Đề tài: Tác động của việc điều hành lãi suất của NHTW hiện nay tới huy động vốn của các doanh nghiệp VN

Đề tài: Tác động của việc điều hành lãi suất của NHTW hiện nay tới huy động vốn của các doanh nghiệp VN

Các thành viên:

1

1. Đào Thị Khánh Hòa CQ528275 2. Phạm Phương Thảo CQ 528672 3. Nguyễn Đình Nam CQ532572 4. Nguyễn Thị Thùy Dung CQ528113 5. Nguyễn Thị Kim Chi CQ528070 6. Hà Thị Dung CQ510650 7. Nguyễn Thị Mai Anh CQ530106 8. Nguyễn Ngọc Sơn Tùng CQ511056 9. Nguyễn Thị Hoài Thương CQ535066 10. Phạm Thị Thu Trang CQ535031

1.1. Tổng quan vốn

1.1.1 Khái niệm vốn

Theo sự phát triển của lịch sử, các quan điểm về vốn xuất hiện và ngày càng hoàn thiện, tiêu biểu có các cách hiểu về vốn như sau của một số nhà kinh tế học thuộc các trường phái kinh tế khác nhau.

Theo một số nhà tài chính thì vốn là tổng số tiền do những người có cổ phần trong công ty đóng góp và họ nhận được phần thu nhập chia cho các chứng khoán của công ty. Như vậy, các nhà tài chính đã chú ý đến mặt tài chính của vốn, làm rõ được nguồn vốn cơ bản của doanh nghiệp đồng thời cho các nhà đầu tư thấy được lợi ích của việc đầu tư, khuyến khích họ tăng cường đầu tư vào mở rộng và phát triển sản xuất.

Theo khái niệm trong giáo trình Tài chính doanh nghiệp của Trường Đại học Kinh tế quốc dân thì khái niệm về vốn được chia thành hai phần: Tư bản (Capital) là giá trị mang lại giá trị thặng dư. Vốn được quan tâm đến khía cạnh giá trị nào đó của nó mà thôi. Bảng cân đối kế toán phản ánh tình hình tài chính của một doanh nghiệp tại một thời điểm . Vốn được nhà doanh nghiệp dùng để đầu tư vào tài sản của mình. Nguồn vốn là những nguồn được huy động từ đâu. Tài sản thể hiện quyết định đầu tư của nhà doanh nghiệp; Còn về bảng cân đối phản ánh tổng dự trữ của bản thân doanh nghiệp dẫn đến doanh nghiệp có dự trữ tiền để mua hàng hoá và dịch vụ rồi sản xuất và chuyển hoá, dịch vụ đó thàng sản phẩm cuối cùng cho đến khi dự trữ hàng hoá hoặc tiền thay đổi đó sẽ có một dòng tiền hay hàng hoá đi ra đó là hiện tượng xuất quỹ, còn khi xuất hàng hoá ra thì doanh nghiệp sẽ thu về dòng tiền (phản ánh nhập quỹ và biểu hiện cân đối của doanh nghiệp là ngân quỹ làm cân đối dòng tiền trong doanh nghiệp).

2

Một số quan niệm về vốn ở trên tiếp cận dưới những góc độ nghiên cứu khác nhau, trong những điều kiện lịch sử khác nhau. Vì vây, để đáp ứng đầy đủ yêu cầu về hạch toán và quản lý vốn trong cơ chế thị trường hiện nay, có thể khái quát vốn là một phần thu nhập quốc dân dưới dạng vật chất và tài sản chính được

các cá nhân, tổ chức bỏ ra để tiến hành kinh doanh nhằm mục đích tối đa hoá lợi nhuận.

1.1.2 Các đặc trưng cơ bản của vốn

Vốn phải đại diện cho một lượng tài sản nhất định. Có nghĩa là vốn được biểu

hiện bằng giá trị của tài sản hữu hình và tài sản vô hình của doanh nghiệp.

Vốn phải vận động sinh lời, đạt được mục tiêu kinh doanh.

Vốn phải được tích tụ và tập trung đến một lượng nhât định mới có thể phát huy

tác dụng để đầu tư vào sản xuất kinh doanh.

Vốn có giá trị về mặt thời gian. Điều này rất có ý nghĩa khi bỏ vốn vào đầu tư

và tính hiệu quả sử dụng của đồng vốn.

Vốn phải gắn liền với chủ sở hữu nhất định, không thể có đồng vốn vô chủ và

không có ai quản lý.

Vốn được quan niệm như một hàng hóa và là một hàng hoá đặc biệt có thể mua

bán quyền sử dụng vốn trên thị trường vốn, thị trường tài chính.

Vốn không chỉ biểu hiện bằng tiền của các tài sản hữu hình ( bằng phát minh

sáng chế, các bí quyết công nghệ, vị trí kinh doanh, lợi thế trong sản xuất …)

1.1.3 Phân loại vốn.

1.1.3.1 Căn cứ theo nguồn hình thành vốn.

 Vốn chủ sở hữu:

3

Vốn chủ sở hữu là số vốn góp do chủ sở hữu, các nhà đầu tư đóng góp. Số vốn này không phải là một khoản nợ, doanh nghiệp không phải cam kết thanh toán, không phải trả lãi suất. Tuy nhiên, lợi nhuận thu được do kinh doanh có lãi của doanh nghiệp đẽ được chia cho các cổ đông theo tỷ lệ phần vốn góp cho mình. Tuỳ theo loại hình doanh nghiệp, vốn chủ sở hữu được hình thành theo các cách thức khác nhau. Thông thường nguồn vốn này bao gồm vốn góp và lãi chưa phân phối.

 Vốn vay:

Vốn vay là khoản vốn đầu tư ngoài vốn pháp định được hình thành từ nguồn đi vay, đi chiếm dụng của các tổ chức, đơn vị cá nhân và sau một thời gian nhất định, doanh nghiệp phải hoàn trả cho nguời cho vay cả lãi và gốc. Phần vốn này doanh nghiệp được sử dụng với những điều kiện nhất định (như thời gian sử dụng, lãi suất, thế chấp...) nhưng không thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp. Vốn vay có hai loại là vốn vay ngắn hạn và vốn vay dài hạn.

1.1.3.2 Căn cứ theo thời gian huy động vốn.

 Vốn thường xuyên.

Vốn thường xuyên là nguồn vốn có tính chất ổn định và dái hạn mà doanh nghiệp có thể sử dụng để đầu tư vao ftài sản cố định và một bộ phận tài sản lưu động tối thiểu thường xuyên cần thiết cho hoạt động doanh nghiệp. Nguồn vốn này bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn vay dài hạn của doanh nghiệp.

 Vốn tạm thời.

Vốn tạm thời là nguồn vốn có tính chất ngắn hạn (dưới 1 năm) mà doanh số có thể sử dụng để đap sứng nhu cầu có tính chất tạm thời, bất thường phát sinh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nguồn vốn này bao gồm các khoản vay ngắn hạn và các khoản chiếm dụng của bạn hàng.

1.1.3.3 Căn cứ theo công dụng kinh tế của vốn.

 Vốn cố định.

Vốn cố định của doanh nghiệp là một bộ phận đầu tư ứng trước về tài sản cố định và tài sản đầu tư cơ bản, mà đặc điểm luân chuyển từng phần trong nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh và hoàn thành một vòng tuần hoàn khi tài sản cố định hết thời gian sử dụng.

