối phó...Những hạn chế trên nếu không được khắc phục sẽ
tác động lớn đến chất lượng dạy và học trong nhà trường.
Để khắc phục hạn chế trên nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng dạy học,
tạo hứng thú cho học sinh, chúng tôi đã sử dụng các kỹ thuật dạy học kết hợp thể
hiện trên các phần mềm như Padlet, Quizizz, Azota, .... Khi áp dụng các phần mềm
trên vào dạy học sẽ tăng khả năng tương tác giữa người học và người dạy. Trong
quá trình học, học sinh có thể hoạt động nhóm, hoặc trình bài bày bài tập, học sinh
này có thể đánh giá bài của học sinh khác, ngoài ra ngoài giờ học học sinh có thể
truy cập lại tài liệu học tập.
Với mong muốn đáp ứng được đổi mới dạy học cũng như một số kinh nghiệm
trong quá trình dạy học của bản thân kết hợp với sự giúp đỡ của đồng nghiệm
chúng tôi chọn đề tài “Sử d
d
d d d-19 ” để làm sáng kiến.
Đề tài trên được viết theo tinh thần chia sẻ những kinh nghiệm trong quá trình
tìm tòi, nghiên cứu ứng dụng công nghệ số vào quá trình giảng dạy tại trường
THPT Tân Kỳ, mong rằng nó sẽ góp được phần nhỏ trong việc đổi mới phương
pháp dạy học và đề tài không tránh khỏi thiếu sót rất mong sự giúp đỡ và đóng góp
của đồng nghiệp.
2. Mục đích của đề tài
Góp phần nâng cao chất lượng sử dụng phương pháp, kỹ thuật dạy học, và
cách thức áp dụng công nghệ thông tin – công nghệ số nhằm định hướng phát triển
phẩm chất, năng lực cho học sinh trong dạy học môn Tin học ở trường THPT.
3. Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài
3
Nghiên cứu việc sử dụng các kĩ thuật dạy học hiện đại kết hợp ứng dụng công
nghệ thông tin qua một số bài trong Tin học 10, 11 theo định hướng phát triển
phẩm chất, năng lực cho học sinh THPT.
4. Đối tƣợng thực nghiệm.
Vận dụng đối với học sinh khối 10, 11 Trường THPT Tân Kỳ- Nghệ An
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí thuyết
Tiến hành thu thập tài liệu qua sách, báo, các văn bản liên quan đến đề tài.
Trên cơ sở đó để phân tích, tổng hợp và rút ra những vấn đề cần thiết của đề tài.
5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi sử dụng các phương pháp như:
Điều tra, khảo sát, quan sát sản phẩm, tổng kết kinh nghiệm, trao đổi, lấy ý
kiến góp ý của giáo viên, lấy ý kiến điều tra học sinh.
Phương pháp thực nghiệm:Dựa vào kết quả học tập, kết quả khảo sát học sinh
chúng tôi chọn 2 lớp (1 lớp thể nghiệm và 1 lớp đối chứng) tương đối đồng đều nhau
về số lượng và chất lượng. Trong quá trình dạy học chúng tôi đã trao đổi và thống
nhất phương pháp dạy học.
5.3. Phƣơng pháp kiểm tra đánh giá:
- Tiêu chí để đánh giá:
Để đánh giá chất lượng chúng tôi dựa vào 03 tiêu chí tương ứng với các câu hỏi
và bài tập trong bài kiểm tra:
+ Tiêu chí cơ bản: HS lĩnh hội được kiến thức cơ bản của bài học.
+ Tiêu chí vận dụng: Mức hiểu sâu, rộng và biết vận dụng linh hoạt để giải
quyết vấn đề.
+ Tiêu chí nâng cao: Khả năng vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn .
- Khách thể đánh giá:
Học sinh khối 10
- Cách thức đánh giá:
Các lớp ĐC và TN được kiểm tra cùng 02 bài kiểm tra, các bài kiểm tra của các
lớp ĐC và TN cùng chấm theo thang điểm 10 và cùng 01 biểu điểm.
6. Đóng góp mới của đề tài
Thứ nhất: Đề tài giúp hiểu rõ về cách sử dụng các kỹ thuật dạy học kết hợp
công nghệ số nói chung và cách sử dụng các phần mềm dạy học trực tuyến nói
riêng và áp dụng nó vào các hoạt động dạy học nhằm phát huy năng lực và phẩm
chất cho học sinh nhằm tiếp cận xu thế dạy học trong chương trình giáo dục THPT
4
mới. Đó là phát triển con người mới có năng lực và phẩm chất đáp ứng sự phát
triển của xã hội.
Thứ hai: Trong đề tài chúng tôi đã hệ thống được nhiều kỹ thuật dạy học cũng
như phần mềm dạy học phù hợp với bộ môn Tin học. Hơn nữa chúng tôi đã áp
dụng kỹ thuật và phần mềm dạy học phù hợp với đặc điểm bài dạy qua đó thiết kế
quy trình với một chuỗi hoạt động liên kết nhằm tác động và thay đổi nhận thức,
thái độ của học sinh THPT, phát triển năng lực, phẩm chất học sinh thông qua hoạt
động nhóm, hoặc học sinh có thể trình bày bài làm của mình dưới dạng hình ảnh
hoặc âm thanh tăng tính sáng tạo của học sinh.
