ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT
NGUYỄN ĐÌNH BÌNH
PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN KIÊN GIANG
TRONG TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Tp. Hồ Chí Minh năm 2018
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT
NGUYỄN ĐÌNH BÌNH
PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN KIÊN GIANG
TRONG TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
Mã chuyên ngành: 62.31.01.02
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Tp. Hồ Chí Minh năm 2018
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Biển và kinh tế biển có vị trí đặc biệt quan trọng đối với các quốc gia có biển trong quá trình phát triển.
Trong điều kiện mới, nhu cầu phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế đang đặt ra những áp lực rất lớn đối với các
quốc gia về nguyên liệu, vận tải và không gian sinh sống thì vai trò của kinh tế biển càng được thể hiện rõ nét.
Việt Nam là một quốc gia có tiềm năng rất lớn về kinh tế biển. Với bờ biển dài trên 3.260 km, vùng biển
rộng trên một triệu km2, biển đã đem lại cho Việt Nam nhiều nguồn lợi lớn từ khai thác khoáng sản, phát triển kinh
tế hàng hải, khai thác hải sản, kinh tế đảo, du lịch biển và phát triển các khu kinh tế ven biển.
Kiên Giang là tỉnh có ngư trường khai thác thủy sản rộng 63.290 km2
, với 200 km bờ biển. Vùng biển, đảo
và ven biển của Kiên Giang không chỉ giàu có về nguồn lợi thủy sản mà còn có tiềm năng rất lớn để phát triển du
lịch biển, dịch vụ cảng biển và kinh tế đảo, với các địa danh nổi tiếng như Phú Quốc, Hà Tiên, Kiên Hải… Tuy
nhiên, sự phát triển các ngành kinh tế biển Kiên Giang vẫn chưa tương xứng với tiềm năng vốn có của địa phương.
Nhằm đánh giá đúng tình hình phát triển kinh tế biển Kiên Giang, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài: “Phát triển kinh
tế biển Kiên Giang trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế” làm luận án tiến sĩ kinh tế của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu luận án
2.1. Mục tiêu tổng quát
Mục tiêu tổng quát của luận án là cung cấp những luận cứ khoa học và thực tiễn về phát triển kinh tế biển, từ
đó đề xuất những quan điểm, định hướng và các giải pháp phát triển kinh tế biển Kiên Giang trong tiến trình hội nhập
kinh tế quốc tế.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Trên cơ sở mục tiêu tổng quát, luận án đặt ra những mục tiêu cụ thể sau:
Một là, hình thành khung lý thuyết về kinh tế biển và phát triển kinh tế biển.
Hai là, làm rõ được bức tranh chung về phát triển kinh tế biển Kiên Giang trong tiến trình hội nhập những
năm qua.
Ba là, đề xuất quan điểm, định hướng và giải pháp nhằm phát triển kinh tế biển Kiên Giang trong thời kỳ
đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Luận án nghiên cứu tình hình phát triển kinh tế biển Kiên Giang trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế
thông qua một số ngành kinh tế biển cụ thể.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu tình hình phát triển kinh tế biển ở một địa phương, với
trọng tâm là các ngành khai thác, nuôi trồng và chế biến thuỷ sản; phát triển du lịch biển đảo; kinh tế hàng hải; kinh
tế đảo; lấn biển và phát triển thành phố biển; khoa học về biển và đào tạo nguồn nhân lực phục vụ kinh tế biển.
Thời gian nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển kinh tế biển Kiên Giang từ năm
1995 đến năm 2016, trong đó các giải pháp tập trung đề xuất đến năm 2025 và tầm nhìn đến 2035.
4. Những đóng góp của luận án
2
Thông qua việc phân tích vai trò, tiêu chí và các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế biển, luận án đã
xây dựng được một khung lý thuyết về phát triển kinh tế biển ở một địa phương.
Luận án đã tạo ra một cách tiếp cận mới về thực trạng phát triển kinh tế biển ở một địa phương thông qua
việc xác định được tiềm năng kinh tế biển, vai trò, hiện trạng và đề xuất các giải pháp phát triển kinh tế biển Kiên
Giang trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được kết cấu gồm 4 chương.
Chương 1: Tổng quan và phương pháp nghiên cứu.
Chương 2: Cơ sở lý luận về phát triển kinh tế biển trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Chương 3: Thực trạng phát triển kinh tế biển Kiên Giang trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Chương 4: Quan điểm, giải pháp phát triển kinh tế biển Kiên Giang trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Những công trình nghiên cứu về kinh tế biển ở nƣớc ngoài
Tác giả đã nghiên cứu và tham khảo các công trình nghiên cứu tình hình phát triển kinh tế biển quốc gia và
các địa phương từ các tác giả của Trung Quốc, Mỹ, Ai len, Singapore, Anh, Malaysia, O Man. Tác giả cũng nghiên
cứu các công trình nghiên cứu trong các lĩnh vực cụ thể của kinh tế biển như công nghiệp đóng tàu của tác giả
Trung Quốc; du lịch biển đảo ở Thái Lan và Australia; dịch vụ cảng biển ở Hàn Quốc và Ấn Độ.