4

Quy mô của vốn cố định quyết định quy mô của tài sản cố định nhưng các đặc điểm của tài sản cố định lại ảnh hưởng đến sự vận động và công tác quản lý cố

định. Muốn quản lý vốn cố định một cách hiệu quả thì phải quản lý sử dụng tài sản cố định một cách hữu hiệu.

Để quản lý chặt chẽ, hữu hiệu tài sản cố định, có thể phân loại tài sản cố

định theo các tiêu thức sau:

 Vốn lưu động.

Vốn lưu động của doanh nghiệp là số tiền ứng trước về tài sản lưu động và tài sản lưu thông nhằm đảm bảo cho quá trình tái sản xuất của doanh nghiệp được thực hiện thường xuyên liên tục.

Tài sản lưu động là những tài sản ngắn hạn, thường xuyên luân chuyển trong quá trình kinh doanh. Tài sản lưu động tồn tại dưới dạng dự trữ sản xuất (nguyên vật liệu, bán thành phẩm, công cụ, dụng cụ... ) sản phẩm đang trong quá trình sản xuất (sản phẩm dở dang), thành phẩm, chi phí tiêu thụ, tiền mặt... trong giai đoạn lưu thông. Trong bảng cân đối tài sản của doanh nghiệp thì tài sản lưu động chủ yếu được thể hiện ở các bộ phận là tiền mặt, các chứng khoán có thanh khoản cao, các khoản phải thu và dự trữ tồn kho.

Giá trị của các loại tài sản lưu động của doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thường chiếm từ 25% đến 50% tổng giá trị tài sản của chúng. Vì vậy, quản lý và sử dụng vốn lưu động hợp lý có ảnh hưởng rất quan trọng đến việc hoàn thành nhiệm vụ chung của doanh nghiệp, trong đó có công tác nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

5

Để quản lý vốn lưu động có hiệu quả, cần tiến hành phân loại vốn lưu động:

Nhận xét: Mỗi cách phân loại cho ta hiểu rõ thêm về vốn theo từng khía cạnh. Mỗi loại vốn đều có ưu nhược điểm riêng đòi hỏi phải được quản lý sử dụng hợp lý và chặt chẽ. Đồng thời, mỗi loại vốn sẽ phát huy tác dụng trong những điều kiện khác nhau, trong một cơ cấu vốn thích hợp.

1.1.4 Vai trò của vốn.

Tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh dù với bất kỳ quy mô nào cũng cần phải có một lượng vốn nhất định, nó là điều kiện tiền đề cho sự ra đời và phát triển của các doanh nghiêp.

6

Về mặt pháp lý: mỗi doanh nghiệp khi muốn thành lập thì điều kiện đầu tiên doanh nghiệp đó phải có một lượng vốn nhất định, lượng vốn đó tối thiểu phải bằng lượng vốn pháp định ( lượng vốn tối thiểu mà pháp luật quy định cho từng

loại hình doanh nghiệp ) khi đó địa vị pháp lý của doanh nghiệp mới được xác lập. Ngược lại, việc thành lập doanh nghiệp không thể thực hiện được. Trường hợp trong quá trình hoạt động kinh doanh, vốn của doanh nghiệp không đạt điều kiện mà pháp luật quy định, doanh nghiệp sẽ bị tuyên bố chấm dứt hoạt động như phá sản, giải thể, sát nhập…Như vậy, vốn có thể được xem là một trong những cơ sở quan trọng nhất để đảm bảo sự tồn tại tư cách pháp nhân của một doanh nghiệp trước pháp luật.

Về kinh tế: trong hoạt động sản xuất kinh doanh, vốn là một trong những yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của từng doanh nghiệp. Vốn không những đảm bảo khả năng mua sắm máy móc thiết bị, dây truyền công nghệ để phục vụ cho quá trình sản xuất mà mà còn đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra thường xuyên, liên tục.

Vốn là yếu tố quan trọng quyết định đến năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và xác lập vị thế của doanh nghiệp trên thương trường. Điều này càng thể hiện rõ trong nền kinh tế thị trường hiện nay với sự cạnh tranh ngày càng ngay gắt, các doanh nghiệp phải không ngừng cải tiến máy móc thiết bị, đầu tư hiện đại hoá công nghệ … Tất cả những yếu tố này muốn đạt được thì đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng vốn đủ lớn.

Vốn cũng là yếu tố quyết định đến việc mở rộng phạm vi hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể tiến hành tái sản suất mở rộng thì sau một chu kỳ kinh doanh, vốn của doanh nghiệp phải sinh lời tức là hoạt động kinh doanh phải có lãi đảm bảo vốn của doanh nghiệp tiếp tục mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thương trường.

Nhận thức được vai trò quan trọng của vốn như vậy thì doanh nghiệp mới có thể sử dụng vốn tiết kiệm, có hiệu quả hơn và luôn tìm cách nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

1.2 Các hình thức huy động vốn qua công cụ nợ

7

1.2.1 Khái quát huy động vốn qua công cụ nợ

Để có được vốn hoạt động thì doanh nghiệp phải thực hiện huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau. Huy động vốn là hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn của doanh nghiệp.

Huy động vốn chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố khác nhau hay nói cách khác

là các ràng buộc khác nhau như:

+ Hình thức pháp lý của doanh nghiệp: một doanh nghiệp nhà nước khi huy động vốn phải chịu sự ràng buộc của các văn bản quản lý Nhà nước về tỷ lệ huy động tối đa có thể (Luật DNNN).

+ Sự vững mạnh về tình hình tài chính nói chung và có khả năng thanh toán nói riêng sẽ là những điều kiện mà chủ nguồn tài chính chú ý khi xem xét bỏ vốn cho doanh nghiệp.

+ Chiến lược kinh doanh quyết định cầu về vốn và từ đó ảnh hưởng đến lượng

vốn cần thiết huy động của doanh nghiệp.

Xuất phát điểm của chiến lược kinh doanh là cơ sở để huy động vốn. Để thực

hiện huy động vốn thì ta cần phải xác định cầu về vốn của doanh nghiệp.

1.2.2 Phát hành trái phiếu:

Đây là hình thức cung ứng vốn trực tiếp từ công chúng. Doanh nghiệp phát hành lượng vốn cần thiết dưới hình thức trái phiếu thường có kỳ hạn xác định và bán cho công chúng. Đặc trưng cơ bản là tăng vốn gắn với tăng nợ của doanh nghiệp. Cũng có những ưu điểm và hạn chế nhất định.

- Ưu điểm chủ yếu: có thể huy động được một lượng vốn cần thiết, chi phí kinh doanh sử dụng vốn thấp hơn so với vay ngân hàng, không bị người cung ứng kiểm soát chặt chẽ như vay ngân hàng và doanh nghiệp.

8

- Hạn chế: đòi hỏi doanh nghiệp phải nắm chắc kỹ thuật tài chính để tránh áp lực nợ đến hạn và vẫn có lợi nhuận đặc biệt khi kinh tế suy thoái lạm phát cao. Chi phí kinh doanh phát hành trái phiếu khá cao vì doanh nghiệp cần có sự trợ giúp của ngân hàng thương mại. Doanh nghiệp phải tính toán thoả mãn hai điều kiện: tài sản cố định phải nhỏ hơn tổng số vốn và nợ dài hạn của doanh nghiệp. Những doanh

nghiệp nào thoả mãn các điều kiện theo luật định mới được phép phát hành trái phiếu.

1.2.3 Tín dụng thương mại:

Tín dụng thương mại là quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp với nhau, biểu hiện dưới hình thức mua bán chịu hàng hoá. Để thanh toán hoặc đòi tiền lẫn nhau, các doanh nghiệp thường sử dụng các công cụ như hối phiếu đòi nợ, hối phiếu nhận nợ hay séc... Những loại giấy tờ này, nếu còn giá trị, đều có thể chuyển nhượng lại.

Cơ sở pháp lý xác định quan hệ nợ nần của tín dụng thương mại là giấy nợ - một dạng đặc biệt của khế ước dân sự xác định trái quyền cho người bán và nghĩa vụ phải thanh toán nợ của người mua. Giấy nợ trong quan hệ tín dụng thương mại được gọi là kỳ phiếu thương mại (thương phiếu), với 2 loại: hối phiếu và lệnh phiếu.

Hối phiếu là một thương phiếu do chủ nợ lập ra để ra lệnh cho người thiếu nợ trả một số tiền nhất định cho người hưởng thụ khi món nợ đáo hạn. Người hưởng thụ có thể là người phát hành, cũng có thể là thứ ba.

Lệnh phiếu là một thương phiếu do người thiếu nợ lập ra để cam kết trả một số

tiền nợ nhất định khi đến hạn cho chủ nợ.

Về hình thức, thương phiếu được chia ra ba loại:

- Thương phiếu vô danh, không ghi tên người thụ hưởng

- Thương phiếu ký danh; có ghi tên người thụ hưởng

- Thương phiếu định danh, có ghi tên như thương phiếu ký danh nhưng không

chuyển nhượng cho người khác.

• Ưu nhược điểm của tín dụng thương mại:

9

Ưu điểm :

Trong nền kinh tế thị trường, hiện tượng thừa thiếu vốn của các nhà doanh nghiệp thường xuyên xảy ra, vì vậy hoạt động của tín dụng thương mại một mặt đáp ứng nhu cầu vốn của những nhà doanh nghiệp tạm thời thiếu vốn, đồng thời giúp cho các doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá của mình.

Tiện dụng: Sự tồn tại của hình thức tín dụng này sẽ giúp cho các nhà doanh nghiệp chủ động khai thác được nguồn vốn nhằm đáp ứng kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tính linh hoạt: tín dụng thương mại được cấp giữa các doanh nghiệp quen biết, uy tín nên có lợi thế là thủ tục nhanh, gọn, đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn và góp phần đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp.

Tạo điều kiện mở rộng hoạt động của tín dụng ngân hàng thông qua nghiệp vụ

chiết khấu thương phiếu.

Tín dụng thương mại góp phần đẩy nhanh quá trình sản xuất và lưu thông hàng

hóa, làm cho chu kỳ sản xuất rút ngắn lại.

Nhược điểm :

Tín dụng thương mại được cấp bằng hàng hoá nên doanh nghiệp cho vay chỉ có thể cung cấp được cho một số doanh nghiệp nhất định - những doanh nghiệp cần đúng thứ hàng hoá đó để phục vụ sản xuất hoặc bán ra.

Phạm vi hẹp, chỉ xảy ra giữa các doanh nghiệp, hơn nữa là chỉ thực hiện được

giữa các doanh nghiệp quen biết, tín nhiệm lẫn nhau.

Tín dụng thương mại do các doanh nghiệp trực tiếp sản xuất kinh doanh cung cấp, vì vậy qui mô tín dụng chỉ được giới hạn trong khả năng vốn hàng hoá mà họ có. Nếu doanh nghiệp vay vốn có nhu cầu cao hơn thì doanh nghiệp cho vay không thể đáp ứng được.

10

Điều kiện kinh doanh và chu kỳ sản xuất của các doanh nghiệp có thể không phù hợp nhau, do vậy khi thời gian mà doanh nghiệp cho vay muốn cung cấp không phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp cần đi vay thì tín dụng thương mại không thể xảy ra.

Là loại tín dụng không có đảm bảo nên rủi ro dễ phát sinh.

1.2.4 Thuê tài sản

Thuê tài sản có hai hình thức:

Thuê tài chính: là hình thức tín dụng trung và dài hạn theo đó bên đi thuê xác

định tài sản cần dùng và ký hợp đồng với bên cho thuê tài sản

Thuê vận hành: một hoạt động thông qua việc cho thuê máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác trên cơ sở hợp đồng giữa bên thuê và bên cho thuê. Bên cho thuê cam kết mua máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác theo yêu cầu của bên thuê và nắm giữ quyền sở hữu đối với tài sản cho thuê. Bên thuê sử dụng tài sản thuê và thanh toán tiền thuê trong suốt thời hạn thuê đã thoả thuận. Khi kết thúc thời hạn thuê bên thuê được quyền lựa chọn mua lại tài sản hoặc tiếp tục thuê. (Điều 1- Nghị định 16)

Trong một giao dịch thuê, về pháp lý, bên cho thuê có quyền sở hữu tài sản, bên

thuê không có quyền sở hữu mà chỉ có quyền sử dụng tài sản trong thời gian thuê.

Có nhiều lý do khiến việc lựa chọn hình thức thuê tài sản ngày càng trở nên phổ

biến, trong đó lý do chủ yếu là lợi ích có thể mang lại từ việc thuê tài sản. Cụ thể:

11

Đối với bên thuê: khi mua một tài sản, người sử dụng phải đối đầu với rủi ro do sự lạc hậu của tài sản. Thuê là một cách để giảm hoặc tránh rủi ro này, bên cho thuê (chủ sở hữu tài sản) sẽ phải gánh chịu rủi ro về sự lạc hậu của tài sản. Với các hợp đồng thuê tài sản huỷ ngang, bên thuê có thể thay đổi tài sản một cách dễ dàng hơn so với việc sở hữu tài sản. Bên thuê cũng được hưởng một khoản lợi từ thuế so với việc vay để mua hoặc mua trả chậm, vì chi phí thuê (gồm khấu hao và lãi) được tính toàn bộ vào chi phí trước khi xác định lợi nhuận chịu thuế, vì vậy chi phí thực tế mà bên thuê chịu là chi phí thuê sau khi khấu trừ phần giảm thuế. Trong khi đó, nếu đi vay để mua hoặc mua trả chậm, thuế chỉ được tính giảm trên chi phí lãi, phần nợ gốc không được khấu trừ thuế. Ngoài ra, khi thuê tài sản, bên thuê sẽ có được tài sản sử dụng trong điều kiện hạn hẹp về ngân quỹ, không có tiền để mua tài sản hoặc không có vốn đối ứng cho các hợp đồng vay để mua tài sản; Hoặc khi công ty có tài sản cố định nhưng thiếu tiền để mua nguyên vật liệu, thanh toán lương, … thì cũng có thể thực hiện giao dịch “Bán rồi thuê lại”.

Đối với bên cho thuê: trong suốt thời hạn cho thuê, bên cho thuê vẫn có quyền sở hữu pháp lý đối với tài sản, do đó bên cho thuê có quyền lấy lại tài sản nếu xét thấy bên thuê có biểu hiện vi phạm hợp đồng. Mặt khác, trong trường hợp bên thuê lâm vào tình trạng phá sản thì tài sản thuê vẫn không bị phát mãi mà vẫn bảo đảm quyền sở hữu hợp pháp của bên cho thuê đối với tài sản này.

