Tr−êng ®¹i häc v¨n ho¸ hμ néi<br />
Khoa b¶o tμng<br />
**********<br />
<br />
hμ thÕ Quang<br />
<br />
b−íc ®Çu t×m hiÓu di tÝch ®Òn<br />
th¸nh nguyÔn<br />
x· gia tiÕn<br />
<br />
huyÖn gia viÔn<br />
<br />
tØnh ninh b×nh<br />
<br />
Kho¸ luËn tèt nghiÖp<br />
Ngμnh b¶o tån – b¶o tμng<br />
<br />
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. Bïi V¨n TiÕn<br />
<br />
Hμ Néi - 2008<br />
<br />
Môc lôc<br />
Trang<br />
Më ®Çu............................................................................................................... 4<br />
1. Lý do chän ®Ò tμi ........................................................................................... 4<br />
2. Môc ®Ých nghiªn cøu ..................................................................................... 5<br />
3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu ................................................................. 6<br />
4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ............................................................................... 6<br />
5. §ãng gãp cña kho¸ luËn ................................................................................ 6<br />
6. Bè côc kho¸ luËn ........................................................................................... 6<br />
Ch−¬ng 1. Giíi ThiÖu Chung VÒ Di TÝch §Òn Th¸nh NguyÔn (X· Gia tiÕn,<br />
huyÖn gia viÔn, tØnh ninh b×nh).......................................................................... 8<br />
1.1. Vμi nÐt vÒ vïng ®Êt x· Gia Th¾ng- huyÖn Gia ViÔn- tØnh Ninh B×nh ........ 8<br />
1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý huyÖn Gia ViÔn .................................................................... 8<br />
1.1.2. Vμi nÐt vÒ vïng ®Êt x· Gia TiÕn huyÖn Gia ViÔn tØnh Ninh B×nh......... 11<br />
1.2. LÞch sö di tÝch ®Òn th¸nh NguyÔn ............................................................ 11<br />
1.2.1. LÞch sö vÞ thÇn ®−îc thê ë di tÝch .......................................................... 11<br />
1.2.2. Tªn gäi cña di tÝch ®Òn th¸nh NguyÔn .................................................. 15<br />
1.2.3. Niªn ®¹i khëi dùng vμ qu¸ tr×nh tån t¹i cña di tÝch ............................... 16<br />
Ch−¬ng 2. Gi¸ trÞ KiÕn Tróc - NghÖ ThuËt Vμ LÔ Héi Cña §Òn Th¸nh NguyÔn .19<br />
2.1. Gi¸ TrÞ KiÕn Tróc ..................................................................................... 19<br />
2.1.1. Kh«ng gian c¶nh quan ........................................................................... 19<br />
2.1.2. Bè côc mÆt b»ng tæng thÓ ...................................................................... 22<br />
2.1.3. KÕt cÊu kiÕn tróc ................................................................................... 22<br />
2.1.4. NghÖ thuËt ............................................................................................. 31<br />
2.2. Mét sè di vËt tiªu biÓu .............................................................................. 34<br />
