Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các yếu tố hình học cho học sinh lớp 5

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

Ủ

Ệ

PHÒNG GD&ĐT L TH Y Ủ ƯỜ

Ể

Ỹ

Ọ NG TI U H C M TH Y

Ế

Ệ

SÁNG KI N KINH NGHI M

Ộ Ố Ệ

Ằ

M T S BI N PHÁP NH M NÂNG CAO

Ệ

Ả Ạ

Ế Ố

Ọ

Ớ

Ọ

HI U QU D Y H C CÁC Y U T HÌNH Ọ H C CHO H C SINH L P 5

ƯỜ

ự Giáo viên th c hi n:

ị Ỹ

ủ Ủ

Ể

ơ ệ Ngô Th Th y Ọ NG TI U H C M TH Y Đ n v : ị TR

ƯỜ

Ủ

Ỹ

ủ

ị

NG TH M TH Y

GVTH: Ngô Th Th y

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

Ở Ầ Ầ Ầ PH N I: PH N M Đ U

Ọ Ề I. LÝ DO CH N Đ TÀI:

ộ ố ặ ấ ị ứ ư ọ ọ ủ Cũng nh các môn h c khác, Toán h c nghiên c u m t s m t nh t đ nh c a

ế ớ ậ ề ặ ể ị ệ ấ ọ th gi ử i v t ch t. V m t phát tri n l ch s , các khái ni m toán h c, trong đó có

ế ố ễ ả ầ ộ ọ các y u t ủ ự hình h c đã n y sinh do nhu c u th c ti n trong quá trình lao đ ng c a

con ng i.ườ

ả ế ố ọ ượ ạ ố ẽ ỗ ợ ắ ự ệ Vi c gi i toán có y u t hình h c đ c d y t t nó s h tr

ế ố ệ ạ ư ố ọ ạ ượ ả vi c d y các y u t khác nh s h c, các đ i l ạ ố ng, đ i s , gi i toán

ế ố ọ ừ đ c l c cho … V i đ c ớ ặ ẽ thù riêng, các y u t ấ ụ ể ự hình h c v a có tính ch t c th , tr c quan trên hình v , mô

ấ ừ ượ ừ ể ư ầ hình, v a có tính ch t tr u t ng nên nó góp ph n kích thích phát tri n t ủ duy c a

ộ ố ụ ế ắ ắ ậ ọ ộ ứ ọ h c sinh. Giúp các em n m ch c ki n th c hình h c, v n d ng vào cu c s ng m t

ễ cách d dàng.

ế ố ệ ặ ọ ọ ở ể ọ ạ M t khác vi c d y h c các y u t hình h c môn Toán ti u h c nói chung

ự ể ậ ớ ế và l p 5 nói riêng giúp cho các em phát tri n năng l c nh n bi ệ ự ậ t các s v t, hi n

ừ ữ ạ ộ ọ ọ ượ t ng m t cách nhanh nh y, logíc và khoa h c. T đó h c sinh có nh ng c s ơ ở

ắ ề ế ọ ể ọ ở ậ ứ ẩ ọ ị ữ v ng ch c v ki n th c hình h c đ chu n b cho môn hình h c b c trung h c.

ấ ừ ầ ả ị ươ ạ Xu t phát t nhu c u đó, b n thân xác đ nh đúng các ph ng pháp d y các

ọ ở ậ ể ọ ườ ẽ ả ố ể ế ố y u t hình h c b c ti u h c thì ng i giáo viên s tìm ra gi i pháp t t đ nâng

ấ ượ ụ ạ cao ch t l ng giáo d c và đào t o.

ể ạ ộ ọ ớ Là m t giáo viên ti u h c nói chung, giáo viên l p 5 nói riêng khi d y các

ở ề ề ế ọ ỏ ế ố y u t hình h c tôi không kh i băn khoăn, trăn tr v đi u này: Làm th nào đ ể

ắ ượ ứ ế ệ ế ấ ộ ọ h c sinh n m đ ả c ki n th c m t cách hi u qu nh t? Làm th nào đ đ i b ể ạ ộ

ế ậ ậ ọ ọ ọ ơ ỡ ỡ ớ ph n h c sinh h c ti p lên b c h c cao h n mà không b ng , lúng túng v i môn

hình h c.ọ

ệ ạ ọ ế ố ớ V i suy nghĩ đó, tôi ch n “ ọ Vi c d y h c các y u t ọ ở ớ ” để l p 5

ộ ố ệ ứ ệ ằ hình h c ọ ả ạ nghiên c u nh m tìm ra m t s bi n pháp nâng cao hi u qu d y h c các y u t ế ố

ọ ở ớ hình h c l p 5.

Ụ Ứ Ủ Ề

ụ ể ể ộ ươ ạ ọ II. M C ĐÍCH NGHIÊN C U C A Đ TÀI: ặ 1. Tìm hi u m c tiêu, đ c đi m n i dung và ph ế ng pháp d y h c các y u

ọ ở ớ ố t hình h c l p 5.

ƯỜ

Ủ

Ỹ

ủ

ị

NG TH M TH Y

GVTH: Ngô Th Th y

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c.. ọ

ệ ạ ế ố ự ể ạ ọ 2. Tìm hi u th c tr ng vi c d y h c các y u t hình h c trong toán 5.

ộ ố ệ ả ạ ề ệ ấ ằ ọ 3. Đ xu t m t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t ế ố

ọ ọ ớ hình h c cho h c sinh l p 5.