1.1.2. Những công trình nghiên cứu về kinh tế biển ở trong nƣớc
Bên cạnh các công trình nước ngoài, tác giả đã tập trung nghiên cứu các công trình nghiên cứu kinh tế biển
trong nước của các tác giả như: Lại Lâm Anh, Chu Đức Dũng, Ngô Lực Tải, Tạ Quang Ngọc, Vũ Thị Kim Thanh,
Trần Đình Thiên, Châu Quốc Tuấn, Nguyễn Thị Minh Hiền, Trương Minh Tuấn…Các tác giả đã đi sâu phân tích
tình hình phát triển kinh tế biển Việt Nam, những lợi thế, tiềm năng, những thời cơ, thách thức và đề xuất một số
giải pháp để phát triển kinh tế biển.
1.1.3. Những vấn đề thống nhất và những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu
1.1.3.1. Những vấn đề đã thống nhất
Thứ nhất, phần lớn các công trình nghiên cứu đã đề cập nhiều đến khái niệm kinh tế biển. Các khái niệm này
đều cho rằng kinh tế biển là tổng thể các hoạt động kinh tế có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến biển. Thứ hai,
hầu hết các công trình nghiên cứu cả ở trong nước và nước ngoài đều khẳng định vai trò to lớn của kinh tế biển đối
với sự phát triển kinh tế - xã hội. Thứ ba, các công trình đều chỉ ra được một thực tế rằng, mặc dù vai trò của kinh
tế biển là rất lớn nhưng đến nay vẫn chưa có sự thống nhất về số liệu thống kê kinh tế biển.
1.1.3.2. Những khoảng trống liên quan đến đề tài
Thứ nhất, các công trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước chủ yếu tập trung nghiên cứu kinh
tế biển trên phương diện hoạt động thực tiễn mà chưa xây dựng được một khung lý thuyết về kinh tế biển. Thứ hai,
Kiên Giang là tỉnh có tiềm năng rất lớn để phát triển kinh tế biển, tuy nhiên đến nay chưa có công trình nghiên cứu
nào phân tích và xác định được mô hình phát triển kinh tế biển Kiên Giang. Thứ ba, các công trình nghiên cứu chưa
có sự thống nhất trong việc phân chia các ngành, phân ngành trong kinh tế biển. Thứ tư, trong tình hình mới, việc
3
tìm ra các giải pháp nhằm góp phần ổn định tình hình khu vực, đảm bảo lợi ích quốc gia và chuyển đổi mô hình
kinh tế biển phù hợp với yêu cầu biến đổi khí hậu là những khoảng trống lớn đối với các nhà nghiên cứu.
1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
1.2.1. Phƣơng pháp tiếp cận nghiên cứu: Tác giả đã tiếp cận vấn đề nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận biện
chứng duy vật và phương pháp trừu tượng hóa khoa học để phân tích, đánh giá hiệu quả của sự phát triển kinh tế
biển Kiên Giang dưới góc độ kinh tế chính trị.
1.2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể: Trong quá trình nghiên cứu, luận án sử dụng phương pháp nghiên
cứu định tính kết hợp phương pháp nghiên cứu định lượng, trong đó phương pháp nghiên cứu định tính là chủ yếu
như: phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp lôgic – lịch sử, phương pháp chuyên gia và phương pháp
thống kê mô tả.
1.3. Nguồn dữ liệu và khung phân tích
1.3.1. Nguồn dữ liệu: Luận án sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp từ Niên giám thống kê tỉnh Kiên Giang, các số liệu
báo cáo của UBND tỉnh Kiên Giang, các Sở Ban ngành trong tỉnh và dữ liệu sơ cấp từ việc điều tra các nhà quản
lý, các chuyên gia về kinh tế biển.
1.3.2. Khung phân tích của luận án
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN TRONG TIẾN TRÌNH
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
2.1. Các lý thuyết đặt nền tảng khoa học cho phát triển kinh tế biển
2.1.1. Lý thuyết lợi thế tuyệt đối và lợi thế so sánh
Kinh tế biển là tổng thể các hoạt động liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Vì vậy, trong điều kiện các
nguồn lực có hạn, chúng ta không thể đầu tư phát triển đồng bộ các ngành, các lĩnh vực mà phải căn cứ vào lợi thế
so sánh của mỗi vùng, miền để có chính sách ưu tiên đầu vào các ngành, các lĩnh vực trọng điểm, từ đó tạo ra
những điều kiện thiết yếu về vốn, nhân lực cho sự phát triển các ngành tiếp theo.
Tổng quan tình hình nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận
về phát triển kinh tế biển
Thực trạng phát triển kinh tế biển
Kiên Giang thời gian qua
Các giải pháp phát triển kinh tế biển Kiên Giang
trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế
