ỨNG DỤNG BLOCKCHAIN TRONG QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
TẠI DOANH NGHIỆP THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
ThS. Đàm Thị Thanh Dung1- ThS. Dương Thị Thu Hường2
Tóm tắt: Blockchain là một trong những công nghệ quan trọng trong cách mạng công nghệ lần thứ tư, nó
cung cấp cho người dùng một hệ thống dữ liệu minh bạch, có thể truy cập, kiểm chứng dễ dàng, loại bỏ các
chi phí không cần thiết, duy trì tính toàn vẹn, hiệu quả cũng như nâng cao mức độ tin tưởng và bảo mật.
Sự xuất hiện của Blockchain đã mang đến nhiều tiện ích và tăng cường tính bảo mật cho quản trị nhân lực
trong tổ chức. Mục tiêu của bài viết nhằm làm rõ Blockchain là gì, phân tích hoạt động và ứng dụng của nó
trong hoạt động quản trị nhân lực.
Từ khoá: blockchain, quản trị nhân lực, cách mạng công nghiệp 4.0
Abstract: Blockchain is one of the important technologies in the fourth technology revolution, it provides users
with a transparent, easily accessible, verifiable data system, eliminating unnecessary costs, maintain integrity,
efficiency as well as improve the level of trust and security. The appearance of Blockchain has brought many
utilities and enhanced security for human resource management in the organization. The goal of the article is
to clarify what Blockchain is, analyze its activities and applications in human resource management.
Keywords: blockchain; human resource management; industrial revolution 4.0.
1. BẢN CHẤT CỦA CÁCH MẠNG 4.0
Khái niệm công nghiệp 4.0 xuất hiện lần đầu năm 2013 tại Đức khi đề cập đến chiến lược
công nghệ cao, điện toán hóa sản xuất mà không còn cần đến sự tham gia của con người. Từ đó
đến nay, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có sự tác động mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, với sự xuất
hiện của robot có trí tuệ nhân tạo, người máy làm việc thông minh, có khả năng ghi nhớ, học hỏi
vô hạn. Việc trút bỏ gánh nặng cho công nghệ cao và máy móc thông minh đã tạo cơ hội cho con
người làm việc và hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn. Chính vì vậy, công nghiệp 4.0 đã trở thành
một xu thế tất yếu của trong quá trình phát triển kinh tế, xã hội.
Bản chất của cách mạng công nghiệp 4.0 là khai thác nguồn lực số. Cùng với thời gian, các
cuộc cách mạng công nghiệp ra đời và khai thác các nguồn lực trong tự nhiên, xã hội, từ nguồn lực
tài nguyên thiên nhiên (Đất, nước, hầm mỏ, rừng, biển…); năng lượng (Than, dầu, nước, gió, mắt
trời, hạt nhân…); vốn (tiền, vàng, ngọc trai, kim cương, trái phiếu, chứng khoán…); đến là nguồn
lực con người (lao động, dân số, tuổi, sức lao động, năng lực và trình độ học vấn, trình độ quản lí,
1 Email: damthanhdung.ulsa@gmail.com, Khoa Quản lý NNL, Trường Đại học Lao Động - Xã hội.
128 QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
trí tuệ…); và hiện nay là nguồn lực số. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thực chất là giải phóng,
khai thác, sử dụng nguồn lực trên không gian mạng.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 dựa trên ba trụ cột chính
Thứ nhất. nguồn dữ liệu lớn (big data). Dữ liệu lớn được thể hiện ở cả ba bình diện: thời gian,
không gian, đối tượng. Đã có rất nhiều kết quả thú vị, quan trọng dựa trên dữ liệu lớn. Hiện nay,
thế giới đang đứng trước cơ hội và thách thức của việc dữ liệu qua biên giới.
CM
4.0
2020
Hội
nhập
202
0
Tài
nguyên
quản lí
Tài
nguyên
vốn
Tài
nguyên
số
Tài
nguyên
thiên
nhiên
Công
nghiệp
hóa
2035
2035
Công nghiệp hóa
203
5
Chính quyền đô thị - Cải cách hành chính - Chính phủ điện tử
NGUỒN
VỐN, DỮ
LIỆU QUA
BIÊN GIỚI
THÀNH
PHỐ
THÔNG
MINH
Dữ liệu lớn
Trí tuệ nhân tạo
Internet kết nối vạn vật
Hình 1: Bản chất của Cách mạng 4.0
(Nguồn: Tác giả tổng hợp)
Thứ hai, trí tuệ nhân tạo (artificial intelligence/AI). Trí tuệ nhân tạo được thể hiện trên nhiều
bình diện, khía cạnh khác nhau như robot và camera nhận diện thông minh. Robot đã làm thay
con người rất nhiều việc. Hiện nay robot bắt đầu chuyển trạng thái tự sửa chữa cho nhau. Camera
nhận diện thông minh không những chỉ tiếp nhận hình ảnh, còn truyền tải thông tin về trung tâm
và nhận thông tin xử lí.
Thứ ba là Internet kết nối vạn vật (Internet of everythings). Internet ngày càng trở thành một
lực lượng vật chất quan trọng đối với mọi góc cạnh của cuộc sống. Đặc biệt, đó là năng lực xử lí
thông tin hỏi đáp và tích hợp với các công nghệ khác. Ví dụ gắn GPS vào Internet hay thiết kế đồ
họa trên Internet…
Việc áp dụng khoa học công nghệ trong thời kỳ công nghiệp 4.0 sẽ tác động đến quy trình
công nghệ. Quy trình công nghệ thay đổi, từ đó quản trị nhân lực sẽ thay đổi. Cách mạng công
nghiệp 4.0 chủ yếu tập trung vào công nghệ số. Vì vậy, quản trị nhân lực sẽ hướng tới công nghệ
số. Các quy trình quản lí mới sẽ thay thế quy trình quản lí máy móc, điện khí hóa, tự động hóa bằng
tin học hóa. Chỉ với thiết bị đầu cuối và phủ sóng wifi, quy trình công nghệ và quản lí quy trình
công nghệ sẽ được triển khai thực hiện.
129
PHẦN 1. QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP
- Wifi, trí tuệ nhân tạo
- Năng suất lao động
- Kĩ năng sản xuất
Kế hoạch- Đầu tư, Tài chính- Ngân sách, Quy hoạch, Xây dựng, Đất đai, Văn hóa, Xã hội
Hội
nhập
2035
Khoa
học
công
nghệ
Đô thị
hóa
2035
Cách mạng công nghiệp 4.0-2035
Quản lí nhà nước
Quản
trị
nhân
lực
Phát
triển
kinh
tế
- Quản lí nhân lực bằng
công nghệ số
- Chất lượng nguồn nhân lực
-
Quản lí hệ thống
Hình 2: Tác động của cách mạng 4.0 đến áp dụng khoa hc công nghệ trong quản trị nhân lực
(Nguồn: Tác giả tổng hợp)
2. BLOCKCHAIN
2.1. Khái niệm Blockchain
Blockchain là công nghệ lưu trữ và truyền tải thông tin bằng các khối được liên kết với nhau
và mở rộng theo thời gian do đó được gọi là chuỗi khối (blockchain). Mỗi khối chứa đựng các
thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết với các khối trước đó. Blockchain được thiết kế
để chống lại sự thay đổi dữ liệu. Thông tin trong blockchain không thể bị thay đổi và chỉ được bổ
sung thêm khi có sự đồng thuận của tất cả các nút trong hệ thống. Ngay cả khi nếu một phần của
hệ thống blockchain sụp đổ, những máy tính và nút khác sẽ tiếp tục hoạt động để bảo vệ thông tin.
Đặc biệt là blockchain có khả năng truyền tải dữ liệu mà không đòi hỏi trung gian để xác nhận
thông tin. Hệ thống blockchain bao gồm nhiều nút độc lập có khả năng xác thực thông tin mà không đòi
hỏi “dấu hiệu của niềm tin”. Về cơ bản blockchain là một chuỗi các máy tính mà tất cả phải chấp thuận
một giao dịch trước khi nó có thể được xác nhận và ghi lại. Giống như việc bạn gửi cái hộp đi mà mọi
người đều xác nhận cái hộp đó là của bạn chứ không phải một vị luật sư hay một ngân hàng nào đó.
Với những khả năng tuyệt vời của mình, đặc biệt được đánh giá cao về khả năng ứng dụng
cùng tính xác thực về mặt thông tin, blockchain mở ra tiềm năng ứng dụng cho ngành tuyển dụng,
cho phép nhà tuyển dụng có thể nhanh chóng nhận được thông tin của ứng viên và “lấp đầy” các
vị trí còn khuyết thiếu với tính chân thực cao.