Ệ

Ứ . Ụ III. NHI M V NGHIÊN C U ứ ứ ệ 1. Nghiên c u tài li u, nghiên c u sách giáo khoa và sách giáo viên Toán 5

ọ ủ ự ể ạ ạ ọ ố ề ạ 2. Tìm hi u th c tr ng d y và h c c a giáo viên và h c sinh kh i 5 v d y

ế ố ọ ở ớ ọ h c các y u t hình h c l p 5.

Ố ƯỢ Ứ NG NGHIÊN C U:

IV. Đ I T ệ ạ ế ố ọ ở ớ ọ Vi c d y h c các y u t hình h c l p 5

ƯƠ Ứ

IV. PH ươ NG PHÁP NGHIÊN C U: ứ ậ 1. Ph ng pháp nghiên c u lý lu n

ứ ế ề ệ ấ ọ Đ c các tài li u có liên quan đ n v n đ nghiên c u

ươ ự ờ ớ ủ ồ ệ 2. Ph ng pháp quan sát: Thông qua d gi thăm l p c a đ ng nghi p.

ươ ế ố ề ể ệ ạ ạ ọ 3. Ph ự ng pháp đi u tra: Tìm hi u th c tr ng vi c d y h c các y u t hình

ố ườ ể ỹ ọ ủ h c c a kh i 5 tr ỷ ọ ng Ti u h c M Thu .

ươ ệ 4. Ph ự ng pháp th c nghi m

ế ạ ở ớ ộ ọ Thông qua các ti t toán (có n i dung hình h c) đang d y l p 5B tr ườ ng

ể ọ ỹ ỷ ti u h c M Thu .

ƯỜ

Ủ

Ỹ

ủ

ị

NG TH M TH Y

GVTH: Ngô Th Th y

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

Ầ Ộ Ầ PH N II: PH N N I DUNG

ƯƠ Ề Ụ Ộ Ặ Ể CH NG I. KHÁI QUÁT V M C TIÊU, Đ C ĐI M N I DUNG

ƯƠ Ố Ọ Ọ Ạ Ế VÀ PH NG PHÁP D Y H C CÁC Y U T HÌNH H C TRONG TOÁN

ạ ọ ế ố ụ ọ ở ớ 1. M c tiêu d y h c các y u t hình h c

ế ố ạ ọ ọ ọ l p 5. ằ D y h c các y u t hình h c trong Toán 5 nh m giúp h c sinh:

ế ế ệ ậ Nh n bi t hình tam giác, bi t tính di n tích hình tam giác

ế ế ệ ậ Nh n bi t hình thang, bi t tính di n tích hình thang

ế ườ ế ậ Nh n bi t hình tròn, đ ng tròn, bi ệ t tính chu vi và di n tích hình tròn

ế ữ ậ ậ ộ ươ ế ậ Nh n bi t hình h p ch nh p, hình l p ph ng. Bi ệ t tính di n tích

ữ ệ ầ ậ ộ ậ ể xung quanh, di n tích toàn ph n, th tích hình h p ch nh t và hình l p

ươ ph ng.

ế ụ ầ ậ Nh n bi t hình tr và hình c u.

ế ộ ố ủ ệ ằ Bi t tính di n tích c a m t s hình b ng cách chia hình đã cho thành

ế ệ các hình đã bi t và cách tính di n tích.

ể ặ ươ ế ố ọ ạ ộ 2. Đ c đi m n i dung và ph ng pháp d y h c các y u t hình

ọ ở ớ h c l p 5.

ệ ớ ệ ố ủ ệ ể ặ ổ 2.1. Ngoài vi c gi ộ i thi u, b sung, h th ng hoá các đ c đi m c a m t

ẳ ớ ệ ố s hình ph ng (hình tam giác, hình thang, hình tròn), Toán 5 gi i thi u m t s ộ ố

ữ ậ ư ậ ộ ươ ầ hình không gian nh : Hình h p ch nh t, hình l p ph ụ ng, hình tr , hình c u.

ớ ự ệ ệ ầ ấ ộ 2.2. Gi ể i thi u hình c u: th c hành tính di n tích (ru ng đ t). Coi “bi u

ễ ố ệ ư ộ ể ể ạ ố ồ đ hình qu t” nh m t cách đ bi u di n s li u th ng kê.

ự ế ộ ể 2.3. Các bài toán có n i dung th c t ; các bài toán phát tri n trí t ưở ng

ể ậ ạ ậ ị ượ t ng không gian (nh n d ng hình, v trí t p trung không gian, hình khai tri n)

ọ ượ ố ươ ạ ộ 2.4. Hình h c đ c b trí thành ch ng riêng. N i dung d y h c đ ọ ượ c

ạ ượ ể ộ ọ tri n khai theo các hình. Các đ i l ng hình h c và các bài toán có n i dung

ọ ượ ắ ớ hình h c đ ụ ể c g n v i các hình c th .

ầ ậ ượ ế ấ ụ ề ề ấ ậ Ph n ôn t p đ ệ c k t c u theo v n đ . Ví d ôn t p v chu vi và di n

ố ớ ố ớ ệ ể ẳ tích (đ i v i hình ph ng); di n tích và th tích (đ i v i hình không gian)

ộ ố ấ ề ề ươ ạ ọ 3. M t s v n đ v ph

ạ ọ ặ ng pháp d y h c: ủ ọ ể 3.1. D y h c các hình hình h c và đ c đi m c a nó.

ể ượ ệ ề ọ ượ ự ệ Vi c hình thành bi u t ng v các hình hình h c đ c th c hi n nh ư

ừ ớ ướ đã làm t các l p d i.

