ạ ơ ọ ế ế ề Đ  bài: Suy nghĩ khi đ c đo n th  sau đây: "N u là con chim, là chi c lá ... đâu ch ỉ

ậ nh n riêng mình"

Bài làm

ệ ấ ấ ả ơ ỉ Th  hay không ch  giàu c m xúc mà còn l p lánh ch t trí tu , lý trí, mang hàm nghĩa sâu

ủ ấ ạ ọ ơ ộ ố ữ   xa. Tôi r t thích khi đ c đo n th  sau đây, rút trong bài M t khúc ca xuân c a T  H u

ế vi t vào tháng 12 năm 1977:

ế ế N u là con chim, là chi c lá

ế ả ả Thì chim ph i hót, chi c lá ph i xanh

ẽ ả L  nào vay mà không tr

ậ ỉ ố S ng là cho, đâu ch  nh n riêng mình.

ề ạ ợ ơ ả Đo n th  đã g i lên trong tâm trí tôi bao suy nghĩ, bao đi u lý thú. Tác gi ộ    đã nêu lên m t

ự ệ ẹ ệ ả ố ố ậ   ố quan ni m s ng tích c c, s ng đ p trong m i quan h  nhân sinh: vay và tr , cho và nh n

ữ ộ ố ớ ọ ồ ườ ấ gi a c ng đ ng đ i v i m i ng ế ệ ẻ i, nh t là th  h  tr .

ơ ẹ ị ẹ ể ượ ừ ẹ ế ạ ả ồ Đo n th  đ p, đ p gi n d , đ p h n nhiên. Con chim và chi c lá v a là bi u t ng cho s ự

ừ ượ ủ ữ ế ả ố s ng, v a là hình t ả ng c a ngôn ng  thi ca: "Chim ph i hót, chi c lá ph i xanh". Chim

ả ố ượ ố ượ ượ ờ ự ầ hót vì s ng theo b n năng, đ c s ng, đ c bay l n trong ánh sáng và b u tr i t do.

ả ượ ưỡ ướ ỡ ủ ấ ằ ằ ờ "Lá ph i xanh", lá đ c nuôi d ằ ng b ng n c, b ng màu m  c a đ t, b ng khí tr i và

ự ế ả ả ượ ố ánh sáng. Đ c s ng trong t nhiên nên "chim ph i hót, chi c lá ph i xanh". Đó là quy

ậ ủ ự ậ ủ ự ố ủ ằ lu t c a t ế   ờ  nhiên, quy lu t c a s  s ng muôn đ i và vĩnh h ng. Màu xanh c a lá, ti ng

ẻ ẹ ủ ủ ờ ạ ẻ ẹ ệ ủ ự ố hót c a chim tr i còn là v  đ p c a thiên nhiên, đem l i v  đ p kì di u c a s  s ng.

ậ ủ ừ ế ả ậ ơ ộ   T  chim hót, lá xanh, nhà th  nói đ n vay và tr , cho và nh n, đó là quy lu t c a cu c

ườ ệ ạ ộ ố ố ộ ủ ố s ng xã h i, c a con ng i. Nói m t cách khác, là quan ni m s ng, đ o lý s ng.

ử ủ ổ ở ữ ẻ ả ộ "Vay mà không tr  là vong ân b i nghĩa, đó là cách hành x  c a nh ng k  "ăn x i thì",

ạ ườ ấ ế ấ ẽ ộ ờ ẽ ắ ủ c a lo i ng i b t nhân b t nghĩa. Hai ti ng "l nào" là m t l i kh  nh c: không nên làm

ư ế ượ ứ nh  th , không đ ử ư ế c  ng x  nh  th .

ị ơ ả ả ạ ơ ề ơ   Có vay và có tr  là đúng đ o lí. Vay và tr  mang hàm nghĩa ch u  n, mang  n và đ n  n

ớ ẻ ồ ả ố ướ ớ ồ ơ ư đáp nghĩa: "Ăn qu  nh  k  tr ng cây", "U ng n c nh  ngu n", "Ai ơ   i. b ng bát c m

ả ấ ớ ớ ầ đ y/ Nh  công hôm s m c y cày cho chăng?", là vay là tr . Trong xà lim máy chém, trên

ườ ướ ườ ủ ự ườ ế ẫ ẩ đ ng b c ra pháp tr ng c a th c dân Pháp, ng ạ i chi n sĩ cách m ng v n ng ng cao

ẫ ự ắ ở ộ ầ đ u, v n hiên ngang, t hào nh c nh  mình, đ ng viên mình:

ơ ổ Đã vay dòng máu th m thiên c

ạ ả ố Hãy tr  ta cho m ch gi ng nòi.