Thứ ba: Các phần mềm chúng tôi ứng dụng trong đề tài có thể thiết kế các sản
phẩm hỗ trợ, các bài giảng, các phần bài tập được ghim mà không giới hạn việc
học trên lớp, trong trường học, trong các giờ chính khóa, mà có thể học và truy cập
vào tài liệu bất cứ ở đâu bất cứ thời gian nào để có thể ôn lại, luyện tập lại hoặc
vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn. Đây cũng là điểm mới trong công cuộc
chuyển đổi số trong giáo dục mà chúng tôi đang làm, đang hướng tới phát triển và
đạt hiệu quả cao.
PHẦN 2: NỘI DUNG.
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG.
1. Cơ sở lí luận.
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc UNESCO dự báo
rằng: Công nghệ thông tin (CNTT) sẽ làm thay đổi nền giáo dục một cách cơ bản
và toàn diện, có hệ thống và mang tính hội nhập cao. Sự bùng nổ và phát triển về
công nghệ giáo dục sẽ tạo ra những phương thức giáo dục phi truyền thống, thúc
đẩy mạnh mẽ sự phát triển của nền giáo dục mang tính chuyển đổi sâu sắc vì con
người (“dạy học cho mọi người và mỗi người”, “sự gia tăng tri thức và nhu cầu
chia sẻ”, “tập trung hóa kiến thức và dịch chuyển năng lực”, “các yếu tố bền vững,
truyền thống và sự hội nhập trong không gian giáo dục”…). Quá trình này dẫn đến
sự cần thiết phải nhìn nhận lại giá giá trị và ý nghĩa của việc dạy học dưới góc độ
mối quan hệ giữa sự phát triển của công nghệ và những thay đổi về bản chất của
quá trình thực thi các chương trình giáo dục.
Thực tiễn của việc áp dụng các phương pháp dạy học ứng dụng CNTT – bổ
trợ và làm phong phú thêm tính trực quan, hỗ trợ đắc lực cho việc học có hiệu quả
môn Tin học, được đánh giá là phương pháp dạy học mới. Khi học sinh có khả
năng nhanh chóng thu thập kiến thức từ các nguồn khác nhau được cung cấp ngôn
ngữ kiến thức màn hình khi trình chiếu, do đó, việc giảng dạy của giáo viên trở nên
ít cần thiết. Việc áp dụng những kĩ thuật dạy học mới sẽ làm tăng tính sinh động,
trực quan, kích thích trực tiếp vào việc hình thành kiến thức cho học sinh.
2. Thực trạng của việc ứng dụng phần mềm dạy học trực tuyến vào dạy
học.
5
Trong những năm gầm đây, Trường THPT Tân Kỳ. Đã có những chuyển
biến lớn lao về phong trào giảng dạy của giáo viên và phong trào học tập của học
sinh. Rõ nét nhất là việc ứng dụng CNTT vào quá trình giảng dạy ở nhiều bộ môn.
Phong trào thiết kế bài giảng điện tử luôn được BGH quan tâm và khởi xướng đầu
năm học. Việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy luôn được nhà trường quan tâm và
tạo điều kiện tốt nhất cho giáo viên và học sinh.
Giáo viên sử dụng CNTT cho tiết học của mình chủ yếu chỉ dừng lại ở bài
giảng được thiết kế trên Powerpoint chứ chưa trực tiếp khai thác công cụ trực
tuyến vào việc tìm kiếm thông tin và thiết kế các hoạt động dạy học. Do đó,
phương pháp dạy về lí thuyết có sự thay đổi tích cực, nhưng thực tế vẫn tạo sự
nhàm chán cho người học. Đó là chưa kể đến một bộ phận giáo viên lâu năm, trình
độ ứng dụng CNTT chậm, ngại thiết kế bài giảng trên Powerpoint, dẫn đến mặc dù
nhà trường có đầu tư lắp đặt máy chiếu thì việc khai thác những thiết bị đó cũng
chưa thường xuyên hiệu quả.
Riêng về bộ môn Tin học, đội ngũ giáo viên trẻ, trình độ chuyên môn tốt,
khả năng ứng dụng và khai thác thông tin nhanh. Việc ứng dụng CNTT trong các
giờ học Tin học đã giúp học sinh có thên nhiều hứng thú học tập về bộ môn, không
còn coi đó là môn phụ. Điều này thể hiện rõ trong giờ học trên lớp, giờ học trực
tuyến các em hăng hái phát biểu, tập trung lắng nghe, tích cực làm việc nhóm,
thậm chí chủ động tìm hiểu thông tin về những chủ đề được học trong sách. Tuy
nhiên, hứng thú này có thể được tăng lên gấp nhiều lần khi các thầy cô khai thác
được thêm những công cụ thiết kế các hoạt động học trên Internet.
CHƢƠNG II: CÁCH THỨC SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY
HỌC TRỰC TUYẾN NHẰM PHÁT HUY PHẦM CHẤT NĂNG LỰC CHO
HỌC SINH.
1. Một số phần mềm dạy học trực tuyến.
Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều phần mềm dạy học trực tuyến. Mỗi
phần mềm có ưu, nhược điểm khác nhau. Vậy như thế nào là bộ phần mềm quản lí
lớp học trực tuyến chuẩn?
Một phần mềm dạy trực tuyến chuẩn là phải đáp ứng đầu đủ các tính năng
cho việc giảng dạy đem lại hiệu quả bài học và tạo hứng thú cho cả người dạy và
người học.
Chỉ giảng một chiều thì học sinh dễ chán và mất tập trung. Do vậy, tôi
thường xuyên cho các em phát biểu, tạo ra các câu hỏi trắc nghiệm, các câu hỏi để
học sinh viết câu trả lời trực tiếp trên máy. Để làm được việc đó, ta phải sử dụng
các phần mềm dạy học trực tuyến nhằm thu hút học sinh, giúp học sinh tích cực
học tập nâng cao chất lượng bài dạy.