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

ụ Ví d : Hình thang

ẽ ậ ọ ả Giúp h c sinh quan sát hình v “cái thang” trong SGK, nh n ra hình nh

ẽ ả ọ cu hình thang. Sau đó h c sinh quan sát hình v hình thang ABCD trong SGK

và trên b ngả

ự ế ữ ụ ọ Giáo viên cho h c sinh tìm nh ng ví d trong th c t ả có hình nh là hình

ặ ử ụ ậ ể ắ ộ ắ ỹ thang ho c s d ng b l p ghép mô hình k thu t đ l p ghép hình thang.

ướ ự ướ ẫ ủ ắ ọ D i s h ng d n c a giáo viên, h c sinh quan sát mô hình l p ghép

ồ ự ẽ ủ ệ ể ặ và hình v hình thang r i t phát hi n các đ c đi m c a hình thang.

ạ ọ ạ ượ ệ ể ọ 3.2. D y h c các đ i l ng hình h c (chu vi, di n tích, th tích)

ạ ượ ệ ạ ể ượ ự ọ Vi c d y h c các đ i l ọ ng hình h c có th đ ộ ệ c th c hi n theo m t

ế ồ ướ ti n trình g m các b c sau:

ể ượ ạ ượ + Hình thành bi u t ng và đ i l ọ ng hình h c

ứ ắ + Hình thành quy t c hay công th c tính

ớ ậ ụ ể ắ ứ + Hi u, nh , v n d ng các quy t c và công th c

ệ ố ứ ắ ặ + H th ng hoá các công th c và quy t c tính toán (liên quan ch t ch ẽ

ệ ủ ố ọ ố ỹ ế đ n vi c c ng c các k năng s h c)

ả ọ ạ ọ 3.3. D y h c gi ộ i các bài toán có n i dung hình h c.

ố ớ ọ ả ứ ể ỉ ầ ụ Đ i v i các bài toán hình h c khi gi i ch c n áp d ng công th c đ tính

ẽ ầ thì không c n v các hình đó vào bài làm.

ố ớ ạ ọ ọ Đ i v i các bài toán hình h c có hình minh ho kèm theo thì h c sinh

ẽ ầ cũng không c n v hình.

ể ế ầ ố ớ ộ ố ẽ ọ Đ i v i m t s bài toán có th y u c u h c sinh v hình vào bài làm khi

ả gi i các bài toán đó (Bài 3 trang 172

ƯƠ Ự Ọ Ố Ạ Ạ Ế ….) Ệ CH Ọ NG II. TH C TR NG VI C D Y H C CÁC Y U T HÌNH H C

Ủ Ớ C A L P 5

ậ ợ 1. Thu n l

ế ố ệ ạ ọ ở ớ ề i: ọ Vi c d y h c các y u t hình h c ề l p 5 có nhi u đi u thu n l ậ ợ ề i v

ể ả ề ế ặ ượ ư ạ ộ ợ ứ m t ki n th c chuy n t i đ u đ c trình bày m t cách lôgic s ph m h p lý

ớ trong sách giáo khoa l p 5.

ự ươ ệ Giáo viên th c hi n nghiêm túc ch ng trình

ọ ượ ọ ở ọ ướ ứ ế H c sinh đ c h c hình h c ớ các l p d i. Do đó có ki n th c v ề

ế ả ể ậ nh n bi t hình, mô t hình, ki m tra hình, so sánh hình.

2. Khó khăn:

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ộ ố ệ

ả ạ ọ

ế ố

ọ

ệ

ằ

hình h c..

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t ậ

ư ẽ ạ ạ ọ ỹ K năng v hình, nh n d ng hình, đ c hình ch a thành th o

ế ắ Thao tác c t, ghép hình thi u chính xác.

ự ế ạ ọ ề Tính toán, đo đ c trên hình h c và th c t còn sai nhi u

ự ư ế ớ Lý thuy t ch a đi đôi v i th c hành

ả 3. Kh o sát:

ừ ầ ứ ế ế ả ọ ữ T đ u năm h c, qua kh o sát nh ng ki n th c có liên quan đ n hình

iỏ

Khá

Y uế

ấ ọ ở ớ h c l p 5 tôi th y:

ế

Ki n th c k

ứ ỹ

năng

SL % SL % % SL % SL

ậ ạ Nh n d ng hình 3 12,5 9 37,5 33,3 4 16,7 8

ẽ V hình 4 16,7 8 33,3 41,7 2 8,3 10

ắ C t ghép hình 3 12,5 5 20,9 41,7 6 25,0 10

Tính toán 6 25,0 10 41,7 25,0 2 8,3 6

ắ ượ ắ ộ ố ệ ự ề ạ ằ N m b t đ ắ c th c tr ng trên tôi đã đ ra m t s bi n pháp nh m kh c

ụ ư ữ ở ả ạ ệ ằ ọ ặ ế ph c nh ng m t y u nh đã nêu trên nh m nâng cao hi u qu d y h c các

ọ ở ớ ế ố y u t hình h c l p 5.

ƯƠ CH NG III

Ấ ƯỢ Ệ Ọ Ạ Ằ CÁC BI N PHÁP NH M NÂNG CAO CH T L NG D Y H C CÁC

Ố Ế Y U T HÌNH H C Ọ Ở Ớ . L P 5

ệ 1. Bi n pháp 1:

ử ụ ự ọ ợ ươ Coi tr ng công tác th c hành, s d ng thích h p các ph ự ệ ng ti n tr c

ể ỗ ợ ủ ộ ơ ở ủ ự ọ quan trên c s phát huy tính tích c c, ch đ ng c a h c sinh đ h tr cho

ể ệ ệ ắ ượ ọ vi c tìm ra quy t c tính chu vi, di n tích, th tích các hình đ c h c, làm cho

ể ượ ơ ả ấ ủ ấ ề ừ ả ắ ọ ọ h c sinh hi u đ c c b n b n ch t c a v n đ , t ắ đó h c sinh n m bài ch c

ậ ụ ố ơ ơ h n, v n d ng t t h n.