ớ ớ ấ ẵ ườ ệ ừ ế ệ ằ Qua m y nghìn năm đ ng đ ng, l p l p con ng i Vi t Nam t th  h  này qua th  h ế ệ

ồ ươ ắ ố ệ ơ ự ể ả khác đã đem m  hôi và x ủ   ng máu đ  xây d ng và b o v  n i chôn nhau c t r n c a

ẻ ẹ ấ ơ ả   mình, làm nên giang s n g m vóc, ngày thêm v  vang, ngày thêm giàu đ p. Ai cũng c m

ố ớ ổ ứ ươ ụ ặ ắ ấ ố th y nghĩa v  thiêng liêng đ i v i T  qu c đè n ng đôi vai, g ng s c v n lên đem tài trí

ợ ủ ổ ứ ả ồ ậ góp s c cùng đ ng bào "tr " món n  c a t tiên, ông cha mà mình đã "vay", đã nh n:

ấ ề ơ Đ t là n i Chim v

ơ ồ ướ ở N c là n i R ng

ạ ơ L c Long Quân và Âu C

ứ ẻ ồ ọ Đ  ra đ ng bào ta trong b c tr ng

ữ ữ ờ ấ Nh ng ai đã khu t, nh ng ai bây gi

Yêu nhau và sinh con đ  cáiẻ

ầ ườ Gánh vác ph n ng i đi tr ướ ể ạ c đ  l i

ệ ặ D n dò con cháu chuy n mai sau

ằ H ng năm ăn đâu làm đâu

ế ầ ớ Cũng bi t cúi đ u nh  ngày gi ỗ ổ  T ..

ấ ướ ễ ề (Đ t n c ­ Nguy n Khoa Đi m)

ạ ộ ờ ạ ử ề ạ ắ ườ ố ỉ Khép l ơ i đo n th  là m t l i nh n g i v  đ o lý làm ng ậ   i. "S ng là cho, đâu ch  nh n

ụ ụ ế ế ậ ố riêng mình". Trong văn cách, "cho" là c ng hi n, dâng hi n, là ph c v . "Nh n" là h ưở   ng

ủ ả ộ ố ụ ứ ề ờ ồ th . Trong cu c s ng th i bình, đem m  hôi, đem công s c làm ra nhi u c a c i,. góp

ầ ướ ế ạ ờ ấ ả ọ ề ph n làm cho dân giàu n c m nh là "cho". Th i kháng chi n, t ậ   t c  m i mi n h u

ươ ướ ề ề ế ế ộ ph ề ng đ u h ế   ng v  ti n tuy n, thi đua "thóc không thi u m t cân, quân không thi u

ườ ẻ ọ ữ ế ậ ạ ườ ộ m t ng i"; hàng v n nam n  thanh niên ào ào ra tr n, quy t tâm "x  d c Tr ơ ng S n đi

ướ Ư ế ệ ể ế ứ c u n ấ   c". Hàng ngàn sinh viên  u tú "x p bút nghiên theo vi c đao cung'' đ  chi n đ u

ả ấ ổ ề ố ế ế ồ gi ố i phóng mi n Nam, th ng nh t T  qu c. Có bi t bao chi n sĩ, đ ng bào đã "cho ", đã

ụ ụ ế ể ế ắ ắ "hi n dâng", đã "ph c v ", đã hy sinh đ  giành chi n th ng. Nào ai đã đ n đo, là "ch ỉ

ậ nh n riêng mình".

ứ ự ữ ộ ị ế ố ẹ ườ ẻ ơ M t ch  "cho" bình d  mà ch a đ ng bi t bao t t đ p. Lúc đói rét thì nh ng c m s  áo.

