Tiêu chuẩn môi trường

Kinh teá Moâi tröôøng

Baøi giaûng 3

KINH TEÁ HOÏC VEÀ OÂ NHIEÃM

Chuû ñeà 3: Tieâu chuaån moâi tröôøng (Các chính sách meänh leänh – kieåm soaùt)

© PHUØNG THANH BÌNH

2006

Ñeà cöông ñeà nghò:

A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì? B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån D. Taùc ñoäng khuyeán khích cuûa tieâu

chuaån

E. Kinh teá hoïc veà söï cöôõng cheá F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 1

A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?

• Phöông phaùp CAC ñoái vôùi chính saùch coâng laø phöông phaùp trong ñoù, ñeå coù haønh vi mong muoán xaõ hoäi, caùc nhaø chöùc traùch chæ vieäc quy ñònh haønh vi theo luaät, vaø söû duïng boä maùy thöïc thi nhö toøa aùn, coâng an, hình phaït, … ñeå buoäc moïi ngöôøi tuaân theo

A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?

• Xem luaät BVMT 2005, Ñieàu 8 – 13 • Traàn Thanh Laâm, 2005, trang 54 - 59

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 2

A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?

• Phaân bieät khaùi nieäm:

• Tieâu chuaån: Xaùc ñònh caùc muïc

tieâu chaát löôïng moâi tröôøng

• Phöông phaùp CAC laø caùch ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu (khaùc vôùi phöông phaùp thò tröôøng?)

A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?

• Ñoái vôùi chính saùch moâi tröôøng, phöông phaùp CAC döïa vaøo nhieàu loaïi tieâu chuaån khaùc nhau nhaèm caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng • Hai vaán ñeà chính cuûa CAC laø:

• Xaùc laäp caùc tieâu chuaån moâi tröôøng (Command) • Thöïc thi baèng caùc quy ñònh (Control) = Kieåm soaùt vaø baét buoäc tuaân thuû tieâu chuaån quy ñònh => Ñoäng cô kieåm soaùt oâ nhieãm mang hình thöùc phaït neáu ngöôøi gaây oâ nhieãm khoâng tuaân thuû meänh leänh

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 3

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Ñoái vôùi vaán ñeà moâi tröôøng coù 3 loaïi

tieâu chuaån chính: • Tieâu chuaån moâi tröôøng xung quanh

(Ambient Standards) • Tieâu chuaån phaùt

thaûi

(Emission

Standards)

• Tieâu chuaån coâng ngheä (Technology

Standards)

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Tieâu chuaån moâi tröôøng xung quanh:

• Ñeà caäp ñeán caùc khía caïnh ñònh tính cuûa

moâi tröôøng xung quanh

• Laø möùc khoâng ñöôïc pheùp vöôït quaù (never-exceed) ñoái vôùi moät chaát gaây oâ nhieãm trong moâi tröôøng xung quanh • Thöôøng ñöôïc theå hieän theo caùc möùc noàng ñoä bình quaân treân moät khoaûng thôøi gian

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 4

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Tieâu chuaån phaùt thaûi:

• Laø caùc möùc khoâng ñöôïc pheùp vöôït quaù aùp duïng tröïc tieáp cho caùc löôïng phaùt thaûi töø caùc nguoàn gaây oâ nhieãm

• Thöôøng ñöôïc theå hieän theo löôïng vaät chaát treân moät ñôn vò thôøi gian, ví duï gram/phuùt, taán/tuaàn

• Xaùc ñònh tieâu chuaån phaùt thaûi ôû moät möùc naøo ñoù khoâng nhaát thieát phaûi thoûa maõn caùc tieâu chuaån chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Tieâu chuaån phaùt thaûi:

• Moät soá daïng tieâu chuaån phaùt thaûi: • Toác ñoä phaùt thaûi (ví duï kg/giôø) • Haøm löôïng phaùt thaûi (phaàn trieäu nhu caàu oxy sinh

hoïc, hay BOD trong nöôùc)

• Toång löôïng chaát thaûi (toác ñoä phaùt thaûi* noàng ñoä

*thôøi gian)

• Löôïng chaát thaûi/ñôn vò saûn löôïng (SO2/kWh) • Löôïng chaát thaûi/ñôn vò nhaäp löôïng (Sulphur/taán

than)

• Phaàn traêm chaát gaây oâ nhieãm ñöôïc loaïi boû (ví duï 60% löôïng chaát thaûi ñöôïc loaïi boû tröôùc khi thaûi ra)

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 5

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Tieâu chuaån coâng ngheä:

