“Thế giới Kinh Bắc” trong bài thơ "Bên kia sông Đuống" của tác giả Hoàng Cầm

ế ớ ề ố ủ ơ ắ ả Đ  bài: “Th  gi i Kinh B c” trong bài th  Bên kia sông Đu ng c a tác gi Hoàng

C mầ

Bài làm

ố ờ ề ị ỉ ạ ơ ố Đ i v i thi sĩ, nhi u khi cái đ a ch  khai sinh l ộ ờ   ữ i là m i duyên may gi a th  ca và cu c đ i,

ắ ố ề ấ ạ ơ ọ ượ vùng đ t chôn rau c t r n nhi u khi l i là n i tích đ ng năng l ơ ả   ồ ng cho ch i th  n y

ố ớ ườ ầ ư ậ ầ ố ợ ọ m m. Chí ít đ i v i tr ng h p Hoàng C m là nh  v y. Khi đ c “Bên kia sông Đu ng”,

ườ ọ ả ậ ượ ộ ồ ề ẫ ơ ơ ở ng i đ c c m nh n đ c đi u này: m t h n th  đa tình đ m h i th  dân gian nh  th ư ế

ườ ư ể ắ ọ ổ ộ ơ d ấ ng nh  không th  không ch n cái vùng đ t B c Ninh c  kính và m ng m  mà sinh

ơ ủ ế ớ ố ộ ế ớ ủ ạ h . “Bên kia sông Đu ng” đúng là m t bài th  c a th  gi ắ i Kinh B c, th  gi ữ   i c a nh ng

ủ ữ ế ạ ễ ộ ế ớ ủ ấ đình chùa mi u m o, c a nh ng l ậ  h i dân gian t p n p, đông vui, th  gi i c a tranh

ồ ồ ứ ế ớ ủ ọ ươ ữ ấ Đông H  h n nhiên mà tình t , th  gi i c a nh ng câu quan h  v ng v n lòng ng ườ   i...

ơ ờ ượ ề ộ ế ượ Sau khi ra đ i, đêm 1948, bài th  đã đ c truy n r ng rãi trong kháng chi n và đ c coi là

ữ ấ ơ ộ ế ề ươ ấ ướ ề ọ m t trong nh ng bài th  hay nh t vi t v  quê h ng đ t n ệ   c trong n n văn h c hi n

ạ ủ ướ đ i c a n c nhà.

ữ ệ ằ ơ ạ ế ớ ả ắ B ng âm đi u tr  tình, nhà th  hình dung l i toàn c nh “Th  gi i Kinh B c” bên kia sông

Đu ng:ố

ơ ồ “Em i bu n làm chi

ư ố ề Anh đ a em v  sông Đu ng

ư ắ ẳ Ngày x a cát tr ng ph ng lì

ố Sông Đu ng trôi đi

ấ ộ M t dòng l p lánh

ế ằ ườ N m nghiêng nghiêng trong kháng chi n tr ng kì

ờ Xanh xanh bãi mía b  dâu

Ngô khoai biêng bi c”ế

ơ ở ứ ủ ự ể ả ồ ơ ơ Câu th  “Em i bu n lùm chi” là kh i h ng c a bài th , cũng là đi m t a cho xúc c m tr ữ

ủ ữ ữ ạ ả ơ ơ ồ ơ tình c a nhà th . Kh i vào đúng ngu n m ch tr  tình, dòng th  tuôn ch y trong nh ng câu

ơ ự ở ự ư ả ượ ở th  t do nh  không có tr  l c gì ngăn c n đ ậ c. Nhân v t “em” đây là ai? Không là ai

ộ ố ượ ơ ầ ủ ữ ộ ỉ ự ẻ ớ ả c . “Em” ch  là m t th  pháp tr  tình, nhà th  c n m t đ ì t ng tâm s , s  chia. V i tâm

ố ượ ạ ầ ấ ấ ả ộ ồ h n lãng m n Hoàng C m, đ i t ng  y t t nhiên ph i là m t cô gái Kinh B c x a đ  d ắ ư ể ễ