ư ấ ậ ạ ạ ồ ộ ổ "lá lành đùm lá rách"; lúc ho n n n thì chung l ng đ u c t, đ ng cam c ng kh . Vì ai

ế ố ế ươ ẻ ươ ươ cũng bi ẹ t s ng đ p, đã bi t "cho" nhau tình th ng, san s , t ng thân t ng ái. Có

ớ ượ ố ẻ ạ ả ồ ườ ộ "cho", có san s , có đ ng c m m i đ c s ng h nh phúc trong tình ng ớ i r ng l n, trong

ồ ồ lòng đ ng bào, đ ng chí.

ơ ầ ơ ủ ố ữ ữ ộ ợ ướ M t ch  "cho" trong bài th  B m i c a T  H u ng i ca tình quân dân cá n ợ c, ng i ca

ẹ ệ ề ườ lòng m  Vi ắ t Nam ch c nhi u ng ớ i còn nh :

ụ ừ Bao bà c  t ẹ  tâm làm m ,

ư ẻ Yêu quý con nh  đ  con ra

Cho con nào áo, nào quà,

ưở ơ ủ Cho c i con s i, cho nhà con ng i...

ế ậ ố ỉ ế ố ẹ Vì bi t "S ng là cho, đâu ch  nh n riêng mình", nên ai cũng bi t s ng đ p làm tròn nghĩa

ự ề ự ồ ữ ủ ế ấ ố ộ ộ ủ ấ   ụ v  công dân; s ng, lao đ ng, chi n đ u vì s  t n vong c a dân t c, s  b n v ng c a đ t

n c:ướ

ữ ườ ợ ấ ướ ớ ồ ữ ọ Nh ng ng i v  nh  ch ng còn góp cho Đ t N c nh ng núi V ng Phu

ặ ợ ồ ố C p v  ch ng yêu nhau góp nên hòn Tr ng Mái

ự ủ ể ạ ầ Gót ng a c a Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đ m đ  l i

ấ ổ ươ ự ươ Chín m i chín con voi góp mình d ng đ t T  Hùng V ng

ữ ằ ẳ ồ Nh ng con r ng n m im góp dòng sông xanh th m

ườ ọ Ng ấ ướ i h c trò nghèo góp cho Đ t N c mình núi Bút non Nghiên...

ấ ướ ễ ề (Đ t N c ­ Nguy n Khoa Đi m)

ể ạ ữ ữ ư ạ ơ Nh ng ch  nh : "góp nên", "góp cho", "góp mình", "đ  l i" trong đo n th  trên đã làm

ệ ẹ ậ ộ ố ờ ố ỉ sáng ng i m t quan ni m s ng đ p, "s ng là cho, đâu ch  nh n riêng mình". Đó là tình

ủ ứ ườ ệ ườ nhân ái, đ c hi sinh c a con ng i Vi t Nam trong tr ử ị ng kì l ch s .

ề ẹ ố ờ ự ề ấ ướ ệ Nh  có truy n th ng cao đ p đó mà nhân dân ta t hào v  đ t n c Vi t Nam:

ấ ướ ố ấ Ôi Đ t N c sau b n nghìn năm đi đâu ta cũng th y

ộ ờ ữ Nh ng cu c đ i đã hóa núi sông ta.

ấ ướ ướ ỳ ệ ể ộ ườ ế ỷ B c sang th  k  XXI, đ t n c ta phát tri n m t cách k  di u trên con đ ng công

ố ữ ẫ ủ ệ ệ ề ạ ạ ơ nghi p hóa và hi n đ i hóa. Đo n th  trên đây c a T  H u v n còn nhi u ý nghĩa th i s ờ ự

ổ ẻ ố ớ ẻ ấ ớ ệ m i m , nh t là đ i v i tu i tr  Vi t Nam.

ỏ ộ ố ớ ấ ướ ự ệ ổ ướ ạ ọ H c gi i, lao đ ng t t vì s  nghi p đ i m i đ t n c, vì dân giàu, n ộ   c m nh, xã h i

ủ ằ công b ng, dân ch , văn minh.

ỏ ỏ ặ ậ ế ậ ố ọ H c gi ộ i, lao đ ng gi ộ   ọ i, ti n quân vào m t tr n khoa h c kĩ thu t. S ng trong lao đ ng

ạ ạ ố sáng t o, s ng h nh phúc trong tình nhân ái bao la.