* Ví d :ụ

ụ ệ ạ Ví d 1: D y bài “Di n tích hình thang”

ướ ằ ấ ấ ầ ọ B c 1: Giáo viên yêu c u h c sinh l y 2 t m bìa hình thang b ng nhau

ị ẵ ở ẩ (đã chu n b s n ặ nhà) đ t lên bàn.

ặ ấ ề ạ ố Sau đó giáo viên đ t v n đ t o tình hu ng:

ữ ậ ế ệ ắ Ở ớ “ ọ l p 4 chúng ta đã h c hình ch nh t và bi t quy t c tính di n tích

ữ ậ ớ ọ ế ắ hình ch nh t. Lên l p 5 chúng ta h c hình tam giác và bi ệ t quy t c tính di n

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c.. ớ ọ

ố ớ ừ tích hình tam giác. Đ i v i hình thang chúng ta v a m i h c xong, chúng ta

ượ ủ ẽ ệ ậ ẽ cũng s tính đ c di n tích c a nó. V y hôm nay chúng ta s cùng nhau đi tìm

ủ ệ ắ quy t c tính di n tích c a hình thang”

ướ ầ ọ B c 2: Giáo viên yêu c u h c sinh:

ụ ụ ẩ ớ ướ ị ẵ V i 2 hình thang đã chu n b s n cùng các d ng c : kéo, th c, bút

ụ ậ ắ ế ể ự ắ chì… các em hãy v n d ng các quy t c đã bi ệ t đ xây d ng quy t c tính di n

tích hình thang.

ạ ộ ướ ọ B c 3: H c sinh ho t đ ng nhóm 57 phút

ướ ự ệ ạ ủ B c 4: Đ i di n các nhóm báo cáo và trình bày cách xây d ng c a

nhóm mình.

ướ ướ ả ớ ể ế ẫ B c 5: Giáo viên h ắ ậ ng d n cho c l p nh n xét đ đi đ n quy t c

ố ớ ự ể ệ ắ ầ c n tìm. Đ i v i bài này, có th xây d ng quy t c tính di n tích hình thang

ư ắ ự d a trên hình tam giác, các thao tác c t, ghép nh sau:

ư ở ố ợ ủ ờ ự ươ ự ệ Nh cách trình bày trên, nh s ph i h p c a ph ng ti n tr c quan

ự ổ ướ ạ ộ ủ ự ẫ ọ và s t ứ ch c h ằ ng d n c a giáo viên, h c sinh tích c c ho t đ ng b ng

ự ắ ự ượ ứ ắ công tác th c hành c t ghép hình đã t tìm ra đ c quy t c và công th c tính

ệ di n tích hình thang.

ụ ạ Ví d 2: D y bài chu vi hình tròn

ẩ ầ ẩ ọ ỗ ị ị H c sinh chu n b : Giáo viên yêu c u m i em chu n b 01 hình tròn

ẵ ở ớ ố ỳ ứ ằ b ng bìa c ng làm s n nhà v i các s đo tu ý.

ướ ướ ẫ ọ ướ B c 1: HĐCN: Giáo viên h ng d n h c sinh dùng th c đo đ ườ ng

ấ ố kính hình tròn, ghi s đo vào gi y nháp.

ướ ể ấ ọ B c 2: HĐCN: Giáo viên cho h c sinh đánh d u 1 đi m trên đ ườ ng

ế ườ ướ ể tròn và lăn h t đ ng tròn đó trên th c đ đo chu vi hình tròn đó.

ướ ấ ọ ượ B c 3: HĐCN: Giáo viên cho h c sinh l y chu vi đã đo đ c chia cho

ườ ể ế đ ả ng kính đ tìm k t qu .

ừ ế ướ ả ượ B c 4: HĐCN: T k t qu tìm đ ọ c giáo viên cho h c sinh rút ra cách

ấ ườ ằ ớ tính chu vi hình tròn b ng cách l y đ ng kính nhân v i 3,14

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

ướ ướ ẫ ọ B c 5: HĐCL: H ng d n h c sinh nêu cách tính chu vi hình tròn khi

ắ ầ có bán kính và rút ra quy t c c n tìm.

ệ 2. Bi n pháp 2:

ệ ủ ứ ế ạ ớ ồ Khi d y ki n th c m i nên l ng vào vi c c ng c m t s đ i t ố ộ ố ố ượ ng

ọ ổ ậ ượ ằ ủ hình h c đã h c ọ ở ớ ướ l p d i nh m làm n i b t đ ệ ố c tính h th ng c a ch ươ ng

ư ố ọ ứ ế ạ ồ ợ ờ ọ ớ trình h c, đ ng th i tích h p v i các m ch ki n th c khác nh : s h c, gi ả i

ạ ượ ể ấ ế ố ọ ọ toán, đ i l ng cùng các môn h c khác đ th y rõ y u t hình h c không hoàn

ộ ậ ư ổ ể toàn đ c l p trong Toán cũng nh trong t ng th .

