3
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo từ lâu đã được xác định là
một trong những mục tiêu quan trọng của giáo dục, theo chương trình giáo dục phổ
thông mới, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo là một trong 10 năng lực cốt lõi
cần phải bồi dưỡng và phát triển cho người học.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo là khái niệm mới, được đề cập trong
chương trình giáo dục phổ thông mới, do vậy việc làm rõ khái niệm cũng như nghiên
cứu khả năng dạy học môn Toán nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng
tạo là cần thiết.
Hiện nay, trong chương trình môn Toán ỏ trường phổ thông khái niệm “Hàm”
đã và đang thể hiện rõ vai trò chủ đạo và xuyên suốt. Cũng có thể định nghĩa tư duy
hàm dưới dạng mô tả bản chất: “Tư duy hàm là các hoạt động trí tuệ liên quan đến
sự tương ứng giữa các phần tử của một, hai, hay nhiều tập hợp, phản ánh các mối
liên hệ phụ thuộc lẫn nhau giữa các phần tử của tập hợp đó trong sự vận động của
chúng”.
Tư duy hàm là một phương thức tư duy được biểu thị bởi việc tiến hành các
hoạt động đặc trưng sau: Hoạt động phát hiện và thiết lập sự tương ứng. Hoạt động
nghiên cứu sự tương ứng. Hoạt động lợi dụng sự tương ứng.
Với việc vận dụng khai thác tư duy hàm trong dạy học theo chủ đề “đạo hàm
- nguyên hàm - tích phân” giúp cho việc dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn
đề và sáng tạo có nhiều thuận lợi, đạt hiệu quả cao trong dạy và học theo chương
trình giáo dục phổ thông mới.
Chúng tôi luôn trăn trở, và đặt câu hỏi “làm thế nào để dạy học phát triển năng
lực giải quyết vấn đề và sáng tạo có hiệu quả cao” thì việc vận dụng tư duy hàm
trong dạy học chủ đề là cầu nối, là điểm tựa tốt để triển khai ý tưởng giúp cho dạy
học phát triển năng lực thực sự tạo chuyển biến mạnh mẽ trong dạy học theo chương
trình mới hiện nay.
Trong quá trình dạy học bộ môn Toán ở trường THPT chúng tôi nhận thấy
nhiều em học sinh còn lúng túng, chưa có sự nhận diện nhanh mối quan hệ giữa đạo
hàm và nguyên hàm vì vậy khi các em giải các bài toán có liên quan đến đạo hàm -
nguyên hàm - tích phân gặp nhiều khó khăn, mất rất nhiều thời gian.
Thực tế hiện nay chúng tôi nhận thấy trong quá trình dạy học môn Toán ở
trường THPT việc vận dụng và khai thác tư duy hàm để phát triển năng lực giải
quyết vấn đề và sáng tạo thông qua việc dạy học chủ đề “Đạo hàm, Nguyên hàm” là
cần thiết bởi vì đây là kiến thức trọng tâm chương trình lớp 12 gắn với thi THPT
Quốc gia.
Để phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo đối với học sinh trong
việc vận dụng kiến thức giữa đạo hàm và nguyên hàm cần thiết phải thiết lập tư duy