• Nhöõng quy ñònh coâng ngheä, kyõ thuaät, hoaëc hoaït ñoäng maø chuû theå coù tieàm naêng gaây oâ nhieãm buoäc phaûi aùp duïng • Caùc ñoà ñieän phaûi ñöôïc trang bò thieát

bò loïc khí SO2

• Tieâu chuaån thieát keá, hoaëc kyõ thuaät

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Tieâu chuaån coâng ngheä:

• Tieâu chuaån saûn phaåm, tieâu chuaån nhaäp

löôïng

• TBS thöôøng quy ñònh chuû theå gaây oâ nhieãm söû duïng coâng ngheä toát nhaát hieän coù (BAT), coâng ngheä toát nhaát coù theå aùp duïng (BPT), hoaëc coâng ngheä toát nhaát saün coù khaû thi veà maët kinh teá (BATEA)

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 6

B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng

• Khaùc bieät cô baûn giöõa tieâu chuaån hoaït ñoäng

& tieâu chuaån coâng ngheä: • Tieâu chuaån hoaït ñoäng, nhö tieâu chuaån phaùt thaûi, quy ñònh moät soá raøng buoäc veà tieâu chí hoaït ñoäng vaø cho pheùp ngöôøi ta choïn löïa caùch thöùc toát nhaát ñeå ñaït ñöôïc

• Tieâu chuaån coâng ngheä aùp ñaït kyõ thuaät ñöôïc söû duïng, nhö thieát bò maùy moùc hoaëc quy trình hoaït ñoäng maø chuû theå gaây oâ nhieãm söû duïng

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Xaùc laäp möùc tieâu chuaån treân thöïc teá:

• Theo lyù thuyeát, tieâu chuaån hieäu quaû xaõ hoäi seõ laøm caân baèng chi phí giaûm oâ nhieãm bieân vaø chi phí thieät haïi bieân

• Vaán ñeà cô baûn nhaát khi xaùc laäp tieâu chuaån laø cô quan chöùc naêng chæ döïa treân chi phí thieät haïi hay caû chi phí thieät haïi vaø chí phí kieåm soaùt oâ nhieãm?

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 7

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Xaùc laäp möùc tieâu chuaån treân thöïc teá:

• Neáu khoâng coù ñaày ñuû thoâng tin veà chi phí thieät haïi vaø chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm, cô quan chöùc naêng coù theå xaùc laäp tieâu chuaån phaùt thaûi ban ñaàu treân cô sôû thoâng tin saün coù toát nhaát veà caùc chi phí naøy taïi thôøi ñieåm ra quyeát ñònh treân cô sôû thöû – sai, vaø quan saùt phaûn öùng cuûa caùc beân coù lieân quan, thì cô quan quaûn lyù coù theå xaùc laäp tieâu chuaån gaàn vôùi möùc oâ nhieãm toái öu

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

$

MAC

MDC

175

300

100

e* (150)

Emissions (tons/year)

et zero-risk level

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 8

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Tieâu chuaån ñoàng nhaát (Uniform Standard):

• MDCr = MDC ôû vuøng noâng thoân • MDCu = MDC ôû vuøng thaønh thò • Giaû söû MAC gioáng nhau ôû thaønh thò vaø noâng

thoân • er > eu • Tieâu chuaån ñoàng nhaát khoâng theå ñoàng thôøi hieäu

quaû ôû caû hai vuøng

• Coù neân thieát

tieâu chuaån rieâng bieät

laäp hai (individual standards) khaùc nhau khoâng? => Coù söï ñaùnh ñoåi

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

MAC

MD u

MD r

0

er

eu

Emissions (tons/year)

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 9

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Tieâu chuaån ñoàng nhaát

Taïi sao thieát laäp tieâu chuaån ñoàng nhaát? Coù hai lyù do: • Chi phí cao neáu thieát laäp vaø thöïc thi nhieàu tieâu chuaån khaùc nhau cho caùc tröôøng hôïp khaùc nhau

• Tieâu chuaån ñoàng nhaát seõ deã quaûn

lyù hôn

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân

Chính saùch kieåm soaùt oâ nhieãm döïa vaøo tieâu chuaån ñoàng nhaát seõ KHOÂNG coù hieäu quaû – chi phí • Xeùt 2 coâng ty söû duïng coâng ngheä kieåm soaùt

khaùc nhau

• Giaû söû tieâu chuaån xaùc laäp sao cho 2 coâng ty ñöôïc pheùp phaùt thaûi toång coäng laø 200 ñôn vò (e1 + e2 = 200)