* Ví d :ụ

ụ ạ Ví d 1: D y bài “Hình tròn”

ắ ạ ướ ầ ọ ồ ậ B c 1: Giáo viên yêu c u h c sinh nh c l ạ i các đ v t có hình d ng

ọ ở ớ hình tròn (đã h c l p 1)

ướ ớ ị ẵ ệ ẽ ẩ ạ B c 2: Giáo viên gi i thi u các hình v đã chu n b s n sau d y cho

ọ h c sinh quan sát:

ặ ố ườ ặ ố ơ M t tr ng tr ng ồ M t tr ng đ ng Đông S n

ỏ ọ ể ặ ặ ộ ệ H i h c sinh: Trong m t hình tròn có đ c đi m gì đ c bi t?

ậ ọ ượ ỗ ờ ể H c sinh nh n xét đ c: M i hình tròn bao gi ộ cũng có m t đi m chính

ữ gi a hình tròn.

ướ ộ ấ ỗ ọ

ướ ụ ụ ầ ọ ớ B c 3: Giáo viên phát cho h c sinh m i em m t t m bìa hình tròn và … làm thế yêu c u h c sinh cùng v i các d ng c : kéo, th c, bút chì, compa

ể ị ượ ữ ể nào đ xác đ nh đ c đi m chính gi a.

ạ ộ ướ ọ B c 4: H c sinh ho t đ ng nhóm

ệ ủ ướ ế ả ọ B c 5: Vài h c sinh trình bày k t qu làm vi c c a nhóm

ướ ế ệ ậ B c 6: Giáo viên nh n xét và đi đ n các khái ni m

ố ị ữ ể ể ủ Tâm hình tròn (đi m chính gi a hình tròn chính là đi m c đ nh c a

compa)

ộ ộ ủ ẽ Bán kính hình tròn (chính là đ r ng c a compa khi v hình tròn và chính

ườ ể ẳ ố ộ ườ là đ ế ng th ng n i tâm đ n m t đi m trên đ ng tròn)

ườ ẳ ạ ườ Đ ng kính hình tròn: là đo n th ng đi qua tâm đ ố ớ ng tròn, và n i v i

ể ườ hai đi m trên đ ng tròn.

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

ề ộ ướ ữ ậ ọ ườ B c 7: Cho h c sinh nh n xét v đ dài gi a bán kính đ ng kính.

ậ ủ ư ậ ố ạ ệ ứ ề ể ế ẳ ạ Nh v y, thông qua vi c ôn t p c ng c l i ki n th c v đi m, đo n th ng,

ể ượ ệ ườ ủ ọ h c sinh đã hi u đ ớ c 3 khái ni m m i: tâm, bán kính, đ ng kính c a hình

tròn.

ụ Ví d 2: Bài 2 trang 122 SGK Toán 5:

ạ ậ ố ộ ươ ỗ ề ạ M t kh i kim lo i hình l p ph ng có c nh là 0,75m. M i đ xi mét

ặ ạ ạ ặ ố ố ỏ kh i kim lo i đó cân n ng 15kg. H i kh i kim lo i đó cân n ng bao nhiêu

kilôgam?

ế ế ậ ấ ạ ớ ứ V i bài toán này, ta nh n th y nó liên quan đ n các m ch ki n th c

ả ạ ượ ầ ướ ẫ ọ ư nh : gi ố ọ i toán, s h c, đ i l ậ ng. Vì v y c n h ng d n h c sinh theo các

ướ b c sau:

ọ ỹ ướ ầ ọ B c 1: Yêu c u h c sinh đ c k bài toán

ướ ế ế ố ệ ữ ố ắ B c 2: Thi t k m i quan h gi a các s đã cho và tóm t t bài toán

ắ ọ ữ ộ ằ b ng ngôn ng m t cách ng n g n

ướ ế ậ ạ ả B c 3: L p k ho ch gi i toán

ướ ả ằ ự ệ B c 4: Trình bày bài gi i b ng cách th c hi n các phép tính theo trình

ự t ậ đã l p.

ậ Nh n xét:

ố ướ ườ ố ể ả ộ B n b c này chính là đ ng l i chung đ gi i m t bài toán

ả ầ ả Khi trình bày bài gi i c n ph i:

ổ ậ ượ ắ ặ ề ấ ọ + Đ t câu ng n g n, làm n i b t đ c v n đ đang đi tìm (liên quan

ế ờ đ n l i văn)

ế ố ọ ố ậ + Tính toán chính xác, liên quan đ n s h c (nhân s th p phân v i s ớ ố

ự t nhiên)

ổ ừ ộ ề ố ở ề ố + Quy đ i t ố ứ mét kh i ra đ xi mét kh i b i vì m t đ xi mét kh i ng

ố ượ ị ớ ơ v i đ n v đo kh i l ng là kg

ạ ớ ơ ạ ượ ố ị + Tính s kim lo i v i đ n v đo đ i l ng là kg.

ướ ạ ượ ế ỏ Hai b c nh này liên quan đ n đ i l ng.

ư ậ ế ố ủ ố ọ Nh v y, bài toán trên mang y u t ư c a hình h c nh ng nó có m i liên

ứ ế ạ ả ậ ệ ớ h v i các m ch ki n th c khác nhau. Do v y, giáo viên ph i bi ế ử ụ t s d ng

ể ệ ợ ọ ả bi n pháp thích h p đ giúp h c sinh hoàn thành bài gi i đúng.

ệ 3. Bi n pháp 3:

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c.. ọ ậ

ạ ộ ứ ế ổ ọ T ch c và khuy n khích h c sinh ho t đ ng h c t p thông qua v ẽ

ệ ằ ạ ọ ỹ hình, đo đ c, tính toán nh m rèn luy n k năng hình h c.