ơ ờ ế ổ ẻ ề ấ ấ ả ớ H n bao gi h t, tu i tr  chúng ta m i th y th m thía v  tình c m, t ư ưở  t ứ   ng hàm ch a

ộ ầ ơ ẹ trong m t v n th  đ p, giàu ý nghĩa

Bài làm 2

ờ ố ượ ượ ả ậ ừ ẹ ượ Đ c sinh ra trong đ i s ng, đ c c m nh n tình yêu bao la t cha m , đ c th a h ừ ưở   ng

ữ ủ ễ ặ ạ ộ ị ườ ườ nh ng giá tr  mà t o hoá ban t ng. Đó là di m phúc c a m t con ng i bình th ng. Quan

ở ằ ẫ ử ư ư ọ ụ ử tr ng nh  không khí ta th  h ng ngày, thiêng liêng nh  tình m u t , tình ph  t ta có

ậ ượ ừ ạ ừ ệ ế ấ ỗ trong t ng giây phút, m i món quà mà ta nh n đ c t t o hoá khi xu t hi n trên th  gian

ộ ổ ứ ề ề ệ ắ ậ ớ ộ ượ ề này đ u g n li n v i m t b n ph n, m t trách nhi m. Ý th c đ c đi u này, trong bài

ơ ố ữ ộ ế "M t khúc ca xuân " nhà th  T  H u có vi t:

ế ế "N u là con chim, là chi c lá

ế ả ả Thì chim ph i hót, chi c lá ph i xanh

ẽ ả L  nào vay mà không tr

ậ ỉ ố S ng là cho đâu ch  nh n riêng mình"

ỉ ừ ơ ạ ở ộ ả ơ ố ộ ở Bài th  không ch  d ng l ệ    m t cách s ng mà cao c  h n nó còn m  ra m t quan ni m i

ự ơ ộ ưở ủ ầ ỗ ố ườ ộ nhân sinh tích c c, hay đúng h n là m t lí t ng s ng c n có c a m i ng i trong xã h i.

ế ế "N u là con chim, là chi c lá

ế ả ả Thì chim ph i hót, chi c lá ph i xanh"

ơ ố ữ ượ ự ể ể ế ế ạ ệ   Nhà th  T  H u m n hai th c th  chi c lá và ti ng chim đ  minh ho  cho quan ni m

ệ ờ ạ ạ ọ ủ c a mình. T o hoá đã t o ra loài chim và ban cho chúng gi ng hót tuy t v i thì cũng có

ằ ả ươ ự ư ậ ế ả nghĩa r ng đã là chim thì ph i hót và t ng t ắ ẳ    nh  v y, chi c lá non ph i xanh. Ch c h n

ổ ế ừ ụ ề ế ậ ẩ ọ ai đã t ng đ c tác ph m n i ti ng "Ti ng chim hót trong b i m n gai" đ u không th ể

ế ứ ụ ể ậ ả ị ộ   quên hình  nh chú chim đã dùng h t s c mình đ  lao vào b i m n gai, chú chim đã b  m t

ự ư ế ế ồ ố ế   ẫ ấ cây gai xuyên vào l ng ng c nh ng chú v n c t lên ti ng hót cu i cùng ­ ti ng hót mà đ n

ị ế ả ạ ơ ượ ế ả ả c  ho  mi, s n ca cũng ph i ghen t , ti ng hót mà c  Th ả   ng đ  trên cao nghe cũng ph i

ườ ư ế ủ ạ ấ ướ ấ ỉ m m c ấ ằ i. Và nh  th  đ  cho ta th y r ng h nh phúc nh t, sung s ng nh t chính là giây

ượ ố ế ế ế ờ phút đ ẽ c c ng hi n cho đ i. Còn chi c lá kia s  là gì hôm nay n u thiên nhiên không ban

ồ ưỡ ể ẽ ấ ợ ờ ế ườ cho ngu n d ng khí đ  hô h p và quang h p. S  là gì bây gi n u con ng ẫ i nh n tâm

ắ ỏ ư ậ ộ ả ờ ng t b  nó đi. Và nh  v y, m t khi đã đ ượ ồ ạ c t n t ệ   i trên cõi đ i này thì lá ph i có nhi m

ự ể ấ ầ ả ậ ầ ờ ạ ụ v  đem màu xanh tràn đ y nh a sông  y tô đi m cho b u tr i, c nh v t hay đem l i bóng

ưỡ râm, d ng khí cho muôn loài.