 Ưu nhược điểm của hình thức tín dụng này:

Ưu điểm :

Cho thuê tài chính cho phép bạn sử dụng linh hoạt đồng vốn của mình vào mục đích khác, nhằm mang lại lợi ích nhiều hơn thay vì phải đầu tư vốn để mua tài sản cố định, giúp bạn tận dụng được cơ hội kinh doanh.

Sử dụng cho thuê tài chính sẽ không làm ảnh hưởng tới hạn mức tín dụng của

doanh nghiệp khi doanh nghiệp đi vay vốn ngân hàng.

Cho thuê tài chính có phương thức thanh toán tiền thuê linh hoạt phù hợp với

chu chuyển vốn của doanh nghiệp.

Phí thuê tài chính được hạch toán vào giá thành sản phẩm giúp doanh nghiệp

giảm nghĩa vụ đối với Ngân sách Nhà nước.

Sử dụng tài sản thuê không nhất thiết phải có tài sản thế chấp.

Cho thuê tài chính giúp bạn có nhiều cơ hội chủ động trong lựa chọn thiết bị, dễ dàng đổi mới công nghệ, tiếp cận và sử dụng những máy móc, thiết bị hiện đại nhất.., từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp tận dụng được cơ hội kinh doanh.

Nhược điểm :

12

Mặc dù cho thuê tài chính là loại hình cấp tín dụng trung và dài hạn khá phổ biến trên thế giới và có nhiều lợi thế cạnh tranh, tuy nhiên, sau 11 năm có mặt, thị trường cho thuê tài chính Việt Nam chỉ có 12 công ty được thành lập dưới các hình thức sở hữu khác nhau.

Vốn điều lệ trung bình của một doanh nghiệp cho thuê tài chính là 150 tỉ đồng - rất nhỏ so với vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại (thường là trên 1.000 tỉ đồng). Và hiện có nhiều doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả.

Thực tiễn cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam không mấy quan tâm đến loại

hình dịch vụ này, nguyên nhân có thể là vì:

Doanh nghiệp hiểu biết về kênh cấp vốn qua dịch vụ cho thuê tài sản còn hạn

chế; hoạt động quảng bá, giới thiệu dịch vụ này đến doanh nghiệp còn yếu.

Theo một cuộc khảo sát ngẫu nhiên mới đây đối với 1.000 doanh nghiệp thuộc các thành phần khác nhau thì hơn 70% số doanh nghiệp được hỏi trả lời rằng họ biết rất ít và chưa bao giờ tìm hiểu, sử dụng dịch vụ cho thuê tài chính; gần 20% hoàn toàn không biết về dịch vụ này, thậm chí có doanh nghiệp hiểu cho thuê tài chính như hoạt động mua trả góp, nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ bản chất cấp tín dụng của dịch vụ cho thuê tài chính, chưa thấy rõ được hiệu quả, lợi ích từ dịch vụ cho thuê tài chính mang lại...

Giá cho thuê (gồm tiền trích khấu hao tài sản thuê, phí, bảo hiểm...) hiện nay còn cao. Nếu bỏ qua các yếu tố an toàn, chi phí bỏ ra ban đầu thấp... thì cho đến hết thời hạn thanh lý hợp đồng cho thuê tài chính, bên thuê sẽ phải thanh toán tổng số tiền đối với tài sản thuê cao hơn so với đi vay từ các nguồn khác như ngân hàng.

Như vậy, nếu tính ra lãi suất thì lãi suất thuê tài chính cao hơn lãi suất vay ngân hàng, bởi vì lãi suất thuê tài chính còn phải cộng thêm các chi phí về lắp đặt, vận hành, bảo hiểm... của bên cho thuê phải bỏ ra.

Hành lang pháp lý về cho thuê tài chính chưa hoàn thiện đồng bộ, nhiều quy định cần phải được luật hóa. Các quy định về sở hữu, về tổ chức, hoạt động, vốn điều lệ... trong các văn bản còn nhiều vấn đề phải bàn.

13

Ví dụ như quy định về vốn điều lệ là 50 tỉ đồng đối với công ty trong nước và 5 triệu USD đối với công ty nước ngoài trong giai đoạn hiện nay là không phù hợp. Luật các tổ chức tín dụng và các văn bản dưới luật khi quy định về cho thuê tài chính đã không phân định triệt để các khái niệm liên quan đến sở hữu, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt đối với tài sản thuê trong các giai đoạn của quá trình cho thuê tài chính, giá trị cho thuê tối đa... gây cản trở đối với hoạt động cho thuê tài chính.

1.2.5 tín dụng ngân hàng

Tín dụng ngân hàng là việc ngân hàng cho phép các tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, bao thanh toán, bão lãnh ngân hàng, cho thuê tài chính và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác.

Vay vốn từ các ngân hàng thương mại là hình thức doanh nghiệp vay vốn dưới các hình thức cụ thể ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn từ các ngân hàng thương mại. Đây là mối quan hệ tín dụng giữa một bên đi vay và một bên cho vay. Với hình thức này có ưu và nhược điểm

Ưu điểm:

Có thể huy động được một lượng vốn lớn, đúng hạn và có thể mời các doanh nghiệp cùng thamg gia thẩm định dự án nếu có cầu vay đầu tư lớn. Yêu cầu doanh nghiệp phải có uy tín lớn, kiên trì đàm phán, chấp nhận các thủ tục thẩm định ngặt nghèo.

Không làm thay đổi cơ cấu cổ đông

Tạo ra tiết kiệm thuế cho doanh nghiệp.

Nhược điểm

Thủ tục vay vốn phức tạp, rườm rà mất nhiều thời gian vay vốn

Áp lực phải trả lãi cho các khoản vay của Ngân hàng

Bị ngân hàng thương mại kiểm soát các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp

trong thời gian cho vay.

1.3. Khái niệm lãi suất

1.3.1 Khái niệm

Lãi suất là giá mà người vay phải trả để được sử dụng tiền không thuộc sở hữu

14

của họ và là lợi tức người cho vay có được đối với việc trì hoãn chi tiêu.

1.3.2. Các loại lãi suất thường thấy

a. Lãi suất tiền gửi: là lãi suất được trả cho các khoản tiền gửi của người

đi vay.

b. Lãi suất tiền vay: là lãi suất người đi vay phải trả cho ngân hàng do

việc sử dụng vốn vay của ngân hàng.

c. Lãi suất cơ bản: là lãi suất được các ngân hàng làm cơ sở ổn định mức

lãi suất kinh doanh của mình.

d. Lãi suất trên thị trường mở OMO: là lãi suất mà NHNN bơm vốn cho các NHTM trên thị trường mở. đây là dạng lãi suất cho vay nóng vì vậy giá trị % cao nhất so với lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu

e. Lãi suất tái cấp vốn: NHTM huy động vốn từ khách hàng, đến hạn phải trả nhưng ko đủ tiền, đành phải đi vay lại từ NHNN với ls cao để thanh toán đúng hẹn với khách.

f. Lãi suất chiết khấu: Là lãi suất mà NHTM mua lại giấy tờ có giá như

trái phiếu chưa đến hạn với giá chiết khấu.

g. Lãi suất tái chiết khấu: là lãi suất ưu đãi (thấp hơn) dành cho các

NHTM đang năm giữ trái phiếu của NHNN.

h. Lãi suất liên ngân hàng (lãi suất qua đêm): là lãi suất vay mượn lẫn

15

nhau giữa các ngân hàng, thông qua thị trường liên ngân hàng.

