Vì sao người dùng Việt hay "chê" phần mềm miễn
phí?
Những nguyên nhân nào khiến cho người không
không khoái các sản phẩm miễn phí cho dù chúng
rất tốt?
Các sản phẩm phần mềm miễn phí (bao gồm cả
nguồn đóng và nguồn mở) là một phần tất yếu của
thế giới phần mềm hiện nay. Chúng đang cực kỳ phổ
biến, đóng góp một phần quan trọng trong việc phát
triển công nghệ, đặc biệt là tại các quốc gia không có
điều kiện về kinh tế để sử dụng các phần mềm có giá
cao.
Song, có một nghịch lý là tại Việt Nam, các phần
mềm miễn phí lại không thực sự phổ biến và chinh
phục người dùng. Tại sao vậy?
Phần mềm miễn phí là không tốt?
Có một quan niệm cực kỳ lạ của đa phần người Việt
về các phần mềm miễn phí (đặc biệt phần mềm mã
nguồn mở) là chúng đều có chất lượng không cao.
Thật dễ dàng để nhận ra điều này trong suy nghĩ của
người dùng chỉ với vài câu hỏi đơn giản. Mặc dù tâm
lý này không phải là sai nhưng xét cho cùng thì cũng
có rất nhiều trường hợp ngoại lệ.
Tất nhiên, khó có thể so sánh được Open Office
(phần mềm miễn phí) với Microsoft Office (có giá
hàng trăm USD cho mỗi bản) về tính năng, giao diện
và cả sự tiện dụng. Tuy nhiên, với nhu cầu của người
dùng thông thường (gõ văn bản, chỉnh sửa văn bản,
trình bày...) thì quả thật hai phần mềm này không
khác nhau nhiều cho lắm. Thậm chí, với những máy
cấu hình thấp, Open Office còn có ưu thế lớn khi nhẹ
hơn phần mềm của Microsoft rất nhiều.
Quá nhiều điều kiện kèm theo khi sử dụng phần
mềm miễn phí
Hầu hết các phần mềm miễn phí (đặc biệt là những
phần mềm tốt) đều có điều kiện sử dụng kèm theo.
Đây là cách mà các nhà phát triển phần mềm sử dụng
để có doanh thu và là mục đích chính của các phần
mềm miễn phí mã nguồn đóng. Điều kiện kèm theo
này thường là sử dụng thanh công cụ do nhà phát
triển yêu cầu (các thanh công cụ này đa phần ghi lại
cách sử dụng Internet của người dùng), cung cấp
thông tin cá nhân (thường là email, tên, tuổi,...), click
vào quảng cáo...
Nói chung, các điều kiện này thường là không quá
phức tạp nhưng nó ít nhiều gây khó chịu cho người
dùng và là một trong những nguyên nhân quan trọng
khiến chúng ta thường nói không với các phần mềm
miễn phí.
Những rắc rối trong quá trình sử dụng
Thường thì các phần mềm miễn phí, đặc biệt là các
phần mềm mã nguồn mở, đều không ổn định. Điều
này khá dễ hiểu bởi so với các phần mềm thu phí, các
lỗi, sự bất tiện trong quá trình sử dụng ít được quan
tâm hơn.
Ngoài ra, với các phần mềm mã nguồn đóng, người
dùng có thể yên tâm mỗi khi cập nhật bởi nó được
làm và chịu trách nhiệm bởi hãng phần mềm. Điều
này đồng nghĩa với việc phiên bản sau luôn tốt hơn
phiên bản trước (tất nhiên, có vàu trường hợp lỗi
nhưng không nhiều). Đơn giản, người dùng chỉ cần
tìm bản mới nhất và sử dụng.
Nhưng với phần mềm mã nguồn mở, điều này là
không đúng. Do được nhiều người cùng phát triển
nên có rất nhiều phiên bản khác nhau và bản mới hơn
chưa chắc đã là bản tốt nhất. Hơn thế nữa, người
dùng cũng thường chỉ lựa chọn được phiên bản tốt
nhất thông qua... kinh nghiệm và chia sẻ của người đi
trước mà không có thước đo chung nào.
Và do phần mềm lậu đang quá phổ biến
Nguyên nhân quan trọng nhất của việc các phần mềm
miễn phí bị ruồng rẫy chính là do sự phổ biến, đa
dạng và tiện dụng của phần mềm lậu. Thời buổi này,
nếu không phải 100% phần mềm thu phí đều có crack
thì ít ra cũng phải 99%. Đặc biệt, các phần mềm tốt,
đắt tiền và được ưa chuộng bao nhiêu thì phần mềm
lậu xuất hiện gần như song song, nhanh chóng bấy
nhiêu. Hơn nữa, do việc mua phần mềm lậu quá dễ
dàng cũng khiến cho giá trị của các phần mềm miễn
phí mất đi. Hãy thử tưởng tượng, nếu không có phần
mềm lậu, bạn phải mua Microsoft Office với giá lên
tới 500$ (cho bản full) thì chắc chắn, nhiều người sẽ
lựa chọn sử dụng Open Office (miễn phí).
Đương nhiên, ai cũng hiểu trong hoàn cảnh mà phần
mềm thu phí có giá 7.000 VNĐ như hiện nay thì khó
có cơ hội cho các phần mềm miễn phí (đặc biệt là mã
nguồn mở) phát triển tại Việt Nam.