ấ ậ ữ ạ ấ ả ề ộ ộ b  b c l nh ng dòng c m xúc miên man, b t t n. Khúc nh c tâm tình đã c t lên, nét v ẽ

ươ ắ ọ ơ ớ ặ ơ ị quê h ệ   ng đã bay trong tay nhà th  có c p m t h a sĩ tài hoa. Câu th  v i nh p đi u

ả ợ ộ ả ế ứ ậ ả ể ủ ch m, thong th , g i cho ta m t c m giác h t s c êm . Hình th  c a dòng sông ngày

ứ ấ ủ ủ ư ờ ộ ọ   ắ đêm c  “l p lánh” ánh sáng chan hòa c a n ng tr i, c a các vì sao nh  trong m t h a

ặ ắ ườ ư ủ ả ẩ ơ ố ồ ph m s n mài đ c s c. D ng nh  dòng sông Đu ng mang c  linh h n c a con ng ườ   i

ư ế ế ằ ấ ớ v i th  “n m nghiêng nghiêng” r t duyên dáng. T  th  “nghiêng nghiêng” đó làm ta liên

ơ ộ ủ ư ế ẹ ầ ộ ị ưở t ầ   ng đ n bóng dáng c a m t cô gái d u dàng và xinh đ p, đ y th  m ng nh ng cũng đ y

ơ ậ ữ ế ắ ả ờ kh c kho i, lo âu trong th i chi n. Nh ng câu th  th t là tài hoa! Dòng sông yêu th ươ   ng

ưở ủ ẹ ọ trong tâm t ng thi nhân sao mà đ p! Hình h a là c a riêng thi nhân. Cái dáng “nghiêng

ế ấ ả ờ nghiêng”  y không ph i trong không gian mà là trong th i gian (trong kháng chi n tr ườ   ng

ớ ạ ổ ồ ủ ủ ủ ề ỗ kì) m i l . Tình yêu c a “em”, c a “anh” và c a m i chúng ta đ  d n v  dòng sông nh ỏ

ủ ứ ạ ả ẳ ơ nhoi mà sâu th m ây. Đó là dòng sông, m ch ch y chính c a bài th  trong b c tranh quê

ươ ờ h ng. Còn đôi b  thì sao?

ờ “Xanh xanh bãi mía b  dâu

Ngô khoai biêng bi c”ế

ớ ừ ế ưở ế ấ ư ơ V i hai t láy “xanh xanh”, “biêng bi c”, âm h ng, ti t t u nh  ngân dài ra, nhà th  .đã

ả ấ ờ ố ơ cho ta c m th y h t đ ế ượ ẻ ươ ẹ c v  t i đ p, trù phú bên b  sông Đu ng. Hai câu th  mang hòa

ư ả ưở ượ ườ ọ ề ẻ ẹ ắ s c xanh nh  tr i ra ngút ngàn trong trí t ng t ủ ng c a ng i đ c v  v  đ p thanh bình,

ủ ắ ướ ặ ớ ấ ươ ắ t i t n, giàu có c a vùng quê Kinh B c tr c khi gi c t ộ i. Đó cũng là n t nét r t thân

ị ủ ữ ở ồ ơ ộ ề ằ ắ ộ ỡ quen, bình d  c a nh ng dòng sông đ ng b ng B c B : màu m , hi n hòa và th  m ng.

ươ ắ ở ứ ệ ầ ố ươ ị Quê h ng Kinh B c bên kia sông Đu ng c  hi n d n lên trong h ắ   ng v ; trong s c

màu văn hóa dân t c:ộ

ươ ồ “Quê h ế ng ta lúa n p tham n ng

ợ ươ ồ Tranh Đông H  gà l n nét t i trong

ệ ấ ộ ừ Màu dân t c sáng b ng trên gi y đi p”

ơ ớ ứ ậ ầ ở ươ V i ba câu th , ba tình t , Hoàng C m càng m  giác quan đón nh n quê h ơ   ng: “th m

ậ ủ ự ả ứ ươ ủ ử ủ ị ồ n ng” là s  c m nh n c a kh u giác, “t i trong” là c a th  giác, “sáng b ng” là c a linh

ừ ư ủ ế ể ấ ấ ộ giác. Vì th , “sáng b ng” là đi m nh n lung linh nh t, nó đ a “màu dân t c” c a th  gi ế ớ   i

ấ ướ ắ ậ ắ ộ ồ Kinh B c nh p vào gia tài chung đ t n c. Kinh B c là văn hóa dân t c, là linh h n x ứ

ấ ố ữ ữ ứ ế ậ ợ ế   ở s . Nh ng đàn gà l n trong nh ng b c tranh dân gian sao mà in đ m ch t s ng đ n th !