1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất

1.4.1 Ảnh hưởng của cung cầu quỹ cho vay

+ Cung quỹ cho vay là nhu cầu vốn dùng để cho vay kiếm lời của các chủ thể khác nhau trong xã hội (từ tiền gửi tiết kiệm của hộ gđ, vốn tạm thời nhàn rỗi của DN or chủ thể nc ngoài, khoản thu chưa sd từ NSNN)

+ Cầu quỹ cho vay là nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất hoặc tiêu dùng của các chủ thể khác nhau trong nền kinh tế (hộ gđ vay sx, td, DN vay mở rộng sx, CP vay bù đắp thâm hụt..)

+ Vậy ảnh hưởng như thế nào đến lãi suất? *Khi cầu quỹ cho vay thay đổi => ls thay đổi (cùng chiều)

Mà nhân tố ảnh hưởng đến cầu quỹ vay là: tỷ suất lợi tức dự tính, lạm phát

dự tính, bội chi ngân sách

16

*Tương tự, khi cung quỹ cho vay thay đổi => ls thay đổi (ngược chiều)

Mà nhân tố ảnh hưởng đến cung quỹ cho vay: tài sản & thu nhập, tỷ suất lợi

nhuận dự tính từ việc gửi tiền vào ngân hàng, tính lỏng của các NH…

1.4.2 Lạm phát dự tính

Như ta đã biết, chi phí thực của việc vay tiền được đo 1 cách chính xác hơn bằng lãi suất thực (= lãi suất danh nghĩa - lạm phát dự tính). Khi lạm phát dự tính tăng thì lãi suất danh nghĩa phải tăng theo để đảm bảo lãi suất thực không âm

Do đó 1 lãi suất cho trước, khi lạm phát dự tính tăng lên, chi phí thực hiện

việc vay tiền giảm xuống => cầu tiền vay tăng lên => lãi suất cho vay tăng.

Mặt khác khi lạm phát dự tính tăng lên thì lợi tức dự tính của những khoản tiền gửi giảm xuống. Những người cho vay lập tức chuyển vốn tiền tệ vào 1 thị trường khác như tt bất động sản hay lập tức dự trữ hàng hóa, vàng bạc… Kết quả lương cung tư bản cho vay giảm đối với bất kì lãi suất nào cho trước => lãi suất huy động tăng.

1.4.3 Hoạt động thu chi của Nhà nước

NSNN vừa là nguồn cung tiền vừa là nguồn cầu tiền vay đối với ngân hàng. Do đó, sự thay đổi giữa thu chi ngân sách nhà nước là 1 trong những nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất.

Xét đến 2 trường hợp chủ yếu là bội chi ngân sách và sự thay đổi về thuế

 Bội chi Ngân sách:

Bội chi ngân sách của NHTW se trực tiếp làm cho cầu quỹ cho vay tăng

làm tăng lãi suất

Bội chi ngân sách cũng tác động đến tâm lý dân chúng về mức gia tăng

lạm phát gây ra áp lực tăng lãi suất

Về phía chính phủ, khi bội chi NSNN thì chính phủ thường gia tăng phát hành trái phiếu, tức là chính phủ đi vay từ ng dân. Như vậy lượng tiền trong dân chúng sẽ bị thu hẹp làm tăng lãi suất

17

Về phía các NHTM, khi xảy ra bội chi NS, NHTW sẽ huy động vốn từ các NHTM bằng cách tăng tỉ lệ dữ trữ. Các NHTM lại thiếu vốn, cầu huy động vốn tăng => ls tăng.

 Sự thay đổi về thuế

Thuế thu nhập cá nhân và thuế doanh nghiệp luôn tác động đến lợi nhuận của họ. khi thuế thu nhập cá nhân tăng lên, số lượng tiền dành cho chi tiêu và tiết kiệm có xu hướng giảm. tức là ảnh hưởng đến cung quỹ cho vay => lãi suất huy động tăng.

Khi thuế thu nhập doanh nghiệp tăng => nó sẽ điều tiết bớt 1 phần thu nhập cá nhân của doanh nghiệp làm nhiệm vụ kinh doanh tiền tệ, kinh doanh chức khoán. Các DN tăng cầu vay vốn để hoạt động kd trong khu vực phi sản xuất hoặc sản xuất đều tăng lên => ls cho vay tăng

1.4.4 Lượng tiền cung ứng

Qua phân tích trên cho thấy có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất nhưng nhân tố ảnh hướng lớn và nhạy cảm với lãi suất nhất là lượng tiền cung ứng.

Một sự tăng lên của lượng tiền cung ứng gây ra 4 tác động đối với lãi suất: tác dụng tính lỏng, tác dụng tính thu nhập, tác dụng mức giá, tác dụng lạm phát dự tính

- Tác dụng tính lỏng cho biết 1 sự tăng lên của lượng tiền cung ứng sẽ làm giảm nhẹ lãi suất, bởi vì đường cung tiền sẽ dịch chuyển sang phải.

- Tác dụng thu nhập chỉ ra rằng do tăng lượng tiền cung ứng sẽ có ảnh hưởng tốt đến nền kt, sẽ làm tăng thu nhập khi đó lãi suất sẽ tăng lên. Vì đường cầu tiền lúc này sẽ dịch chuyển sang phải.

- Tác dụng mức giá cho biết 1 sự tăng lượng tiền cung ứng sẽ

làm mức giá chung tăng lên => lãi suất cân bằng tăng

- Tác dụng lạm phát dự tính: sự tăng lên lượng tiền cung ứng sẽ làm dân chúng dự tính 1 mức lạm phát cao hơn trong tương lai => ls tăng lên.  Vì vậy 1 sự tăng lượng tiền cung ứng dẫn đến việc tăng

lãi suất trong dài hạn.

1.4.5 Những thay đổi trong đời sống xã hội (nhân tố khách quan)

18

Ngoài những yếu tổ kể trên, sự thay đổi của lãi suất còn chịu tác động của những thay đổi trong đời sống xã hội. ví dụ như sự phát triển của thị

trường tài chính với các công cụ tài chính đa dạng. Khi càng có nhiều tổ chức tài chính ra đời, tính cạnh tranh sẽ cao hơn, gây tác động đến lãi suất.

Thêm nữa, tình hình về kinh tế, chính trị cũng như biến động tài chính quốc tế như các cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ trên thế giới, các luồng vốn đầu tư ra vào đối với các nước đều ít nhiều tác động đến sự thay đổi lãi suất của nước khác.

Tác động của chính sách lãi suất của NHTW đến huy động vốn từ tín

2. dụng ngân hàng của doanh nghiệp.

2.1 Cơ chế điều hành lãi suất của NHTW từ năm 2008 đến nay.

+ Năm 2008:

Kinh tế trong nước tăng trưởng quá nóng, lạm phát tăng cao. Diễn biến lãi suất trong năm 2008 gồm 2 giai đoạn chính: Cuộc đua tăng lãi suất của các ngân hàng vào nửa đầu năm 2008 và một cuộc đua khác theo chiều hướng ngược lại, đua giảm lãi suất, dù mức độ quyết liệt kém hơn.

Để kiềm chế lạm phát, Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra Quyết định số 187/2008/QĐ-NHNN về việc tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc nhằm rút bớt tiền từ lưu thông về, chủ động kiểm soát tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán và tăng trưởng dư nợ tín dụng phù hợp với các mục tiêu kinh tế vĩ mô. Theo Quyết định, Ngân hàng Nhà nước sẽ mở rộng diện các loại tiền gửi phải dự trữ bắt buộc, bao gồm các loại tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn, thay cho việc áp dụng dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn từ 24 tháng trở xuống trong thời gian qua. Tiếp đó là quyết định số 346/QĐ-NHNN về việc phát hành tín phiếu Ngân hàng Nhà nước bằng tiền đồng dưới hình thức bắt buộc đối với các tổ chức tín dụng nhằm thu hút 20.300 tỉ đồng.

Các ngân hàng thương mại đối mặt với khó khăn thiếu hụt nguồn cung tiền

19

đồng sau những quyết định của Ngân hàng Nhà nước. Tình trạng thiếu hụt tiền đồng của các ngân hàng thể hiện qua việc lãi suất cho vay qua đêm của các ngân hàng trong vòng một tháng qua đã có lúc lên tới 30%,mặt bằng lãi suất cho vay của các NHTM trên thị trường đã có những biến động bất thường và gây ra nhiều xáo trộn trong nền kinh tế, trong đó khu vực doanh nghiệp là nơi chịu nhiều ảnh hưởng nhất. Trong thời gian này lãi suất tiền gửi được đẩy lên liên tục, cao nhất là 19-

20%/năm. Theo đó lãi suất cho vay được đẩy lên đúng bằng lãi suất tối đa, 21%/năm. Điều này đã đẩy các ngân hàng đến chỗ đua nhau tăng lãi suất huy động. Điều này dẫn đến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc huy động vốn, lãi suất cho vay quá cao, nhiều doanh nghiệp phá sản, thiếu vốn kinh doanh phải đóng cửa họa động

Trước tình hình đó, Ngân hàng Nhà nước đã quy định trần lãi suất huy động là 12%/năm theo công điện số 02/CĐ-NHNN ngày 26/02/2008 nhằm hạn chế cuộc đua này. Đến ngày 17/05/2008, Ngân hàng Nhà nước thông báo những điều chỉnh trong chính sách điều hành lãi suất. Đó chính là Quyết định số 16/2008/QĐ-NHNN về cơ chế điều hành lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam. Theo Quyết định này, các tổ chức tín dụng ấn định lãi suất kinh doanh (lãi suất huy động và lãi suất cho vay) bằng đồng Việt Nam không vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố áp dụng trong từng thời kỳ; quyết định số 546/2002/QĐ-NHNN ngày 30 tháng 5 năm 2002 về việc thực hiện cơ chế lãi suất thỏa thuận trong hoạt động tín dụng thương mại bằng VNĐ của tổ chức tín dụng đối với khách hàng hết hiệu lực thi hành. Việc huy động vốn bằng VNĐ của các tổ chức tín dụng phù hợp với quy định về cơ chế điều hành lãi suất cơ bản, mức trần lãi suất huy động 12%/năm theo công điện số 02/CĐ-NHNN ngày 26/02/2008 cũng không còn hiệu lực.

+ Năm 2009:

Bước sang năm 2009, mục tiêu của chính sách tiền tệ chuyển sang hướng

ngăn chặn suy giảm kinh tế, ổn định vĩ mô. Trong tổng thể năm 2009, mặt bằng lãi suất nhìn chung không biến động nhiều. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã giảm lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam từ 8.5% xuống còn 7% (lãi suất cho vay tối đa là 10.5%), lãi suất tái cấp vốn từ 9.5% xuống còn 5%/ năm. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam còn thực hiện gói giải pháp kích cầu trong đó có chính sách hỗ trợ lãi suất.Từ đó, đã góp phần ngăn chặn được sự suy thoái của kinh tế Việt Nam.

20

+ Năm 2010

Năm 2010, một năm đầy biến động của thị trường tiền tệ trong nước cũng như trên thế giới, một năm mà nền kinh tế nước ta gặp rất nhiều khó khăn trong giai đoạn phục hồi sau những ảnh hưởng từ biến động kinh tế thế giới 2008 – 2009.

Theo đó, NHNN đã duy trì lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam ổn định ở mức 8% trong suốt 10 tháng đầu năm và thực hiện điều chỉnh lên mức 9% trong hai tháng cuối năm trước sức ép của lạm phát.

Bên cạnh đó, để tạo điều kiện cho thị trường tiền tệ hoạt động theo quy luật

thì trường, có sự quản lý của nhà nước, NHNN từng bước bỏ các quy định rằng buộc về các loại lãi suất của các TCTD. Cụ thể là trong năm, NHNN đã ban hành Thông tư số 03/2010/TT-NHNN; Thông tư 07/2010/TT-NHNN; Thông tư 12/2010/TT-NHNN cho phép TCTD được thực hiện cho vay bằng VND theo cơ chế lãi suất thỏa thuận.

Tuy nhiên, trước sức ép của lạm phát vào những tháng cuối năm, tỷ lệ lãi

suất huy động ở lần điều chỉnh giảm thứ hai đã ngay lập tức gia tăng sau khi NHNN thực hiện điều chỉnh tăng lãi suất cơ bản lên 9%. Mặt bằng lãi suất huy động mới được thiết lập ở mức 12%, và tiếp tục có xu hướng gia tăng mạnh, có thời điểm giao động xoay quay mức 17 – 18%.

21

Trước tình trạng leo thang khó có điểm dừng của lãi suất huy động dưới nhiều hình thức, NHNN đã phải trực tiếp lên tiếng yêu cầu các ngân hàng giảm mặt bằng lãi suất huy động, bao gồm cả khoản chi khuyến mại dưới mọi hình thức, sẽ không vượt quá 14%/năm. Lãi suất cho vay trong năm 2010 thể hiện hai điểm nóng là trong những tháng đầu năm (trước và sau khi thực hiện lãi suất thỏa thuận theo Thông tư số 07/2010/TT-NHNN) và hai tháng cuối năm thì lãi suất cho vay ở mức khá cao (khoảng 14,5 – 18%).

+ Năm 2011:

Từng bước điều chỉnh tăng các mức lãi suất điều hành; trong đó, lãi suất tái

cấp vốn và lãi suất cho vay qua đêm được điều chỉnh tăng dần từ mức 11%/năm lên mức 14%/năm, lãi suất tái chiết khấu tăng dần từ mức 7%/năm lên 13%/năm, lãi suất nghiệp vụ thị trường mở từ mức 11%/năm lên mức 15%/năm.

Theo đó, lãi suất cho vay tiền đồng bình quân 18,6%, tăng 3,2% so với cuối năm 2010, lãi suất cho vay nông nghiệp, nông thôn và xuất khẩu phổ biến khoảng 16 đến 19%, lãi suất cho vay với các lĩnh vực sản xuất-kinh doanh khác khoảng 18% đến 21%/năm. Lãi suất cho vay đối với lĩnh vực phi sản xuất khoảng 20 đến 25%/năm. Chênh lệch lãi suất giữa cho vay và huy động tiền đồng bình quân thực tế khoảng 3%/năm.

+ Năm 2012:

Để định hướng thị trường, ngay từ đầu năm 2012, NHNN đã đưa ra mục tiêu

giảm lãi suất huy động xuống còn 9-10%/năm vào cuối năm 2012, đồng thời đưa ra lộ trình giảm trung bình mỗi quí 1%/năm. Từ tháng 5/2012, NHNN đã qui định trần lãi suất cho vay ngắn hạn VND đối với lĩnh vực ưu tiên là nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao; trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên được điều chỉnh giảm từ mức 15%/năm xuống 12%/năm, phù hợp với xu hướng giảm của trần lãi suất tiền gửi VND.