2.2. Lợi ích của công nghệ Blockchain
Công nghệ Blockchain mang lại nhiều lợi ích to lớn:
- Blockchain loại bỏ các đơn vị trung gian liên quan đến hoạt động lập hồ sơ và chuyển giao
tài sản.
- Blockchain giúp cải thiện tính minh bạch so với cách thức ghi chép hồ sơ hiện hành trong
nhiều ngành.
130 QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
- Các hệ thống xây dựng dựa trên công nghệ Blockchain có thể hoạt động trên mạng lưới máy
tính phi tập trung, từ đó giúp giảm rủi ro bị tấn công trên máy chủ và thất thoát dữ liệu.
- Các hệ thống xây dựng dựa trên công nghệ Blockchain gia tăng niềm tin giữa các bên giao
dịch nhờ tăng tính minh bạch.
- Dữ liệu nhập vào Blockchain sẽ không thể sửa đổi được, do đó giúp tránh được tình trạng
gian lận bằng cách ngụy tạo giao dịch và lịch sử dữ liệu.
- Đa phần mọi giá trị đều có thể được lập hồ sơ dựa trên Blockchain, vì vậy, công nghệ
Blockchain có tiềm năng ứng dụng rộng rãi.
- Công nghệ Blockchain giúp việc tạo lập các ứng dụng dễ dàng hơn nhờ các nền tảng hiện
đại mà không cần phải đầu tư quá nhiều vào cơ sở hạ tầng.
- Việc sổ cái thiết lập trên nền tảng Blockchain cho phép loại bỏ đơn vị trung gian và các lớp
xác nhận trong giao dịch. Các giao dịch dù cần nhiều sổ cái riêng biệt đều có thể được thiết lập
trên một sổ cái chung, từ đó giảm thiểu chi phí kiểm nhận, xác thực và thẩm tra một giao dịch trên
các tổ chức khác nhau.
- Nhờ khả năng loại bỏ các tổ chức trung gian và thiết lập trên sổ cái phân tán, tốc độ giao dịch
trở nên nhanh hơn so với nhiều hệ thống hiện có.
2.3. Phương thức hoạt động của Blockchain
Mỗi khối (block) bao gồm dữ liệu (data), băm (hash) và băm của khối trước khối đó (hash of
previous block).
+ Data: dữ liệu được lưu trữ trong block, nó phụ thuộc vào loại block. Ví dụ: trong Bitcoin
thì dữ liệu lưu trữ là thông tin chi tiết về một giao dịch như: người gửi, người nhận và tiền (coin).
+ Hash (băm): Mỗi block có một hash. Bạn có thể so sánh hash như vân tay. Nó giúp cho việc
xác thực một block và tất cả các nội dung của block đó. Một hash là duy nhất cũng như vân tay của
chúng ta vậy. Khi một block được tạo ra thì hash bắt đầu được tính toán. Bất kỳ thay đổi nào bên
trong block sẽ dẫn đến sự thay đổi của hash. Nói cách khác, hash giúp phát hiện thay đổi của block.
+ Hash of previous block (băm của khối đằng trước): Giúp tạo ra chuỗi các khối (chain of block)
và đó chính là công nghệ tạo ra một blockchain.
Hình 3: Chuỗi các Block mà Blockchain lưu trữ
(Nguồn: Tác giả tổng hợp)
Thay vì sử dụng việc quản lý tập trung thì Blockchain sử dụng mạng ngang hàng (peer to peer)
và bất kì ai đều có thể tham gia vào mạng. Khi một người nào đó tham gia vào mạng thì họ nhận được
một bản sao đầy đủ của Blockchain. Các nút mạng có thể sử dụng việc này để kiểm chứng mọi việc
131
PHẦN 1. QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP
vẫn theo thứ tự. Blockchain đảm bảo rằng các Block đã ghi rồi thì sẽ không thể giả mạo hay thay đổi
bởi bất kì ai, mỗi Block mới xuất hiện thì cả hệ thống sẽ biết được. Tính năng này giúp đảm bảo công
bằng và minh bạch cho cả hệ thống. Blockchain lưu trữ dữ liệu trên hệ thống gồm hàng trăm, hàng
nghìn thậm chí hàng triệu máy tính phân tán. Điều này có nghĩa là không có máy chủ cũng như không
ai có quyền quản lý và sở hữu hệ thống mà toàn bộ máy tính trên hệ thống có quyền tương đương và
giúp vận hành hệ thống. Nếu chỉ có một máy chủ thì chỉ cần tấn công vào máy chủ này là có thể đánh
sập toàn bộ hệ thống, nhưng với mạng lưới phân tán của Blockchain, khi một máy bị tấn công thì chỉ
máy đó bị ảnh hưởng, phần còn lại của hệ thống vẫn được đảm bảo an toàn. Điều này có nghĩa là hệ
thống Blockchain an toàn hơn so với các hệ thống lưu trữ thông tin truyền thống.