• Tieâu chuaån ñoàng nhaát: Moãi coâng ty ñöôïc pheùp

phaùt thaûi 100 ñôn vò

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 10

$

MAC2

MA C1

N

L

K

M

100

200

Löôïng thaûi: Firm 1

0

75

Löôïng thaûi: Firm 2

200

0

100

125

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân

• Toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm trong tröôøng hôïp

naøy laø K + L + M + N. Trong ñoù: • Coâng ty 1: M • Coâng ty 2: K + L + N => MAC2 > MAC1

• Tieâu chuaån ñoàng nhaát naøy seõ KHOÂNG ñaït hieäu quaû – chi phí. Giaû söû cô quan chöùc naêng yeâu caàu coâng ty 1 xöû lyù 125 ñôn vò, vaø coâng ty 2 xöû lyù 75 ñôn vò, thì toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm laø K + L + M. Vaäy seõ hieäu quaû hôn (giaûm ñöôïc N)

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 11

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân • Ñieàu kieän xaùc laäp tieâu chuaån hieäu quaû laø döïa vaøo nguyeân taéc caân baèng bieân teá: MAC1 = MAC2

• Keát luaän, toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm seõ nhoû nhaát khi chi phí giaûm oâ nhieãm bieân baèng nhau cho taát caû caùc nguoàn phaùt thaûi

C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån

• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân

• Xem ví duï minh hoïa Hình 11.4

MACH = 600 – 5EH MACL = 240 – 2EL

• Tính toång chi phí giaûm oâ nhieãm khi aùp duïng tieâu chuaån ñoàng boä 60 kg/thaùng? • Tính toång chi phí giaûm oâ nhieãm khi tieâu chuaån thoûa ñieàu kieän caân baèng bieân?

• So saùnh?

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 12

D. Taùc duïng khuyeán khích?

• Xem ví duï Hình 11.5 MAC1 = 200 – 5E MAC2 = 160 – 4E MDC = 5E • E1 = 20 taán/naêm, vôùi MAC1 thì

Chi phí thöïc thi: a+b = 1 trieäu $/naêm

• R&D => MAC1 -> MAC2

Chi phí thöïc thi: b = $800.000/naêm $200.000/naêm = giaûm chi phí

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 13

E. Kinh teá hoïc veà söï cöôõng cheá

C

M A C

C

M D

2

1

a

e

b

f

c

d

0

e

e *

e

e

1

2

e 0

E m is s io n s

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 14

F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm

• Öu ñieåm:

• Ñôn giaûn vaø tröïc tieáp • Caùc muïc tieâu cuï theå roõ raøng • Laøm cho ngöôøi

ta caûm nhaän oâ

nhieãm moâi tröôøng ngay töùc thì

• Nhaát quaùn vôùi nhaän thöùc ñaïo ñöùc cho raèng oâ nhieãm laø nguy hieåm, laø baát hôïp phaùp

F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm

• Öu ñieåm (tt)

• Phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng luaät

phaùp

• Raát hieäu quaû ñoái vôùi caùc loaïi oâ nhieãm coù tính nguy haïi cao nhö DDT, chaát thaûi coâng nghieäp ñoäc haïi (ñaït hieäu quaû – chi phí nhaát) • Linh hoaït khi thöïc hieän (ñoái vôùi cq quaûn lyù) • Phoå bieán

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 15

F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm

• Nhöôïc ñieåm:

• Söï can thieäp coù veõ xa vôøi tinh thaàn uûng hoä

thò tröôøng töï do (xu höôùng chung)

• Chi phí haønh chính vaø chi phí thöïc thi cao, chuyeån MAC leân => möùc toái öu coù theå seõ cao hôn möùc chuaån e* => thaát baïi cuûa chính phuû

• Coù tröôøng hôïp duøng CAC ñeå laøm raøo caûn gia nhaäp ngaønh tieàm naêng (caáu keát giöõa ngöôøi xaùc laäp tieâu chuaån vaø doanh nghieäp?)

F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm

• Nhöôïc ñieåm (tt):

• Thoâng thöôøng söû duïng moät tieâu chuaån ñoàng nhaát (treân thöïc teá coù raát nhieàu nguoàn phaùt thaûi khaùc nhau) => khoâng ñaït hieäu quaû – chi phí • Vaãn söû duïng dòch vuï moâi tröôøng mieãn phí trong chöøng möïc naøo ñoù (tuøy möùc ñoä nghieâm ngaët cuûa tieâu chuaån) => Khoâng thoûa nguyeân taéc PPP

• Chuû theå gaây oâ nhieãm khoâng linh hoaït trong

quyeát ñònh

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 16

F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm

• Nhöôïc ñieåm (tt)

• Quan troïng nhaát

laø “Khoâng khuyeán khích caûi tieán coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm moät khi ñaõ ñaït tieâu chuaån quy ñònh”

Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 17