22

Đến cuối năm 2012, lãi suất huy động VND giảm mạnh từ 3-6%/năm, lãi suất cho vay giảm từ 5-9%/năm so với cuối năm 2011 và trở về mức lãi suất của

năm 2007. Lãi suất cho vay ưu tiên giảm về mức 12%/năm, cho vay sản xuất kinh doanh khác và cho vay tiêu dùng ở mức 12-15%/năm, riêng lãi suất cho vay đối với các khách hàng tốt chỉ còn 9-11%/năm. Tổng phương tiện thanh toán và tín dụng tăng lần lượt khoảng 20% và 9%, phù hợp với mục tiêu kiềm chế lạm phát ở mức thấp (6,8%), góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

+ Năm 2013

Trong 9 tháng đầu năm 2013, trên cơ sở đánh giá diễn biến của lạm phát, sự ổn định của thị trường ngoại hối và tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước nhận thấy dư địa giảm trần lãi suất huy động bằng VND không còn nhiều, vì vậy mức trần lãi suất huy động các kỳ hạn chỉ giảm khoảng 1%/năm (trần lãi suất kỳ hạn dưới 12 tháng giảm từ mức 8%/năm cuối 2012 xuống 7,5%/năm vào cuối tháng 3/2013, từ cuối tháng 6/2013 chỉ quy định trần lãi suất kỳ hạn dưới 6 tháng tối đa là 7%/năm). mặt bằng lãi suất huy động đã giảm mạnh, giảm khoảng 7 - 10%/năm so với thời điểm giữa năm 2011. Đây là cơ sở để các tổ chức tín dụng giảm mạnh lãi suất cho vay. Đến nay mặt bằng lãi suất huy động và cho vay giảm khoảng 9 - 12%/năm so với thời điểm giữa năm 2011 và đã trở về mức lãi suất của giai đoạn 2005 - 2006, thấp hơn năm 2007. Hiện lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 7 - 9%/năm; lĩnh vực sản xuất, kinh doanh ở mức 9 - 11%/năm, trong đó, đối với khách hàng tốt lãi suất cho vay chỉ từ 6,5 - 7%/năm.

2.2 Ảnh hưởng của việc thay đổi lãi suất đến huy động vốn

Từ năm 2011 đến nay, nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn, chủ

23

yếu do tồn đọng sản phẩm. Năm 2012, doanh nghiệp phải đương đương đầu với những khó khăn lớn, sản xuất kinh doanh đình trệ. Do đó, số lượng doanh nghiệp thành lập mới giảm trong khi số lượng doanh nghiệp đóng cửa, giải thể, phá sản tăng mạnh. Số lượng doanh nghiệp mới thành lập giảm cả về số lượng và số vốn đăng ký. Cụ thể, số lượng doanh nghiệp mới đăng ký kinh doanh là 69.874 doanh nghiệp, với số vốn đăng ký ước đạt 467 nghìn tỷ đồng, giảm khoảng 9,9% về số doanh nghiệp và giảm 9% về vốn đăng ký so với năm 2011. Tính cả năm 2012, số

doanh nghiệp giải thể và ngừng hoạt động lên tới 54.261 doanh nghiệp, tăng 6,29% so với năm 2011, trong đó có 9.355 doanh nghiệp giải thể, 44.906 doanh nghiệp ngừng hoạt động. Số doanh nghiệp còn tồn tại về mặt pháp lý tính đến hết ngày 31/12/2012 là 475.776 doanh nghiệp.

Báo cáo của VCCI chỉ ra rằng, trong bối cảnh hiện nay, mức lãi suất vay trên 14% vẫn cao so với phần lớn doanh nghiệp, khiến họ khó mạnh dạn đầu tư cho phát triển lâu dài. Các doanh nghiệp vẫn kỳ vọng mức lãi suất hợp lý hơn. Có gần 3/4 doanh nghiệp được hỏi kỳ vọng được vay vốn với mức lãi suất từ 8 - 9%/năm.

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang rơi vào tình trạng đói vốn trầm trọng, có

nguy cơ phá sản nhưng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng lại gặp phải nhiều rào cản. Thời gian vừa qua, lãi suất tuy đã giảm nhưng vẫn ở mức khá cao và chủ yếu ưu đãi ở mảng vốn vay ngắn hạn. Còn lãi suất dài hạn mà các doanh nghiệp đang “khát” thì vẫn ở mức cao ngất ngưởng.Nhiều ngân hàng dùng lãi suất dài hạn để ép giá người vay. Đó là một trong những nguyên nhân đẩy các doanh nghiệp rơi vào tình trạng “chết” vì thiếu vốn xoay vòng, tái đầu tư kinh doanh Một lý do nữa là thủ tục, điều kiện để vay vốn ngân hàng còn rất nhiều phiền hà, thậm chí là “đánh đổi” doanh nghiệp. Lãi suất vay giảm còn 13-14%/ năm nhưng lại chỉ áp dụng với khoản vay ngắn hạn, trong khi nhiều doanh nghiệp còn "ôm" những khoản nợ vay với lãi suất lên tới 17-18%, thậm chí 20%, dù lãi suất đã giảm về đáy nhưng cũng không thể xoay đâu ra vốn để đảo nợ cũ nói chi là vay mới.

24

Ngân hàng không dám cho doanh nghiệp vay ồ ạt dù bản thân đang ứ đọng vốn vì bài học từ những khoản nợ xấu. Theo báo cáo khảo sát của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam cho thấy 16% trong số 70 DN khảo sát đang nằm trong tình trạng phải gia hạn nợ gốc và lãi vay. Điều này dẫn đến nợ xấu của các NHTM gia tăng.Theo số liệu của NHNN, nợ xấu năm 2009 của Việt Nam vào khoảng 45.000 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 2,5% tổng dư nợ, năm 2010 khoảng 38.000 tỷ đồng chiếm tỷ lệ 2,1%, năm 2011 khoảng 78.000 tỷ đồng, chiếm 3,2%, đến tháng 3/2012 là 202.000 tỷ đồng, chiếm 8,6% tổng dư nợ (số liệu công bố ngày 12/7/2012 của NHNN). Nợ xấu là nguyên nhân cơ bản làm các luồng vốn trong nền kinh tế bị tắc nghẽn, dòng tiền không luân chuyển được càng làm cho trình trạng khó khăn thêm trầm trọng.

Những doanh nghiệp có thể vay được mức lãi suất 13% là rất ít. Hầu hết

những doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn này là những doanh nghiệp có khả năng trả được nợ cũ và vay được các khoản vốn mới. Doanh nghiệp đủ điều kiện vay thì trong thời gian vừa qua sản xuất, kinh doanh, nợ quá hạn ngân hàng nên muốn vay cũng không có ngân hàng nào dám cho vay. Còn các doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thể tiếp cận được khoản vay giá rẻ này.

25

Xảy ra tình trạng tiêu cực, phát sinh chi phí “bôi trơn” khi muốn tiếp cận vốn vay của ngân hàng.Nếu tính cả chi phí này, lãi suất có thể lên đến 17-18 %.