* Ví d :ụ

ụ Ví d 1: Hình tam giác

ổ ứ ồ ừ ẽ ọ ề ẽ ấ T ch c cho h c sinh v hình tam giác r i t tam giác y v chi u cao

ướ ủ c a nó, các b ư c nh sau:

ẽ ỗ ướ ầ ọ ộ B c 1: Yêu c u h c sinh hãy v m i em m t hình tam giác

ự ế ấ ẽ ề ạ ượ ẽ Th c t cho th y s có nhi u d ng hình tam giác đ c v khác nhau.

ẽ ẳ ẽ ạ ơ ả ạ Có em v th ng, có em v xiên. Chung quy l i là 3 d ng c b n:

+ Tam giác vuông

ề ọ ả + Tam giác có c 3 góc đ u nh n

ộ ọ + Tam giác có m t góc tù và 2 góc nh n.

ẽ ể ướ ừ ạ ọ ề ẫ T các d ng tam giác mà h c sinh đã v đ h ề ng d n các em v chi u

cao cho thích h p.ợ

ướ ủ ề ẽ ầ ọ B c 2: Yêu c u h c sinh v chi u cao cho tam giác c a mình.

ố ớ Đ i v i tam giác vuông:

ể ấ ạ ạ + Cách 1: Có th l y c nh góc vuông làm đáy còn c nh góc vuông kia s ẽ

ề là chi u cao.

ạ ạ ạ ừ ỉ ấ + Cách 2: L y c nh còn l i làm đáy sau đó h t ố đ nh góc vuông xu ng

ạ ớ ạ c nh đáy m i sao cho vuông góc c nh đáy, đó là chi u cao.

§¸y

y ¸ §

o a c

ChiÒu cao

C C ề C

u Ò i h C A

§¸y

ChiÒu cao

B B B A A

(1) (2) (3)

ố ớ ề ọ Đ i v i tam giác 3 góc đ u nh n:

ớ ạ ừ ạ ạ ố ỉ + T 3 đ nh h xu ng c nh đáy sao cho vuông góc v i c nh đáy. Nh ư

ẽ ộ ườ ậ v y m t tam giác s có 3 đ ng cao khác nhau.

ƯỜ

ủ

ị

H Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

ChiÒu cao

(1) (2) (3)

ố ớ

ớ ọ

ố ề

ừ ỉ ủ ố Đ i v i tam giác có 1 góc tù: ấ ạ ệ + Cách 1: L y c nh đ i di n v i góc nh n làm đáy ạ Ta kéo dài c nh đáy v phía góc nh n T đ nh c a góc nh n h m t đ

ớ ớ ạ ư

ẳ

ọ ạ ạ ộ ườ ẳ ọ ng th ng xu ng vuông góc v i đo n ỵ ườ ạ ừ ỉ ẳ ng th ng h t ta kéo dài ra. Nh vâ , đ đ nh góc vuông v i c nh đáy, ủ ề ườ ng th ng đó chính là chi u cao c a tam giác. đ ố ạ ộ ườ ớ ạ ừ ng th ng xu ng góc v i c nh đáy, đ ườ ng

C X

u o Ò C a i c h C

§¸y

Ch. cao

§¸y

T góc tù, ta h m t đ ủ ẳ ẳ ề th ng đó chính là chi u cao c a tam giác.

(3)

(1)

(2)

Ch. cao

ậ ớ ừ ỹ ẽ V i bài t p trên, đã luy n cho các em k năng v hình, t

ệ ượ ằ ỹ ề ậ

k năng v ể ố c r ng m t v n đ có th có nhi u tình hu ng đ ướ ề ể ứ ộ ấ ấ ề ể ọ ẽ ể ộ ng đ ch ng minh m t

hình đó các em nh n ra đ ử x lý đ sau này lên h c THCS các em th y nhi u h bài hình h c.ọ ụ ớ ậ

ệ ỏ

ệ Ví d 2: Bài 7, trang 137 (Toán nâng cao l p 5 T p 2) ế ớ ỏ Cho hình thang ABCD có đáy nh AB là 27cm, đáy l n CD là 48cm. N u kéo dài đáy nh thêm 5cm thì di n tích hình thang tăng thêm là 40cm. Tính di n tích hình thang đã cho.

27cm

ớ ầ ọ ướ c sau:

40cm

5c m

ắ V i bài toán này, giáo viên yêu c u h c sinh làm theo các b ọ ỹ ề + Đ c k đ bài ể ẽ + V hình đ tóm t t bài toán

48cm c ph n m r ng là m t hình

ẽ ấ ượ ở ộ ầ ộ ẽ + Nhìn vào hình v , các em s th y đ

ệ tham giác có đáy 5cm, di n tích 40cm

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ộ ố ệ

ả ạ ọ

ế ố

ọ

ệ

ằ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t ả

hình h c.. ề ế

ượ ậ c hình thang đã cho thì ph i bi ố V y mu n tính đ t chi u cao hình

ề ề thang. Mà chi u cao hình thang cũng chính là chi u cao hình tam giác.

Do đó:

40x 5

48 2

ề Chi u cao hình tam giác (cũng chính là chi u cao hình thang là: = 16(cm) (cid:0) ề x 16 ệ Di n tích hình thang đã cho: = 600(cm2)

ệ 4. Bi n pháp 4:

ườ ổ ứ ệ ậ ế ắ ậ Th ng xuyên t ứ ọ ằ ch c ôn t p, luy n t p nh m kh c sâu ki n th c h c

ứ ế ệ ề ể ạ ạ ầ ọ ọ sinh đ i trà và t o đi u ki n đ nâng d n ki n th c đã h c cho h c sinh khá

gi i.ỏ

* Ví d :ụ

ữ ụ ể ậ ậ ọ ộ ươ Ví d 1: Sau khi h c th tích hình h p ch nh t và hình l p ph ng có

ệ ậ ể ắ ọ ượ ứ ắ bài “Luy n t p chung”. Đ cho h c sinh n m đ c quy t c, công th c tính

ữ ậ ộ ươ ầ ế ế ộ ố ậ hình h p ch nh t và hình l p ph ng, giáo viên c n thi t k m t s bài cho

ố ượ ợ ớ ọ ớ phù h p v i các đ i t ng h c sinh trong l p.

ả ớ Dành cho c l p:

ậ ố ộ ươ ỗ ề ằ ạ ố M t kh i đá hình l p ph ng có c nh b ng 2cm. M i đ xi mét kh i đá

ặ ỏ ỗ ố ặ n ng 2,5kg. H i m i kh i đá đó n ng bao nhiêu?

ỏ ọ * H i h c sinh:

ế ả ặ ố ế ố + Mu n bi t kh i đá đó n ng bao nhiêu ta ph i bi t gì?

ể ơ ị ở ổ + Đ n v đo th tích bài này có gì thay đ i?

ậ ố ươ ế ể + Mu n tính th tích hình l p ph ng ta làm th nào?

ế ọ Dành cho h c sinh y u:

ậ ố ộ ươ ể ạ ố M t kh i đá hình l p ph ng có c nh 2m. Hãy tính th tích kh i đá ra

ố ố ề mét kh i, đ xi mét kh i.

ỏ ọ * H i h c sinh:

ậ ố ươ ế ể + Mu n tính th tích hình l p ph ể ng ta làm th nào? (HS phát bi u

ể ậ ươ cách tính th tích hình l p ph ng)

3, dm3

ế ệ ữ ể ố ơ ị + Hãy cho bi t m i quan h gi a 2 đ n v đo th tích m

ỏ ọ Dành cho h c sinh khá gi i:

ầ ủ ệ ộ ố ậ ươ Di n tích toàn ph n c a m t kh i đá hình l p ph ng là 24m

3. H i kh i ố ỏ ố ặ t r ng m i đ xi mét kh i n ng

ậ ươ ặ ấ ỗ ề ế ằ đá hình l p ph ng đó n ng bao nhiêu t n bi

2,5kg.

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

ỏ ọ * H i h c sinh:

ế ậ ố ươ ặ ả ế ố + Mu n bi t kh i đá hình l p ph ng đó n ng bao nhiêu ta ph i bi t gì?

ể (th tích)

ố ượ ể ậ ố ươ ả ế + Mu n tính đ c th tích kh i đá hình l p ph ng ta ph i bi t gì?

(c nh)ạ

ắ ạ ắ ậ ươ + Nh c l ể i quy t c tính th tích hình l p ph ng?

ệ

5. Bi n pháp 5: ế ế ề ể ế ươ ọ Thi t k đ ki m ra sau khi k t thúc ch ệ ng “Hình h c Chu vi, di n

ộ ố ể ừ ơ ả ứ ế ể ỹ ừ ể tích, th tích m t s hình” đ v a ki m tra ki n th c, k năng c b n v a

ộ ươ ủ ọ đánh giá trình đ và ph ng pháp suy nghĩ c a h c sinh.

ệ ậ ắ Làm bài t p tr c nghi m

ọ ượ ư ề ề ộ ố H c sinh làm đ ờ c nhi u bài nhi u n i dung nh ng không t n th i

gian

ọ ươ ể ự ặ ọ ỉ ự Tuy là ch l a ch n ph ư ng án đúng ho c sai nh ng đ l a ch n đúng

ậ ụ ọ ể ứ ế ả các em cũng ph i suy nghĩ, v n d ng ki n th c đã h c đ làm bài.

* Ví d :ụ

ề ể ế ươ ệ ọ Đ ki m tra dùng cho khi k t thúc ch ng “Hình h c Chu vi, di n tích,

ủ ọ ộ ố ể ớ th tích m t s hình” c a h c sinh l p 5.

ậ ướ ỗ ộ ố ả ờ ề M i bài t p d i đây đ u nêu kèm theo m t s câu tr l i A, B, C, D (là

ả ờ ố ế đáp s , k t qu ả…) Hãy đánh d u x vào câu tr l ấ i đúng.

ộ 1. Hình tam giác có m t góc tù là hình tam giác?

A (1) B (2) C (3) D (4)

(1 ) (2 ) (3 ) (4 ) ệ 2. Hình thang sau đây có di n tích là bao nhiêu?

10dm

6dm

A 0,81cm2 B 81cm2 C 810cm2 D 8100cm2

17dm

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c.. ế ằ

ộ 3. Bán kính hình tròn sau có đ dài là bao nhiêu? Bi t r ng chu vi hình

tròn là 9,42cm?

r = ? A 3,14cm B 3cm C 1,5cm D 4,17cm

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ả ạ ọ

ộ ố ệ

ế ố

ệ

ằ

ọ

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t

hình h c..

CH NGƯƠ IV

Ọ Ả Ệ Ế K T QU VÀ BÀI H C KINH NGHI M

Ả Ạ ƯỢ Ế I. K T QU Đ T Đ C:

ả ạ ượ ư ế ấ ớ V i cách làm nh trên tôi th y k t qu đ t đ ư c nh sau:

ấ ự ọ ế ơ ớ 1. H c sinh th y t ế tin h n khi ti p xúc v i các bài toán có liên quan đ n

ọ ế ố y u t hình h c.