ấ ả ừ ươ ừ ừ ứ ở ị T t c  “sáng b ng” lên nét t i trong. T  “sáng b ng” đ ng v  trí trung tâm mang âm

ưở ẽ ư ự ơ ỏ ạ ữ ạ ờ ấ ệ h ữ ng m nh m  nh  r c lên gi a câu th , t a r ng nh ng t ơ    gi y đi p, hay nói đúng h n

ỉ ộ ứ ỏ ạ ả ề ủ ệ ộ ừ ậ ộ là t a r ng c  n n ngh  thu t đ c đáo c a dân t c. Ch  m t t “sáng b ng" mà bao hàm

ả ấ ế ơ ớ ủ ằ ồ ươ ề ớ tình c m r t thi ắ t tha, n ng nàn, đ m th m c a nhà th  v i quê h ố   ng, v i truy n th ng

ể ả ế ầ ậ ộ ượ ẻ ẹ văn hóa dân t c. N u không, làm sao Hoàng C m có th  c m nh n đ c v  đ p “sáng

ư ậ ủ ữ ứ ế ộ ươ ừ b ng” c a “màu dân t c” sâu đ n nh  v y. Nh ng b c tranh quê h ộ ng sinh đ ng chính

ỏ ủ ứ ắ ầ ộ ớ ộ ộ là m t ph n thu nh  c a b c tranh làng quê r ng l n, phong phú màu s c dân t c. Màu

ỉ ọ ạ ở ữ ể ệ ứ ề ổ ắ ấ s c  y không ch  đ ng l ặ ắ  nh ng b c tranh c  truy n đ c s c mà còn th  hi n trong các i

ừ ễ ộ ư l h i t ng b ng:

ữ ộ “Nh ng h i hè đình đám

Trên núi Thiên Thai

Trong chùa Bút Tháp

ữ ệ Gi a huy n Lang Tài...”

ấ ơ ế ấ ư ễ ả ế ệ ề ầ ổ M y dòng th  có ti t t u nhanh, âm đi u tr m b ng nh  di n t ệ ủ    h t ni m hãnh di n c a

ả ớ ề ầ ố ẹ ủ ữ ạ ươ tác gi khi nh  v  nh ng sinh ho t tinh th n t t đ p c a quê h ơ ng. Câu th  mang tính

ệ ợ ả ư ữ ế ả ắ li t kê: này núi, này chùa g i c m giác nh  tác gi ả ư ể ượ  ch a k  đ c h t nh ng th ng c nh.

ỉ ầ ư ư ệ ộ Nh ng ch  c n m t vài cái tên nh : “núi Thiên Thai”, “chùa Bút Tháp”, “huy n Lang Tài”

ượ ắ ổ ệ ề ấ ạ ủ ậ cũng đ  nh n ra đ ạ c đi n m o vùng đ t Kinh B c c  kính và giàu huy n tho i

ộ ố ề ắ ả ậ ộ ộ ị Và đây, trên n n phong c nh đ m màu s c dân t c đó là m t cu c s ng dung d , thân quen

ườ ắ ữ ớ v i nh ng ng i con Kinh B c:

ế ầ ữ ắ ỉ “Nh ng nàng môi c n ch  qu t tr u

ữ ụ ắ ơ Nh ng c  già pha ph  tóc tr ng

ữ ầ ạ ộ Nh ng em s t so t qu n nâu”

ệ ủ ầ ở ỉ ằ ữ ặ ỗ Bi t tài c a Hoàng C m là ch  ch  b ng vài nét châm phá mà nh ng khuôn m t quê

