SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 2
-------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: “ĐA DẠNG CÁC HÌNH THỨC THỰC HÀNH
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG
DẠY HỌC LỊCH SỬ CHƯƠNG TRÌNH GDPT
NĂM 2018 TẠI TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 2”
MÔN: LỊCH SỬ
Đồng tác giả: Trần Thị Vân, Phạm Thị Ngọc Anh
Tổ: Khoa học Xã hội
Năm học: 2023-2024
Điện thoại liên hệ: 0962.941.456
Nghệ An, tháng 4/2024
MỤC LỤC
STT
NỘI DUNG
Trang
1
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1
2
1. Lý do chọn đề tài
1
3
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2
4
2.1. Mục đích nghiên cứu
2
5
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3
6
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3
7
3.1. Đối tượng nghiên cứu
3
8
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3
9
4. Phương pháp nghiên cứu
3
10
5. Đóng góp dự kiến của đề tài
4
11
5.1. Ý nghĩa về mặt lý luận
4
12
5.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn
4
13
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
6
14
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc nâng cao hiệu quả
dạy học thực hành để phát triển năng lực học sinh trong dạy học
lịch s chương trình GDPT 2018 ở trưng THPT
6
15
1. Cơ sở lí luận của dạy học thực hành để phát triển năng lực học
sinh trong dạy học lịch s chương trình GDPT 2018 ở trưng THPT
6
16
1.1. Thi lượng tiết thực hành lịch s trong dạy học lịch s Chương
trình GDPT 2018 ở trưng THPT
6
17
1.2. Vị trí, ý nghĩa của việc dạy học tiết thực hành trong dạy học
lịch s Chương trình GDPT 2018 ở trưng THPT
10
18
1.3. Nhiệm vụ dạy học tiết thực hành trong dạy học lịch s Chương
trình GDPT 2018 ở trưng THPT
12
19
2. Cơ sở thực tiễn của dạy học nội dung thực hành trong dạy học
lịch s Chương trình GDPT 2018 ở trưng THPT
13
20
Chương 2: Biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học thực hành để phát
triển năng lực học sinh trong dạy học lịch s chương trình GDPT
2018 ở trưng THPT
17
21
1. Nâng cao nhận thức của giáo viên và học sinh về sự cần thiết,
tầm quan trọng của dạy học nội dung thực hành
17
22
2. Xác định đúng mục tiêu và lựa chọn nội dung trọng tâm trong
chủ đề để hướng dẫn học sinh thực hành hiệu quả
18
23
3. Đa dạng các phương pháp, kĩ thuật dạy học ph hợp với nội dung
thực hành để bảo đảm sự hợp lí và mang tính khả thi trong dạy học
phát triển năng lực
19
24
3.1. Hướng dẫn học sinh lập sơ đồ tư duy
20
25
3.2. Tổ chức cho học sinh tham gia tr chơi lịch s, thi hng biện,
đóng vai hướng dẫn viên du lịch để giới thiệu nhng vn đề cơ bản
của chủ đề
24
26
3.3. Thực hành lịch s thông qua hoạt động trải nghiệm
31
27
3.4. Dạy học theo dự án
32
28
3.5. Thực hành lịch s thông qua sáng tạo mô hình học tập
37
29
3.6. Thực hành lịch s thông qua hình thức thiết kế poster
40
30
3.7. Giáo dục STEM: nhận thức và vận dụng vào tiết thực hành
Lịch s
43
31
Chương 3: Khảo sát và thực nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của
biện pháp đề xut
49
32
1. Khảo sát và thực nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
đề xut
49
33
2. Thực nghiệm sư phạm
53
34
2.1. Mục tiêu thực nghiệm
53
35
2.2. Nhiệm vụ thực nghiệm
54
36
2.3. Tổ chức tiến hành thực nghiệm
54
37
2.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm
55
38
2.5. Kết luận chung về thực nghiệm sư phạm
57
39
C. KẾT LUẬN
59
40
1. Một số kết quả đạt được và hướng phát triển
59
41
2. Kiến nghị
62
42
2.1. Đối với giáo viên
62
43
2.2. Đối với Nhà trưng
63
44
2.3. Đối với Sở GD&ĐT
63
45
TÀI LIỆU THAM KHẢO
64
“ĐA DẠNG CÁC HÌNH THỨC THỰC HÀNH ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 TẠI
TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 2”
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện
đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của ngưi
học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học,
cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để ngưi học tự cập nhật và đổi mới tri thức,
kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học
tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng
dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.