ổ ẳ ấ ớ ọ ượ ả 2. Không khí l p h c thay đ i h n, các em th y đ c chính b n thân

ườ ủ ộ ứ ế ể ế mình là ng ơ i ch đ ng tìm ra ki n th c và vì th các em hi u bài sâu h n,

ắ ơ ọ ỏ ể ệ ượ ữ ắ n m ch c h n. Nh ng h c sinh khá gi i đã th hi n đ c mình là cây toán

ấ ự ươ ữ ọ ề ủ ớ c a l p, nh ng h c sinh trung bình th y s v n lên rõ nét và đi u đó đã th ể

ệ ỗ ờ ọ hi n qua m i gi h c trên.

iỏ

Khá

Y uế

ả ư ế ấ ả Qua kh o sát th y k t qu nh sau:

ọ TS h c sinh

SL % SL % SL % SL %

24 12 50 8 33,3 4 16,7 0

Ọ Ệ II. BÀI H C KINH NGHI M:

ủ ớ ộ ườ ạ ớ ệ V i kinh nghi m c a m t ng i đã d y l p 5 tôi xin trình bày m t s ộ ố

ủ ả ế ố ụ ệ ạ ọ ọ bi n pháp c a b n thân đã áp d ng trong d y các y u t hình h c cho h c sinh

ư ỹ ủ ữ ụ ế ắ ằ ọ ể ủ c a mình nh m kh c ph c nh ng đi m y u c a h c sinh nh : k năng v ẽ

ắ ạ ỹ ỹ ả hình, k năng c t ghép hình, k năng đo đ c, tính toán gi ộ i các bài toán có n i

dung hình h c.ọ

ớ ố ượ ộ ư ả ọ ớ Nhìn chung, v i đ i t ư ng h c sinh l p 5 ch a ph i là trình đ t duy

ử ụ ự ế ể ầ ạ ồ phát tri n m nh nên c n chú ý đ n công tác th c hành và s d ng đ dùng

ể ỗ ợ ọ ượ ạ ạ d y h c đ h tr cho bài d y. Tuy nhiên cũng không đ ằ ệ c quan ni m r ng

ể ư ế ể ệ ọ ầ ớ ọ v i h c sinh ti u h c thì không c n quan tâm đ n vi c phát tri n t duy cho

ả ế ế ợ ừ ượ ữ các em mà giáo viên ph i bi ự t k t h p gi a tr c quan và tr u t ng, phân tích

ế ố ạ ọ ợ ổ ọ và t ng h p trong d y h c các y u t hình h c.

ố ấ ượ ế ọ ạ Hai nhân t ế ị quan tr ng quy t đ nh đ n ch t l ọ ng d y h c chính là

ế ố ầ ạ ọ ọ ở ớ ệ ố th y và trò. Do đó mu n d y h c các y u t hình h c ạ l p 5 đ t hi u qu ả

cao thì c n:ầ

ề * V phía giáo viên:

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ

ộ ố ệ

ả ạ ọ

ế ố

ọ

ệ

ằ

hình h c..

M t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu d y h c các y u t ạ

ế ố ủ ứ ệ ậ ọ + Có nh n th c đúng ý nghĩa, vai trò c a vi c d y h c các y u t hình

ớ ọ ọ h c cho h c sinh l p 5

ế ố ư ệ ắ ặ ạ ể ể ệ ủ + N m đ c tr ng c a vi c d y các y u t hình hình đ th hi n làm

ủ ư ặ ọ ổ ậ ượ n i b t đ c tính đ c tr ng c a hình h c.

ớ ươ ạ ọ ướ ấ ự ổ + Tích c c đ i m i ph ng pháp d y h c theo h ọ ng l y h c sinh làm

trung tâm.

ế ề ạ ứ ể ế ố ơ ể + Hi u bi t thông su t, hi u sâu h n v m ch ki n th c hình h c ọ ở

ể ọ ở ớ ti u h c nói chung và l p 5 nói riêng.

ề ọ * V phía h c sinh:

ự ọ ậ ướ ự ổ ứ ướ ẫ ủ ầ + Tích c c h c t p d i s t ch c, h ng d n c a th y giáo

ở + Ôn bài chu đáo nhà

ệ ẽ ắ ạ ỹ ọ + Rèn luy n k năng v hình, c t, ghép, đo đ c, tính toán trong toán h c

và c th c t ả ự ế .

ạ ế ố ạ ọ ọ ở ớ ờ Tóm l i: D y h c các y u t hình h c ể l p 5 không th tách r i nhau

ọ ộ ậ ố ế ợ ớ ố ọ ư ộ ả ạ ế nh m t môn h c đ c l p mà ph i ph i k t h p v i s h c và các m ch ki n

ứ th c khác.

Ầ Ậ Ế PH N III: K T LU N

ỹ ượ ủ ữ ả ệ Trên đây là nh ng kinh nghi m c a b n thân tôi tích lu đ c trong

ủ ề ữ ể ẹ ạ ạ ọ ọ nh ng năm d y h c ti u h c. Ph m vi c a đ tài còn bó h p trong khuôn kh ổ

ắ ằ ủ ẽ ề ế ệ ạ ộ kinh nghi m c a m t cá nhân nên ch c r ng s còn nhi u h n ch . Kính

ể ề ế ệ ồ ổ ệ mong các đ ng nghi p có ý ki n đóng góp và b sung đ đ tài hoàn thi n

h nơ

Ủ

ƯỜ

Ế

Ậ XÁC NH N C A

I VI T

HĐKH NHÀ TR

NGƯỜ

ị ỷ Ngô Th Thu

ƯỜ

ủ

ị

Ỹ NG TH M

GVTH: Ngô Th Th y TH YỦ