ậ ườ ẻ ứ ủ ậ ấ ấ ầ ộ V y, là con ng i ­ là k  đ ng đ u c a muôn loài, là loài đ ng v t cao c p nh t có t ư

ể ố ế ộ duy, suy nghĩ, chúng ta đã làm gì đ  c ng hi n cho xã h i?

ượ ạ ừ ươ ờ ế ủ ẹ ượ ớ ượ Đ c t o nên t tình yêu th ng vô b  b n c a cha và m , đ c l n lên đ ọ   c bao b c

ủ ộ ữ ồ ộ ơ ượ ưỡ gi a vòng tay nhân ái c a c ng đ ng, r ng h n đ ở c hít th  Bao d ằ ng khí h ng ngày,

ượ ố ộ ấ ướ ế ả đ c s ng trong m t đ t n c hoà bình ­ đó là gì n u không ph i là vay m n t ượ ừ ộ    cu c

ừ ộ ố s ng, t xã h i?

ượ ọ ậ ượ ữ ấ ờ ế ạ ả Ngày nay, đ c h c t p, đ c sinh ho t gi a đ t tr i bình yên là gì n u không ph i mang

ế ệ ữ ề ớ ộ ướ ổ ả ủ trong mình m t ni m tri ân v i nh ng th  h  đi tr ổ   c đã đánh đ i c  mùa xuân c a tu i

ẻ ươ ướ ể ắ ượ ộ ậ ự ộ ố ộ ậ tr  và th m chí là x ng máu, là n c m t. đ  có đ c m t cu c s ng đ c l p t do nh ư

ậ ườ ẳ ữ ệ ơ ngày nay. Vì v y, đã là ng ả   i h n trong mình nh ng trách nhi m thiêng liêng. Đ n gi n

ậ ố ể ả ơ ả ơ ư ẹ ế ầ ả ọ nh  ph i h c th t t t đ  tr   n cho cha m , th y cô đã h t lòng vì mình. Cao c  h n nh ư

ế ứ ự ệ ủ ự ủ ệ ấ ơ ố c ng hi n s c l c, trí tu  c a mình vào s  nghi p chung c a giang s n g m vóc này. Đó

ụ ổ ủ ệ ậ ỗ ườ ơ chính là trách nhi m, là nghĩa v , b n ph n c a m i con ng i. Hay đúng h n nói theo

ả ả ạ ợ ờ Ph m Ngũ Lão: Đó là món n  ph i tr  cho đ i.

ị ễ "Nam nhi v  li u công danh trái

ế ầ Tu thính nhân gian thuy t Vũ h u"

ạ ẫ ạ ể ả ổ Nhìn l ư ế i ngày x a đ ' ng m l i ngày nay. Chúng ta ph i làm gì đ  không kh  danh là th ế

ế ệ ườ ế ệ ộ ủ ướ ỡ ọ ư ườ ệ ẻ h  tr , th  h  thanh niên, th  h  r ng c t c a n c nhà, nh  giúp đ  m i ng i xung

ấ ướ ự ư ế ố ớ ườ ố quanh, s ng h t mình, s ng tích c c, đ a đ t n c mình sánh vai v i các c ố   ng qu c,

ể ượ ề ươ ự ố năm châu. Đ  làm đ c đi u đó hãy noi g ắ   ng Lê Bá Khánh Trình, Lê T  Qu c Th ng

ả ố ố ể ở ộ ộ ồ ị ơ hay gi n d  h n là s ng t t đ  tr  thành m t công dân có ích cho c ng đ ng.

ể ằ ả ố ư ế ẽ ậ ỉ N u nh  ai cũng hi u r ng: "L  nào vay mà không tr ; S ng là cho đâu ch  nh n riêng

ọ ườ ẽ ố ẹ ế ươ ươ ế mình", thì m i ng i s  s ng đ p bi t bao, tình t ng thân, t ẽ ắ ng ái s  th m thi t và

ế ườ ươ ẹ t i đ p bi t nh ng nào!