2.4. Ứng dụng blockchain trong quản trị nhân lực tại doanh nghiệp
1) CV của người lao động được lưu trữ trên Blockchain dưới dạng chứng chỉ: Mọi thay đổi hoặc
bổ sung CV sẽ được ghi lại trên Blockchain. Các nhà tuyển dụng trong tương lai sẽ có một tài liệu
tham khảo và có thể xác minh được CV của người lao động trên Blockchain. Sẽ không cần một quy
trình xác minh dài hạn, trong đó bộ phận nhân sự gọi điện cho các nguồn tham khảo để xác nhận quá
trình công tác. Họ chỉ cần tham khảo trong các blockchain công cộng. Thậm chí blockchain có thể
lưu trữ các chỉ số về hiệu quả làm việc như việc nhân viên được thăng chức hay lý do họ rời công ty.
Còn lợi thế đối với người lao động đó là họ không cần thư giới thiệu hay sự chứng nhận đảm
bảo cho CV của họ. Thay vì các ứng viên nộp đơn đăng ký mô tả về nơi họ đã làm việc và những
gì họ đã làm, các blockchain sẽ lưu trữ tất cả quá trình công tác.
Trong trường hợp CV dựa trên blockchain, những thư giới thiệu hay đề xuất được tự động
thêm vào sơ yếu lý lịch ban đầu, và có thể truy xuất được sự sửa chữa cũng như đánh giá. Do đó,
nhà tuyển dụng sẽ có một CV có thể xác minh được với tất cả hoạt động trong suốt quá trình làm
việc của ứng viên. Việc có được thông tin hoàn chỉnh và sẵn có này sẽ giảm bớt tính chủ quan và
vai trò của định kiến trong công tác tuyển dụng.
Đặc biệt trong việc tuyển dụng nhân tài, sự xuất hiện của Blockchain trong quản trị nhân lực
sẽ mở ra một thị trường phi tập trung, minh bạch – nơi mà những người làm việc tự do và các công
ty/ nhà tuyển dụng có thể tìm và liên hệ trực tiếp với nhau, không cần thông qua một bên trung gian.
2) Liên kết các khoản thanh toán và tiền thưởng với hiệu quả làm việc dưới dạng Hợp đồng
thông minh: Phòng Nhân sự có thể dựa trên Blockchain xác định những điều kiện và tiêu chuẩn
cụ thể cho tiền lương và tiền thưởng trong hợp đồng thông minh. Hợp đồng này thay thế hợp đồng
pháp lý, và thực thi các tác vụ hoàn toàn tự động thông qua máy tính. Các khoản thanh toán theo
hiệu suất làm việc của nhân viên sau đó sẽ được thông qua tiền điện tử, và việc phân phối này sẽ
tránh được rủi ro chậm trễ và gian lận.
3) Tạo ra quy trình quản lý dòng công việc tự động thông qua hợp đồng thông minh: Ưu điểm
của Blockchain đó là bất kỳ ai được uỷ quyền, ví dụ như trưởng nhóm, có thể tạo ra một hợp đồng
thông minh và tạo ra dòng công việc nội bộ mong muốn cho nhóm của mình. Điều này cho phép
tiếp cận mục tiêu của nhóm tốt hơn.
4) Các vấn đề về tích hợp nền tảng: Khi nhân viên di chuyển từ công ty này sang công ty khác,
có thể nảy sinh vấn đề về khả năng quản lý dữ liệu. Trong những tình huống như vậy, Blockchain
sẽ là phương tiện truyền thông cho các cơ sở dữ liệu khác nhau có thể chia sẻ, trao đổi dữ liệu liên
quan đến nhân sự.