Bài Tiểu Luận: Chiến Tranh Nông Dân Và Phong Trào Tây Sơn
Đề Tài: Phong Trào Nông Dân Tây Sơn Bùng Nổ Và Thắng Lợi
SVTH: Phan Minh Quốc MSSV: 0711676 Trang
Nguyễn Thị Phƣơng MSSV: 0711736
1
- - - - - -
Tiểu Luận
Phong Trào Nông Dân Tây
Sơn Bùng Nổ Và Thắng Lợi
Bài Tiểu Luận: Chiến Tranh Nông Dân Và Phong Trào Tây Sơn
Đề Tài: Phong Trào Nông Dân Tây Sơn Bùng Nổ Và Thắng Lợi
SVTH: Phan Minh Quốc MSSV: 0711676 Trang
Nguyễn Thị Phƣơng MSSV: 0711736
2
Mục Lục
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................ 3
CHƢƠNG MỘT ..................................................................................................................... 4
TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CỦA ............................................................................ 4
ĐÀNG TRONG VIỆT NAM VÀO THẾ KỶ XVIII .............................................................. 4
1.1. Sự thối nát của chính quyền phong kiến họ Nguyễn ....................................................... 4
1.2. Kinh tế suy thoái, đời sống nhân dân cùng cực ở Đàng Trong ........................................ 7
1.3. Phong trào nông dân bùng lên rầm rộ .............................................................................. 9
CHƢƠNG HAI ..................................................................................................................... 12
PHONG TRÀO TÂY SƠN ................................................................................................... 12
BÙNG NỔ VÀ THẮNG LỢI ............................................................................................... 12
2.1. Vài nét về phong trào Tây Sơn và căn cứ Tây Sơn ....................................................... 12
2.1.1. Anh em Tây Sơn .......................................................................................................... 12
2.1.2. Căn cứ Tây Sơn .......................................................................................................... 14
2.1.3. Những ngày đầu khởi nghĩa ........................................................................................ 15
2.2. Lật đổ ách thống trị của họ Nguyễn, đánh tan quân Xiêm ............................................ 16
2.2.1. Tạm hòa hoãn với quân Trịnh .................................................................................... 16
2.2.2. Đánh đuổi chúa Nguyễn, giành chủ quyền đất nƣớc ở đàng trong ............................. 19
2.2.2.1. Chiến thắng Phú Yên ............................................................................................... 19
2.2.2.2. Chiến thắng Gia Định lần I ...................................................................................... 20
2.2.2.3. Chiến thắng Gia Định lần 2 (1782) và lần 3 (1783) ................................................ 22
2.2.2.4. Chiến thắng Liên quân Xiêm - Nguyễn ................................................................... 23
2.3. Đập tan tập đoàn Lê – Trịnh, xóa bỏ ranh giới sông Gianh ........................................... 24
2.3.1. Chiến dịch Phú Xuân 1786 ......................................................................................... 24
Sau khi làm chủ Nam Trung Bộ và Nam Bộ, Tây Sơn đƣợc rãnh tay đói phó với quân Trịnh
ở phía bắc .............................................................................................................................. 24
2.3.2. Tiến ra Thăng Long, lật đổ họ Trịnh .......................................................................... 28
2.4. Đánh tan 20 vạn quân Thanh, giữ vững nền độc lập tổ quốc ........................................ 29
CHƢƠNG BA ....................................................................................................................... 40
ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN ................................................... 40
TRONG LỊCH SỬ DÂN TỘC ............................................................................................. 40
3.1. Phong trào nông dân Tây Sơn là đỉnh cao của lịch sử chiến tranh nông dân Việt Nam
trong thời trung đại ............................................................................................................... 40
Phong trào nông dân Tây Sơn là một phong trào nông dân độc đáo .................................... 41
Phong trào nông dân Tây Sơn là một phong trào nông dân vĩ đại ........................................ 43
KẾT LUẬN ........................................................................................................................... 44
Bài Tiểu Luận: Chiến Tranh Nông Dân Và Phong Trào Tây Sơn
Đề Tài: Phong Trào Nông Dân Tây Sơn Bùng Nổ Và Thắng Lợi
SVTH: Phan Minh Quốc MSSV: 0711676 Trang
Nguyễn Thị Phƣơng MSSV: 0711736
3
MỞ ĐẦU
Dân tộc Việt Nam trải qua hơn 1000 năm dƣới chế độ phong kiến thì trong
khoảng thời gian do cũng có tới hàng nghìn phong trào khởi nghĩa của nông dân
chống chính quyền phong kiến. Sự bùng nổ của phong trào nông dân xuất phát từ
điều kiện kinh tế - xã hội khủng hoảng dƣới các triều đại phong kiến. Họ vùng lên
để tự giải phóng, để giành lấy ruộng đất và xác lập một vƣơng triều phong kiến tiến
bộ hơn.
Vào thế kỷ XVIII, throng bối cảnh đất nƣớc loạn lạc, các thế lực phong kiến
đánh nhau để giành địa vị, đất nƣớc bị chia năm xẻ bảy, cuộc sống nhân dân khốn
cùng. Chính lúc đấy, các cuộc khởi nghĩa nông dân lại bùng nổ, rầm rộ và mạn hơn
bao giờ hết.
Chính trong hoàn cảnh do đã xuất hiện phong trào nông dân Tây Sơn. Phong
trào nông dân Tây Sơn có một ý nghĩa và vai trò lịch sử vô cùng to lớn trong lịch sử
dân tộc. Đã vƣơn lên làm cả hai nhiệm vụ dân tộc và giai cấp. Hoàn thành cả hai
nhiệm vụ do một cách xuất sắc.
Mặt dù phong trào Tây Sơn đã không thể đi đến tháng lợi cuối cùng nhƣng
những thành quả của Tây Sơn để lại cho vƣơng triều Nguyễn sau này cũng nhƣ cả
dân tộc ta là vô cùng quý báu. Nó định dạng đƣợc hình hài đất nƣớc từ Lạng Sơn
đến mũi Cà Mau, một Việt Nam hoàn thiện hình chữ S.
Bài Tiểu Luận: Chiến Tranh Nông Dân Và Phong Trào Tây Sơn
Đề Tài: Phong Trào Nông Dân Tây Sơn Bùng Nổ Và Thắng Lợi
SVTH: Phan Minh Quốc MSSV: 0711676 Trang
Nguyễn Thị Phƣơng MSSV: 0711736
4
CHƢƠNG MỘT
TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CỦA
ĐÀNG TRONG VIỆT NAM VÀO THẾ KỶ XVIII
1.1. Sự thối nát của chính quyền phong
kiến họ Nguyễn
Thế kỷ XVI – XVIII là giai đoạn diễn ra nhiều biến đổi trong đời sống chính
trị, kinh tế - xã hội trong lịch sử dân tộc. Sự tha hóa của bộ mày nhà nƣớc đã làm
cho tình hình xã hội thêm rối ren. Các thế lực địa phƣơng nổi lên. Đất nƣớc bƣớc
vào thời kỳ loạn lạc. Năm 1527, Mạc Đăng Dung cƣớp ngôi nhà Lê. Sự xuất hiện
của nhà Mạc làm cho tình hình thêm phức tạp, tạo nên cục diện Nam – Bắc triều.
Trong khi chiến tranh Nam – Bắc triều chƣa kết thúc thì cuộc nội chiến Trịnh –
Nguyễn phân tranh lại diễn ra, đƣa đất nƣớc vào cảnh huynh đệ tƣơng tàn, đất nƣớc
bị chia làm hai miền.
Ở Đàng Ngoài, triều Lê Trung hƣng không còn đủ khả năng lập lại một chính
quyền trung ƣơng tập quyền vững mạnh nhƣ trƣớc mà phải dựa hẳn vào các thế lực
của họ Trịnh. Thiết chế triều đình – phủ chúa thực chất là sự nƣơng tựa vào nhau
của hai thế lực: vua Lê – đã mất hết sinh khí nhƣng có hào quan của quá khứ, ít
nhiều có uy tín trong dân chúng và Chúa Trịnh – những ngƣời có thực lực quân sự.
Trong thiết chế này, mọi quyền lực đều nằm trong tay chúa Trịnh còn vua Lê chỉ là
bù nhìn. Càng về thế kỷ thứ XVIII, bộ máy chính quyền càng mục nát đến cực độ,
đặc biệt là từ khi Trịnh Sâm lên nắm quyền(1767). Triều đình mục rỗng, quan lại địa
phƣơng tham tiền, thiên tai mất mùa làm cho nhân dân lâm vào cảnh khốn cùng.
Khủng hoảng ở Đàng Ngoài bƣớc vào giai đoạn sâu sắc và toàn diện.
Bài Tiểu Luận: Chiến Tranh Nông Dân Và Phong Trào Tây Sơn
Đề Tài: Phong Trào Nông Dân Tây Sơn Bùng Nổ Và Thắng Lợi
SVTH: Phan Minh Quốc MSSV: 0711676 Trang
Nguyễn Thị Phƣơng MSSV: 0711736
5
Ở Đàng Trong, trong những ngày đầu nam tiến, do nhu cầu tăng tiềm lực cho
vùng đất mình cai trị, làm cơ sở chống lại chính quyền Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài,
các chúa Nguyễn đã thi hành những chính sách cởi mở để phát triển kinh tế và mở
rộng lãnh thổ. Trong vòng hai thế kỷ, lãnh thổ Đàng trong đã phát triển đến tận mũi
Cà Mau. Đồng bằng sông Cửu long trở thành trung tâm nông nghiệp lớn trong khu
vực.
Tuy nhiên, vào nửa đầu thế kỷ XVIII, trong khi chế độ phong kiến Đàng
Ngoài đã bộc lộ rõ bƣớc đƣờng suy yếu của nó, thì ở Đàng Trong, chế độ phong
kiến họ Nguyễn bƣớc vào thời kỳ tiền khủng hoảng.
Sau khi chiến tranh Trịnh – Nguyễn chấm dứt(1672), nền thống trị của họ
Nguyễn đƣợc củng cố: địa vị cát cứ, quyền lực chính trị, thế lực kinh tế ổn định…
Giai cấp thống trị họ Nguyễn tăng cƣờng bóc lột nhân dân, tiến hành các cuộc chiến
tranh xâm lƣợc.
Sau khi địa vị chính trị đã đƣợc củng cố vững chắc, giai cấp thống trị Đàng
Trong ngày càng sống xa hoa, trụy lạc, chỉ biết chăm lo củng cố quyền lực và lợi ích
riêng của mình.
Trên cơ sở bóc lột nhân dân trong nƣớc và gây ra các cuộc chiến tranh cƣớp
bóc các nƣớc láng giềng phƣơng Nam, giai cấp thống trị họ Nguyễn trở nên rất giàu
có. Từ chúa Nguyễn đến các tầng lớp quý tộc, quan lại, địa chủ ở khắp nơi đua nhau
ăn chơi rất xa xỉ trên nồ hôi và nƣớc mắt của quần chúng lao động nghèo khổ.
Các chúa Nguyễn không ngừng tăng cƣờng xây dựng các lâu đài ở kinh đô
mới. Từ năm 1687, Nguyễn Phúc Trăn cho dời kinh đô từ Ái Tử (Quảng Trị) về Phú
Xuân (Huế). Kinh đô Huế đƣợc xây dựng không chỉ lớn mạnh về quy mô mà công
nhiều công trình chùa chiền, miếu mạo.
Chúa Nguyễn Phúc Chu (1691 – 1725) tự cho mình là sùng đạo Phật, lấy hiệu
là Thiên Túng nhân đạo để xây dựng nhiều chùa tháp. Năm 1714, Nguyễn Phúc Chu
sai trùng tu và mở rộng chùa Thiên Mụ, bắt hàng ngàn ngƣời phục vụ trong cả năm
trời. Y còn sai ngƣời sang Triết Giang (Trung Quốc) mua Kinh Đại Tạng cùng với