2.3. LÔ héi ®Òn th¸nh NguyÔn. ........................................................................ 35<br />
2.3.1 Thêi gian vμ kh«ng gian lÔ héi ............................................................... 36<br />
2.3.2 DiÔn tr×nh lÔ héi...................................................................................... 37<br />
<br />
2.3.3 LÔ héi ®Òn th¸nh NguyÔn trong ®êi sèng céng ®ång ............................. 46<br />
2.4. §Òn th¸nh NguyÔn trong bèi c¶nh c¸c di tÝch l©n cËn ............................. 47<br />
2.4.1. §Òn th¸nh T« ......................................................................................... 47<br />
2.4.2. §Òn V©n Tr×nh ....................................................................................... 49<br />
2.4.3. §Òn Nót §ã ........................................................................................... 50<br />
2.4.4. §Òn Hang §Òn ....................................................................................... 50<br />
Ch−¬ng 3. B¶o tån - t«n t¹o vμ ph¸t huy gi¸ trÞ di tÝch ®Òn th¸nh NguyÔn. .... 50<br />
3.1 B¶o vÖ di tÝch ®Òn th¸nh NguyÔn .............................................................. 53<br />
3.1.1 C¬ së ph¸p lý cña viÖc b¶o vÖ di tÝch ..................................................... 53<br />
3.1.2 Tæ chøc quÇn chóng nh©n d©n b¶o vÖ di tÝch ......................................... 60<br />
3.1.3. B¶o vÖ di tÝch b»ng c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt ............................................ 60<br />
3.2. B¶o tån t«n t¹o di tÝch ®Òn th¸nh NguyÔn ................................................ 64<br />
3.3 Khai th¸c, ph¸t huy gi¸ trÞ cña di tÝch ....................................................... 66<br />
KÕt LuËn .......................................................................................................... 69<br />
<br />
Më §Çu<br />
1. Lý do chän ®Ò tμi<br />
Ninh B×nh n»m ë cùc Nam ®ång b»ng s«ng Hång nèi miÒn B¾c vμ miÒn<br />
Trung bëi d·y Tam §iÖp hïng vÜ, lμ n¬i ®Þa linh nh©n kiÖt ®· ®Ó l¹i dÊu Ên<br />
b»ng bao di tÝch v¨n ho¸ vμ lÞch sö trong bøc tranh thiªn nhiªn s¬n thuû h÷u<br />
t×nh. §i theo quèc lé 1A ®Õn thÞ x· Ninh B×nh ®ang ®æi míi, vÒ víi nh÷ng ®Þa<br />
danh sö thi mét thuë n¬i tõng lμ kinh ®« cña nhμ n−íc phong kiÕn Trung<br />
−¬ng tËp quyÒn ®Çu tiªn cña n−íc ViÖt. ©m h−ëng ngμn n¨m vÉn cßn trong<br />
s¾c ®¸ rªu phong, nh÷ng ng«i ®Òn uy nghiªm, m¸i chïa thanh tÞnh, nÐt nh©n<br />
v¨n ®ång b»ng ch©u thæ trªn nÒn phong c¶nh nªn th¬ víi nh÷ng dßng s«ng<br />
d¸ng nói vÏ nªn tranh, nh÷ng dßng s«ng cña Ninh B×nh chë bao huyÒn tho¹i.<br />
Vïng ®Þa linh Ninh B×nh ®· t¹o nªn nh÷ng nh©n kiÖt tiªu biÓu cña quª h−¬ng<br />
nh÷ng anh hïng d©n téc nh− §inh Bé LÜnh, c¸c danh t−íng nh− §inh §iÒn,<br />
NguyÔn BÆc, TrÞnh Tó, L−u C¬, hoμng hËu D−¬ng V©n Nga, quèc s− NguyÔn<br />
Minh Kh«ng, danh nh©n Tr−¬ng H¸n Siªu...<br />
Cïng víi c¸c danh nh©n lÞch sö lμ kho tμng huyÒn tho¹i vÒ §inh Bé LÜnh,<br />