Chương trình môn Lịch s năm 2022 (ban hành km theo Thông tư số 13/2022/TT-
BGDĐT ngày 03/8/2022 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã nêu rõ: “Chương
trình môn Lịch s coi trọng nội dung thực hành lịch s, kết nối lịch s với thực tiễn cuộc
sống. Chương trình coi thực hành là một nội dung quan trọng và là công cụ thiết thực,
hiệu quả để phát triển năng lực học sinh” [1, tr.5]. Để đạt được yêu cầu về quan điểm xây
dựng chương trình môn Lịch s, ngưi học cần có khả năng kết hợp các kiến thức, kĩ năng
(nhận thức và thực hành), thái độ, động cơ, cảm xúc, hứng thú để thực hiện các nhiệm vụ
học tập trong bối cảnh, tình huống thực tiễn một cách hiệu quả. Hơn na, dạy học nội
dung thực hành là nhiệm vụ quan trọng nhưng cng có không ít khó khăn cho giáo viên
và học sinh khi tổ chức thực hiện, đi hi cần có nhng biện pháp sư phạm hu hiệu, góp
phần thực hiện một trong nhng định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển
từ giáo dục mang tính hàn lâm, xa ri thực tiễn sang giáo dục chú trọng việc hình thành
năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của ngưi học. Thực hành bộ môn
Lịch s là một hoạt động trí tuệ, giúp học sinh rn luyện và phát triển phẩm cht, năng
lực, nht là kĩ năng thực hành được rn luyện và ngày càng thuần thục hơn trong quá trình
tự khám phá và hoàn thiện tri thức của bản thân.
Trong tổ chức dạy học, thực hành Lịch s được hiểu là trên cơ sở nhng kiến thức
và phương pháp học tập bộ môn được tiếp thu, học sinh có thể vận dụng vào các nhiệm
vụ học tập, kết nối lịch s với thực tiễn cuộc sống. Đây có thể xem là biểu hiện cao nht
cho nỗ lực học tập của ngưi học, nhằm rèn luyện kĩ năng thực hành theo mục tiêu học
tập đề ra và góp phần đào tạo thế hệ trẻ có tri thức, năng động, tự chủ và linh hoạt trong
việc giải quyết các vn đề của thực tiễn. Nội dung của tiết thực hành Lịch s được giáo
viên tổ chức rt linh hoạt sau mỗi chủ đề trong chương trình môn Lịch s. Các hình thức
tổ chức giáo dục cng được giáo viên s dụng một cách đa dạng như hoạt động nhóm, cá
nhân tự học; học ở trên lớp, ở bảo tàng, trên thực địa; giáo dục STEM; học qua dự án, di
sản;...
Xut phát từ nhng lý do trên và nhằm góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện bộ
môn Lịch s trong Chương trình GDPT năm 2018 nên tôi chọn đề tài “Đa dạng các hình
thức thực hành để phát triển năng lực học sinh trong dạy học Lịch sử Chương trình
GDPT năm 2018 tại trường THPT Quỳ Hợp 2” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về dạy học thực hành lịch s và thực tiễn của việc
phát triển năng lực cho học sinh qua các hình thức dạy học thực hành trong lịch s Chương
trình GDPT năm 2018 ở trưng phổ thông nói riêng, đề tài tập trung khẳng định tầm quan
trọng của tổ chức đa dạng các hình thức thực hành lịch s trong Chương trình GDPT 2018
(bổ sung năm 2022) và đề xut một số biện pháp để phát triển năng lực cho học sinh;