ươ ệ ắ ế ấ ươ ơ ộ ớ ỗ ườ h ng Kinh B c đã hi n lên bi t m y thân th ng. M i câu th  m t l p ng ỗ i, m i câu

ộ ắ ưở ữ ừ ả ườ ườ m t s c màu. T ng ch ng đây không ph i là nh ng con ng i bình th ờ   ng ngoài đ i

ề ả ư ữ ữ ệ ệ ấ ọ ổ ấ   ữ n a mà h  xu t hi n nh  trong chuy n c  tích huy n  o. Nh ng cô gái ­ nh ng cô T m

ỏ ướ ở ầ ắ ữ ư ữ ụ ắ ỉ thu  nào ­ môi thêm đ  n c tr u c n ch . Nh ng c  già tóc tr ng nh  nh ng tiên ông và

ữ ữ ệ ầ ạ ộ ưở ượ ủ còn n a: “nh ng em s t so t qu n nâu” hi n lên trong trí t ng t ng c a ta là các em

ơ ộ ư ể ầ ồ ỏ ớ ộ ế ế   nh  tóc đ  trái đào nh  tiên đ ng xúng sính trong b  qu n áo nâu m i đi ch i h i. K  ti p

ủ ữ ả ươ ư ữ ọ ệ ươ là hình  nh nh ng cô gái c a quê h ng quan h  hi n lên nh  nh ng bông hoa t ắ i th m:

ề ố “Ai v  bên kia sông Đu ng

ớ ừ ặ Có nh  t ng khuôn m t búp sen

ữ Nh ng cô hàng xén răng đen

ườ ư ắ ỏ C i nh  mùa thu t a n ng”

ặ ủ ầ ặ ạ ệ Khuôn m t “vàng" c a cô gái là khuôn “m t trái xoan”, Hoàng C m l i phát hi n ra

ặ ư ề ề ầ ọ ươ ắ “khuôn m t búp sen", ít thiên v  hình h a mà thiên v  tinh th n nh  có h ng, có s c, có

ơ ớ ẻ ẹ ủ ữ ế ắ ọ ớ ấ t m lòng trân tr ng c a nhà th  v i v  đ p thi u n  Kinh B c. “Răng đen” thì m i đúng

ắ ư ủ ấ ẻ ẹ ườ ư ệ ộ ỏ   là v  đ p cô gái Kinh B c x a, đ  h t lên m t ánh sáng kì di u: “C i nh  mùa thu t a

ứ ố ừ ắ ị ườ ấ ầ ắ n ng”. N ng là s c s ng, mùa thu là d u dàng. T  nét c i  y mà Hoàng C m bâng

ậ ắ ộ ơ ẽ ữ khuâng nh n ra m t Kinh B c n i nh ng nàng tiên thôn dã quê mình. Có l không có n ụ

ườ ộ ụ ườ ượ ỡ ị ẻ ế ạ ơ ắ ớ c i nào r ng r , d u dàng và trong tr o h n th  ­ m t n  c i đ ấ   c ví v i cái n ng  m

ủ ư ữ ề ắ ắ ơ ị ấ chan hòa c a mùa thu mi n B c, cái n ng r t trong và d u. Nhà th  đã đ a nh ng nét v ẽ

ỹ ừ ặ ắ ể ữ ế ệ ươ ả ừ ồ ặ ừ quy n rũ, nh ng m  t đ c s c đ  làm hi n lên g ng m t v a thon th , v a h ng t ươ   i,

ấ ạ ủ ẹ ả ơ ừ v a e  p l ắ   i th m ngát. Ph i chăng đây là nét đ p riêng c a các cô gái vùng Kinh B c?

ế ọ ả ắ ươ ủ ằ ộ ẹ ấ Ph i chăng nét đ p  y k t đ ng s c h ứ   ng c a m t vùng đông b ng trù phú chan ch a

ầ ứ ố s c s ng tinh th n.

ấ ả ợ ế ớ ộ ả ắ ậ ắ ổ ộ T t c  g i lên m t “Th  gi i Kinh B c” c  kính,uy nghiêm, đ m đà b n s c dân t c, làm

ỗ ộ ườ ệ rung đ ng m i trái tim con ng i Vi t Nam.

ế ớ ộ ố ế ụ ủ ả ắ ầ ớ ộ “Th  gi ầ   ệ i Kinh B c” c a Hoàng C m ti p t c hi n lên v i hình  nh m t cu c s ng c n

ộ ố ự ủ ữ ữ ườ ơ ệ ợ lao, chân th c, cu c s ng c a nh ng cô hàng xén, nh ng ng i dăng t ữ   , d t s i, nh ng

ữ ẹ ắ ấ ẩ ợ ồ m  già qu y gánh hàng rong, nh ng th  cày trên cánh đ ng n ng  m.

ớ ề ớ ấ ả ắ ị ừ T  Vi ệ ắ ự t B c t do, nh  v  vùng quê đang b  giày xéo, v i t ớ   ằ t c  tình yêu đ m th m, v i

ơ ự ẽ ạ ầ ộ ứ ề ắ ố l i th  t do, phóng khoáng, Hoàng C m đã v  l ừ   i m t b c tranh nhi u màu s c, v a

ừ ả ự ư ấ ả ề ể ạ ậ ộ ữ ấ ượ ắ th c, v a  o nh ng t ồ t c  đ u đ m h n dân t c, đ  l i nh ng  n t ng sâu s c.

ở ầ ề ấ ằ ạ ả ơ ố M  đ u b i th  là hình  nh dòng sông Đu ng hi n hòa “l p lánh" ánh sáng, “n m nghiêng

ư ộ ườ ạ ả ườ nghiêng” nh  dáng hình m t ng ế i con gái, và k t thúc cũng l i là hình  nh ng i con gái

ề ự ố ắ ẻ ẹ ự ỡ ấ đ t Kinh B c mang v  đ p r c r , tràn tr  nh a s ng:

ắ ặ ế “Em m c y m th m

ắ ụ ồ Em th t l a h ng

ẩ ộ Em đi tr y h i non sông

ườ C i mê ánh sáng muôn lòng xuân xanh”

ủ ủ ề ắ ớ ồ ị ỉ ắ   “Em” là cái đ a ch  giãi bày đ m say, là ni m chung th y v i bu n vui c a thi sĩ, là l ng

ộ ắ ủ ấ ầ ấ ắ ơ ố ọ ọ đ ng cu i cùng c a bài th  ­ m t l ng đ ng r t Hoàng C m, r t Kinh B c.

ế ớ ộ ứ ừ ẹ ế ầ ấ ắ ơ “Th  gi i Kinh B c” trong th  Hoàng C m là m t b c tranh đ p hi m th y. T  thiên

ườ ề ệ ắ ậ ộ ớ ế nhiên đ n con ng i đ u đ m đà màu s c dân t c, chúng hòa quy n v i nhau trôi theo

ậ ả ủ ứ ế ấ ả ẫ ơ dòng c m xúc c a nhà th . D u trôi đ n cung b c c m xúc nào thì b c tranh  y v n c ẫ ứ

ườ ẩ làm mê m n lòng ng i.

ươ ủ ầ ơ ớ ộ Quê h ể ẫ ng c a nhà th  Hoàng C m không th  l n v i m t vùng quê nào khác, cũng

ứ ớ ề ộ ữ ẹ ể ả ậ ộ không th  phai nhòa trong kí  c v i nh ng nét đ p đ c đáo. C m nh n v  m t “Th  gi ế ớ   i

ẻ ẹ ủ ắ ấ ỉ ươ ố Kinh B c” không ch  cho ta th y v  đ p riêng c a quê h ng sông Đu ng mà đó còn là

ươ ấ ướ ả ằ ồ ồ ẻ ẹ v  đ p quê h ng vùng đ ng b ng sông H ng ch y dài qua đ t n ơ   ơ c. Bài th  đã kh i

ủ ả ỗ ườ ệ ố ớ ươ ể ừ ự ậ d y tình c m c a m i ng i dân Vi t đ i v i quê h ng đ  t đó ánh lên lòng t hào dân

ắ ề ươ ộ t c sâu s c v  quê h ng.