Lª Hoμn, D−¬ng V©n Nga, NguyÔn Minh Kh«ng Mét kho tμng cæ tÝch, tôc<br />
ng÷, ca dao vÒ m¶nh ®Êt con ng−êi Ninh B×nh. Nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng vÒ truyÒn<br />
thèng lÞch sö vμ v¨n ho¸ ®ã lu«n hoμ quyÖn g¾n kÕt vμo nhau, t¹o nªn mét s¾c<br />
th¸i riªng cña mét vïng quª Ninh B×nh .<br />
C¸c di tÝch lÞch sö cña c¸c thÕ hÖ con ng−êi, thÊm ®−îm mét th«ng ®iÖp tõ<br />
qua khø, ®Õn ngμy nay h·y cßn nh− lμ nh÷ng chøng nh©n sèng cña truyÒn<br />
thèng l©u ®êi cæ x−a. Chóng ta ngμy cμng ý thøc râ rμng tÝnh thèng nhÊt cña<br />
c¸c gi¸ trÞ con ng−êi vμ coi c¸c di tÝch cæ nh− lμ mét tμi s¶n chung. ThÕ hÖ<br />
ngμy nay tù nhËn thøc cã tr¸ch nghiÖm chung ph¶i gi÷ g×n b¶o vÖ c¸c di tÝch<br />
®ã. Bæn phËn cña chóng ta ngμy nay lμ chuyÓn giao cho c¸c thÕ hÖ mai sau<br />
mu«n ngμn di tÝch ®ã víi ®Çy ®ñ vÎ rùc rì huy hoμng ®Ých thùc cña<br />
chóng.<br />
<br />
Gia ViÔn lμ cöa ngâ phÝa Nam cña thñ ®« Hμ Néi, lμ yÕt hÇu giao th«ng<br />
gi÷a miÒn B¾c vμ miÒn Trung ®−îc nèi b»ng quèc lé 1A víi hai träng ®iÓm:<br />
CÇu §oan VÜ (Gia Thanh ) vμ cÇu Gi¸n KhÈu (Gia TrÊn). HÖ thèng c¸c trôc<br />
®−êng giao th«ng huyÕt m¹ch cña huyÖn dμi hμng tr¨m km.<br />
Gia ViÔn n»m ë phi¸ T©y B¾c tØnh Ninh B×nh, vïng ®Êt nμy ®−îc thiªn<br />
nhiªn ban tÆng nhiÒu hang ®éng ®Ñp. Næi tiÕng lμ §Þch Léng (Gia Thanh)®−îc ng−êi xa xÕp h¹ng lμ “Nam thiªn ®Ö tam ®éng", dßng n−íc Kªnh Gμ,<br />
khu ngËp n−íc V©n Long lμ ®Þa ®iÓm lý t−ëng thu hót kh¸ch thËp ph−¬ng ®Õn<br />
th¨m quan du lÞch vμ ®iÒu d−ìng søc khoÎ. Bªn c¹nh nh÷ng th¾ng c¶nh thiªn<br />
nhiªn k× thó Gia ViÔn cßn cã hÖ thèng c¸c di tÝch ®×nh ®Òn chïa kh¸ dμy ®Æc,<br />
trong ®ã cã nhiÒu di tÝch cã gi¸ trÞ cao, cÇn ®−îc quan t©m t×m hiÓu.<br />
Di tÝch §Òn Th¸nh NguyÔn t¹i x· Gia TiÕn- huyÖn Gia ViÔn lμ di tÝch cã<br />
quy m« lín nhÊt trong hÖ thèng c¸c di tÝch thê th¸nh NguyÔn Minh Kh«ng<br />
trªn ®Þa bμn tØnh Ninh B×nh.<br />
Trong nh÷ng n¨m qua cã nhiÒu nhμ nghiªn cøu chuyªn nghμnh ®Õn kh¶o<br />
s¸t di tÝch ®Òn th¸nh NguyÔn, tuy nhiªn sù t×m hiÓu khai th¸c ®Òn th¸nh<br />
NguyÔn míi chØ dõng l¹i ë mét khÝa c¹nh nhÊt ®Þnh. Cßn vÊn ®Ò nghiªn cøu<br />
t×m hiÓu mét c¸ch toμn diÖn ®Ó tõ ®ã ®−a ra ph−¬ng h−íng gi¶i ph¸p b¶o tån,<br />
t«n t¹o vμ ph¸t huy gi¸ trÞ cña di tÝch th× ch−a cã mét t¸c phÈm hay mét c«ng<br />
tr×nh nμo ®Ò cËp ®Õn.<br />
Tõ nh÷ng lý do trªn t«i chän ®Ò tμi: “B−íc ®Çu t×m hiÓu di tÝch ®Òn th¸nh<br />
NguyÔn (x· Gia TiÕn huyÖn Gia ViÔn tØnh Ninh B×nh)” lμm ®Ò tμi LuËn v¨n<br />
tèt nghiÖp cho m×nh.<br />
2. Môc ®Ých nghiªn cøu<br />
- HÖ thèng c¸c nguån t− liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Òn th¸nh NguyÔn.<br />
- T×m hiÓu nghiªn cøu lÞch sö ra ®êi qu¸ tr×nh tån t¹i cña di tÝch .<br />
- Nghiªn cøu, t×m hiÓu gi¸ trÞ v¨n hãa nghÖ thuËt cña ®Òn th¸nh NguyÔn.<br />
- T×m hiÓu thùc tr¹ng cña di tÝch ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng gi¶i<br />
ph¸p vÒ viÖc b¶o tån ph¸t huy gi¸ trÞ cña di tÝch trong giai ®o¹n hiÖn nay.<br />
<br />