3. Các giải pháp cho việc huy động vốn của doanh nghiệp

3.1. Giải pháp từ phía chính phủ

- Thực hiện các chính sách minh bạch, mặt bằng sạch và môi trường sạch; tạo mọi điều kiện thuận lợi về hạ tầng, mặt bằng, nguồn nhân lực, thủ tục hành chính... nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, khuyến khích đầu tư của các thành phần kinh tế trong tỉnh và đầu tư từ ngoài tỉnh vào. Phối hợp với ngân hàng trong xử lý nợ theo quy định của pháp luật nhằm hỗ trợ ngân hàng giải quyết nhanh các khoản nợ xấu, lành mạnh tài chính; tăng cường đối thoại, làm việc với các cơ quan chức năng, ngân hàng, doanh nghiệp.

- Cân đối nguồn vốn ngân sách để thành lập Quỹ bảo lãnh doanh nghiệp, Quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển ổn định và thuận lợi hơn trong việc tiếp cận vay vốn ngân hàng.

- Khuyến khích và ưu tiên cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh của các

doanh nghiệp.

3.2. Giải pháp từ phía các ngân hàng:

- Các ngân hàng thương mại cần tiến hành phân loại doanh nghiệp và đánh giá mức độ tín nhiệm của doanh nghiệp trên địa bàn để nghiên cứu đưa ra các sản phẩm tín dụng theo chuỗi giá trị phù hợp với đặc thù hoạt động sản xuất kinh doanh của các loại hình doanh nghiệp, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động nguồn vốn đầu tư sản xuất, kinh doanh.

- Tiếp tục tiết giảm chi phí vốn để giảm lãi suất cho vay; áp dụng các điều

kiện cho vay linh hoạt hơn, đặc biệt là tài sản thế chấp có thể thế chấp bằng hàng hóa, sổ ghi nợ hoặc hợp đồng bảo hiểm nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng; ưu tiên nguồn vốn ưu đãi cho các chi nhánh trên địa bàn để tập trung vốn cho vay các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực ngành nghề có năng lực cạnh tranh tốt.

- Thường xuyên tổ chức đối thoại cởi mở, hợp tác vững bền với các Hiệp hội ngành nghề, các doanh nghiệp trên địa bàn để từng bước tháo gỡ, khơi thông dòng vốn đưa vào sản xuất kinh doanh.

- Tiếp tục khảo sát để mở rộng mạng lưới hoạt động của các chi nhánh ngân

26

hàng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước; chú trọng giáo dục phẩm chất đạo đức cán bộ tín dụng và tăng cường năng lực cán bộ tín dụng trong việc thẩm định dự án, thẩm định tài sản và kể cả việc đánh giá độ tín nhiệm của

doanh nghiệp; kịp thời nắm bắt và khai thác đầy đủ các thông tin về doanh nghiệp như: uy tín, năng lực tài chính, năng lực quản trị điều hành, quan hệ đối tác, công nợ, việc chấp hành nghĩa vụ nộp thuế và tham gia đóng góp công tác an sinh xã hội của doanh nghiệp.

3.3. Giải pháp từ phía doanh nghiệp:

- Các doanh nghiệp cần phải thường xuyên có thông tin cụ thể về những khó khăn, vướng mắc để báo cáo, đề xuất UBND tỉnh có giải pháp tháo gỡ kịp thời, hiệu quả, đồng thời cần chia sẻ thông tin, cởi mở và có thiện chí hơn với các ngân hàng để có thể giãn nợ và tiếp cận vốn mới

- Từng doanh nghiệp phải nâng cao năng lực quản lý điều hành và năng suất,

chất lượng lao động; báo cáo tài chính phải minh bạch và tiết kiệm tối đa các khoản chi phí, đồng thời chủ động tìm kiếm đối tác và thị trường tiêu thụ sản phẩm để đảm bảo duy trì hoạt động ổn định; xây dựng phương án, kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp; có kế hoạch chi tiết sử dụng nguồn vốn vay và kế hoạch tăng dần nguồn vốn chủ sở hữu trong từng giai đoạn.

Vì vậy, muốn tiếp cận được các khoản vốn vay từ tín dụng ngân hàng, doanh nghiệp cần phải chú ý thực hiện những hoạt động sau:

1. Tạo dựng độ tin cậy của doanh nghiệp

Trước mỗi quyết định cho vay, các nhà cho vay thường căn cứ vào độ tin cậy và uy tín của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp muốn sớm nhận được quyết định cho vay thì một bản chứng minh độ tin cậy của doanh nghiệp sẽ là rất cần thiết và càng trung thực, rõ ràng bao nhiêu sẽ càng tốt bấy nhiêu. Các nhà cho vay sẽ tiến hành xác minh, nếu phát hiện có chi tiết thiếu trung thực thì họ sẽ đặt vấn đề về độ tin cậy đối của doanh nghiệp.

2. Đánh bóng năng lực của doanh nghiệp

27

Nếu doanh nghiệp của bạn chứng mính được với các nhà cho vay về khả năng quản lý, kỹ năng hoạt động, năng lực tài chính cũng như sự nhạy bén trong kinh doanh thì sẽ rất thuận lợi trong việc cho vay bởi năng lực doanh nghiệp là một trong những yêu tố nhất thiết mà người cho vay sẽ phải xem xét và cân nhắc trước khi có quyết định cho vay hay không.

Việc bạn xin vay vốn và trình bày các năng lực còn phải thể hiện cam kết tài chính của doanh nghiệp bạn đối với hoạt động kinh doanh cụ thể. Nhà cho vay vốn sẽ luôn nhìn vào giá trị ròng của doanh nghiệp và các hệ số chuẩn mực về tài chính. Bạn nên có bản báo cáo tài chính hiệu quả, năng lực quản lý (chứng nhận tiêu chuẩn ISO, TQM,…). Đây sẽ là những minh chứng rõ nét nhất đối với năng lực của doanh nghiệp trong con mắt các nhà cho vay.

3. Tài sản bảo đảm

Trong quá trình cho vay, một đòi hỏi tất yếu là khoản tiền cho vay cần được đảm bảo bởi tài sản hợp pháp của công ty, hoạt động kinh doanh có triển vọng cũng như thị trường mà doanh nghiệp bạn đang chiếm hữu. Bạn nên chứng minh cho nhà cho vay thấy những tài sản hữu hình và tài sản vô hình mà đang sở hữu. Đôi khi tài sản vô hình như giá trị thương hiệu, thị phần, kênh phân phối còn có giá trị lớn hơn rất nhiều so với tài sản vô hình. Đôi khi, việc nhờ một tổ chức định giá chuyên nghiệp định giá doanh nghiệp của bạn sẽ là rất hữu ích.

4. Hạn chế rủi ro đối với nhà cho vay

28

Trong việc cho vay vốn, vấn đề lo ngại nhất của các nhà cho vay là những rui ro tài chính do các biến động của thị trường như giá ngoại tệ lên xuống, đồng nội tệ mất giá, thị trường bất động sản thay đổi, giá cả tăng cao,… Các nhà cho vay sẽ luôn xem xét và suy tính rất kỹ về các rủi ro xấu có thể xảy ra. Chính vì vậy, để tạo điều kiện thuận lợi cho nhà cho vay sớm quyết định, doanh nghiệp nên có các phương án giải thích rõ ràng về tính tối ưu và khả thi của khoản tiền vay. Giải thích càng kỹ càng bao nhiêu sẽ càng tốt bấy nhiêu.